زمینۀ مطالعه: محیط 1640RPMI، یکی از پرمصرف ترین محیط های مایع کشت جهت تکثیر میکروارگانیسم ها ازجمله لیشمانیا است که در این محیط به طور معمول از 30-10 درصد سرم جنین گاوی FBS)) یا گوساله (FCS) به دلیل داشتن فاکتور های رشد مانند ریز مغذی ها، عناصر کمیاب و هورمون ها استفاده می شود. هدف: با توجه به محدودیت هایی مانند گرانی سرم های تجاری و توجه ویژه به معرفی جایگزین مناسب و نیز رواج اخیر پرورش شترمرغ و شتر در کشورمان در سال های اخیر و همچنین امکان دستیابی به سرم های این حیوانات حاوی عوامل رشد مشابه با سرم جنین گاوی تجاری، بر آن شدیم تا تأثیر دو سرم را بر رشد پروماستیگوت های لیشمانیا تروپیکا و لیشمانیا ماژور در مقایسه با FBS در محیط 1640 RPMI بررسی کنیم. روشکار: یک میلیون پروماستیگوت در میلی لیتر از لیشمانیا ماژور و لیشمانیا تروپیکا در محیط 1640RPMI، در حضور درصد های مختلف 30-5/2 هر سه سرم کشت داده شدند و پس از آن، در روز های مختلف تا روز چهاردهم، شمارش، مقایسه و آنالیز شدند. نتایج: بیشترین میزان تکثیر هر دو گونه لیشمانیا در حضور تمام درصد های FBS و تا روز 7 پس از کشت مشاهده شد. در محیط های کشت با کمتر از 5 درصد دو سرم شترمرغ و شتر نیز رشد دو گونه لیشمانیا مطلوب بوده اما با افزایش میزان این سرم ها، از رشد هر دو گونه انگل کاسته شد. در صورت استفاده از سرم با غلظت 10 درصد، پس از FBS، بیشترین تکثیر پروماستیگوت دو گونه انگل، در حضور سرم شتر مشاهده شد. نتیجهگیری نهایی: در درصد های 5 و کمتر، هر یک از سرم های شترمرغ و شتر و برای 10 درصد، تنها سرم شتر به عنوان جایگزین FBS در محیط کشت هر دو گونه لیشمانیا و انکوباسیون کمتر از یک هفته پیشنهاد می شود، در حالی که در صورت نیاز به درصد های بیش از 15، FBS همچنان بهترین گزینه می باشد.