تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال:1381 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:14

از آنجایی که در گذشته هیچگاه مطالعات جامع و دوره ای در مورد اپیدمیولوژی اعتیاد در ایران وجود نداشته است، امکان بررسی تغییرات بروز و شیوع مصرف مواد و الگوهای اعتیاد در کشور از طریق مقایسه نتایج مطالعات وجود ندارد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی روند میزان بروز مصرف مواد در دهه های اخیر در کشور بوده است. در این مطالعه مقطعی که در ده مرکز استان کشور از نظر شرایط متفاوت فرهنگی اجتماعی انجام شد، مجموعا 1500 نفر معتاد با استفاده از پرسشنامه از نظر سال شروع مصرف مواد، سال شروع الگوهای مصرف تزریقی و برخی از عوامل مرتبط مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به مخفی بودن پدیده اعتیاد برای دسترسی به معتادین از سه روش استفاده شد: معتادان مراجعه کننده به مراکز درمان سرپایی معتادان، معتادان  زندانی و معتادان  شهر از طریق روش گلوله برفی. تجزیه و تحلیل فراوانی بروز سالانه سوء مصرف مواد نشان می دهد که گرچه میزان بروز مصرف مواد در سالهای متوالی از نوسانهایی برخورداراست، لیکن در طی 30 سال گذشته روند کلی رو به افزایش بوده است. بیشترین میزان افزایش در سالهای 52 تا 56 با میزان 166 درصد رخ داده است، پس از آن تا سال 66 به تدریج از شدت آن کاسته شده و سپس مجددا در دوره زمانی 67 تا 71 به میزان رشد 59 درصد رسیده است. در طی 20 سال گذشته از سال 57 تا 77 به طور متوسط میزان رشد بروز سوء مصرف مواد سالانه 8 درصد بوده است و یا به عبارت دیگر تقریبا هر 12 سال دو برابر شده است. با مقایسه این نرخ با نرخ رشد جمعیت که درطی 20 سال گذشته به طور متوسط 2.63 درصد بوده است،  ملاحظه می شود که میزان رشد بروز سو  مصرف مواد بیش از 3 برابر نرخ رشد جمعیت بوده است. همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد در 10 سال گذشته 330 درصد و به طور متوسط در هر سال 33 درصد بوده است.

مصرف قلیان در سالهای اخیر بویژه در گروه های سنی پایین افزایش چشمگیری داشته است به طوری که در استان هرمزگان 18.8 درصد جمعیت 15 سال و بالاتر از قلیان استفاده می کنند. اهداف این مطالعه عبارت از شناخت نظرات مردم هرمزگان در مورد عوامل گرایش به استعمال قلیان، گروه های در معرض خطر و خطرات ناشی از استعمال قلیان بوده است. بعلاوه، این طرح بررسی شیوه های پیشنهادی مبارزه با استفاده از دخانیات را مد نظر داشته است. این مطالعه کیفی به روش بحث گروهی متمرکز اجرا گردید. 18 گروه (در هر گروه 10-8 نفر) در مطالعه شرکت کردند که عبارت بودند از: زنان و مردان در مناظق روستایی و شهری، رابطین و بهورزان و معتمدین محلی. این مطالعه نشان داد که معمولا قلیان بصورت دسته جمعی استفاده می شود و یک رفتار اجتماعی است. ارزانی نسبی، دسترسی آسان و عدم وجود برنامه های آموزشی بر علیه آن باعث مساعد شدن استفاده از قلیان شده است. وفور آن در مناطق روستایی و بخصوص در زنان بیشتر متداول است. مردان معمولا پس از سنین میانسالی به آن روی می آورند. یکی از عواملی که اخیرا گرایش را بخصوص در جوانان باعث شده وجود تنباکوهای میوه ای است. مخاطرات ناشی از کشیدن قلیان برای مردم هرمزگان مشخص نیست. روش های مناسب آموزشی و گروه های مخاطب مناسب برای آنها عبارتند از: برنامه های تلویزیونی، اطلاع رسانی از طریق مساجد و روحانیون اهل سنت، آگاهی رسانی به خانواده ها از طریق مادران، برنامه های آموزشی در مدارس برای پیشگیری از استعمال در نوجوانان، تاکید به کادر بهداشت و درمان برای توجه دادن به بیماران برای ترک میباشد. براساس نتایج بدست آمده توصیه می شود که ترک قلیان بصورت گروهی باشد و نیز تهدید فوری مواد مخدر از یافته های این مطالعه می باشد که توجه فوری مسوولین را طلب می کند.

در این بررسی سعی شده است که نقش عفونت حاد سرخجه در موارد بیماری حاد بثوری در مناطق مختلف جغرافیایی کشور ایران مورد ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور نمونه های سرمی مربوط به 1169 بیمار حاد بثوری که در راستای برنامه حذف و ریشه کنی سرخک مورد نمونه گیری قرار گرفته و از نظر عفونت حاد سرخک با تستهای آزمایشگاهی جواب منفی داشته اند مورد آزمایش قرار گرفتند. تشخیص آزمایشگاهی عفونت حاد سرخجه ای از طریق تبدیل سرمی و یا افزایش تیتر پادتن با روش ممانعت از هماگلوتیناسیون و یا از طریق ردیابی IgM اختصاصی با روش Capture IgM EIA انجام شده است. در مجموع 51.8 درصد از کل 1169 بیماری بثوری منفی از نظر عفونت حاد سرخک را عفونت حاد سرخجه تشکیل میدادند، که این درصدها به تفکیک 63.6 درصد، 61درصد و 29.7 درصد به ترتیب مربوط به استانهای شمالی، مرکزی و جنوبی می باشد. 1169 بیمار سرخک منفی مربوط به 2728 بیمار حاد بثوری بوده است که در نتیجه عفونت سرخجه حاد در 22.2 درصد از کل این بیماران مشاهده گردیده است و درصد این عفونت در بیماران بثوری استانهای شمالی، مرکزی و جنوبی به ترتیب 37، 24.9، 10.5 درصد می باشد. فراوانی نسبی عفونت حاد سرخجه در بیماران کمتر از 15 سال 31.1 درصد در مقایسه گروه سنی مساوی یا بزرگتر از 15 سال که 7.4 درصد می باشد بدست آمده است.

افزایش روزافزون جمعیت در تهران که بخش اعظم آن ناشی از مهاجرتهای بی رویه به این شهر و شهرکها و مناطق حاشیه نشین اطراف آن می باشد، میزان مصرف آب و در نتیجه میزان تولید فاضلاب های شهری را افزایش داده است. از سوی دیگر، با افزایش جمعیت، میزان مصرف کالاهای مختلف روزمره و صنعتی نیز بیشتر می شود و کارخانجات با ظرفیت بالا فعال می گردند. به این ترتیب میزان فاضلابهای صنعتی تولید شده نیز افزایش می یابد. در حال حاضر با توجه به کمبود آب در تهران، موضوع بازچرخش و استفاده مجدد از فاضلابهای صنعتی از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. این پژوهش با هدف اساسی بررسی امکان استفاده مجدد از فاضلاب صنایع فلزی و کانی غیرفلزی تهران بزرگ برنامه ریزی و در دو مرحله اجرا شد. در صنایع فلزی و کانی غیرفلزی به دلیل گستردگی از نظر تعداد و همچنین تنوع فرآیندهای مختلف تولید، کمیت و کیفیت فاضلابها بسیار متغیر می باشد. در مرحله اول این پژوهش، کمیت و کیفیت فاضلابها مورد بررسی قرار گرفت و در مرحله دوم امکان بازچرخش فاضلاب در فرآیند تولید واحدهای صنعتی که نیاز به آب با کیفیت پایین تر دارند، یا استفاده مجدد در آبیاری فضای سبز کارخانه و یا آبیاری مزارع مورد بررسی قرار گرفت. میزان کل آب مصرفی صنایع فلزی و کانی غیرفلزی در منطقه مورد مطالعه، 44160 مترمکعب در روز می باشد. حدود 85% این صنایع، آب مورد نیاز خود را از چاه و 15% بقیه از آب خام سد کرج تامین می کنند. بیشترین میزان مصرف در صنایع خودروسازی (37%) و کمترین میزان در صنایع تولید شیشه (3%) بوده است. کل میزان فاضلاب روزانه تولید شده در منطقه مورد مطالعه 38995 متر مکعب می باشد. برای کاهش فاضلاب تولیدی و همچنین تقلیل مصرف آب، امکانات بازچرخش با توجه به نوع فرآیند بررسی گردید و مشخص شد که این قابلیت در صنایع کاشی و سرامیک و صنایع تولید محصولات آزبست- سیمان بیش از سایر واحدهای تولیدی وجود دارد. همچنین با توجه به کیفیت فاضلابها و درجه خاک و اراضی مناطق اطراف واحدهای صنعتی، مشخص گردید که از پساب صنایع پس از انجام مراحل تصفیه مورد نیاز می توان برای کشاورزی و یا تغذیه مصنوعی طبقات آبده زیرزمینی مناطق غرب تهران استفاده نمود.

حدود 40% حاملگی ها در ایران ناخواسته می باشند که اغلب این حاملگی های ناخواسته در اثر عدم استفاده از روشهای پیشگیری یا مصرف ناصحیح روش می باشد در این مطالعه مقطعی تعداد 4141 خانم که حداقل 1 فرزند زنده داشته اند و به منظور زایمان به 12 بیمارستان دانشگاهی شهر تهران در سال 1375 مراجعه نموده اند مورد پرسشگری قرار گرفتند و سوالاتی در خصوص وضعیت دموگرافیک، تاریخچه مامایی، استفاده قبلی از روشهای پیشگیری از بارداری به تفکیک نوع آنها، خواسته یا ناخواسته بودن حاملگی به تفکیک نگرش زن و شوهر پاسخ داده شدند. داده های حاصله بر اساس مدل رگرسیون لجستیک چند جمله ای (multinomial logistic regression model) با استفاده از نرم افزار STATA 5 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس مدل بدست آمده، سواد زن و همسر، نظر همسر در مورد استفاده از روشهای پیشگیری، سن خانم، تعداد فرزند دختر و پسر و استفاده قبلی از روشهای پیشگیری، از عوامل موثر بر خواسته یا ناخواسته بودن حاملگی است. بنابراین به جاست که سیاستگزاران در زمینه سوادآموزی، سن مناسب بارداری، مشاوره و آموزش در خصوص استفاده صحیح از روش های پیشگیری، اهمیت آموزش مردان بر مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده و ارتقای کیفی خدمات تنظیم خانواده، سیاست های مناسب تری اتخاذ نمایند.

برای درمان کیست هیداتیک روش رایج، جراحی می باشد که با عوارض بعد از عمل و گاهی مرگ و میر همراه است. وجود پاره ای از بیماریهای زمینه ای سبب اشکال در عمل جراحی و یا افزایش عوارض و مرگ و میر می گردد. کارایی و مفید بودن درمان های دارویی هنوز مورد بحث است ولی در میان داروهای موجود آلبندازول از سایر داروها موثرتر میباشد. بنابراین زمینه تحقیق در خصوص درمان کیست هیداتیک تا دستیابی به یک شیوه درمانی مؤثر و کم عارضه ادامه دارد. دراین مطالعه توصیفی و آینده نگر بدنبال ده روز درمان با آلبندازول از تخلیه مایع کیست هیداتیک محیطی کبد از راه پوست با هدایت سونوگرافی و تزریق مایع اسکولکس کش و تخلیه مجدد آن به عنوان یک روش درمانی استفاده شده است. 10 مورد کیست هیداتیک تک حفره ای محیطی در 7 بیمار (4 زن و 3 مرد) انتخاب شدند. وجود کیست ها به روش سونوگرافی تایید شده بود. کلیه بیماران به مدت 10 روز قبل از تخلیه تحت درمان با آلبندازول خوراکی به میزان 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن قرار گرفتند. این درمان تا 20 روز بعد از درناژ نیز ادامه یافت. با هدایت سونوگرافی نزدیکترین نقطه کیست به پوست مشخص و کیست تا حد امکان تخلیه و معادل 50% حجم مایع تخلیه شده مایع اسکولکس کش تزریق و پس از 20 دقیقه تخلیه می شد. مایع اسکولکس کش انتخابی در نیمی از کیست ها نمک هیپرتونیک 20% و در نیمی دیگر الکل اتیلیک مطلق (95%) بود. حجم مایع کیست ها بین 350-12 سانتی متر مکعب مایع اسکولکس کش تزریقی بین 150-6 سانتی متر مکعب بود. سن بیماران بین 44-18 سال و ابعاد کیست ها بین 9-3 سانتی متر بود شایعترین علت مراجعه بیماران درد شکم بود. در پیگیری 2 کیست کلا ناپدید شدند و 4 کیست بصورت هیپواکو بانمای تومور کاذب (پسودو تومور) کوچکتر از قبل درآمدند در 4 کیست کاهش اندازه همراه با نواحی اکوی داخلی و شناور شدن و جدا شدگی لایه ژرمینال مشاهده شد. هیچگونه واکنش حساسیتی عمومی و پوستی مشاهده نشد و تغییری نیز در آنزیمهای کبدی در حین درمان پدید نیامد. در پیگیری 2 ساله عود کیست مشاهده نشد. لذا تخلیه کیست از راه پوست می تواند به عنوان یک روش درمانی در کیست هیداتیک تک حفره ای محیطی کبد مطرح بوده و مورد استفاده قرار  گیرد.

پژوهش حاضر تاثیر یک فعالیت شدید هوازی را بر سیستم ایمنی ورزشکاران مرد مورد مطالعه قرار داده و نیز به تغییرات حاصل از اثر تمرینات مداوم و منظم ورزش بر روی این سیستم می پردازد. در این تحقیق تعداد 15 نفر از ورزشکاران نخبه باشگاهی- دانشگاهی و 15 نفر از دانشجویان غیر ورزشکار که همگی از نظر جنس، سن، وزن و قد هماهنگ بودند انتخاب شدند، هریک از آنها پرسشنامه ای را که نمایانگر سلامتی آنها در طول آزمایش بود تکمیل نمودند. بررسی وضعیت ایمنی آنها بوسیله اندازه گیری پارامترهای زیر ارزیابی گردید: شمارش افتراقی WBC برای لنفوسیت ها، نوتروفیل ها، مونوسیت ها و ائوزینوفیل ها. ایمونوفنوتایپینگ بوسیله فلوسیتومتری با استفاده از مارکرهای CD3 برای سلولهای T،CD19  برای سلولهایB ،CD14  برای مونوسیت ها،CD56  برای سلولهایNK ،CD45  برای لکوسیت ها،CD4  برایT-h ،CD8  برای T-S/C و نیز نسبت CD4/CD8 همچنین میزان ایمونوگلوبولین G بوسیلهSRID  تعیین گردید. جامعه آماری این تحقیق دانشگاه تهران بود. فعالیت مورد نظر، یک فعالیت شدید هوازی (تست بروس) بود که بر روی دستگاه تردمیل انجام می شد و تا سرحد ناتوانی فعالیت ادامه پیدا می کرد. جهت دستیابی به اهداف مورد نظر از افراد غیر ورزشکار در حالت استراحت بین ساعت 9-8.5 صبح، 10 میلی لیتر خون گرفته شد و از افراد ورزشکار نیز در حالت استراحت (نیم ساعت قبل از اجرای تست بروس) و سپس بلافاصله بعد از انجام آن، 10 میلی لیتر خون گرفته شد. نمونه های خون جهت انجام آزمایش فلوسیتومتری و هماتولوژی و اندازه گیری ایمونوگلوبولین به آزمایشگاه ایمونوژنتیک انتقال یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که یک فعالیت شدید ورزشی متعاقب انجام تست بروس، می تواند باعث کاهش میزان IgG و افزایش سلولهایNK (CD56)  و نیز افزایش معنی دار در تعداد سلولهای  CD4و CD8 در ورزشکاران حرفه ای در مقایسه با افراد غیر ورزشکار گردد.

توکسوپلاسماگوندیی تک یاخته انگلی درون سلولی است که قادر به آلوده کردن تمام پستانداران از جمله انسان می باشد. گرچه عفونت توکسوپلاسمایی در افراد سالم معمولا بدون علایم بالینی است، اما در زنان باردار و بیماران دچار نقص سیستم ایمنی موجب مشکلات جدی می شود. در این بررسی ساختمان اولترا میکروسکوپی توکسوپلاگوندیی سویه RH و نیز اثر ایمنی همورال بر روی این تک یاخته در قالب دای تست، با کمک میکروسکوپ الکترونی، مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی مشخص شد که در نمونه های فاقد آنتی بادی، سیتوپلاسم توکسوپلاسما قویا با متیلن بلو رنگ می شود. این رنگ آمیزی بخصوص در ناحیه ریبوزومها مشهود بود. در این مناطق، ریبوزومهای متصل به شبکه آندوپلاسمیک بصورت خطوطی تیره مشاهده می شدند. همچنین در این نمونه ها، انگل شکل طبیعی خود را از دست داده و به حالت متورم دیده می شد. همچنین مشخص شد که سیتوپلاسم توکسوپلاسما در حضور سرم حاوی آنتی بادی و فاکتور کمکی، کاملا رنگ نشده باقی می ماند. در این نمونه غشای توکسوپلاسما دژنره شده و ظاهرا محتویات سیتوپلاسمیک به خارج تراوش نموده بود. در حقیقت عمل فاکتور کمکی همراه با آنتی بادی در سرم انسانی، شبیه مسیر کلاسیک کمپلمان بوده و با فعال شدن این مسیر، غشاء توکسوپلاسما دژنره می گردد. بعلاوه، آنتی بادیها با تحت تاثیر قراردادن ریبوزومهایی که در سرتاسر سیتوپلاسم پراکنده می باشند، خاصیت رنگ پذیری را از آنها سلب کرده و بدین ترتیب در سیتوپلاسم رنگی مشاهده نمی گردد. با این وجود هسته بخوبی رنگ گرفته، و کاملا قابل تشخیص می باشد. با این مشاهدات مشخص می شود که سیستم ایمنی همورال با دژنره کردن غشاء و ایجاد اختلال در سیستمهای حیاتی ارگانیسم، قادر است توکسوپلاسما را از بین ببرد، اما علیرغم توانایی آنتی بادی در از بین بردن این تک یاخته در in vitro، احتمالا مکانهای درون سلولی این تک یاخته در in vivo، این پروتوزآ را از اثرات آنتی بادی ها حفظ می کند.

کلستریدیوم بوتولینوم تیپ A با تولید یکی از مهلک ترین سموم همواره خطر بالقوه ای برای انسان محسوب می گردد. دست یابی به روش های کنترل رشد باکتری، تولید توکسین و یا غیرفعال کردن آن، نگرانی از آلودگی مواد غذایی و بروز بوتولیسم را از بین می برد. افزون بر این، کاربردهای درمانی توکسین بوتولینوم باعث توجه بیش از پیش به این سم شده است. در این تحقیق اثر سولفات منیزیم بر تندش اسپور، رشد و تولید توکسین از کلستریدیوم بوتولینوم تیپ A بررسی گردید. محیط کشت مناسب انتخاب و پس از تهیه رقت های مختلف سولفات منیزیم در آن، با سوسپانسیون اسپور حاوی 106 عدد در هر میلی لیتر، یا سوسپانسیون باکتری حاوی 107 عدد در هر میلی لیتر تلقیح گردید. و در شرایط بی هوازی و دمای 35°C گرمخانه گذاری شدند. پس از زمان های مختلف گرمخانه گذاری، محیط ها از نظر تندش اسپور، رشد و تولید توکسین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که 6 میلی گرم در میلی لیتر سولفات منیزیم باعث افزایش تندش اسپور به دو برابر، و 8 میلی گرم آن نیز باعث افزایش رشد باکتری به میزان 4 برابر، و افزایش پروتیین به میزان 2 برابر و افزایش نوروتوکسیسیتی به میزان 100 برابر می گردد. بنابراین نتایج موید آن است که یون منیزیم نقش القا کننده ای برای فعالیت آنزیم های ژرمیناسیون و نیز آنزیم های دخیل در متابولیسم دارد، لذا افزایش سرعت تندش اسپور، افزایش رشد و تولید پروتیین را به همراه دارد که احتمالا با اتصال به مولکول سم و تغییر ساختار آن باعث افزایش سمیت آن می گردد.

وبا بیماری عفونی و خطرناکی است که در ایران و بعضی از کشورهای گرمسیر به شکل آندمیک وجود داشته و گاهی در شرایط مساعد ایجاد اپیدمی می کند. انسان تنها میزبان طبیعی برای ویبریوکلرا محسوب می شود. وبا به وسیله خوردن مواد غذایی و نوشیدنی آلوده به مدفوع انسانی ایجاد می گردد. هدف از این تحقیق بررسی آلودگی میکروبی آب و یخ مورد مصرف مخصوصا به ویبریکلرا می باشد. مخصوصا به منظور بررسی آلودگی های یخ کارخانه ای و آب یخ کنار خیابانها صورت گرفته است. روش کار بدین صورت بوده که از صد مورد یخ مورد مصرف مردم که در کنار خیابانها ویا در دکه ها وجود داشته و صد نمونه آب یخ در بشکه ها نمونه برداری به روش خاص انجام می گردیده و به محیط کشت انتقال داده، نتایج کشت را مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار داده ایم. بطور کلی جمعا 12 درصد کلیه نمونه ها به نوعی از ویبریون های مختلف آلودگی داشته اند و 1 درصد کل نمونه ها به ویبریون وبا آلودگی داشته اند. با توجه به نتایج مطالعه، آلودگی یخ های کارخانه ای با ویبروکلرا محتمل است، لذا توجه بیشتر سیستم بهداشتی در کنترل و جلوگیری آلودگی یخ با ارگانیسم هایی مانند کلرا ضروری است.