علوم و فناوری بذر ایران
سال:1403 | دوره:13 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

به منظور یافتن مؤثرترین تیمار برای شکستن سختی بذر خارشتر ایرانی که از مشکلات عمده زراعت آن در سطح وسیع است، تحقیقی در آزمایشگاه مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در سال1400 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اسیدسولفوریک 98% (در سه زمان 25، 30 و 35 دقیقه) و همچنین آب 100 درجه سلسیوس (در سه زمان 30 ثانیه، 1 و3 دقیقه) در مقایسه با شاهد (بذر بدون تیمار) انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که جمعیت ها از نظر کلیه صفات تفاوت معنی داری داشتند و تفاوت بین تیمارهای سختی بذر و اثرات متقابل آنها برای کلیه صفات در سطح یک درصد معنی دار بود. نتایج یافته ها نشانگر این است که وجود پوسته سخت به عنوان یک مانع فیزیکی است و از طریق ممانعت از گسترش رویان و یا از طریق ایجاد محدودیت در جذب آب و تبادلات گازی به عنوان عوامل محدوده کننده جوانهزنی عمل می کند. بنابراین اعمال یکسری از تیمارهای خراش دهی بذر مانند تیمار اسید سولفوریک و آب 100 درجه سلسیوس جوانه زنی بذر خارشتر ایرانی را بهبود می بخشد. از آنجا که کاربرد تیمارهایی مانند اسیدسولفوریک مشکلاتی مانند خطر کار با اسید را به همراه دارد و همچنین باتوجه به ارزان و در دسترس بودن آب، عدم نیاز به امکانات و مواد خاص، بی ضرر بودن و سادگی کار با آن جهت تحریک جوانه زنی و برطرف نمودن سختی بذر خارشتر ایرانی، آب 100درجه سلسیوس به مدت 30 ثانیه در دمای °C30 ژرمیناتور در اولویت برای تیمار بذر خارشتر ایرانی می باشد.

بومادران (Achillea) یکی از مهمترین جنسهای گیاهان دارویی است که کاربرد بسیاری در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی دارد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 1401 در محیط گلخانه در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع انجام گرفت. دراین آزمایش بذر سه گونه بومادرانA.nobolis،A.millifolium و A.tenufolia به روش مصنوعی با اعمال دمای 40 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 100% (به مدت0، 48 ساعت، 72 ساعت)، پیری زودرس شدند پرایمینگ بذر شامل هیدروپرایمینگ (خیساندن به مدت 24 ساعت در آب مقطر)، اسید جیبرلیک , 250 و 500 پی پی ام بر روی بذرهای پیر شده و شاهد اعمال گردید. نتایج نشان داد که اثرات اصلی، متقابل گونه، پرایمینگ بذر و زوال بذر برای صفات درصد جوانه و سرعت سبز شدن، شاخص سبز شدن طول ساقچه،طول ریشه چه، طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر، وزن تر خشک گیاهچه، نسبت طول ریشه به ساقه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. مقایسه مرتبه اکثر صفات سبز شدن, گونه های A. nobolis و A.millifolium به ترتیب در مرتبه اول و دوم قرار گرفتند. ، بیشترین سرعت سبز شدن در تیمار هیدرو پرایمینگ به دست آمد. در هر سه گونه بیشترین میانگین صفات سبز شدن با هورمون جیبرلیک 250پی پی ام به دست آمد و تیمارهای هیدروپرایمینگ و اسیدجیبرلیک 500 پی پی ام در مرتبه بعدی قرار گرفتند. افزایش نسبت طول ریشه به ساقه بین تیمارهای زوال بذر با تیمار اسید جیبرلیک250پی پی ام نشان دهنده این است که این تیمار از طریق افزایش رشد ریشه موجب توسعه رشد گیاه شده است.

با هدف ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک در بهبود کارآیی بذرهای زوال یافته کدوی پوست کاغذی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به شکل فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. پیش تیمار غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک شامل صفر (پیش تیمار شده با آب)، 1 و 5/1 میلی مولار در سطوح مختلف خشکی صفر، 2/0-، 4/0- و 6/0- مگاپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. شاخص های متوسط زمان جوانه زنی، درصد جوانه زنی، طول گیاهچه، بنیه بذر، نشت الکترولیتی غشاء، قندهای محلول، پروتئین های محلول، مالون دی آلدهید، فعالیت آسکوربات پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و آنزیم های کاتالاز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد پیش تیمار بذرها با غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک، از کاهش معنی دار شاخص های جوانه زنی بذرهای زوال یافته کدوی پوست کاغذی تحت تنش خشکی جلوگیری نمود. به طوری که در پتانسیل 6/0- مگاپاسکال، پیش تیمار بذرها با 5/1 میلی مولار اسید سالیسیلیک درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، قندها و پروتئین های محلول را به ترتیب 2/80، 4/169، 6/51، 4/93 درصد و برای فعالیت آسکوربات پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و آنزیم های کاتالاز را به ترتیب 2/41، 12 و 8/11 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بر اساس یافته های تحقیق پیش تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 5/1 میلی مولار به منظور کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از خشکی برای بذر های زوال یافته کدوی پوست کاغذی توصیه می شود.

هدف از اجرای این مطالعه بررسی ارتباط میان ویژگی های مورفومتریک بذر توده های مختلف گندم سیاه (Fagopyrum esculentum Möench) حاصل از تاریخ های کاشت متفاوت (7 شهریور:1، 22 شهریور:2، 6 مهرماه:3 و 21 مهرماه:4) با کیفیت جوانه زنی بذر آن تحت سطوح دمایی مختلف بوده است. برای هرکدم از توده های مورد بررسی آزمایش جداگانه ای با 11 سطح دمایی ( 4، 7، 10، 15، 20، 25، 30 ، 35 ، 37 ، 40 و 45 درجه سلسیوس) به صورت طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1401 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در سطح 1 درصد احتمال خطا دما اثر معنی داری بر سرعت جوانه زنی دارد. با توجه به آماره های مدل و البته خطای استاندارد، مدل دوتکه ای به عنوان مدل برتر انتخاب شد. بر این اساس دمای پایه، مطلوب و سقف با توجه به مدل برتر (دوتکه ای) برای توده 1 به ترتیب 82/4 ، 24/34 و 82/44 درجه سلسیوس، در توده 2 به ترتیب 18/4، 82/33 و 46/44 درجه سلسیوس، در توده 3 به ترتیب 5، 64/34 و 87/43 درجه سلسیوس و در توده 4 به ترتیب 5، 69/31 و 27/44 درجه سلسیوس برآورد گردید. تعیین دماهای کاردینال می تواند به مدیریت کشت و کار در گیاهان زراعی کمک شایانی کند.

گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum L.) یکی از مهمترین و محبوب ترین سبزیجات میوه ای در جهان است، هم در فضای باز و هم گلخانه قابل کشت است. برای ورود یک رقم جدید گوجه فرنگی به فهرست ملی ارقام گیاهی ایران ویا دریافت حق بهنژادگر انجام آزمون تمایز، یکنواختی وپایداری یک الزام قانونی است. به همین منظور بررسی تمایز،یکنواختی تهیه شناسنامه مورفولوژیک تعداد 19 رقم گوجه فرنگی با تیپ رشد نامحدود(15مورد جدید و 4 رقم شاهد) درسالهای 1400و 1401 درگلخانه، بر پایه طرح کاملا تصادفی و با دو تکرار و طی دوسال مورد بررسی قرار گرفتند. ارقام بر اساس صفات شانه سبز میوه، شکل میوه دربرش طولی، سفتی میوه، نوع گل آذین، بر جستگی دمگاه میوه، تاول زنی برگ، اندازه اثر شکوفه درگلگاه، اندازه اثر دمگل در دمگاه، عمق دمگاه میوه، رنگیزه آنتوسیانین یک سوم بالایی ساقه، وضعیت برگ، شدت رنگ سبز برگ، شدت رنگ سبز میوه وتعداد حفره میوه ازیکدیگر متمایز گردیدند، اما رقم سامورای ازرقم شاهد لیزا متمایز نگردید. نتایج حاصل ازتجزیه واریانس داده ها نشان داد که برای صفات طول میوه، قطر میوه، نسبت طول به قطر میوه، ضخامت پریکارپ، قطرکل میوه، قطر هسته و وزن میوه از نظرآماری تفاوت معنی داری بین ارقام درسطح احتمال یک درصد مشاهده گردید. بررسی یکنواختی ارقام گوجه فرنگی دراین آزمون براساس شمارش بوته های خارج از تیپ انجام گردید ونتایج نشان دادکه ارقام جدید متقاضی تجاری شدن گوجه فرنگی براساس استاندارد اتحادیه بین المللی حمایت از از ارقام گیاهی ازیکنواختی لازم برخوردار بودند، چون بوته خارج از تیپ بین آنها دیده نشد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کشت بر ویژگی های جوانه زنی و فعالیت بیوشیمیائی بذر در ژنوتیپ های مختلف کینوا، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقاتی فیزیولوژی و زیست فناوری بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال 1399 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. بذور سه ژنوتیپ T، R و Q29 در شش تاریخ کشت 15 دی، 15 بهمن، 15 اسفند، 15 فررودین، 15 اردیبهشت و 15 خرداد در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کشت شدند. بذور برداشت شده از تیمارهای موجود در مزرعه به منظور بررسی ویژگی های جوانه زنی و بنیه بذر به آزمایشگاه منتقل شده و صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول و و زن خشک گیاهچه، شاخص طولی و وزنی بنیه بذر و هدایت الکتریکی محلول بذر و صفات بیوشیمیایی محتوای پروتئین محلول، محتوای مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز، کاتالاز و پراکسیداز اندازه گیری شد. برهمکنش دو عامل بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، تعداد گیاهچه غیرطبیعی، فعالیت آنزیم های آلفاآمیلاز، کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز و محتوای پروتئین محلول، محتوای مالون دی آلدئید و هدایت الکتریکی محلول بذر معنی دار شد. سه تاریخ کشت دی، بهمن و اسفند در ژنوتیپ Q29 بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی و فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز و بالاترین تعداد گیاهچه غیرطبیعی را نشان دادند، هدایت الکتریکی محلول بذر و محتوای مالون دی آلدئید در ژنوتیپ Q29، بالاتر از دو ژنوتیپ دیگر بود.