مهندسی بهداشت حرفه ای
سال:1396 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

مقدمه: امروزه با توسعه تکنولوژی های مختلف وحضور پرنقش نیروی انسانی درمحیط کار به موضوع پراهمیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست که تاثیر بسزایی در ایمن سازی محیط کاردارد توجه جدی شده است. در یک دهه اخیر توجه سازمان ها و محققان به مطالعه وبه کار گیری مدل EFQM به عنوان یک شاخص اثرگذار در ارزیابی سازمانی افزایش یافته است. مرکزتحقیقات وتعلیمات متولی امر آموزش ایمنی کاردرسطح کشور آموزش های مدیریت HSE را به نحوه گسترده ای فراگیر نموده است. این مطالعه با هدف تحلیل و ارزیابی اثربخشی دوره های فوق در نهادینه کردن مدیریت HSE در صنایع کشور با استفاده از راهنمای مدل تعالی سازمانی EFQM انجام گرفته است.روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی از نوع مقطعی بوده، جامعه هدف فراگیران شرکت کننده دردوره های آموزشی سامانه مدیریت HSE می باشند. تعداد نمونه برآورد شده، 113 نفر می باشد. از پرسشنامه شاخص مدل EFQM استفاده شد.یافته ها: تعداد نفرات به تفکیک، شامل 65.5% مرد و 34.5% زن با سطح تحصیلات 6.2% فوق دیپلم، 77% لیسانس، 15.9% فوق لیسانس و 0.9% دکتری می باشند. تحلیل داده ها نشان داد که بر اساس شاخص های نه گانه مدل EFQM، برگزاری کارگاه آموزش HSE در افزایش سطح آگاهی و درک فراگیران نسبت به مباحث بهداشت، ایمنی و محیط زیست از لحاظ آماری تاثیر مستقیم و مثبت و معنی داری دارد (p<0.05).نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این می باشدکه برگزاری کارگاه های آموزشی HSE توسط مرکز مذکورمی تواند نقش بسزایی در نهادینه کردن سامانه مدیریت HSE در صنایع سطح کشور ایفا نماید.

مقدمه: اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از شایع ترین بیماری های شغلی می باشد، برای جلوگیری از بروز این گونه اختلالات بررسی و شناخت عوامل زمینه ای آن حائز اهمیت می باشد. مطالعه حاضر با هدف اولیه بررسی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در صنایع فولاد و هدف نهایی بررسی ارتباط بین تعارض کار-خانواده به عنوان عامل اجتماعی و اختلالات اسکلتی عضلانی صورت گرفته است.روش کار: این مطالعه در بخش فولادسازی یکی از صنایع فولاد کشور با جامعه آماری 270 نفر انجام شد. برای بررسی تعارض کار خانواده از پرسشنامه 18 سوالی کارلسون و کاکمار که شش زیرمقیاس این نوع تعارض را در دو بعد بررسی می کند، استفاده شد و اختلالات اسکلتی عضلانی با استفاده از پرسشنامه نوردیک مورد بررسی قرار گرفت. در آخر نتایج با نرم افزار SPSS 21.0 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میانگین (انحراف معیار) نمره تعارض کار-خانواده برای کل جامعه مورد مطالعه برابر 30.50 (352.12) می باشد. بررسی ارتباط تعارض کار-خانواده و اختلالات اسکلتی عضلانی نشان می دهد که تعارض به صورت کلی و در زیرمقیاس های تعارض مبتنی بر زمان هم از خانواده به کار و هم کار به خانواده (P<0.001) و مبتنی بر فشار تنها از کار به خانواده و مبتنی بر رفتار تنها از خانواده به کار ارتباط معنی داری را با اختلالات اسکلتی عضلانی نشان می دهند (P<0.05).نتیجه گیری: مطالعه حاضر عاملی جدید را در بررسی عوامل ایجاد کننده اختلالات اسکلتی عضلانی معرفی می کند و بیان می دارد که مدیریت بهینه چنین تعارضی می تواند در کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی کمک کننده باشد.

مقدمه: مطالعه حاضر یک مدل تلفیقی که اثرات حیطه های مختلف استرس روانی- اجتماعی بر عملکرد شغلی را در بین کارکنان بانک مدل سازی می کند ارائه می کند. بر اساس این مدل، روابط علی بین متغیرها و اثرات مستقیم و غیر مستقیم عوامل ایجاد کننده استرس شغلی و حیطه های مختلف آن بر روی عملکرد شغلی در بین کارکنان بخش بانکی قابل بررسی می باشد.روش کار: مدل تلفیقی مطالعه حاضر بر اساس تلفیق مدل و تحقیقات پیشین ارائه شد. به منظور تست مدل ارائه شده، داده ها از بین کارکنان بخش بانکی گرد آوری شدند. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده های پرسشنامه عمومی نوردیک و پرسشنامه بهره وری نیروی انسانی بود. آزمون T-test و ضریب همبستگی به منظور بررسی چگونگی ارتباط بین متغیر ها و آنالیز رگرسیونی به روش پیشرو به منظور بررسی مدل های مسیری مختلف و چگونگی نیکویی برازش آنها مورد استفاده قرار گرفت. سطح آلفای کمتر از 0.05 معنی داری در نظر گرفته شد.یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که رابطه مثبت و مستقیم بین متغیر های «استرس در حیطه سازمانی- اجتماعی» و «استرس در حیطه وظیفه» با استرس ادراکی کارکنان وجود داشت. همچنین رابطه منفی و غیرمستقیم مقیاس های «فرهنگ سازمانی» و «سبک رهبری» حیطه سازمانی- اجتماعی با عملکرد شغلی بدست آمد.نتیجه گیری: با استفاده از مدل تلفیقی ارائه شده میتوان در جمعیت های مشابه و دارای ویژگی جمعیت شناختی یکسان نتایج دقیق تری از ارتباط بین استرس زای روانی- اجتماعی و عملکرد شغلی را بدست آورد.

سابقه و هدف: یکی از اثرات احتمالی مواجهه شغلی با صدای زیاد، فشار خون و بیماری های قلبی- عروقی است. بر این اساس، هدف از این مطالعه بررسی رابطه شدت صوت با فشار خون سیستولیک، دیاستولیک و ضربان قلب در یک صنعت خودروسازی می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، تعداد 78 نفر از کارگران شرکت خودروسازی از نظر مواجهه با صدا و ارتباط آن با فشار خون و ضربان قلب در سه گروه مورد بررسی قرار گرفتند. اندازه گیری ها صبح و ظهر در سه گروه با تراز 70-60، 85-75 و 95-85 دسی بل انجام شد.یافته ها: آزمون تعقیبی Post Hoc نشان داد که صدا اثرات مشابه روی فشارخون سیستولیک و دیاستولیک گروه های آزمون دارند (P=0.733)، اما نمودار باکس-ویسکر نشان داد که دامنه تغییرات فشار خون و ضربان قلب بعد از مواجهه با تراز صوتی 95-85 دسی بل بسیار بیشتر از گروه های دیگر است. این تحقیق اگر چه ارتباط مشخصی بین افزایش تراز فشار صوت با تعداد ضربان قلب نشان نداد اما آزمون انالیز واریانس نشان می دهد که افزایش تراز فشار صدا موجب افزایش تغییرات در تعداد ضربان قلب شده است (P=0.049).استنتاج: تراز صوت در محدوده 85-75 دسی بل نیز همانند تراز صوت 95-85 دسی بل باعث تغییر میزان فشار خون و تعداد ضربان قلب شد. بدلیل ایجاد بیماری های قلبی- عروقی، اجرای برنامه های آموزشی برای کارگران، کاهش تراز صوت و بررسی دوره ای فشار خون کارگران به ویژه کارگران با سابقه فشار خون بالا توصیه می شود.

زمینه و هدف: مطالعات انجام شده در زمینه حوادث صنعتی نشان داده است که خطای انسانی مهمترین و اصلی ترین نقش را در بروز حوادث دارد. به طوریکه طبق بررسی های صورت گرفته 60 الی 90 درصد حوادث در نتیجه مستقیم خطاها و اشتباهات انسانی به وقوع می پیوندند بنابراین تمرکز اصلی این پژوهش به طور سیستماتیک شناسایی و ارزیابی خطای انسانی اپراتورهای اتاق های کنترل مجتمع پلیمر آریاساسول به روش CREAM می باشد.روش بررسی: مطالعه حاضر، یک مطالعه مقطعی، توصیفی- تحلیلی در سال 1394 در4 اتاق کنترل پتروشیمی پلیمر آریاساسول انجام گردید. این مطالعه ابتدا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (HTA)،  14وظیفه شغلی مورد آنالیز قرار گرفت و سپس با استفاده از نسخه اولیه و گسترده CREAM، کنترل های محتمل کاربر و خطاهای احتمالی شناختی برای وظایف شغلی تعیین شد و نتایج مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج این تحقیق 45% خطاهای شناسایی شده مربوط به خطای اجرا، 22% خطای مشاهده، 22% خطاهای شناسایی شده مربوط به خطای تفسیر و 11% خطاهای شناسایی شده مربوط به خطای برنامه ریزی می باشد.بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که برای راه اندازی افسایت به کنترل لحظه ای نیاز است ولی برای سایر وظایف نیاز به کنترل تاکتیکی می باشد و استفاده از این تکنیک روش مناسب برای تعیین نوع خطاها و روش های کنترلی می باشد.

زمینه و هدف: با توجه به اینکه جسم و روان به طور متقابل به یکدیگر تاثیر می گذارند و سلامت این دو مقوله، یکپارچگی و سلامت عمومی انسان را در بر می گیرد این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین اختلالات اسکلتی و عضلانی با سلامت عمومی در کارکنان یک صنعت تولید نوشابه انجام گرفت.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی 80 نفر از کارکنان شاغل در یک کارخانه تولید نوشابه بر اساس سرشماری با سابقه کاری بیشتر از یک سال وارد مطالعه شدند. ابزار اندازه گیری دربردارنده پرسشنامه گردآوری اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سلامت عمومی (GH28) و چارت نقشه بدن برای ثبت علائم اختلالات اسکلتی و عضلانی در نواحی مختلف بدن بود. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS16 استفاده شد.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد بیشترین شکایات از دردهای اسکلتی عضلانی در یک سال گذشته در ناحیه گردن (27.6%) و سپس کمر (25.5%) دیده شد. سن، نمایه توده بدن افراد، سابقه کاری، ساعت کاری روزانه، شیفت کاری یک ریسک فاکتور برای اختلالات اسکلتی- عضلانی اندام بدن و بخصوص کمر محسوب می شوند. اکثر کارکنان مورد مطالعه در وضعیت مشکوک به اختلال در سلامت عمومی (4.5±25.9) قرار داشتند. افراد از نظر بعد سلامت جسمانی، علایم اضطراب و کارکرد اجتماعی در سطح مطلوبی قرار نداشتند. همچنین، میان علایم اضطراب با پا درد و علایم افسردگی با کمر درد رابطه معنی داری مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان داد که میان سلامت عمومی با اختلالات اسکلتی- عضلانی در کمر و پاها رابطه معنی دار آماری وجود دارد.

مقدمه: آلودگی هوا از عوامل مخاطره زای سلامت انسان ها و محیط زیست می باشد. در صنایع تولید روی به دلیل ماهیت فرآیند و همچنین استفاده از حوضچه های الکترولیز، میزان تولید و انتشار برخی آلاینده های مضر از جمله میست های اسیدی بسیار بالا می باشد. این مطالعه به منظور بررسی اثربخشی سیستم تهویه دمشی-مکشی اجرا شده در کنترل آلاینده های منتشره واحد الکترولیز یک صنعت تولید روی انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه تراکم آلاینده ها در منطقه تنفسی کارگران، محیط کار و منبع تولید آلاینده جهت ارزیابی اثر بخشی سیستم تهویه مورد نظر، قبل و بعد از اجرای سیستم تهویه در یک صنعت تولید روی اندازه گیری شد و بازده سیستم اجرا شده در کاهش بار آلودگی تعیین شد. در انتها، پارامترهای عملیاتی سیستم تهویه، اندازه گیری شد و با مقادیر طراحی شده مقایسه گردید.یافته ها: نتایج نشان داد غلظت سرب و روی در منطقه تنفسی کارگران کمتر از حدود مجاز مواجهه شغلی ایران بوده ولی غلظت اسید سولفوریک بیشتر از حدود مجاز بوده است. غلظت اسیدسولفوریک بدون سیستم تهویه در مواجهه فردی، هوای کارگاه و منبع مولد آلاینده به ترتیب 1.17±0.90، 2.14±0.63 و 5.59±1.49 میلی گرم بر مترمکعب و بعد از اجرای تهویه این مقادیر به 0.11±0.032، 0.24±0.15 و 0.97±0.52 میلی گرم بر مترمکعب کاهش یافت.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان داد سیستم تهویه دمشی-مکشی اصلاح شده مطابق محدودیت های واحد الکترولیز، بازده مناسبی در کنترل آلاینده ها دارد و برای چنین صنایعی می تواند گزینه مناسبی باشد.

مقدمه: حوادث رانندگی یکی از دلایل اصلی نگرانی در کلیه کشورها به شمار می آیند. بار کار فکری در واقع سطحی از منابع توجه مورد نیاز است که معیارهای عملکرد ذهنی و عینی را محقق می سازد و تحت تاثیر مطالبات وظیفه، حمایت بیرونی و تجربه پیشین است. به بار کار فکری به عنوان یکی از مهمترین دلایل حوادث حمل و نقل و محیط کار معرفی شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی بار کار فکری و رابطه آن با خستگی در رانندگان اتوبوس شهری تعیین شد.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی تحلیلی، مقیاس بار کار فکری NASA-TLX و مقیاس خستگی Samn-Perelli توسط 194 نفر از رانندگان حرفه ای اتوبوس درون شهری تکمیل گردید. آمارهای توصیفی و تحلیل همبستگی و رگرسیون به منظور پردازش داده ها به کار رفت.یافته ها: بار کار کلی بیشترین همبستگی را بار کار فیزیکی (P<0.001، r=0.73)، بار کار فکری (P<0.001، r=0.68) و فشار زمانی (P<0.001، r=0.58) داشت. خستگی کلی درک شده توسط رانندگان بیشترین همبستگی را با سطح ناکامی (P<0.001، r=0.42)، فشار زمانی (P<0.001، r=0.24) و بارکار فکری (P<0.001، r=0.21) داشت.نتیجه گیری: بار کار فکری، بار کار فیزیکی و فشار زمانی مهمترین مولفه های تعیین کننده بار کار کلی و خستگی درک شده توسط رانندگان اتوبوس به شمار می روند. یک برنامه فراگیر مداخله ای شامل چرخش شغلی، برنامه ریزی سفر و کار- استراحت و ترک سیگار به منظور بهبود وضعیت بارکارفکری و خستگی رانندگان پیشنهاد شد.