راهبردهای توسعه روستایی
سال:1393 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

مطالعه حاضر به بررسی و برآورد ارزش تفریحی پارک جنگلی تنگه چهل چای در استان گلستان از دیدگاه بازدیدکنندگان و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت افراد با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط و پرسش نامه انتخاب دوگانه می پردازد. برای این منظور، با استفاده از 183 پرسش نامه ای که بازدیدکنندگان تکمیل کرده اند، میزان تمایل به پرداخت افراد با به کارگیری الگوی لوجیت اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که تمایل به پرداخت افراد برای استفاده از ارزش تفریحی پارک جنگلی چهل چای با متغیرهای درآمد و تحصیلات بازدیدکنندگان رابطه مستقیم و با متغیرهای قیمت پیشنهادی، سن و جنس رابطه منفی معنادار داشته است. به طوری که با افزایش یک درصد در میزان مبالغ پیشنهادی، احتمال پذیرش این مبالغ از سوی گردشگران 0.4 درصد کاهش خواهد یافت. متوسط تمایل به پرداخت پاسخ دهندگان برای استفاده تفریحی از پارک جنگلی 19724 ریال در هر بازدید به دست آمده است. با توجه به تعداد بازدید کنندگان سالیانه، ارزش سالانه تفریحی بیش از 2 میلیارد ریال برآورد شده است. این نتایج، ضرورت سرمایه گذاری سالانه در منطقه را برای افزایش تمایل گردشگران به دیدن و کسب درآمدهای گردشگری از این منطقه بیش ازپیش مشخص خواهد کرد.

بخش کشاورزی از مهم ترین بخش های اقتصاد کشور است که به دلیل عوامل تولید بسیار، ازجمله نیروی کار همواره اقتصاددانان به آن توجه کرده اند. ازاین رو توجه به توان اشتغال زایی این بخش در بین سیاست گذاران اهمیت ویژه ای دارد بنابراین در این مطالعه با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، تاثیر متغیر صادرات بر تقاضای نیروی کار در زیر بخش های کشاورزی ایران شامل زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری، در دوره 1389-1371 بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد رشد صادرات بر افزایش اشتغال زیر بخش ها، به جز دامپروری، تاثیرهای مثبت و معنی داری داشته است و ضریب آن در زیر بخش های زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری به ترتیب برابر با 0.04، 0.001، 0.03 و 0.04 است. همچنین میزان اثرات ثابت که حاکی از توان اشتغال زایی زیربخش هاست برای زیر بخش زراعت و باغبانی برابر با 2.72، دامپروری 2.4، شیلات -2.39 و برای زیر بخش جنگلداری برابر -2.73 است. با توجه به این نتایج، شایسته است که حمایت و نظارت دولت و سرمایه گذاری های دولتی و خصوصی در جهت افزایش توان صادراتی این بخش امری مهم و تاثیرگذار در اشتغال زایی بخش کشاورزی و زیر بخش های آن باشد.

هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش فنآوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی اقتصادی مناطق روستایی، تاثیر آن بر چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی و همچنین پاسخ گویی به این مساله است که آیا توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی توانسته است بر روی چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی تاثیر داشته باشد یا خیر. برای این منظور از داده های آماری 30 استان کشور طی سال های 1379 الی 1388 و الگوهای اقتصادسنجی و روش پانل دیتا استفاده شده است. نتایج این بررسی علاوه بر تایید نظریه کوزنتس مبنی بر وجود رابطه U شکل وارون بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد، نشان داد که توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات عاملی موثر در توزیع مناسب درآمد و بهبود وضعیت عدالت اقتصادی در روستاهای کشور است. ضریب منفی و معنادار به دست آمده برای متغیر تعداد کاربران رایانه ای در بین خانوارهای روستایی (-0.15) نشان می دهد که رشد و توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای کشور، عاملی برای بهبود وضعیت توزیع درآمد در آن است. همچنین برآورد مدل نشان داد که متغیرهای شهرنشینی و نرخ بیکاری اثر مثبت و معنی داری بر متغیر وابسته دارند. این بدان معنی است که با افزایش نرخ بیکاری، توزیع درآمد در روستاها طی دوره بررسی بدتر شده است. دلیل این امر نیز کاهش قدرت خرید برای جمعیت فعال و خانوارهای کم درآمد در مناطق روستایی است.

هدف این تحقیق، رتبه بندی دهستان های شهرستان همدان به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه و همچنین مکان یابی مراکز دهستان ها در زنجیره روستا- شهری است. در این راستا با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385، تعداد 37 شاخص انتخاب شدند و دهستان های منطقه با روش تاکسونومی عددی رتبه بندی و درجه توسعه یافتگی آن ها تعیین و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که 18.18 درصد دهستان ها در گروهی با درجه توسعه یافتگی بسیار زیاد، 63.63 درصد درجه توسعه یافتگی متوسط و 18.18 درصد در گروه محروم طبقه بندی شده اند. نتایج بررسی ضریب تغییرات نشان داد که با بهبود نسبی توسعه روستاهای شهرستان، توسعه متوازن، یکپارچه و پایدار به دست نیامده است. همچنین نتایج حاصل از مکان یابی مراکز دهستان ها، نشان داد که فامنین به عنوان شهری ترین مرکز و مرکزدهستان تجرک به عنوان منطقه کاملا روستایی در زنجیره قرار دارند.

خشکی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی، واقعیت گریزناپذیری است که تولید کشاورزی پایدار را منوط به استفاده صحیح و منطقی از منابع آب محدود کشور کرده است. یکی از راه های جلوگیری از برداشت های بی رویه منابع آب، آگاهی بخشی کشاورزان و ذینفعان منطقه، کاهش تصدی گری دولت و انتقال مدیریت آب از طریق ایجاد تشکل های آب بران است. در این تحقیق، اولویت بندی ایجاد تشکل آب بران در هفت روستا در دهستان سلامی از توابع شهرستان خواف استان خراسان رضوی صورت پذیرفته است. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی کتابخانه ای بوده است. روستاهای محدوده بررسی شده دارای 730 خانوار کشاورز بوده که از طریق فرمول کوکران 252 کشاورز (سرپرست خانوار) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و پرسش نامه هایی در رابطه با موضوع پژوهش در اختیار آنان قرار گرفت. برای انجام تحقیق موردنظر 18 شاخص انتخاب شد که کارشناسان خبره در رابطه با ایجاد تشکل آب بران آن ها را بررسی کردند و به کمک مدل تصمیم گیری مجموع ساده وزنی (SAW) اولویت روستاها از حیث مکان ایجاد تشکل آب بران مشخص شد. بر اساس این روش، روستای احمدآباد با امتیاز 0.4627 اولویت اول و روستای چهارده با امتیاز 0.4144 اولویت دوم برای مکان ایجاد تشکل آب بران انتخاب شدند.

توسعه گردشگری در مناطق روستایی یکی از مهم ترین راهکارهای دستیابی به توسعه روستایی به شمار می رود. این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل آثار گردشگری روستایی در توسعه یکی از گردشگاه های روستایی (دهستان کسلیان) استان مازندران و به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه بوده که از طریق فرمول کوکران تعداد آن 190 پرسش نامه تعیین شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن برابر با 0.796 محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ورود گردشگران تاثیرهای مثبت و معناداری بر بهبود درآمد روستائیان، توسعه امکانات بهداشتی عمومی، بهبود سیستم دفع فاضلاب و دفع زباله، گسترش مرکزهای اعتباری و توسعه سکونتگاه ها و معابر روستاها دارد. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که مهم ترین تاثیرهای مثبت ناشی از ورود گردشگران به روستاها را می توان در عواملی نظیر: توسعه زیرساختی، توسعه اقتصادی و توسعه اشتغال و همچنین مهم ترین تاثیرهای منفی ناشی از ورود گردشگران به مناطق روستایی را می توان در عواملی نظیر تغییر فضای کسب وکار، توسعه ناهنجاری های اجتماعی و تخریب فضای فرهنگی روستا خلاصه کرد.

هدف کلی این پژوهش، بررسی اثرات خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (ICT) بر مولفه های سرمایه اجتماعی روستاییان است. این تحقیق، توصیفی – پیمایشی بوده و با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انجام شده است. جامعه آماری تحقیق روستاییان روستای گودین شهرستان کنگاور واقع در استان کرمانشاه است. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 351 نفر تعیین شد اما نرخ بازگشت پرسش نامه های توزیع شده در این جامعه آماری 254 عدد بود. بر اساس یافته های تحقیق سطح سرمایه اجتماعی روستاییان بررسی شده در حد متوسط بود. همچنین اختلاف معنی داری بین میزان سرمایه اجتماعی کاربران و غیر کاربران خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی مشاهده شد. دسترسی به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی ازجمله دسترسی به اینترنت مشخص شد منجر به پذیرش بهتر تفاوت ها در افراد شده و این افراد در اجتماع محلی مشارکت بیشتری دارند. با توجه به این نتایج پیشنهاد می شود با گسترش زیرساخت های لازم و ترغیب روستاییان در استفاده از این فناوری ها، زمینه توسعه سطح سرمایه اجتماعی آن ها و موفقیت در برنامه های توسعه روستایی فراهم شود.

هدف این پژوهش بررسی سازه های موثر بر تمایل باغداران شهرستان نطنز به بیمه محصول انار است. مطالعه از طریق روش پیمایش و با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر برآورد شد که به کمک پرسش نامه اطلاعات لازم جمع آوری شد. روایی ابزار سنجش از طریق آزمون آلفای کرونباخ، ارزیابی شد که میانگین مقدار ضریب آلفا در حدود 80 درصد به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که تمایل انارکاران به بیمه محصولات با سن، سابقه فعالیت باغداری، آگاهی از بیمه، نگرش مثبت به حق بیمه، ریسک پذیری، مشارکت اجتماعی، استفاده از منابع اطلاعاتی در رابطه با بیمه، درآمد سالانه، عملکرد و مساحت باغ، رابطه ای مستقیم دارد. همچنین آن دسته از انارکارانی که شغل دوم آن ها کشاورزی است، در مقایسه با گروهی که شغل اصلی آن ها کشاورزی بوده، تمایل بیشتری به بیمه محصول انار داشته اند. از طرفی تمایل باغداران انارکاری که بدهی داشته اند در مقایسه با گروهی که بدهی نداشته اند، نسبت به بیمه محصول انار بیشتر بوده است. بهره مندی از منابع اطلاعاتی به منظور ارتقاء آگاهی عمومی نسبت به بیمه، ارائه خدمات حمایتی به انارکاران خرده پا جهت ترغیب ایشان، تقسیط حق بیمه انارکاران با درآمد کمتر، بخشی از پیشنهاد های مطرح شده در این مطالعه در راستای افزایش تمایل انارکاران به بیمه محصول انار است.