تحقیقات کاربردی خاک
سال:1402 | دوره:11 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

تغییر کاربری اراضی فاکتوری مؤثر بر هدرروی حاصلخیزی خاک، از جمله عناصر غذایی پرمصرف می­باشد. پتاسیم از جمله عناصر غذایی پرمصرف ضروری برای رشد گیاه است، که توزیع آن در خاک به کانی­های رس، کوددهی، درجه هوازدگی، نوع کاربری، شرایط اقلیمی و آبشویی بستگی دارد. هدف از این تحقیق بررسی شکل­های متفاوت پتاسیم در سه کاربری مختلف مرتع، کشاورزی و پارک جنگلی در دو عمق سطحی  (15-0 سانتی­متری) و زیرسطحی (30-15 سانتی­متری) در شهر اشترینان واقع در استان لرستان بود. نمونه­برداری در سه کاربری در 45 نقطه در دو عمق انجام شد. برخی ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک و هم­چنین شکل­های متفاوت پتاسیم در آزمایشگاه اندازه­گیری شدند. مطالعات کانی­شناسی با کمک دستگاه پراش پرتو ایکس انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین میانگین پتاسیم محلول (9/15 میلی­گرم برکیلوگرم)، غیرتبادلی (5/627 میلی­گرم برکیلوگرم) و شبه ساختمانی (2/3563 میلی­گرم برکیلوگرم) در کاربری پارک جنگلی و بالاترین پتاسیم تبادلی (484 میلی­گرم برکیلوگرم) در کاربری مرتع مشاهده شد. تمام شکل­های پتاسیم به غیر از پتاسیم ساختاری با افزایش عمق، کاهش داشتند، اما عمق اثر معنی­داری بر روی شکل­های متفاوت پتاسیم نداشت. اثرکاربری در تمامی‏شکل­های پتاسیم دارای تفاوت معنی­داری در سطح یک درصد بود. نتایج همبستگی نشان داد که پتاسیم محلول تنها با پتاسیم تبادلی رابطه مثبت معنی­دار دارد. بین پتاسیم شبه ساختاری با پتاسیم تبادلی و غیرتبادلی رابطه مثبت معنی­دار دیده شد. هم­چنین رس و ظرفیت تبادل کاتیونی با پتاسیم تبادلی، غیرتبادلی و ساختمانی رابطه مثبت معنی­داری در سطح یک درصد نشان دادند. نتایج کانی­شناسی نیز نشان داد که ورمی­کولیت و اسمکتیت کانی­های کنترل کننده پتاسیم تبادلی در کاربری مرتع و اسمکتیت و ایلایت، کانی­های اصلی کنترل کننده پتاسیم غیرتبادلی و ساختاری در پارک جنگلی هستند. تغییر کاربری اراضی از مرتع به کشاورزی در دراز مدت منجر به کاهش تمام شکل­های پتاسیم شده، در حالی­که تغییر به پارک جنگلی مقدار پتاسیم محلول، غیرتبادلی و ساختاری را افزایش داده است.

هدف از این پژوهش، ارزیابی وضعیت تغذیه­ای گندم دیم با استفاده از روش DRIS بود. به منظور تعیین نُرم­ها و شاخص­های DRIS در گندم دیم، 54 نمونه از اندام­های هوایی گیاه جمع آوری و غلظت عناصر غذایی نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، مس (Cu) و روی (Zn) در آنها تعیین گردید. برای تعیین نُرم­ها، ابتدا مزارع بر اساس میزان عملکرد دانه به دو گروه مزارع با عملکرد بالا و مزارع با عملکرد پایین تقسیم شدند. مزارع با عملکرد بالا برای تعیین نُرم­ها و مزارع با عملکرد پایین برای تعیین شاخص­های DRIS مورد استفاده قرار گرفتند. حد بهینه غلظت عناصر غذایی برای عناصر پرمصرف N، P و K به ترتیب 35/1 – 87/0 ، 104/0 – 036/0، 18/2 -02/1 (درصد) و برای عناصر کم­مصرف Fe، Mn، Cu و Zn به ترتیب، 430-170، 51 - 29، 4/8 – 6/3، 27 - 13 (میلی گرم بر کیلوگرم) و نیز غلظت بهینه عناصر غذایی برای N، P و K به ترتیب 11/1، 07/0 و 6/1 (درصد) و برای عناصر Fe، Mn، Cu و Zn به ترتیب 300 ،40، 6 و20 (میلی گرم بر کیلوگرم) تعیین شد. ترتیب نیاز غذایی برای عناصر پرمصرف و کم­مصرف به صورت P > K> Fe > N > Mn > Zn > Cu می­باشد که در برنامه تغذیه­ای باید به عناصر P، K، Fe و N توجه بیشتری گردد. شاخص تعادل تغذیه­ای در اکثر مزارعی که دارای عملکرد پایین بودند خیلی بیشتر از صفر بود که این نشان­دهنده عدم تعادل بیشتر عناصر غذایی در این مزارع می­باشد.

ارزیابی و تعیین مجموعه حداقل داده­ها جهت بررسی کیفیت خاک به لحاظ صرفه­جویی در هزینه و زمان بسیار با اهمیت و ارزشمند است. این تحقیق با اهداف اصلی ارزیابی شاخص کیفیت خاک­های تحت کشت متوالی و دراز مدت گندم توسط یک مدل معتبر (Integrated quality index)، تعیین مجموعه حداقل داده برای ارزیابی کیفیت خاک­های این منطقه و ارزیابی رابطه مابین شاخص کیفیت خاک و اجزای عملکردی گندم در اراضی کشاورزی منطقه پیرانشهر استان اذربایجان­غربی انجام گرفت. 18 ویژگی فیزیکی و شیمیایی و حاصلخیزی در خاک سطحی این اراضی که دارای سه رده خاک مالی سول، اینسپتی سول و ورتی سول می­باشد با بررسی و مطالعه 40 پروفیل اندازه­گیری شد. کل متغیرهای مؤثر بر کیفیت خاک(TDS)  تعیین و حداقل داده مؤثر (MDS) با استفاده از روش تجزیه مؤلفه های اصلی(PCA) مشخص شدند. شاخص کیفیت خاک با استفاده از تکنیک میان یابی، متناسب با رشد گیاه به پنج کلاس تقسیم بندی شد. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، پنج ویژگی کربن آلی، رس، نسبت جذب سدیم، کربنات کلسیم معادل و سیلت دارای ارزش ویژه بزرگ تر از یک بوده و به­عنوان شاخص های MDS انتخاب شدند. بیش­ترین مقدار IQITDS و IQIMDS در خاک رده ی اینسپتی سول ها سپس بترتیب در رده مالی سول و ورتی سول مشاهده شد. ارتباط معنی داری (p< 0.05) مابین اجزای عملکرد گندم (عملکرد دانه و بیولوژیک گندم) با مدل های IQITDS و IQIMDS یافته شد که نشان دهنده ی تآثیر مثبت و معنی دار شاخص کیفیت خاک بر اجزای عملکرد گندم بود. همچنین مدل IQITDS نسبت به مدل IQIMDS به علت ضریب اطمینان (R2) بیشتر از دقت بیشتری برای پیش بینی عملکرد اجزای گندم برخوردار بود. با این وجود به علت همبستگی مثبت و معنی دار مابین IQITDS و  IQIMDS(R2 = 0.9)، مدل IQIMDS مدل اقتصادی و بهتری برای ارزیابی کیفیت خاک های این منطقه است.

مایه­زنی میکروبی، در بهبود رشد و افزایش تحمل گیاهان به تنش­های محیطی و پالایش سبز خاک­های آلوده به فلزات سنگین، مؤثرند. این مطالعه به منظور بررسی تأثیر  مایه­زنی قارچ Piriformospora indica در گیاه­پالایی سرب توسط گونه چمنی فستوکای پابلند (Festuca arundinacea) رقم Tomahawk در سطوح مختلف آلودگی سرب، در آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد که عامل های آزمایشی شامل مایه­زنی قارچ در دو سطح (مایه­زنی و عدم مایه­زنی با قارچindica  P.) و تنش آلودگی سرب در سه سطح (0، 500 و 800 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک) بودند. سرب در هر دو سطح آلودگی 500 و 800 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک به­ترتیب سبب کاهش 46/31 و 98/43 درصد وزن خشک اندام هوایی، 2/31 و 32/44 درصد عملکرد نسبی شاخساره، 89/10 و 74/15 درصد محتوای نسبی آب برگ، 8/47 و 55/47 درصد محتوای کلروفیل a، 41/47 و 22/50 درصد محتوای کلروفیل b، 22/5 و 64/11 درصد غلظت فسفر ریشه، 44/11 و 47/14 درصد غلظت نیتروژن برگ و افزایش 49/27 و 89/20 درصد محتوای پرولین و 13/6 و 71/14 درصد قند محلول برگ شد.  تیمار مایه­زنی با قارچ P. indica نسبت به تیمار بدون مایه­زنی در هر دو سطح آلودگی500 و 800 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک سرب به­ترتیب با افزایش 34/26 و 67/18 درصدی انباشت سرب در ریشه و افزایش 13/64 و 83/59 درصد سرب قابل استخراج توسط ریشه سبب افزایش 22/40 و 12/18 درصد وزن تر ریشه، 22/51 و 59/50 درصد وزن خشک ریشه، 32/44 و 72/40 درصد محتوای کلروفیل a، 98/16 و 95/33 درصد محتوای کاروفیل b، 71/15 و 6/17 درصد غلظت فسفر ریشه، 21/16 و 92/13 درصد غلظت فسفر برگ شد. می­توان نتیجه­گیری کرد که مایه­زنی میکروبی با قارچ P. indica باعث افزایش انباشت سرب در ریشه­ی گیاه چمن فستوکا می­شود. بنابراین مایه­زنیقارچ P. indica می­تواند به عنوان یک تیمار زیستی مفید در بهبود کارایی گیاه­پالایی سرب توسط گیاه چمن فستوکا رقم Tomahawk در خاک­های آلوده استفاده شود.

هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، یکی از مهم­ترین ویژگی­های فیزیکی خاک است که اهمیتی ویژه در بررسی و مدل سازی حرکت آب و املاح  در محیط های متخلخل دارد. به دلیل آنکه این روش­­ها پرهزینه و زمانبر هستند. از این رو، برآورد هدایت هیدرولیکی اشباع با استفاده از روش های سریع، کم هزینه و با دقتی قابل قبول ضروری به نظر می­رسد. دراین پژوهش از روش های زمین آماری و سطح پاسخ برای تخمین هدایت هیدرولیکی اشباع خاک استفاده شد، داده­ها از 135پروفیل خاک مربوط به مطالعات خاکشناسی و اصلاح اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در محدوده دشت فتحعلی تهیه شد. فاکتور اصلی شامل هدایت هیدرولیکی اشباع بود و بافت خاک، چگالی ظاهری خاک، تخلخل، درجه اشباع و ظرفیت زراعی خاک به عنوان فاکتورهای فرعی درنظر گرفته شدند. از میان روش های مدل سازی زمین آماری، روش کوکریجینگ معمولی دارای بهترین برازش بود و بهترین واریوگرام برازش داده شده در این روش، مدل نمایی  با اثر قطعه ای صفر و سقف 156 تعیین گردید که نشان دهنده استحکام ساختار فضایی منطقه و تأثیر کامل متغیر مستقل بر مدل واریوگرام منطقه بود. در روش کوکریجینگ معمولی دقت برآورد با ضریب تعیین 93/0 و ریشه مجذور مربعات خطا 21/3 (میلی متر بر ساعت) برآورد گردید. در مدل سطح پاسخ، بهترین مدل هدایت هیدرولیکی اشباع بر اساس متغیر های موثر، مدل درجه دو با ضریب تعیین 94/0 و میزان کفایت دقت برابر 2/49 به دست آمد، همچنین برای تعیین بیشترین هدایت هیدرولیکی با فرض تغییر سایر پارامترهای موثر در محدوده مقادیر به دست آمده، یک هدف با درجه مقبولیت 67/0 به دست آمد. این هدف هدایت هیدرولیکی خاک را در میزان رس 9/8 (درصد) و میزان شن 86 (درصد)، برابر  15/57(میلی متر برساعت) محاسبه نمود. بنابراین نتایج نشان داد،  هر دو روش در تعیین میزان هدایت هیدرولیکی اشباع خاک از دقت بالایی برخوردار بودند، لیکن روش سطح پاسخ دارای دقت بالاتری بود.

فرسایش خاک و رسوب گذاری در آبخیز در صورت تشدید می توانند پیامدهای محیط زیستی سنگینی به همراه داشته باشند. هدف این تحقیق معرفی یک روش مدل سازی با کاربرد در برآورد میزان تغییرات در فرسایش خاک در طول زمان و ارزیابی اثر پوشش گیاهی بر فرسایش در محدوده های بحرانی است. در این تحقیق برای مدل سازی هم زمان تغییرات پوشش گیاهی و فرسایش خاک از مدل سامانه پشتیبان سیاست گذاری جهانی آب (WWPSS)، استفاده شد. برای ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی در بازه زمانی 2020-2000 از داده های پایگاه داده های مدل که از تصاویر ماهواره ای MODIS VCF اخذ می گردد، استفاده شد. همچنین برای سنجش مقدار و تغییرات در فرسایش خالص خاک (فرسایش منهای رسوبگذاری در همان محل) در دو وضعیت پایه و جاری (قبل و بعد از کاهش پوشش گیاهی)، از نقشه ها و محاسبات حاصل از اجرای مدل بهره گرفته شد. بر اساس یافته های این تحقیق، میانگین درصد پوشش علفی- مرتعی حوضه مورد مطالعه در بازه زمانی مورد نظر، از 36/78% در شرایط پایه (سال 2000) به حدود 47% در شرایط موجود کاهش یافته است. مقدار میانگین فرسایش خالص خاک در دو زیر حوضه آجی چای و مردوق چای به ترتیب بیش از 277% و 33% افزایش یافته است که این دو زیرحوضه را در میان چهار زیرحوضه مورد مطالعه به عنوان محدوده های بحرانی فرسایش خاک تعیین می نماید. درمجموع همان گونه که انتظار می رفت، اتلاف 40 درصدی پوشش گیاهی در محدوده مورد مطالعه، پیامدهای مخاطره آمیزی را طی دوره زمانی موردبررسی بجای گذاشته است و به صورت تجمعی منجر به تخریب بیش از 8 میلیون تن خاک طی 15 سال شده است. روش به کار گرفته شده در این تحقیق می تواند با کاربرد در ارزیابی های کمّی و سریع محیط زیستی که نیازمند تعیین کمیت های دقیق تری از پیامد های محیط زیستی مانند فرسایش خاک هستند، مفید واقع گردد.

آهن از جمله عناصر ضروری برای رشد گیاهان می­باشد که کمبود آن یکی از مشکلات رایج در خاک­های آهکی است. از این رو این مطالعه به منظور بررسی اثر مواد آلی مختلف و برهمکنش آن­ها با پودر اکسید آهن، بر جذب عناصر غذایی و عملکرد گیاه گندم، در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل، با دو فاکتور نوع ماده آلی شامل تفاله­های لیمو­ترش، غوره، گوجه­فرنگی، چای سیاه، قهوه و کمپوست هر یک از آن­ها در سطح یک درصد وزنی و پودر اکسید آهن در دو سطح صفر و 50 میلی­گرم آهن در کیلو­گرم خاک، به صورت کشت گلدانی، در سه تکرار و در خاک آهکی با بافت لوم انجام شد. نتایج نشان داد که وزن خشک اندام هوایی در همه تیمار­ها به جز تفاله­های لیمو و قهوه و کمپوست تفاله­های چای و قهوه به صورت معنی­دار نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین اکثر تیمار­ها سبب افزایش معنی­دار جذب نیتروژن، پتاسیم و آهن نسبت به شاهد شدند. کمپوست تفاله گوجه­فرنگی در تمامی صفات، بیشترین تأثیر را داشت؛ به طوری که در مورد جذب سه عنصر نیتروژن، پتاسیم و آهن، این تیمار توانست به طور معنی­داری میزان جذب عناصر را به ترتیب 1/36، 7/39، 9/148 درصد نسبت به کاربرد پودر اکسید آهن به تنهایی افزایش دهد. همچنین مقایسه بین میانگین تفاله­ها و کمپوست آن­ها نشان­دهنده تأثیر بیشتر تفاله­ها نسبت به کمپوست­ها در همه پارامتر­ها به جز وزن خشک اندام هوایی بود. به طور کلی مشخص شد که از میان تمام تیمار­های مورد استفاده، به ترتیب کمپوست تفاله گوجه­فرنگی و تفاله غوره و در مورد برهمکنش مواد آلی با پودر اکسید آهن، به ترتیب کمپوست تفاله­های گوجه­فرنگی و لیمو، نسبت به سایر تیمار­ها بهتر عمل کردند و باعث بهبود خصوصیات مختلف خاک و گیاه گندم شدند.

آلودگی خاک به فلزات سنگین چالش و نگرانی مهم و مشترک محیط‏زیستی و بهداشت عمومی در سراسر جهان است. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی و مخاطره سلامت عناصر بالقوه سمی کبالت، مس، منگنز و نیکل در نمونه های خاک‏ سطحی محیط کنار جاده‏ای در سال 1398 انجام یافت. بدین منظور، 63 نمونه خاک سطحی (عمق 15-0 سانتی‏متری) در طول 700 متر از یک قطعه 9 کیلومتری از جاده‏های گلتپه، رزن و کرمانشاه جمع‏آوری و پس از آماده‏سازی و هضم اسیدی نمونه‏های خاک در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آن ها به روش طیف‏سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) خوانده شد. بر اساس نتایج، بیشینه میانگین محتوی عناصر کبالت، منگنز و نیکل به‏ترتیب با 92/1، 334 و 2/22 میلی‏گرم در کیلوگرم مربوط به ایستگاه رزن و بیشینه میانگین محتوی عنصر مس نیز با 0/25 میلی‏گرم در کیلوگرم مربوط به خاک حاشیه جاده کرمانشاه (ایستگاه‏ پرترافیک) و بیان‏گر تأثیر تراکم ترافیک بر آلودگی خاک بود. نتایج محاسبه شاخص EF نشان داد که غنی سازی (آلودگی) عناصر مس، منگنز و نیکل در ایستگاه‎های پرترافیک یعنی رزن و کرمانشاه "متوسط" تا "شدید" و میانگین مقادیر آن بزرگ تر از 50/1 و بیان‏گر تأثیر ورودی های انسانی به ویژه با منشأ ترافیک بوده است، در حالی که، در همه ایستگاه‏ها مقادیر شاخص برای عنصر کبالت بیان گر شرایط "غیر آلوده یا فاقد غنی‏شدگی" بود. همچنین، نتایج حاصل از ارزیابی خطر سلامتی نشان داد که "بلع" اصلی ترین مسیر قرار گرفتن کودکان و بزرگسالان در معرض خطر غیرسرطان‏زایی (HQ) خاک آلوده به فلزات سنگین بود. در همه ایستگاه‏های نمونه برداری مقادیر شاخص خطر تجمعی غیرسرطان‏زایی (HI) عناصر مورد مطالعه در هر دو گروه کودک و بزرگسال بیان‏گر "خطر کم" بود. به‏علاوه، عنصر منگنز با میانگین %82 از بیش‏ترین سهم در ایجاد خطر غیرسرطان‏زایی برای هر دو گروه کودک و بزرگسال برخوردار بود. از طرفی، خطر سرطان‏زایی (CR) کبالت و نیکل در هر دو گروه سنی غیرقابل توجه بود. نتایج این پژوهش بیان‏گر تأثیر فعالیت‏های ترافیکی بر آلودگی خاک حاشیه جاده‏ به فلزات سنگین در ایستگاه‏های مورد مطالعه بود؛ از این‏رو، نسبت به پایش دوره‏ای منابع آلاینده خاک محیط کنار جاده به ‏منظور حفظ سلامت محیط و انسان توصیه می شود.

فرسایش خاک در مناطق بالا­دست، نقش مهمی در ورود رسوبات به سد­ها دارد. تجمع رسوبات موجب کاهش عمر مفید سد، مشکلات زیست­محیطی و تشدید سیلاب می­شود. میزان فرسایش علاوه بر اقلیم، توپوگرافی، پوشش گیاهی و مدیریت اراضی به خصوصیات خاک و فرسایش­پذیری آن نیز بستگی دارد. در این پژوهش، عامل فرسایش­­پذیری خاک و همچنین توزیع مکانی آن در بخشی از حوضه آبخیز علی­آباد رودبار در بالادست سد سفیدرود، با استفاده از توابع انتقالی مختلف شامل KUSLE، KEPIC و KDg بررسی شد. نمونه­های خاک از عمق صفر تا 10 سانتی­متری برداشته و توزیع اندازه ذرات اولیه خاک، میزان کربن آلی و پایداری خاکدانه­ها اندازه­گیری شد. عامل فرسایش­پذیری معادله جهانی هدر­رفت خاک  (KUSLE)به دو شکل با و بدون کد­های ساختمان و نفوذ­پذیری محاسبه و به ترتیب KUSLEi و KUSLEf نامیده شدند. نتایج نشان داد که خاک­های مورد­مطالعه عمدتاً دارای بافت سبک بوده و KUSLEi  در دامنه 011/0 تا 040/0 تن­ساعت بر مگا­ژول میلی­متر برآورد گردید. کم­ترین عامل­فرسایش­پذیری به KDg تعلق داشت که به طور معنی­دار کم­تر از عامل فرسایش­پذیری محاسبه­شده با سایر توابع انتقالی بود. تمامی عوامل فرسایش­پذیری محاسبه­شده دارای همبستگی معنی­دار منفی با میانگین وزنی قطر خاکدانه بودند که  KUSLEi و KDg به­ترتیب بیش­ترین و کم­ترین همبستگی با MWD  را داشتند. تمام عامل­های فرسایش­پذیری دارای وابستگی مکانی از درجه متوسط بودند اما KUSLEi  وابستگی مکانی قوی را نشان داد. بنا­بر­این در مجموع می­توان نتیجه گرفت که نقشه پهنه­بندی KUSLEi ،  تهیه­شده توسط روش کریجینگ، می­تواند شاخص مناسبی از فرسایش­پذیری خاک­های منطقه مورد­مطالعه باشد

پسروی سواحل دریاچه­ها و در معرض فرسایش بادی قرار گرفتن رسوبات بستر، در نتیجه تغیرات اقلیمی و کاهش بارندگی، پدیده­ای خطرناک در مناطق خشک و نیمه­خشک جهان می­باشد. ریزگردهای ایجاد شده از چنین محیط­هایی، اغلب شور بوده و اثرات زیست­محیطی مخرب متعددی از جمله شور­شدن زمین­های کشاورزی و تشدید جنگل­زدایی را دارند. اهداف پژوهش حاضر عبارت از مطالعه سطوح پلایایی غرب دریاچه ارومیه و بررسی پتانسیل تولید گردوغبار توسط این سطوح بود. بدین منظور تمام اراضی برجای مانده از پسروی دریاچه ارومیه در حاشیه غربی انتخاب گردیدند. با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و نرم افزار گوگل ارث، سطوح پلایایی مختلف شکل گرفته، جداسازی شده و مرزهای ترسیم شده این سطوح با مرزهای واقعی در صحرا مطابقت داده شدند. سپس 130 نمونه خاک از عمق 0 تا 5 سانتی­متری سطوح مختلف در طول فصل­های بهار و تابستان 1398 برداشته شدند و خصوصیات فیزیکوشیمیایی، میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها (MWD) و درصد مواد سست فرسایش پذیر (LEM) اندازه­گیری شدند و در نهایت نقشه سطوح پلایایی در نرم افزار ArcGIS تهیه گردید. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، هفت سطح مختلف پلایایی در منطقه مطالعاتی شناسایی شد که شامل سطوح رسی؛ سطوح رسی-نمکی؛ سطوح نمکی؛ سطوح شنی-نمکی؛ شن­های ساحلی، پهنه­های شنی و فن­دلتا بودند. هرکدام از این سطوح نیز به دلیل تفاوت در برخی از خصوصیات مورفولوژیکی، نوع و تراکم پوشش گیاهی، پایداری سله­های سطحی یا خصوصیات فیزیکوشیمیایی، به واحدهای نقشه مختلفی تقسیم شدند. از میان سطوح مطالعه شده، سفره­های شنی که در بخش­های شمالی منطقه مطالعاتی و در مجاورت روستای جبل کندی واقع شده­اند، بالاترین مقدار مواد فرسایش­پذیر (7/89 درصد) را دارا بودند که این مقدار، معادل 8/53 تن در هکتار خاک می­باشد. نتایج مقایسه میانگین خصوصیات خاکی مختلف در بین سطوح پلایایی نشان داد که بالابودن درصد شن، پایین بودن میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها که خود تابعی از سایر خصوصیات است و همچنین کم بودن ماده آلی، خاک این مناطق را بسیار حساس به تولید گردوغبار نموده است. در این مناطق، توسعه پوشش­گیاهی و یا کمک به ایجاد سله­های سطحی (فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی)، می­توانند کمک شایانی به کنترل تولید ریزگردها از این سطوح نماید.