خانواده و پژوهش
سال:1398 | دوره:16 | شماره:4 (پیاپی 45) |تعداد مقالات:8

امروزه آموزش مهارتهای برقراری ارتباط از جمله مهارت حل تعارض، به مثابه یکی از چندین مهارت زندگی، از اهمیتی خاص برخوردار است. از مهم ترین حیطه های تعارض میان اعضای خانواده، تعارضات ایجادشده میان فرزند و والد است. هراندازه تعارض میان والد و فرزندان بیشتر باشد، مشکلات رفتاری در نوجوان بیشتر می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش گروهی تحلیل تبادلی بر میزان تعارض های والد-فرزند دانش آموزان پایه اول دبیرستان منطقه مرحمت آباد مرکزی، استان آذربایجان غربی است. روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان پسر پایه اول دبیرستان منطقه مرحمت آباد در سال تحصیلی 94-1393 است. نمونه پژوهش متشکل از 30 نفر بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی از میان دانش آموزانی انتخاب شدند که بیشترین تعارض را با والدینشان داشتند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسشنامه تاکتیکهای تعارض میان والد-فرزند(اشتراس، 1990) بوده است. نخست از گروه آزمایش و گواه پیش آزمون تعارض والد-فرزندی به عمل آمده، پس از آن متغیر آزمایشی (برنامه آموزش تحلیل تبادلی) طی هشت جلسه برای گروه آزمایش اجرا شده، سپس برای هر دو گروه پس آزمون اجرا شده است. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش تحلیل تبادلی بر تعارضات والد-فرزند و زیرمولفه های آن شامل پرخاشگری کلامی و فیزیکی و استدلال کلامی تاثیر دارد (P<0. 001). در واقع آموزش تحلیل تبادلی سبب کاهش تعارضات والد-فرزند، کاهش پرخاشگری کلامی، کاهش پرخاشگری فیزیکی و افزایش استدلال دانش آ موزان پسر در گروه آزمایش می شود.

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش روانی بر اساس الگوی اولسون و مک مستر بر بهبود عملکرد خانواده معلمان زن شهرستان خرمدره بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری بود. جامعه پژوهش همه معلمان زن متاهل شاغل در آموزش و پرورش شهرستان خرمدره در سال تحصیلی 96-1395 به تعداد 550 نفر بودند. نمونه پژوهش 45 نفر بودند که از میان معلمانی انتخاب شدند که در پرسشنامه ابزار سنجش خانواده (اپشتاین، بیشاپ و لوین، 1978) نمره بالا (عملکرد پایین خانواده) کسب کرده بودند و به صورت تصادفی در سه گروه] گروه آزمایشی 1 (15نفر)، گروه آزمایشی 2 (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. گروه های آزمایشی در جلسات آموزشی شرکت کردند و افراد گروه کنترل مداخله خاصی دریافت نکردند. پس از پایان جلسات، پس آزمون برای هر سه گروه اجرا شد. یک ماه بعد نیز جلسه پیگیری برگزار شد. داده ها با روش آماری تحلیل واریانس چندراهه (آمیخته) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش روانی بر اساس الگوی اولسون و الگوی مک مستر در ارتقای عملکرد خانواده معلمان زن اثربخش است و این اثربخشی طی زمان ماندگار است (0/001 ≥ P). همچنین نتیجه پژوهش نشان داد که اثربخشی این دو آموزش در عملکرد خانواده معلمان زن متفاوت نیست. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که برای ارتقای عملکرد خانواده معلمان زن می توان از آموزشهای مبتنی بر الگوی اولسون و الگوی مک مستر استفاده کرد.

آرمان اصلی فرایند جامعه پذیری، آماده ساختن افراد برای حضور موثر در جامعه و به تعبیری درونی کردن ارزشها و هنجارهای حاکم بر جامعه به منظور پاسخگویی به نیازها و رسیدن به اهداف جمعی است. پژوهش حاضر در پی مقایسه کارکردی تشابهات و تضادهای ارزشی و هنجاری نهاد آموزش و پرورش و نهاد خانواده و مطالعه تاثیر آنها بر جامعه پذیری دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر کرج است. چارچوب نظری تحقیق برگرفته از نظریه های کارکردگرایی و نظریه ناهماهنگی در نهادهای اجتماعی است. این پژوهش با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل همه دانش آموزان پایه هفتم شهر کرج و حجم نمونه معادل 379 نفر بوده که به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده است. یافته های حاصل از داده های استخراج شده بیانگر این است که اتفاق نظر در ارزشها و هنجارهای خانواده و مدرسه بر جامعه پذیری دانش آموزان تاثیرگذار است و به عکس آن هم صادق است، یعنی تضاد در ارزشها و هنجارهای خانواده و مدرسه نیز بر جامعه پذیری کودکان تاثیر می گذارد. با این توضیح که خانواده ها بیشتر بر ارزشها و هنجارهای اخلاقی و فرهنگی تاکید دارند و این در حالی است که مدرسه بر ارزشها و هنجارهای مذهبی تاکید دارد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان دهنده این است که 69 درصد از تغییرات متغیر وابسته(جامعه پذیری) تحت تاثیر اتفاق نظر و همچنین تضاد در ارزشها و هنجارهاست.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه کیفیت مشارکت والدین در انجام دادن تکالیف درسی با عملکرد تحصیلی در حوزه خواندن (نمره خواندن، سعی در انجام دادن تکلیف و اهمال کاری) دانش آموزان پایه ششم انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر همه دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان اردکان از استان یزد بود که در سال 94-1393 مشغول به تحصیل بودند. نمونه مطالعه حاضر شامل 366 نفر از دانش آموزان بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه کیفیت مشارکت والدین دومونت و همکاران (2014)، پرسشنامه چند آیتمی تکالیف تراتواین و همکاران (2006) و پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی سولومون و راثبلوم (1984) استفاده شده است. همچنین نمره خواندن دانش آموزان به عنوان یک بعد از عملکرد تحصیلی لحاظ شد. برای تحلیل داده ها روش رگرسیون چندگانه از نوع همزمان به کار رفته است. تجزیه و تحلیل آماری داده ها و نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون موید آن بود که از میان ابعاد مشارکت والدین، بعد کنترل از قدرت پیش بینی منفی برای نمرات خواندن و سعی در انجام دادن تکالیف و بعد ساختار، از قدرت پیش بینی مثبت برای نمرات خواندن و سعی در انجام دادن تکالیف برخوردار است؛ اما ابعاد مشارکت والدین، اهمال کاری فرزندان را پیش بینی نمی کنند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان گفت، والدین با کاستن از رفتار های کنترلی و محدودکننده خود و ایجاد ساختاری مناسب در خانه که از قابلیتهای فرزندانشان حمایت کند، می توانند شاهد بهبود و افزایش عملکرد تحصیلی فرزندانشان در حوزه خواندن شوند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه گری جهت گیری عمومی علیت (با سه نوع جهت گیری استقلال، جهت گیری کنترل و جهت گیری غیرشخصی) در رابطه میان پیوند با والدین و بهزیستی مدرسه انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش همه دانش آموزان پایه های دهم و یازدهم دبیرستانهای شیراز بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 474 دانش آموز بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و از آنها خواسته شد تا به مقیاس پیوند با والدین (پارکر، تاپلینگ و براون، 1979)، مقیاس جهت گیری عمومی علیت (دسی و رایان، 1985) و پرسشنامه بهزیستی مدرسه (کونو و لینتونن، 2006) پاسخ دهند. پس از بهره گیری از روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار AMOS یافته ها نشان دادند که اثر مراقبت والدین بر جهت گیری استقلال و نیز بر جهت گیری کنترل مثبت و معنا دار و اثر مراقبت والدین بر جهت گیری غیرشخصی منفی و معنا دار است. همچنین مراقبت والدین با واسطه گری جهت گیری استقلال و جهت گیری غیرشخصی توانست به طور غیرمستقیم بهزیستی مدرسه را پیش بینی کند. به طور کلی یافته ها نشان دادند که افزایش مراقبت والدینی در دانش آموزان هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم از طریق جهت گیری استقلال و جهت گیری غیرشخصی، موجبات افزایش بهزیستی مدرسه آنها را فراهم می آورد. مطابق با یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که عوامل خانوادگی (پیوند با والدین) و انگیزشی (جهت گیری عمومی علیت) در ارتقای بهزیستی مدرسه دانش آموزان موثرند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی توانمندسازی بر اساس مشاوره شناختی-اجتماعی حرفه ای در افزایش خودکارآمدی شغلی و ابعاد جهت گیری آینده (چشم انداز زمانی، پیش بینی آینده، برنامه ریزی آینده) در زنان سرپرست خانوار انجام شده است. روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح آزمایش پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و یک پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) در شهر کرج بودند. چهل زن سرپرست خانوار به روش تصادفی ساده انتخاب و در گروه های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. در مرحله پیش آزمون، داده ها با استفاده از پرسشنامه های خودکارآمدی شغلی تیلور و بتز (1983) و جهت گیری آینده اشتاینبرگ و همکاران (2009) گرد آوری شدند. برنامه توانمندسازی بر اساس مشاوره شناختی-اجتماعی حرفه ای در ده جلسه گروهی برای شرکت کنندگان در گروه آزمایش اجرا شد و برای شرکت کنندگان در گروه کنترل هیچ برنامه ای اجرا نشد. پس از مداخله، خودکارآمدی شغلی و جهت گیری آینده در پس آزمون و مرحله پیگیری اندازه گیری شدند و داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که سطح خودکارآمدی شغلی و ابعاد جهت گیری آینده زنان شرکت کننده در برنامه توانمندسازی به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل است (P<0. 01) و این تغییرات در مرحله پیگیری هم مشاهده شد. نتایج پژوهش شواهدی را پیشنهاد می کند که توانمندسازی بر اساس مشاوره شناختی-اجتماعی حرفه ای یک برنامه روانی-آموزشی مطلوب برای ارتقای سطح خودکارآمدی شغلی و ابعاد جهت گیری آینده زنان سرپرست خانوار است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات شیو ه های فرزندپروری بر نشانگان اختلال سلوک دانش آموزان دوره متوسطه انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع زمینه یابی است و جامعه آماری در برگیرنده تمامی والدین دانش آموزان پسر دوره متوسطه منطقه پاکدشت در سال تحصیلی 97-1396 بود که از میان آنها 72 نفر با روش نمونه گیری هدفمند در دسترس با اجرای پرسشنامه علائم مرضی C SI-4 گادو و اسپرافکین (1994) و چک لیست DSM-5 (2013) روی دانش آموزان و تشخیص اختلال سلوک آنان، به عنوان نمونه انتخاب شدند، سپس پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بامریند(1991) روی والدین دانش آموزان اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره انجام گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که رابطه ای مثبت و معنادار میان ابعاد سبکهای فرزندپروری از جمله سبک فرزندپروری مستبدانه و سهل گیرانه با نشانگان اختلال سلوک وجود دارد. همچنین رابطه ای منفی و معنادار میان سبک فرزندپروری مقتدرانه با نشانگان اختلال سلوک وجود دارد. با توجه به میزان t و سطح معنا داری مشخص شد که سبک فرزندپروری مستبدانه و سبک مقتدرانه سهمی مناسب در تبیین نشانگان اختلال سلوک دانش آموزان دارند، اما سبک سهل گیرانه تاثیری معنا دار در نشانگان اختلال سلوک نداشت (0/05≤ P). براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که شیوه های فرزندپروری از مهم ترین مولفه های تحول فرزند است و نقشی موثر در سلامت رفتار فرزندان دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه میان جو عاطفی خانواده و ادراک از محیط مدرسه با اشتیاق تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر اهواز بوده است. روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی است. نمونه آماری 341 نفر بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش شامل پرسشنامه جو عاطفی خانواده هیل برن(1964)، آزمون اشتیاق تحصیلی فردریکس و همکاران (2004) و آزمون ادراک از محیط کلاس جنتری و همکاران (2002) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و روش های آمار استنباطی مانند ضریب همبستگی پیرسون و تجزیه تحلیل رگرسیون چندمتغیری استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان دادند که میان نمره کل مقیاس جو عاطفی و حیطه های آن با نمره کل مقیاس اشتیاق تحصیلی و مولفه های آن، در سطح آلفای 0/05> p رابطه معنادار وجود دارد و مولفه های ادراک از محیط کلاس با مولفه های اشتیاق تحصیلی دانش آموزان در سطح اطمینان 0/01>p رابطه معنادار دارند و در رابطه چندگانه مولفه های ادراک از محیط کلاس، جوعاطفی خانواده و مولفه های اشتیاق تحصیلی توان پیش بینی پایینی داشتند. نتایج پژوهش نشان داد که میزان اشتیاق تحصیلی دانش آموز به مدرسه تا حدود زیادی به جو عاطفی خانواده و میزان ادراک آنها نسبت به محیط کلاس همبسته است.