مهندسی بهداشت حرفه ای
سال:1398 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

مقدمه رایج ترین شیوه حمل ونقل مواد خطرناک در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، حمل ونقل جاده ای است. این امر باعث افزایش خطر مواجهه افراد با این مواد می شود. ازاین رو ارزیابی پیامدهای مواجهه می تواند در مدیریت حمل ونقل این مواد کمک زیادی کند. ازاین رو هدف مطالعه حاضر ارزیابی پیامد بهداشتی ناشی از حوادث در حمل ونقل جاده ای مواد شیمیایی قرار گرفت. مواد و روش ها در این مطالعه یک سیستم استنتاج فازی طراحی و پیاده سازی شد. این سیستم دارای 3 پارامتر ورودی تحت عنوان "غلظت مواد شیمیایی رهاشده "، "میزان آسیب پذیری جامعه در معرض " و " خصوصیت سم شناسی ماده رهاشده " است. خروجی این سیستم میزان ضریب شدت مواجهه را بیان می کند. این ضریب بیانگر شدت آسیب غیرقابل جبران به افراد در مواجهه با مواد شیمیایی هست. یافته ها در اثر رهایش گاز کلر در منطقه موردنظر شعاع های تحت تاثیر به دو ناحیه با خطر کم (تا فاصله 187 متر) و بدون خطر (بیش تر از فاصله 187 متر) تقسیم شدند. شدیدترین مواجهات در گروه حساس جامعه (کودکان و سالخوردگان و افراد دارای مشکلات زمینه ای در گروه شماره 4)(با ضریب شدت 0/92) و نوجوانان و میان سالان در گروه شماره 3 (با ضریب شدت 0/776) مشاهده شد. نتیجه گیری نتایج این مطالعه نشان داد که گروه شماره 4 به عنوان حساس ترین گروه در معرض رهایش، در تعیین حریم ایمن در حمل ونقل جاده ای مواد شیمیایی، به عنوان مرجع در نظر گرفته شود. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از رویکرد فازی به منظور ارزیابی پیامدهای بهداشتی حمل ونقل مواد شیمیایی می تواند مورداستفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف آنالیز علل حوادث و انجام اقدامات کنترلی جهت پیشگیری از رخداد مجدد حوادث با علل وقوع مشابه، امری ضروری است طوریکه صنایع کوچک و بزرگ، در تمام فصول صنعتی شدن با آن روبرو هستند. مطالعه حاضر به منظور آنالیز علل یک حادثه منجر به نقص عضو در یک پروژه سدسازی با روش ترکیبیTripod Beta-SCAT انجام گردید. روش بررسی داده های گردآوری شده یک حادثه بحرانی به روش ترکیبی Tripod Beta-SCAT، تجزیه و تحلیل شده است. به این معنا که علل واسط و ریشه ای منتج از آنالیز باTripod Beta به همراه اقدامات کنترلی پیشنهادی، در جدول علت و معلولی SCAT جایگذاری و نتایج حاصل از توزیع پرسشنامه گردآوری و تاثیر علل وقوع حوادث از طریق آزمون کای دو و رتبه بندی آنها از طریق آزمون فریدمن مشخص و بر اساس علل وقوع حادثه، اقدامات کنترلی تهیه و پیشنهادات ارایه گردید. یافته ها مهمترین علت سطحی بروز حادثه، " بلندکردن نامناسب دستگاه" (با میانگین رتبه 2/69)"، مهمترین علت ریشه ای، " فرسایش و استهلاک بیش از حد بیل مکانیکی" (با میانگین رتبه 4/55)" و مهمترین اقدام کنترلی، " نظارت، بازرسی و کنترل عملیات (با میانگین رتبه 5/05)" بود. همچنین بین علل سطحی و ریشه ای ارتباط معنی دار وجود داشت. نتیجه گیری روش ترکیبی در بسیاری از موارد نیاز سازمان های مختلف را برآورده کرده و در حال حاضر یکی از مهمترین روش های ریشه یابی حوادث می باشد، لذا انجام مطالعات مشابه از قبیل ترکیب روش اسکات با سایر روش ها، در آنالیز علل حوادث پروژه های سدسازی پیشنهاد می گردد.

مقدمه شرایط فیزیکی محیط کار تاثیر زیادی در سلامت کارمندان و کیفیت کاری آنان دارد. سنجش شرایط محیط کار اداری، می تواند مبنایی مناسب جهت بهبود شرایط ارگونومیکی محیط کار کارمندان باشد. از این رو هدف از پژوهش حاضر، طراحی و روان سنجی پرسش نامه ای معتبر به منظور سنجش محیط کاری اداری است. روش بررسی با توجه به مبانی نظری ارگونومی و بررسی محیط اداری، پرسش نامه ی اولیه ی 22 سوالی سنجش محیط کاری اداری، طراحی شد. روایی صوری به صورت کیفی توسط 4 خبره و روایی محتوایی پرسش نامه (بررسی سوالات از لحاظ ضرورت، ارتباط، وضوح و سادگی) به روش کمی (CVRوCVI)، توسط 20 خبره بررسی شد. سپس پرسش نامه به 203 نفر از کارمندان اداری شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران ارائه شد و روایی سازه ای و پایایی پرسش نامه، از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ توسط نرم افزار 24SPSS-، تحلیل عاملی تاییدی توسط نرم افزار 24AMOS-و محاسبه ی شاخص هایAVEو CRبررسی شد. یافته ها براساس نتایج روایی محتوا، 21 سوال پرسش نامه تایید و 1 سوال رد شد. میانگین نسبت روایی محتوایی و میانگین شاخص روایی محتوایی به ترتیب 0. 73 و 0. 94 برآورد شد. نتایج بررسی روایی سازه ای و پایایی پرسشنامه نیز نشان می دهد که شاخص های برازش تحلیل عاملی تاییدی قابل قبول و ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه 0. 882 و نتایج شاخص های AVE و CR به ترتیب 0. 57 و 0. 96 است. نتیجه گیری پرسش نامه 21 سوالی سنجش محیط کاری اداری، روایی (صوری، محتوایی، سازه ای) و پایایی مناسبی برای ارزیابی شرایط محیط کاری اداری از لحاظ ارگونومی (بعد روان شناسی مهندسی) دارد و می تواند ابزار کارآمدی برای پژوهش های مرتبط باشد.

مقدمه بررسی ها نشان می دهد خطای انسانی از اصلی ترین علل تصادفات رانندگی است. عملکرد رانندگان توسط عوامل مختلفی چون سن، محیط رانندگی و بارکاری تحت تاثیر قرار می گیرد؛ که بار کاری از اصلی ترین این فاکتورها است. مطالعه حاضر به بررسی رابطه بار کاری ذهنی با آگاهی موقعیتی و سابقه کاری رانندگان می پردازد. روش بررسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی-مقطعی می باشد. 26راننده تاکسی با سوابق کاری متفاوت در این مطالعه شرکت کردند. از شاخص بار کاری رانندگی برای ارزیابی بار کاری و از تکنیک ارزیابی کلی آگاهی موقعیتی برای ارزیابی آگاهی موقعیتی استفاده شد. یافته ها نتایج نشان می دهد رانندگی در بلند مدت باعث می شود بار کار ذهنی در همه ابعاد شاخص بار کاری رانندگی، بطور چشمگیری افزایش یابد (P<0. 05) که از این میان، بیشترین رابطه همبستگی مربوط به بعد بینایی است (r=0. 397, P=0. 045) رابطه معناداری بین افزایش بار کاری ذهنی و سابقه کاری رانندگان دیده شد (P=0. 01). همچنین یافته ها نشان داد با افزایش بار کاری ذهنی رانندگان، آگاهی موقعیتی کل آنها کاهش یافته است (P<0. 001). نتیجه گیری نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش سابقه کاری رانندگان، بار کار ذهنی آنها کاهش می یابد و مولفه های توجه و استرس بیشترین اختلاف را در میان افراد با سابقه کاری متفاوت دارند. همچنین با افزایش بار کاری ذهنی، سطح درک رانندگان کاهش می یابد که میزان کاهش گزارش شده در رانندگانی که سابقه کاری بالاتری دارند، کمتر می باشد. کاهش سطح درک رانندگان موجب کاهش سطح آگاهی موقعیتی کل می گردد.

مقدمه عملیات بازرسی خطوط لوله (PIG) که عملیات پیگرانی نامیده می شود، یک روش نظارت آنلاین برای حفظ ساختار و عملکرد خط لوله در شرایط سالم و ایمن است. این عملیات نیاز به تعاملات انسان و ماشین بالا دارد. بنابراین، نسبت به خطاهای انسانی حساس بوده که می تواند منجر به عواقب فاجعه باری از جمله مرگ افراد شود. روش کار این مطالعه توصیفی به منظور برآورد احتمال خطای انسانی در عملیات پیگرانی در یک شرکت انتقال گاز در ایران انجام شده است. در ابتدا، تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی وظیفه (HTA) از طریق پیاده روی و مشاهده وظایف عملیات پیگرانی و انجام مصاحبه با اوپراتورهای شاغل در ایت عملیات انجام شد. سپس، برای ارزیابی احتمال خطای انسانی، روش واکاوی ریسک خطاهای انسانی (SPAR-H) مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها تکنیک SPAR-H در عملیات پیگرانی مذکور پیاده سازی شد. میانگین احتمال بروز خطای انسانی مقدار 0/218 محاسبه شد. مقدار میانگین احتمال بروز خطای انسانی در زیر وظیفه "باز کردن شیر بای پس به منظور کاهش فشار" به عنوان زیر وظیفه با حداکثر احتمال خطای انسانی (0/841) شناخته شد. نتیجه گیری تکنیک SPAR-H یک ابزار مفید و کاربردی برای متخصصین جهت محاسبه احتمال بروز خطای انسانی است. علاوه بر این، بر اساس نتایج مطالعه حاضر برخی از اقدامات پیشگیرانه به منظور کاهش احتمال بروز خطای انسانی پیشنهاد گردید که عبارتند از: استفاده از دستورالعملهای واضح تر و روشن تر برای انجام عملیات، اتوماسیون سازی فرایندهای ارسال و دریافت توپک پیگرانی و غیره.

سابقه و هدف از شایع ترین مشکلات آتش نشانان تنزل عملکرد دست حین استفاده از دستکش های حفاظتی می باشد. با توجه به تنوع دستکش آتش نشانی در ایران، این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه اثر این دستکش ها بر چابکی دست صورت پذیرفت. مواد و روش ها دو مدل از مرسوم ترین دستکش های آتش نشانی جهت بررسی انتخاب شدند. چابکی با چهار تست استاندارد بنت، مینه سوتا، پگ بورد و پگ بورد اصلاح شده برای هر جفت دستکش در چهل دانشجوی مرد ارزیابی گردید. از تست های ویلکاکسون، ضریب همبستگی اسپیرمن، و فریدمن جهت مقایسه چابکی و فاکتورهای موثر بر آن استفاده گردید. یافته ها نوع دستکش اثر معنی داری بر روی چابکی دست دارد (P<0. 001). مطابق یافته ها تست پگ بورد اصلاح شده حساسیت بالایی جهت سنجش چابکی انگشتان دارد. تست پگ بورد به دلیل حساسیت ناکافی و ایجاد کاهش شدید در امتیازات جهت سنجش چابکی مناسب نمی باشد. تست بنت و مینه سوتا می توانند در سنجش چابکی هر دو دست با توجه به روند یکسانشان مورد استفاده باشند. اما تست مینه سوتا به علت ایجاد خستگی کمتر و رفع دیگر مشکلات می تواند به جای بنت استفاده گردد. نتیجه گیری دستکش های مختلف آتش نشانی موجود در بازار دارای اثرات متفاوتی بر روی چابکی دست و انگشتان می باشند که سازمان های آتش نشانی می بایست به این موضوع توجه نمایند. آزمون های پگ بورد اصلاح شده و مینه سوتا جهت ارزیابی چابکی حین استفاده از دستکش های آتش نشانی پیشنهاد می گردند.

مقدمه و هدف یکی از عوامل تاثیر گذار بر روی بهره وری و سلامت شغلی کارکنان میزان استرس شغلی می باشد، به گونه ای که در سال های اخیر یک زنگ هشدار مبنی بر افت میزان بهره وری و بازده، ناشی از استرس تاکید شده است. هدف از این پژوهش تاثیر میزان استرس شغلی بر روی بهره وری کارکنان یکی از شرکت های بهره برداری نفت و گاز جنوب غرب کشور است. روش کار به منظور بررسی استرس شغلی و بهره وری کارکنان از پرسشنامه ی استاندارد استرس شغلی موسسه انگلستان(HSE) و پرسشنامه بهره وری ساعتچی استفاده گردید که روایی و پایایی آنها تایید شده است. آنالیز های آماری مناسب در نرم افزار SPSS نسخه 24 در سطح معنا داری 0/05 انجام شد. نتیجه میانگین نمره استرس شغلی افراد 0/43± 3/68 تعیین شده و به ترتیب36/4 و 63/6 درصد افراد داری میزان استرس کم و بدون استرس بودند. نتایج نشان می دهد که بهره وری با استرس شغلی و هر یک از شاخص های نقش، ارتباط، حمایت مسئولین، حمایت همکاران، تقاضا همبستگی معنا دار و معکوسی دارا می باشد (0/05p<). همچنین بهره وری با هر یک از متغیرهای سن، سابقه ای کار و تحصیلات ارتباط معنا داری دارد(0/05p<). نتیجه گیری با توجه به اینکه بین میانگین استرس شغلی و بهره وری رابطه معنا دار و معکوسی وجود دارد بنابراین می توان نتیجه گرفت که یکی از استراتژی های افزایش میزان بهره وری افراد، کنترل میزان استرس شغلی و فاکتور های موثر بر آن در محیط کاری کارگران می باشد.

مقدمه استرس گرمایی در صنایع نفت و گاز از دغدغه های مهم ایمنی و بهداشت است. مطالعه حاضر باهدف مقایسه استرس گرمایی در دو پایانه نفتی شمال و جنوب ایران توسط شاخص های تحلیلی و تجربی انجام گردید. روش بررسی این مطالعه توصیفی-تحلیلی روی 130 نفر از شاغلین دو پایانه نفتی خارک و نکاء انجام شد. در این تحقیق شاخص های HSI، AET، WBGT و P4SR محاسبه شدند. به منظور اعتبارسنجی شاخص های مذکور، دمای دهانی و دمای پرده سماخ افراد بررسی گردید. آنالیز داده ها توسط نرم افزار 22SPSS انجام گردید. یافته ها همبستگی شاخص های فیزیولوژیک با شاخص های حرارتی در محیط مسقف خارگ معنادار می باشد و در محیط مسقف نکاء تنها با شاخص HSIرابطه معنادار نمی باشد. در محیط روباز خارگ همبستگی برای تمام پارامتر های مذکور به استثناء شاخص HSI وجود دارد و در نکاء به استثناء شاخص HSIهمبستگی دمای دهانی و سایر شاخص ها معنادار بوده ولیکن بین دمای پرده سماخ با شاخص های مذکور معنادار نمی باشد(p>0. 05). شاخص های WBGT و AET در هر دو محیط پایانه ها بایکدیگر اختلاف معناداری دارند. شاخص HIS در هیچ یک از پایانه های مذکور اختلاف معناداری نداشت. شاخص P4SR در محیط های مسقف دو پایانه فاقد اختلاف معنادار بود(P>0. 05). نتیجه گیری این پژوهش نشان داد که شاخص WBGT و شاخص AET شاخص های معتبری جهت ارزیابی استرس گرمایی در پایانه های نفتی می باشند که با توجه به آنها میزان استرس گرمایی در پایانه نفتی خارگ در محیط روباز بالاتر از نکا بود.