راهبردهای توسعه روستایی
سال:1395 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

هدف پژوهش حاضر بررسی اقدامات دامداران روستایی وابسته به مراتع در حفاظت از مراتع و تحلیل عوامل موثر بر آن، با استفاده از یک روش شناسی ترکیبی پیمایش و مطالعه موردی است. داده ها از طریق بررسی طرح های مرتع داری، گروه های متمرکز، پرسشنامه با نمونه ای تصادفی متشکل از 204 بهره بردار روستایی در شهرستان ماهنشان گردآوری گردیدند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS20 و Amos20 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد، دانش بهره برداران درباره نقش، اهمیت و عوامل موثر بر تخریب مراتع نسبتا بالا بود. اقدام آنها در مورد عملیات مکانیکی در حد کم گزارش شد. اقدام بهره برداران در زمینه عملیات بیولوژیک و مدیریت چرا با متغیرهایی همچون اجرای طرح های مرتع داری، تعامل بهره برداران با نهادهای بیرونی، شرکت در دوره های ترویجی، سطح تحصیلات و سطح اراضی زراعی و باغی رابطه مثبت و معنی داری داشت. همچنین، بر اساس نتایج حاصل از تکنیک تحلیل مسیر، 37 درصد از واریانس اقدام بهره برداران در مورد حفاظت از مراتع به وسیله متغیرهای اقدامات اصلاحی - احیایی مراتع، دانش افراد در مورد اقدامات حفاظتی، روابط با کارشناسان منابع طبیعی، تحصیلات، پرورش زنبورعسل و شرکت در دوره های ترویجی تبیین شد به طور کلی، فعالیت های ترویجی و روابط با کارشناسان در افزایش دانش بهره برداران و اقدام آنها در حفاظت و بهره برداری پایدار از مراتع تاثیرگذار است.

مقوله اقتصاد روستایی غیر زراعی اکنون به شدت مورد توجه کشورهای توسعه یافته برای استفاده از تمامی ظرفیت های اقتصادی نواحی روستایی قرارگرفته است. در این راستا گردشگری روستایی که جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید می تواند با شناسایی پتانسیل ها و برنامه ریزی اصولی و مناسب، نقش موثری در توسعه مناطق روستایی و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی برعهده داشته باشد. در این مطالعه ضمن شناسایی پتانسیل های گردشگری روستایی، ارزیابی و سطح بندی روستاهای دارای جاذبه گردشگری مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به متفاوت بودن جاذبه ها در مناطق روستایی کشور و همچنین به منظور اجتناب از کلی نگری و به منظور دستیابی به نتایج دقیق و کاربردی، روستاهای دارای جاذبه گردشگری استان آذربایجان شرقی به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. در این مطالعه از تحلیل سلسله مراتبی چند معیاره برای اولویت بندی نواحی روستایی از بعد گردشگری روستایی استفاده شده است. این تکنیک بر اساس مقایسه زوجی بنا نهاده شده و امکان بررسی گزینه های مختلف را به مدیران و برنامه ریزان می دهد. جامعه آماری تحقیق، متخصصانی بودند که در زمینه گردشگری روستایی دانش و تجربه کافی داشتند. نتایج نشان داد که روستاهای مورد مطالعه از لحاظ اولویت توسعه در سه سطح قرار دارند که این سطوح می توانند مبنایی برای برنامه ریزی و تصمیم گیری مدیران بخش گردشگری استان آذربایجان شرقی باشند.

بهبود وضعیت کشاورزی و محیط زیست و حتی سایر بخش ها نیازمند اصول پدافند غیرعامل است که می تواند کمکی موثر، جهت تکمیل زنجیره دفاعی در بخش کشاورزی باشد. جامعه آماری این پژوهش متشکل از زنان روستایی در دو روستای صلیعه و تلبومه در بخش مرکزی شهرستان باوی استان خوزستان بود. حجم جامعه برابر 736 نفر بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 250 به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه ای بود که اعتبار آن با استفاده از نظر اعضای هیات علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان مورد تایید قرار گرفته بود. در بخش آمار توصیفی از میانگین رتبه ای و ضریب تغییرات و در بخش آمار استنباطی از آزمون های همبستگی، مقایسه میانگین F وکروسکال والیس استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل از همبستگی، سن و تحصیلات زنان با بینش آنان در خصوص میزان اهمیت فعالیت های پدافند غیرعامل کشاورزی رابطه معنی داری داشت.. نتایج بخشی از آزمون مقایسه میانگین مر بوط به بینش زنان در خصوص اهمیت پدافند غیرعامل کشاورزی در بین طبقات سنی و سطح تحصیلات نشان داد، زنان روستایی جوان تر و با تحصیلات بالاتر دارای بینشی وسیع و متفاوتی از فعالیت های کشاورزی در چارچوب پدافند غیرعامل کشاورزی هستند.

اهمیت آب به عنوان مایه حیات و شرط لازم در شکل گیری و بقای اجتماعات روستایی در شرایط اقلیمی و جغرافیایی ایران و نیز به عنوان محرک اصلی و محور توسعه کشاورزی، لزوم مدیریت مصرف شایسته و کارآمد آن را ضروری تر می سازد. از این رو، حضور مسوولانه و فعال بهره برداران در مدیریت سامانه های آبیاری بر مبنای اصول و مبانی رهیافت مدیریت مشارکت مدار می تواند سهم به سزایی در مدیریت پایدار منابع آبی کشور داشته باشد. هدف اصلی مطالعه حاضر، شناسایی عوامل موثر بر مشارکت روستاییان در مدیریت و بهره برداری از شبکه آبیاری و زهکشی دشت لیشتر شهرستان گچساران است. جامعه آماری این پژوهش شامل 417 نفر از بهره برداران و روستاییان تحت پوشش شبکه بوده است که از این میان، تعداد 163 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اصلی مورد استفاده جهت گردآوری داده ها، پرسشنامه ای ساختارمند بوده است که روایی آن بوسیله اساتید گروه توسعه روستایی دانشگاه یاسوج و کارشناسان مربوطه مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ از 0.633 تا 0.923 برآورد شد. یافته ها نشان داد که متغیرهای سرمایه اجتماعی، نگرش نسبت به اثربخشی مشارکت، عوامل اجتماعی- فرهنگی، عوامل ساختاری، تجربه کشاورزی، سابقه مشارکت کشاورزان در طرح های مشارکتی، رابطه مثبت و معنی داری با مشارکت در مدیریت و بهره برداری از شبکه آبیاری داشته است. در مقابل، رابطه عوامل اقتصادی، نگرش نسبت به نهادهای مربوطه، عوامل فنی، مدت اقامت در روستا، سطح تحصیلات، مساحت و تعداد قطعات اراضی زراعی و اراضی تحت پوشش شبکه، با مشارکت کشاورزان معنی دار نبوده است. فزون بر آن، نتایج حاصل از رگرسیون خطی چندگانه حاکی از آن است که متغیرهای عوامل ساختاری و تجربه کشاورزی، حدود 44 درصد از تغییرات متغیر میزان مشارکت در شبکه آبیاری و زهکشی را تبیین می کنند.

تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر با هدف بررسی مسائل و مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی در روستاهای شهرستان قزوین صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق، کلیه خانوارهای روستایی شهرستان قزوین بودند (n=31338) که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ای برابر با 464 نفر محاسبه و از طریق روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب و مطالعه شدند. روایی ابزار تحقیق از طریق پانلی از اساتید و کارشناسان صاحب نظر در این زمینه تایید شد. نتایج نشان داد که در مجموع شش عامل با نام های مشکل مدیریت دفع نهایی پسماندهای خانگی (17.01 درصد)، مشکل فرهنگی- آموزشی پسماندهای خانگی (14.11 درصد)، مشکل بهداشتی پسماندهای خانگی (12.11 درصد)، مشکل دانشی و بهداشتی پسماندهای کشاورزی (8.97 درصد)، مشکل دانشی پسماندهای خانگی (6.99 درصد) و مشکل آموزشی پسماندهای کشاورزی (5.47 درصد) در مجموع 64.68 درصد از واریانس کل مربوط به مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی را در منطقه مورد مطالعه تبیین نمودند.

صنایع فرآوری بخش کشاورزی در نواحی روستایی می تواند سبب استفاده بهینه از محصولات، افزایش اشتغال و کاهش ضایعات کشاورزی گردد. با این وجود موفقیت صنایع فرآوری- بسته بندی در راستای توسعه اقتصادی مناطق روستایی، به انتخاب بهترین مکان جهت استقرار این صنایع وابسته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین مکان بهینه صنایع فرآوری– بسته بندی زعفران در راستای توسعه اقتصادی روستاهای بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه می باشد. جامعه آماری پژوهش، بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه بوده که با استفاده از فرمول شارپ و تصحیح، 19 روستا به عنوان جامعه نمونه تعیین و انتخاب شد. سپس با استفاده فرمول کوکران، 356 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه تعیین شد. سپس به منظور مکانیابی صنایع فرآوری – بسته بندی زعفران، مجموعه ای از شاخص های مکانیابی در ابعاد انسانی- طبیعی مورد توجه قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از تکنیک AHP و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که ارتباط مستقیم بین ایجاد صنایع فرآوری – بسته بندی زعفران و توسعه اقتصادی روستاهای بخش جلگه رخ وجود دارد، همچنین بر اساس یافته های پژوهش، بهترین مکان برای ایجاد صنایع فرآوری زعفران در این منطقه، به ترتیب روستاهای اسدآباد و سرهنگ می باشد.

گردشگری روستایی را می توان کلیه فعالیت های تفریحی و گردشگری در مناطق روستایی که بر پایه کشاورزی، دامداری، ماهیگیری، هنرها و صنایع دستی، آداب و رسوم محلی و غیره انجام می گیرد، نامید. هدف اصلی این پژوهش بررسی تعیین کننده های جذب گردشگران در مناطق روستایی از دیدگاه اهالی روستای اسفیدان بوده است. جمعیت این مطالعه، خانوارهای ساکن در روستای اسفیدان بوده است (544 خانوار). حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان برابر 226 سرپرست خانوار تعیین گردید که این تعداد نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن بوسیله پانلی از متخصصان تایید و برای بررسی پایایی آن نیز پیش آزمونی بر روی 30 نفر از اعضای جامعه اجرا شد و آلفای کرونباخ آن 0.79 به دست آمد. نتایج نشان داد که سازه های تعیین کننده جذب گردشگران در چهار عامل زیرساختی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی جای گرفتند.

در حال حاضر شرکت های سهامی زراعی از روندی رو به احیا برخوردار هستند و گسترش این نوع نظام بهره برداری در دستور کار دولت می باشد. در این مطاله رضایت مندی سهامداران از عملکرد شرکت های سهامی زراعی با استفاده از روش پیمایش و کاربرد تحلیل همبستگی و رگرسیون ارزیابی شده است. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی بوده و برای رسیدن به اهداف از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه تحقیق مشتمل بر 1899 سهامدار چهار شرکت سهامی زراعی قدیمی با سابقه فعالیت 45 سال بوده که از بین آن ها 235 سهام دار با کمک فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. میزان رضایتمندی در چهار سطح ناراضی، نسبتا ناراضی، راضی و خیلی راضی برآورد شد. یافته های تحقیق نشان داد 48.1 درصد سهامداران از عملکرد شرکت های سهامی زراعی «راضی» و 17.8 درصد آنان «خیلی راضی» بوده اند. بر اساس نتایج به دست آمده رضایتمندی اعضای شرکت های سهامی زراعی از عملکرد این شرکت ها در حد متوسط به بالا ارزیابی شد. بین متغیرهای«مشارکت در تصمیم گیری ها»، «نحوه رفتار و برخورد پرسنل»، «انتصاب افراد شایسته و لایق»، «تنوع محصولات تولیدی» و «سطح رضایت مندی» سهامداران رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد، متغیرهای سطح سواد، مقدار سود سهام، مشارکت در تصمیم گیری ها و انتصاب افراد شایسته و لایق، 83 درصد تغییراتی را که در سطح رضایتمندی سهامداران به وجود می آید، توضیح می دهند.