مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال:1402 | دوره:22 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

در دو مقاله سردبیری قبل به تشریح انواع رفتارهای خودکشی و ضرورت پیشگیری از آن ها پرداختیم. با توجه به اهمیت بسیار زیاد این موضوع، تمامی جوامع، از سطح محلی تا ملی باید دارای برنامه ها و راه کارهای مشخص برای مقابله با رفتار خودکشی یعنی فکر، برنامه ریزی، اقدام و خودکشی باشند [2-1]. همان طور که دیدیم برای رخداد خودکشی، عوامل متعدد فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارند. بنابراین، برنامه ها و راه کار های مقابله با خودکشی نیز باید تمامی این عوامل مؤثر را مورد نظر قرار دهند [3]. بی مناسبت نیست که شواهد موجود، نشان می دهند که راه کار های پیشگیری از خودکشی که اصطلاحاً چند وجهی (Multi-components) هستند، نسبت به سایر برنامه ها، از موفقیت های بیشتری برای پیشگیری از خودکشی، برخوردارند [5-4]. نظر به اهمیت آشنایی با چنین راه کارهایی، در سخنان سردبیری آینده به تشریح مهم ترین آن ها، خواهیم پرداخت. اما در این سخن سردبیری به این نکته اشاره خواهیم کرد که سازمان بهداشت جهانی، یک راه کار جامع پیشگیری از خودکشی را دارای حداقل دوازده وجه یا جزء می داند [7-6]. این اجزاء به طور اختصار عبارتند از: 1. وجود بودجه مناسب و شفاف برای اجرای دقیق برنامه. 2. وجود نظارت و هماهنگی بین سازمان ها، مراکز و افرادی که در اجرای برنامه، دخیل هستند. 3. وجود یک نظام جامع جمع آوری داده های مربوط به خودکشی که منجر به ثبت دقیق داده ها و استفاده های علمی از آن ها می گردد. 4. وجود یک دستورالعمل جامع برای گزارش صحیح و مسئولانه اخبار خودکشی در تمامی رسانه ها اعم از چاپی، رادیو، تلویزیون و رسانه های اجتماعی که باید از این دستورالعمل به درستی استفاده شود. 5. وجود برنامه هایی جهت آگاهی عموم افراد جامعه، به منظور درک این نکته حیاتی که رفتارهای خودکشی، قابل پیشگیری است. 6. وجود برنامه های تربیتی و آموزشی برای دروازه بانان جامعه مانند معلمین، اساتید، پرسنل بهداشت و درمان، نیروهای انتظامی و روحانیون. یعنی کسانی که می توانند رفتارهای خودکشی را برای اولین بار در جامعه تحت پوشش خود، تشخیص دهند. 7. وجود برنامه های کاهش دسترسی به ابزار و وسایل خودکشی مانند قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، اسلحه گرم، مکان های بلند و یا کاهش سمیت و کشندگی مواد در دسترس. 8. وجود برنامه های دسترسی به خدمات جامع برای افرادی که در معرض خودکشی هستند. 9. وجود برنامه های درمانی مبتنی بر شواهد، برای افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند. 10. وجود برنامه های مداخله با بحران. هر مورد خودکشی یک بحران به حساب آمده و باید در جامعه برنامه های جامع مداخله با بحران، نظیر دسترسی به مراقبت های اورژانسی سلامت روان از طریق استفاده از خطوط تلفن کمکی، وجود داشته باشد. 11. وجود برنامه های مداخله پس از بحران به خصوص برای بازماندگان فردی که خودکشی کرده است و یا فردی که از خودکشی خود، جان سالم به در برده است. 12. کاهش انگ اجتماعی استفاده از خدمات بهداشت روان در جامعه. چرا که استفاده از این خدمات، ممکن است با انگ اجتماعی روبه رو گردد که در نهایت، به عدم استفاده از این خدمات بیانجامد. بنابراین، هر جامعه باید دارای برنامه های جامع برای کاهش انگ اجتماعی استفاده از خدمات سلامت روان به ویژه برای افراد خودکشی گرا، باشد.

زمینه و هدف: طلاق والدین می­تواند منجر به مشکلات رفتاری و روان شناختی فراوان در کودکان شود. هدف پژوهش حاضر، تدوین برنامه مداخله بهنگام مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری ویژه کودکان طلاق با اختلالات عاطفی-رفتاری و تعیین اثربخشی آن بر سازگاری اجتماعی کودکان طلاق بود. مواد و روش ها: روش پژوهش توصیفی حاضر، جامعه آماری در بخش کیفی مقالات و اساتید روان شناسی و بخش کمی شامل کلیه کودکان دختر خانواده طلاق شهرستان آستانه اشرفیه در سال 1401 بود. تعداد 30 کودک طلاق به شیوه تصادفی انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل (15 نفر در هر گروه) قرار گرفتند. گروه آزمایش 12 جلسه 90 دقیقه ای، هفته ­ای دو جلسه آموزش دیدند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکردند. برای جمع ­آوری داده­ ها در پیش ­آزمون و پس­ آزمون، از سیاهه رفتاری کودک Achenbach و پرسش­نامه سازگاری اجتماعی Dokhanchi استفاده شد. برای تجزیه­ و ­تحلیل داده­ ها در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش کمی از آنالیز کوواریانس یک­ متغیره استفاده شد. یافته ­ها: یافته­ها نشان داد میانگین و انحراف معیار نمرات سازگاری اجتماعی در گروه آزمایش از 90/1 ± 33/98 در مرحله پیش­آزمون به 08/1 ± 33/104 در پس­آزمون و در گروه کنترل از 67/1 ± 07/98 در پیش­آزمون به 40/1 ± 53/98 در پس­آزمون رسید (001/0>P). نتیجه­گیری: بر اساس مطالعه حاضر، برنامه مداخله بهنگام مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری ویژه کودکان طلاق با اختلالات عاطفی-رفتاری بر افزایش سازگاری اجتماعی کودکان طلاق مؤثر بود. از این رو، می ­توان از این برنامه به عنوان برنامه ­ای مؤثر برای ارتقاء سازگاری اجتماعی کودکان طلاق استفاده نمود.

زمینه و هدف: شیوع کووید-19، باعث شیوع بالای اختلال استرس پس از سانحه و پریشانی روان­شناختی شده است. با این حال، مطالعات نشان می دهد این شرایط ممکن است به فرد در رشد پس از آسیب کمک کند. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش مکانیزم های دفاعی و سبک های دلبستگی در پیش بینی رشد پس از سانحه در افراد درگیر در سوگ ناشی از کرونا انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی است. جامعه آماری این پژوهش شامل بازماندگان (27 تا 55 سال) (از تاریخ بهمن ماه سال 1398 تا مهر ماه 1400) در شهر تهران بود. از بین این جامعه آماری، 130 نفر به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های پژوهش حاضر از پرسش نامه های سبک های دفاعی، سبک های دلبستگی و رشد پس از سانحه استفاده شد. برای تحلیل داده­های پژوهش حاضر از روش رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد مکانیزم های دفاعی رشد یافته (489/0=Beta) و سبک دلبستگی ایمن (256/0=Beta) رشد پس از سانحه را در افراد درگیر در سوگ ناشی از کرونا به شکل معناداری (001/0>P) پیش بینی می کنند. اما سبک دلبستگی های ناایمن و مکانیز دفاعی رشد نایافته و روان آزرده قدرت کافی برای پیش بینی رشد پس از آسیب را نداشتند (05/0

زمینه و هدف: مازاد بودجه ای به­عنوان این که مدیران در زمینه منابع مورد نیاز بودجه ای خود، تقاضای میزان دریافت بودجه بیشتر از نیاز واقعی می کنند، تعریف شده است که فشار پاسخ گویی، عدم تقارن اطلاعاتی و هوش اخلاقی می­تواند آن را دست­خوش خود قرار می دهد. هدف این مطالعه تعیین همبستگی بین فشار پاسخ گویی مدیران و مازاد بودجه ای با تمرکز بر هوش اخلاقی و عدم تقارن اطلاعاتی بیمارستان های دولتی شهر کرمان می باشد. مواد و روش ها: در پژوهش توصیفی حاضر، جامعه آماری آن شامل همه مدیرانی بود که در سال 1401 در بیمارستان های دولتی شهر کرمان به هر نحوی در فرآیند بودجه ریزی مشارکت داشته اند. با توزیع پرسش نامه بین اعضای جامعه آماری، تعداد 100 پرسش نامه جمع­آوری شد. برای آزمون الگوی پژوهش از روش الگوسازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین فشار پاسخ گویی و ایجاد مازاد بودجه ای رابطه منفی و معناداری وجود دارد (169/0-=β، 001/0>P). هم چنین، بین عدم تقارن اطلاعاتی و ایجاد مازاد بودجه ای نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (809/0=β، 001/0>P). افزون بر این، لازم به ذکر است که متغیرهای عدم تقارن اطلاعاتی و هوش اخلاقی بر رابطه بین فشار پاسخ گویی و ایجاد مازاد بودجه ای دارای نقش تعدیل کنندگی نیستند. نتیجه گیری: با توجه به نقش مشارکتی مدیران و فرصت کافی برای ایجاد مازاد بودجه ای، مدیران سطوح بالاتر باید ضمن بهبود عملکرد مدیران سطوح پایین با نظارت هر چه دقیق تر، بازبینی و اعمال کنترل های بیشتر و افزایش فشار پاسخ گویی، تاحدودی از ایجاد مازاد بودجه ای جلوگیری به­عمل آورند.

زمینه و هدف: هیپوگنادیسم، عارضه­ای شایع در مردان مبتلا به دیابت نوع دو است. مطالعه حاضر با هدف تعیین فراوانی هیپوگنادیسم و برخی عوامل مرتبط با آن در مردان مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه ­کننده به کلینیک غدد بیمارستان علی­ابن­ابی­طالب(ع) رفسنجان در سال 1400 انجام شد. مواد و روش­ها: در این مطالعه توصیفی، 111 مرد مبتلا به دیابت نوع دو بررسی شدند. پس از تکمیل پرسش­نامه، اندازه­گیری فشارخون و دورکمر، 10 سی­سی خون ناشتا جهت سنجش سطح سرمی تستوسترون کل (Total Testosterone,TT)، هورمون محرک فولیکولی (Follicle-Stimulating Hormone,FSH)، هورمون لوتئینیزه­کننده (Luteinizing Hormone,LH)، هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) گرفته شد. داده­ها با آزمون­های مجذورکای، t مستقل، همبستگی Pearson و رگرسیون لجستیک تجزیه ­و تحلیل شدند. یافته­ها: میانگین و انحراف ­معیار سن بیماران 62/10±61/58 سال بود. تعداد 26 بیمار (42/23 درصد) دارای هیپوگنادیسم بودند. با افزایش شاخص توده بدنی، سطح TT (034/0=P)، LH (008/0=P) و FSH (028/0=P) به­طور معنی­داری کاهش، با افزایش HbA1c، سطح TT (035/0=P)، LH (004/0=P) و FSH (001/0=P) و با افزایش فشارخون سیستولیک، سطح LH (025/0=P) و با افزایش سن، سطح LH و FSH (001/0>P)، به صورت معنی­داری افزایش و با افزایش دور کمر، سطح TT (006/0=P)، LH و FSH (001/0>P) به طور معنی­داری کاهش یافت. میانگین سطح TT (011/0=P)، LH (017/0=P) و FSH (014/0=P)، در افراد مصرف­کننده دارو به طور معنی­داری بیشتر بود. نتیجه­گیری: با افزایش دور کمر، مدت بیماری و هورمون محرک فولیکولی، شانس ابتلاء به هیپوگنادیسم بیشتر شده است. پیشنهاد می­شود مسئولین بهداشتی، اقدامات پیشگیرانه لازم از جمله افزایش آگاهی جامعه مردان را انجام دهند.

زمینه و هدف: رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و سبک زندگی سالم، راهبردهای اصلی برای تسهیل و حفظ سلامت می­ باشند. این پژوهش با هدف تعیین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شد. مواد و روش ­ها: در این مطالعه توصیفی، 450 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در سال 1401 وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش­نامه ای شامل اطلاعات دموگرافیک و پرسش­نامه معتبر رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت بود. پرسش­نامه­ها توسط دانشجویان به صورت خودگزارشی تکمیل شدند. داده ها با استفاده از آزمون آماری t دو نمونه مستقل و آنالیز واریانس یک­طرفه تجزیه و تحلیل شدند. یافته­ ها: میانگین و انحراف معیار سنی دانشجویان 19/3 ± 86/20 سال بود. نمرات بخش خودشکوفایی بیشترین امتیاز (20/5±33/23) و بخش مدیریت استرس (68/3 ± 54/18) کمترین امتیاز را کسب کردند. بین نمره کل رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان با متغیرهای وضعیت تأهل و درجه تحصیلی ارتباط آماری معنی­دار بود (05/0>P). هم­چنین، بین نمره بعد فعالیت بدنی با متغیر جنسیت و نمره ابعاد مسئولیت­پذیری و تغذیه با متغیر وضعیت تأهل رابطه آماری معنی­دار مشاهده شد (05/0>P). نتیجه ­گیری: از آن­جایی که نمره کل رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان مورد مطالعه در طبقه متوسط قرار داشت، بنابراین دانشگاه می­تواند با برنامه­ریزی مناسب به دانشجویان در ایجاد یک مفهوم سلامتی مثبت کمک کند و آگاهی و عملکرد آن­ها را در مورد تغذیه متعادل، ورزش منظم، مدیریت استرس و توجه به سلامت خود یا خودمراقبتی را تقویت نماید.

زمینه و هدف: تعداد مرورهای نظام مند یا سطح دوم رو به افزایش است؛ حتی بیشتر از افزایش تعداد مطالعات پایه. موضوعات بحث برانگیز، یافته های سوگیرانه و شواهد غیرقاطع در این دو سطح، سیاست گذاران و پژوهش گران را به سمت سطح سوم شواهد یا «مرورهای چتری» سوق داده است. با وجود این­که مرورهای چتری روش شناسی نسبتاً جدیدی محسوب می شوند، در دهه های اخیر تعداد آن ها با شیب تندی افزایش یافته است و این نشان از علاقه و نیاز روزافزون به این مسیر تحقیقاتی دارد. راهنماهایی برای انجام مرورهای چتری منتشر شده اند؛ بااین­حال، ناهمخوانی های موجود در این راهنماها، پژوهش گران را دربارۀ شیوۀ مناسب انجام سردرگم ساخته اند. هدف مطالعۀ حاضر تصریح ضرورت، شرایط، چالش ها و تله های مرورهای چتری بود. در آخر، راهنماهایی گام به گام برای نحوۀ انجام و گزارش دهی یک مرور چتری طرح شدند. امیدواریم متن حاضر و راهنمایی های عملی فراهم­ شده توجه جامعۀ دانشگاهیان ایرانی را به مرورهای چتری جلب کند.

زمینه و هدف: در دوران همه گیری کرونا، آموزش مجازی یک رکن اساسی در سیستم­های آموزشی تلقی می شود. حفظ ارتباط مؤثر دانشجو با درس فارماکولوژی همواره چالش جدی در آموزش مجازی این درس به شمار می آید. لذا این مطالعه به طراحی، اجرا و ارزشیابی روش­های آموزش مجازی درس فارماکولوژی به صورت یک فرآیند آموزشی در دانشجویان پزشکی می­پردازد. مواد و روش­ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، تعداد 133 نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که در همه گیری کرونا در سال­های تحصیلی 1398 و 1399 واحد فارماکولوژی را می­گذراندند، وارد مطالعه شدند. سپس محتواهای آموزشی ساده سازی شده درس فارماکولوژی به صورت مصور همراه با ابرهای توضیح ­دهنده و جداول خلاصه­ کننده تهیه شده و در سامانه نوید بارگذاری ­گردید. محتوای نوشتاری مکمل نیز که کامل­کننده کلیپ­های آموزشی هر جلسه کلاس بودند جهت خلاصه کردن موضوع و یادگیری بهتر در اختیار دانشجویان قرار داده می­شد. بعد از اتمام کلاس یک پرسش نامه برخط توسط دانشجویان تکمیل می شد. داده­ها توسط آنالیز واریانس یک­طرفه و آزمون t مستقل تجزیه­ و­ تحلیل شدند. یافته­ها: تعداد 66 نفر (6/49 درصد) از دانشجویان ورودی 1396 و 67 نفر (4/50) ورودی سال 1397 بودند. سطح رضایت مندی دانشجویان بعد از ارزشیابی از طریق پرسش نامه در خصوص روش آموزشی مکمل به طور معنی داری بیشتر از روش ساده سازی شده بود (001/0>P). میزان رضایت از هر دو روش بر اساس معدل و سن تفاوت معنی­داری نشان نداد (05/0