دانش کشاورزی
سال:1383 | دوره:14 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

غلظت زیاد نیترات در مواد غذایی برای سلامتی انسان خطرناک است. بنابراین کنترل مقدار آن در محصولات گیاهی امری ضروری می باشد. در این تحقیق تاثیر منابع و مقادیر کود نیتروژن دار و زمان برداشت محصول بر عملکرد و میزان تجمع نیترات در گوجه فرنگی رقم کورال مورد بررسی قرار گرفت. این طرح در قالب آزمایش کرت های دوبار خرد شده با 16 تیمار و سه تکرار در سالهای زراعی 1378 و 1379 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کهریز مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی به اجرا درآمد. کرتهای اصلی شامل زمان برداشت در دو سطح صبح و عصر، کرتهای فرعی منبع کود نیتروژن دار در دو سطح نیترات آمونیوم و اوره، مقدار نیتروژن در چهار سطح صفر، 180، 120 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. تجزیه آماری نتایج نشان داد میان مقدار کود و عملکرد محصول در سطح پنج درصد ارتباط معنی داری وجود دارد و بیشترین عملکرد با مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بدست آمد. تاثیر زمان برداشت بر مقدار نیترات در سطح احتمال پنج درصد معنی دار گردید. محصول گوجه فرنگی رابطه مستقیمی با مقدار کود نیتروژن دار مصرفی داشته و این رابطه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل نوع و میزان کود نیز در سطح پنج درصد معنی دار گردید. با توجه به نتایج به دست آمده برای حصول حداکثر عملکرد همراه با حداقل تجمع نیترات در گوجه فرنگی مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن خالص چه به صورت کود اوره و چه به صورت کود نیترات آمونیوم در هکتار در شرایط این آزمایش پیشنهاد می گردد.

ژن گزارشکر GUS به منظور بررسی میزان فعالیت پروموتور CaMV 35S و بهینه سازی سیستم انتقال ژن به کلزا، مورد استفاده قرار گرفت. نسل دوم (T2) گیاهان تراریخت شده کلزا حاوی ژن مقاومت به کانامایسین (NPT II) و ژن گزارشگر GUS (در جلوی پروموتور CaMV 35S ) مورد بررسی قرار گرفتند تا نحوه فعالیت این پروموتور در بیان ژن ها در کلزای تراریخته مشخص گردد. نمونه ای از بافتهای مختلف گیاهان تراریخت (شامل ریشه، ساقه، برگ و گل) مورد آزمایشهای بیوشیمیایی قرار گرفتند و مشخص گردید که ژن GUS تحت کنترل پروموتور CaMV 35S می تواند در بافتهای مختلف و مراحل متفاوت رشد گیاهان تراریخت بروز یابد. آزمون وراثت (Inheritance) ژن های منتقل شده با استفاده از تکنیک PCR و انتخاب بر سطح محیط کشت حاوی کانامایسین صورت پذیرفت. اکثر گیاهان تراریخت (بیش از70% ) مقاوم به کانامایسین بودند. بررسی تفرق صفت مقاومت به کانامایسین در گیاهان T2 نشان داد که تعدادی از گیاهان تراریخت بیش از یک نسخه از ژن های مورد مطالعه را دریافت نموده اند. مطالعه بیان ژن GUS نشان داد که پروموتور CaMV 35S یک پروموتور قوی است که می تواند ژن های موردنظر را در بافتهای مختلف (مانند کالوس، جوانه، برگ و گل) و در مراحل مختلف رشد (قبل از اندام زایی، بعد از باززایی و در طی مرحله زایشی) گیاه بروز نماید. بدین ترتیب از پروموتور CaMV 35S به عنوان یک پروموتور بسیار قوی در بیان ژن های موردنظر در کلزا می توان استفاده نمود.

اثر تراکم و کیفیت بذر ارقام گندم در دو آزمایش مزرعه ای در شرایط آب و هوایی اهواز بر روی رشد و توسعه علف های هرز به مدت دو سال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش اول با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های تصادفی در چهار تکرار به اجرا در آمد. سه رقم گندم نان (چناب، فلات و ویری) در کرت های اصلی و چهار تراکم 400, 300 ,200 و 500 بذر در مترمربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. اثرات تراکم گندم بر روی تعداد علف هرز در واحد سطح و همچنین میزان پنجه زنی، شاخص سطح برگ و عملکرد بیولوژیکی و دانه گندم در مرحله سنبله دهی اندازه گیری شدند. آزمایش دوم به صورت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد و از بذوری با کیفیت های متفاوت شامل دو رقم گندم دوروم (چن التار و شوا) و یک رقم نان (فلات) که تحت تاثیر سطوح مختلف تنش رطوبتی قرار گرفته و در مراحل مختلف رسیدگی و نموی بذر نیز برداشت شده بودند، استفاده گردید. ارزیابی وضعیت علف هرز از طریق تعیین وزن خشک آن در واحد سطح صورت پذیرفت. به منظور بررسی اثرات غیرمستقیم کیفیت بذر بر روی توسعه علف های هرز در مزرعه برخی از صفات مربوط به گیاه گندم مانند درصد سبز شدن بذر، میزان پوشش سبز، شاخص سطح برگ و عملکرد بیولوژیک و اقتصادی نیز اندازه گیری گردیدند. نتایج نشان داد که تراکم گیاه اصلی تاثیر چشمگیری بر روی تعداد علف های هرز دارد. به طوری که در تراکم های بالاتر گندم (500 بذر در مترمربع) کمترین تعداد علف هرز (42.5 بوته در متر مربع) و در تراکم پایین تر آن (200 بذر در مترمربع) بیشترین تعداد علف هرز (105 بوته در مترمربع) مشاهده شد. با افزایش تراکم علف های هرز شاخص سطح برگ, تعداد سنبله در واحد سطح, عملکرد بیولوژیک و اقتصادی نیز کاهش یافت. از سوی دیگر کیفیت مناسب بذر، از طریق افزایش درصد سبزشدن، پوشش سبز مزرعه، شاخص سطح برگ، تراکم و توزیع مناسب بوته های گندم در واحد سطح را به خود اختصاص داد. بطور کلی نتایج این بررسی نشان دهنده که مدیریت زراعی از طریق استفاده مناسب و همچنین کیفیت بذر گندم بر روی کنترل علف های هرز و کاهش مبارزه شیمیایی موثر است.

این بررسی در سال زراعی 80-1379 به منظور تعیین سازگاری و مقایسه عملکرد دانه 25 رقم جدید کلزا تحت شرایط آب هوایی سرد ارومیه در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دکتر نخجوانی، واقع در کهریز ارومیه (37 درجه و 53 دقیقه شمالی و 45 درجه و 10 دقیقه شرقی) به اجرا درآمد. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از وجود اختلاف معنی دار عملکرد دانه و روغن ارقام در سطح احتمال یک درصد بود و ارقام پاییزه 8 .94.DP، هیبرید ریجنت در کبری، کوکتیل، کنسول و رقم شاهد  SLM. 46به ترتیب با داشتن خصوصیات مطلوب زراعی نظیر برخورداری از تیپ روزت مناسب قبل از شروع فصل سرما، تحمل به سرما و به ویژه برتری عملکرد دانه، روغن و پروتئین، نسبت به سایر ارقام مورد بررسی می توانند به عنوان جایگزین مناسبی برای ارقام قدیمی و کم محصول تر، در منطقه ارومیه مورد کشت قرار گیرند. در این تحقیق همبستگی مثبت و معنی دار بین صفات شاخص برداشت، قطر خورجین و وزن هزار دانه با عملکرد دانه و همبستگی منفی و معنی دار بین صفات قدرت بقا در سرما و درصد روغن دانه با عملکرد دانه، مشاهده گردید.

تعداد نه گروه آمیخته کرم ابریشم شامل 3 گروه وارداتی از کشورهای چین، ژاپن و تایلند و نیز شش گروه آمیخته تولید شده در شرکت سهامی پرورش کرم ابریشم ایران (31×32،103×104 ،107×108 ، 109×110، 111×116 و113×118 ) مورد آزمون قرار گرفتند. برای تغذیه لاروها از برگ توت دو واریته اصلاح شده ژاپنی کن موچی (KM) و توت بومی گیلان استفاده شد. از وزن لاروهای سن چهارم و پنجم و نیز وزن قشر و درصد قشر پیله های تولیدی به صورت انفرادی رکودگیری به عمل آمد و اطلاعات بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اثرات گروه ژنتیکی، نوع برگ و نیز اثر متقابل آنها برای هر صفت معنی دار بود (P<0.05) آمیخته های 113×118 و 31×32 به ترتیب با 0.577 و 0.422 گرم بیشترین و کمترین وزن لارو سن چهارم و آمیخته های 111×116 و 31×32 بترتیب با 1.33 و 0.973 گرم بیشترین و کمترین وزن لارو سن پنجم را به خود اختصاص دادند. آمیخته های تایلندی با 1.665 گرم و 107×108 با 1.361 گرم به ترتیب بیشترین و کمترین وزن پیله را داشتند. در صورتی که همین دو گروه بترتیب با 0.381 و 0.287 گرم بیشترین و کمترین مقدار وزن قشر پیله را به خود اختصاص دادند. آمیخته های ژاپنی با 23.3 درصد و آمیخته های 107×108 و 109×110 با 21.3 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین درصد قشر پیله را داشتند. لاروهای تغذیه شده با برگ توت اصلاح شده پیله های با وزن 1.577 گرم، وزن قشر پیله 0.360 گرم و درصد قشر پیله 23.3 درصد تولید کردند، در صورتی که این مقادیر برای لاروهایی که با برگ توت بومی تغذیه شده بودند بترتیب 1.501 گرم، 0.328 گرم و 22.0 درصد بود. میانگین وزن پیله، وزن قشر و درصد قشر پیله های ماده بترتیب 1.700 گرم، 0.350 گرم و 23.3 درصد بود در صورتی که این مقادیر برای پیله های نر بترتیب 1.378 گرم، 0.338 گرم و 24.7 درصد به دست آمد. آمیخته های 31×32 با 67.14 درصد بیشترین درصد پیله دهی و نیز کمترین درصد تلفات لاروی (32.86%) را داشتند در صورتی که آمیخته های ژاپنی با 36.87% کمترین تولید پیله و نیز بیشترین درصد تلفات (63.13%) را به خود اختصاص دادند. بیشترین و کمترین درصد پیله های درجه یک به ترتیب به گروههای 113×118 (70.76%) و 107×108 (44.81%) تعلق داشت. با توجه به عملکرد بهتر برخی از آمیخته های داخلی در شرایط آزمایش در ایران، واردات تخم نوغان لزوما افزایش تولید را به همراه نخواهد داشت. در صورت نیاز به واردات تخم نوغان در ابتدا لازم است بررسی هایی برای تشخیص بهترین آمیخته های خارجی برای کشور صورت پذیرد .تفاوت عملکرد آمیخته های داخلی در شرایط متفاوت تغذیه ای، لزوم تعیین بهترین آمیخته ها در شرایط مختلف پرورش در کشور را بیش از پیش مشخص می کند و با انجام آزمایشات مختلف می توان برای هر منطقه آمیخته های مناسب را معرفی نمود.

آزمایشی به منظور تعیین اثر رژیم های مختلف آبیاری (4 رژیم) و تراکم کاشت (4 تراکم) بر ویژگی های رشد رویشی و زایشی و همچنین عملکرد دانه در سه رقم سویا در طی سالهای 1379 و 1380 صورت گرفت. آزمایش به صورت طرح اسپلیت فاکتوریل، بر مبنای طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار پیاده گردید. در این پژوهش تیمارهای آبیاری فاکتور اصلی، تیمارهای تراکم کاشت و ارقام سویا، فاکتورهای فرعی را تشکیل دادند. بالاترین و کمترین میزان عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای آبیاری I2 و I4 (به ترتیب آبیاری پس از 60 و 100 میلی متر تبخیر از طشتک تبخیر کلاسA ) حاصل شد. در تیمارهای تراکم کاشت و ارقام سویا نیز بالاترین عملکرد دانه به تراکم کاشت50) D3  بوته در مترمربع) رقم V2 (ویلیامز)، و کمترین آن به تراکم کاشت D1  (30 بوته در مترمربع) رقم V3 (هیل) تعلق داشت. علاوه بر عملکرد دانه، مقادیر حداکثر ویژگی های رشد رویشی و زایشی نیز در تیمار آبیاری I2 بدست آمد. عملکرد دانه در هر بوته بر اثر کاهش تراکم بوته افزایش، ولی در واحد سطح کاهش نشان داد. بسیاری از ویژگی های رشد رویشی و زایشی هر بوته بر اثر افزایش تعداد بوته در واحد سطح کاهش یافت. واکنش ارقام سویا در تراکم های مختلف از لحاظ میزان تولید عملکرد دانه، متفاوت بود. به طوریکه رقمV1  (هابیت) در تراکمD4 (60 بوته در مترمربع)، رقم V2 در تراکم D3 (50 بوته در مترمربع) و رقم V3 در تراکم D2(40  بوته در مترمربع)، بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند.

کاریوتیپ و الگوی نواربندی C در دوازده جمعیت طبیعی از گونه Aegilops tauschii از چند منطقه جغرافیایی شمال و شمال غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. از روش رنگ آمیزی استو - فریک - هماتوکسیلین و نواربندی C با گیسما برای مطالعه ویژگی های موفولوژیکی و الگوی نواربندی کروموزوم ها استفاده شد. اندازه گیری صفات کروموزومی با نرم افزار Micromeasure انجام گرفت. این مطالعه نشان داد که ژنوم D در این گونه از هفت جفت کروموزوم متاسانتریک تشکیل یافته است که یک جفت از آنها کروموزوم ماهواره دار محسوب می شود (کروموزوم(5D . تمام کروموزوم های آن با داشتن الگوی نواربندی اختصاصی از یکدیگر قابل تشخیص بودند. ویژگی های کاریولوژیکی و الگوی نواربندی کروموزوم ها در جمعیت های مورد مطالعه شباهت زیادی با یکدیگر و با کاریوتیپ استاندارد این گونه داشتند. در این پژوهش نوارهای منومورف بیشتری در مقایسه با کاریوتیپ استاندارد مشاهده شد که نزدیکی جغرافیایی این جمعیت ها را نشان می دهد. با این حال، پلی مورفیسم قابل ملاحظه ای در بین این جمعیت ها از لحاظ الگوی نواربندی برخی از بازوهای کروموزوم ها وجود داشت. واریته های مختلف این گونه از لحاظ ویژگی های کاریولوژیکی و الگوی نواربندی کروموزوم ها از یکدیگر متمایز نبودند

در این تحقیق، روش های مختلف به منظور تولید سریع تر آپوتسیوم و آسکوسپور که در مطالعات بیماریزایی و شناسایی گونه ها اهمیت اساسی دارند، مورد ارزیابی قرار گرفتند که از بین آنها روش کوهن و سانسفورد بیشترین و درشت ترین اسکلروت ها را تولید نمود. اسکلروت های حاصل از جدایه های شب بو، آفتابگردان، کلزا و کاهو به همین روش بمنظور تامین نیاز سرمایی به مدت سه ماه در یخچال با دمای چهار درجه سانتی گراد نگهداری شدند. برای تولید آپوتسیم از روشهای پاترسون و گروگان، تشتکهای پتری حاوی آب آگار و یا گلدانهای حاوی ورمیکولیت سترون استفاده شد. سپس پتری ها و گلدانها به ترتیب در دماهای 10 و 15 درجه سانتی گراد و دوره نوری 16 ساعت قرار گرفتند. بعد از چهار تا شش هفته در محیط ورمیکولیت و پنج تا هفته در محیط آب اگار آپوتسیم های کامل و به تعداد زیاد بدست آمد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق و با توجه به اینکه برای تولید آپوتسیوم در شرایط طبیعی مدت زمانی بیش از 8 ماه لازم است، این روش برای تسهیل در تامین مایه تلقیح در آزمایشات مایه زنی گیاهان پیشنهاد می شود.

با توجه به تاثیر ژنوتیپ، ریزنمونه و محیط کشت بر کالزایی و باززایی با در نظر گرفتن القای کالوس در محیط بدون هورمون به دلیل وجود هورمون های داخلی گیاه، سعی شد تا اثر این عوامل بر میزان کالزایی در کلزا مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور، بذور نه رقم کلزا به نام هایGlobal، Shiralee، PF504588، PF704591، Maluka Boanty، Orakel ،ACSN1، Lisandra، در پنج محیط کشت MS حاوی سطوح مختلف هورمونی، شاهد (صفر میلی گرم در لیتر 2-4-D و صفر میلی گرم در لیترBAP )،A 1 BAP, 0.5 2,4-D) )،B 2 BAP, 1 2,4-D) )، C (3 BAP, 1.5 2,4-D) و D (1 BAP, 2 2,4-D) و چهار نوع ریزنمونه هیپوکوتیل، کوتیلدون، ریشه و بذر مورد استفاده قرار گرفت. 10 ریز نمونه از هیپوکوتیل (0.9 – 1 cm)، کوتیلدون به همراه 2 میلی متر دمبرگ و بذر و پنج ریزنمونه از ریشه (0.9 – 1 cm) بر روی محیط های حاوی هورمون و بدون هورمون در یک آزمایش فاکتوریل 4×5×9 بر پایه طرح کاملا تصادفی نامتعادل در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. پس از یک ماه درصد کالزایی، قطر کالوس، وزن تر کالوس، وزن خشک کالوس و محتوی آبی کالوس ها اندازه گیری شدند. به دلیل تفاوت کالزایی در محیط شاهد و حاوی هورمون تجزیه بر روی آنها به طور جداگانه صورت گرفت. مقایسه میانگین ها در محیط کشت های حاوی هورمون نشان داد که اثر ژنوتیپ، محیط کشت و ریزنمونه برای کلیه صفات در سطح احتمال 1% معنی دار است، ولی سطوح مختلف هورمونی از لحاظ درصد کالزایی تفاوت معنی داری از خود نشان ندادند. اثر متقابل دوجانبه و سه جانبه برای کلیه صفات به جز وزن خشک کالوس معنی دار شد. در بین ژنوتیپ ها دو رقم Global و Boanty بیشترین مقدار رشد کالوس و Maluka و Orakel کمترین مقدار را در محیط حاوی هورمون نشان دادند. محیط A بهترین محیط و ریزنمونه بذر به عنوان بهترین ریزنمونه در این محیط شناخته شد. تجزیه آماری در محیط بدون هورمون نشان داد که اثر ژنوتیپ، ریزنمونه و اثر متقابل آنها معنی دار است. مقایسات میانگین هم حاکی از آن بود که دو رقم Maluka و orakel بیشترین مقدار کالزایی را در این محیط دارا می باشند. این نتایج بیانگر بالابودن هورمون های داخلی گیاه و احتمالا اثر بازدارندگی آن بر روی رشد کالوس و کالزایی در محیط حاوی هورمون می باشد.

برای بررسی مورفومتری و بافت  شناسی پستان گاومیش آذربایجانی، تعداد 80 نمونه پستان از گا ومیش های سالم شیرده و غیرشیرده کشتار شده در کشتارگاه ارومیه جمع آوری شدند. از این تعداد 50 عدد جهت انجام مطالعه مورفومتری شامل 25 پستان شیرده و 25 پستان غیرشیرده، و 30 عدد دیگر جهت مطالعه بافت شناسی که در این مورد نیز 15 عدد شیرده و 15 عدد دیگر غیرشیرده بود، مورد استفاده قرار گرفتند. در مطالعه مورفومتری، میانگین طول نوک پستانهای کارتیه های قدامی پستان شیرده 0.10±4.54 سانتی متر و در مورد پستان غیرشیرده 0.18±3.60 سانتی متر، در حالیکه، طول نوک پستانهای کارتیه های خلفی پستان شیرده 0.10±4.56 سانتی متر و در پستان غیرشیرده 0.11±3.70 سانتی متر بود. میانگین قطر نوک پستانهای کارتیه های قدامی پستان شیرده 0.09±2.60 سانتی متر و در غیرشیرده 0.09±2.40 سانتی متر، در حالیکه این پارامتر در کارتیه های خلفی پستان شیرده 0.04±2.60 سانتی متر و در مورد پستان غیرشیرده 0.06±2.50 سانتی متر بود. میانگین ضخامت کارتیه های قدامی پستان شیرده 0.04±3.70 سانتی متر و در پستان غیرشیرده 0.12±2.4 سانتی متر، در حالیکه این پارامتر در کارتیه های خلفی پستان شیرده 0.20±9.00 سانتی متر و در مورد پستان غیرشیرده 0.16±4.40 سانتی متر بود. میانگین طول پستان شیرده 0.27±34.60 سانتی متر و در مورد پستان غیرشیرده 0.87±28.43 سانتی متر، در حالیکه میانگین حداکثر عرض پستان شیرده 0.67±38.00 سانتی متر و در مورد پستان غیرشیرده 0.99±25.90 سانتی متر بود. این مطالعه نشان داد که بین همه پارامترهای مطالعه شده باستثنای قطر نوک پستانها، در پستانهای شیرده و غیرشیرده اختلاف آماری معنی داری (0.05>p) وجود دارد. در مطالعه ریزبینی مشخص شد که اختلاف بافت شناسی قابل ملاحظه ای در بین پستانهای شیرده و غیرشیرده وجود دارد، و در پستان فعال از سطح پشتی به طرف سطح شکمی آن، از مقدار آلوئولهای مولد شیر کاسته شده و بر میزان بافت همبند و بافت چربی بین آلوئلی افزوده می شود. همچنین مشخص گردید که دستجات عضلانی صاف در لایه میانی دیواره نوک پستان به اشکال حلقوی، طولی، و مورب قرار دارند. تداخل شدید و انگشتی شکل از بافت پوششی پوست در ناحیه پارین نوک پستان مشاهده گردید. علاوه بر این در قسمت قاعده ای نوک پستان، شریانهایی با دیواره ضخیم (از نوع متوسط) در نزدیک سینوس های شیری وجود دارند و در این ناحیه در ساختمان پوست فولیکول های ظریف مو، غدد سباسه، و غدد عرق از نوع آپوکرین مشاهده شد. در دو سوم بخش شکمی (پایین نوک پستان) ساختمانهای مذکور مشاهده نشدند.