علوم و تحقیقات بذر ایران
سال:1395 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثر پیش تیمارهای مختلف بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی گیاه سرخارگل، آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار پیش تیمار اسید جیبرلیک 500 میلیگرم در لیتر ( 12 و 24 ساعت)، نیترات پتاسیم 29.7 میلی مولار (12 و 24 ساعت)، بذور پیش تیمار شده با آب مقطر ( 12 و 24 ساعت)، اسید سالیسلیک 200 میلی مولار) 12 و 24 ساعت) و شاهد (بدون پیش تیمار) بودند. در این تحقیق، صفات متوسط مدت جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی، فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد پیش تیمارهای اعمال شده اثر معنی داری بر صفات متوسط مدت جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی، فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز داشتند. بذرهای پیش تیمارشده با اسید جیبرلیک 500 میلی گرم در لیتربه مدت 12 ساعت بالاترین شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنزیم کاتالاز را نشان دادند. بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در پیش تیمار آب مقطر 12 ساعت مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که افزایش مدت پیش تیمار تاثیر منفی بر اکثر صفات داشت.به طور کلی در بین پیش تیمارها، پیش تیمار اسید جیبرلیک 500 میلی گرم در لیتر در مدت زمان 12 ساعت برای بهبود جوانه زنی و تولید گیاهچه قوی تر توصیه می شود.

این پژوهش به منظور بررسی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در گیاهچه های حاصل از بذر پرایم شده ماریتیغال در شرایط تنش شوری انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل با چهار فاکتور و سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در پژوهشکده بیوتکنولوژی کرج اجرا شد. فاکتور اول: ژنوتیپ (رقم مجارستان و توده بومی آمل)، فاکتور دوم: بذر پرایم شده و بدون پرایم، فاکتور سوم: تنش شوری (150 میلی مولار) و شاهد (صفر میلی مولار)، و فاکتور چهارم: مراحل نمونه برداری (24 و 96 ساعت پس از کاشت) بود. نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر باعث افزایش معنی دار فعالیت آنزیم کاتالاز در رقم مجارستان شد، به طوری که فعالیت کاتالاز در بذور پرایم شده نسبت به شاهد به میزان 96 درصد افزایش یافت. همچنین پرایمینگ فعالیت آنزیم پراکسیداز را در هر دو ژنوتیپ و آسکوربات پراکسیداز را در توده بومی آمل افزایش داد. افزایش فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در بذور پرایم شده در مرحله جوانه زنی و افزایش فعالیت پراکسیداز در مرحله آبنوشی مشاهده گردید. به طور کلی نتایج نشان داد در شرایط تنش شوری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز و پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز برای بذور پرایم شده بیشتر از بذور بدون پرایم بود، همچنین پرایمینگ در رقم مجارستان فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز را بیش تر از توده آمل تحت تاثیر قرار داد.

بادرشبی Dracocephalum moldavica L.)) و مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.) از گیاهان دارویی و معطر مهم هستند که اسانس آن ها در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. این پژوهش، به منظور مطالعه اثر تنش شوری و کیتوزان بر شاخص های جوانه زنی بذور گیاهان دارویی مرزه تابستانه و بادرشبی، انجام شد. برای بررسی اثر تیمارهای کیتوزان (در سه سطح صفر، 1 و 2 درصد) و شوری (در سه سطح صفر، 4 و 6 دسی زیمنس بر متر) بر جوانه زنی بذور این دو گیاه، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1393 به اجرا در آمد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد، کاربرد کیتوزان 2 درصد، موجب حصول بالاترین مقادیر سرعت و درصد جوانه زنی گیاهان دارویی بادرشبی و مرزه تابستانه گردید، اما با افزایش سطوح تنش شوری، صفات نام برده کاهش یافتند. کاربرد سطوح کیتوزان 1 و 2 درصد، اثر افزایشی بر صفات طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر و خشک ساقه چه و ریشه چه در شرایط تنش شوری داشتند، به طوری که، مطلوب ترین برهم کنش بین تیمارها برای صفات ذکر شده در هر دو گیاه مربوط به کاربرد کیتوزان 2 درصد در سطح 6 دسی زیمنس بر متر تنش شوری بود.

به منظور بررسی اثر اسیدهیومیک بر شاخص های جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی گیاه دارویی اسفرزه آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی انجام شد.تیمارها شامل غلظت های 0، 15 و 30 گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد اسیدهیومیک بر سرعت جوانه-زنی و شاخص بنیه بذر تاثیر معنی دار داشت. بیش ترین و کم ترین سرعت جوانه زنی، بیش ترین و کم ترین شاخص بنیه بذر به-ترتیب در تیمار 30 گرم در لیتر و شاهد محاسبه گردید. درحالی که اسید هیومیک بر درصد جوانه زنی و میانگین زمان جوانه-زنی اثر معنی دار نداشت. اسیدهیومیک بر طول و وزن خشک ریشه چه (سطح 1 درصد)، طول و وزن خشک ساقه چه و ضریب آلومتری (سطح 5 درصد) معنی دار بود، ولی بر وزن تر ریشه چه و ساقه چه اثر معنی داری نداشت. بیش ترین و کم ترین طول ریشه-چه، بیش ترین و کم ترین وزن خشک ریشه چه، بیش ترین و کم ترین وزن خشک ساقه چه به ترتیب در تیمار 30 گرم در لیتر اسید هیومیک و شاهد به دست آمد. بیش ترین طول ساقه چه مربوط به غلظت 15 گرم در لیتر و کم ترین آن مربوط به تیمار شاهد بود. بیش ترین ضریب آلومتری در تیمار 30 گرم لیتر حاصل شد. بهترین تاثیر بر رنگیزه های کلروفیلی در تیمار 30 گرم بر لیتر مشاهده شد به طوری که بیش ترین و کم ترین کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید به ترتیب در غلظت 0 و 30 گرم بر لیتر اسید هیومیک مشاهده گردید. به طور کلی نتایج نشان داد اسیدهیومیک در غلظت 30 گرم بر لیتر بر بهبود کیفیت اسفرزه موثر می باشد.

به منظور بررسی اثر کاربرد باکتریهای سودوموناس و ازتوباکتر بر ویژگیهای کمی و کیفی کنجد آزمایشی در بهار سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در استان مرکزی، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق شامل تیمارهای کودی و رقم بودند. تیمارهای کودی در پنج سطح شامل بدون کود و بدون تلقیح، استفاده از کود کامل شیمیایی NPK براساس آزمون خاک) و بدون تلقیح، تلقیح بذر با سودوموناس و ازتوباکتر و بدون کود شیمیایی فسفر و نیتروژن، تلقیح بذر با سودوموناس و ازتوباکتر و 75 درصد کود شیمیایی فسفر و نیتروژن، تلقیح بذر با سودوموناس و ازتوباکتر و 100 درصد کود شیمیایی فسفر و نیتروژن و تیمار رقم در دو سطح ورامین 2822 و Yellow light بودند. نتایج نشان داد که رقم ورامین 2822 در اکثر صفات مورد بررسی از رقم دیگر برتر بود. همچنین یافته های بهدست آمده نشان داد استفاده تلفیقی کود زیستی و 100 درصد کود شیمیایی در عملکرد و صفات کیفی تاثیر مطلوب گذاشته است.

آلودگی منابع آبی و خاک با فلزات سنگین مانند کادمیوم سبب کاهش جوانه زنی و رشد بذور گیاهان رشد یافته تحت این شرایط می شود. از این رو تغذیه مطلوب گیاه مادری نقش عمده ای در ایجاد بذور با قابلیت جوانه زنی بهتر دارد.در این پژوهش پاسخ جوانه زنی بذرهای حاصل از گیاه خرفه تغذیه شده با کود مرغی و کود شیمیایی تحت سمیت کادمیوم، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار مورد بررسی واقع شد. تیمارها شامل سه سطح بذر گیاه مادری خرفه تحت شرایط تغذیه ای مختلف (کود مرغی، کود شیمیایی و شاهد) و چهار غلظت کادمیوم (صفر، 20، 40، 60 و 80 میلی گرم بر لیتر) بودند.در این آزمایش صفات سرعت و درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و شاخص بنیه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کادمیوم، شاخص های جوانه زنی در تیمارهای کودی کاهش یافت. درصد جوانه زنی در تیمار کود مرغی روند خاصی را دنبال نکرد و ضریب سرعت جوانه زنی تنها برای کود شیمیایی دارای رابطه رگرسیونی معنی دار بود. اما طول ساقه چه و ریشه چه، وزن ریشه چه و بنیه بذر، به صورت تابع درجه دو کاهش یافتند. علاوه بر این وزن خشک ساقه چه تنها در تیمار کود شیمیایی به صورت درجه دو کاهش یافت. طول ریشه چه، حساس ترین شاخص به سمیت کادمیوم بود، چرا که در مقایسه با سایر پارامترها، در کلیه تیمارها با شیب تندتری کاهش نشان داد. به طور کلی نتیجه گیری می شود که کیفیت بذور گیاهان تغذیه شده با کود مرغی برای کشت در شرایط خاک های با احتمال آلودگی کادمیوم، بیش تر از کودهای شیمیایی است که این امر برتری تولید بذر در شرایط ارگانیک را نشان می دهد.

تنش خشکی در مناطق دیم کشور از مهم ترین عوامل کاهش رشد، عملکرد و محصول گیاه عدس می باشد. در این راستا به منظور بررسی درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه و میانگین مدت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول و وزن خشک ساقه چه، طول، سطح، حجم، قطر و وزن خشک ریشه چه در ارقام گیاه عدس تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال 1394 در آزمایشگاه تحقیقات فیزیولوژی گیاهی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان به اجراء درآمد. تیمارهای آزمایش شامل 4 رقم عدس گچساران، کیمیا، زیبا و رباط و 4 سطح تنش خشکی 0، 0.3-، 60.6- و 0.9- مگاپاسکال که توسط پلی اتیلن گلایکول 6000 ایجاد شد. هیچ یک از ارقام در پتانسیل آب 0.9- مگاپاسکال جوانه زنی نداشتند. نتایج نشان داد که در شرایط نرمال، رقم رباط در مقایسه با سایر ارقام مورد بررسی در تمامی صفات برتر بود. در شرایط تنش خشکی 0.3- و 0.6- مگاپاسکال، ارقام رباط و گچساران سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، بنیه جوانه زنی، طول ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و شاخص بنیه بذر بالاتری نسبت به ارقام کیمیا و زیبا داشتند. با توجه به این که کشت عدس در زمین های دیم انجام می شود و استفاده از ارقام متحمل به تنش خشکی جهت کاشت به منظور افزایش عملکرد و محصول ضروری است، استفاده از رقم رباط به جای سایر ارقام مورد استفاده در شرایط دیم پیشنهاد می شود.

این تحقیق به منظور بررسی اثر طول مدت زوال تسریع شده بر فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیرآنزیمی و نیز خصوصیات بیوشیمیایی بذرهای جو در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد در تابستان سال 1394 به صورت کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتور مورد مطالعه عبارت بود از طول مدت زوال تسریع شده در5 سطح شامل تیمار شاهد و زوال مصنوعی یک، دو، سه، چهار و پنج روزه. صفات اندازه گیری شده شامل، درصد جوانه زنی، هدایت الکتریکی و بررسی فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد اثر زوال بر صفات درصد جوانه زنی بذور، هدایت الکتریکی، قندهای محلول، پروتئین محلول، پرولین، اسید آسکوربیک، آنزیم کاتالاز، پروکسیداز و آسکوربات پروکسیداز معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد با افزایش تعداد روزهای زوال درصد جوانه زنی بذرهای جو کاهش و تولید مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن و هدایت الکتریکی محلول در برگیرنده بذور افزایش می یابد. تولید قندهای محلول و پروتئین محلول به ترتیب تا سه و دو روز افزایش یافته و از آن به بعد کاهش پیدا کرد. محتوای پرولین با افزایش مدت زوال تا دو روز روند افزایشی داشته و از آن به بعد روند کاهشی به خود گرفت، ولی روند تولید اسید آسکوربیک در بذرهای زوال یافته با افزایش روزهای زوال کاهشی بود و تولید آن در تیمارهای زوال یک تا چهار روز بالاتر از تیمار شاهد بود. زوال سبب تغییر در میزان آنزیم های کاتالاز، پروکسیداز و آسکوربات پروکسیداز شد. با افزایش شدت زوال مصنوعی تا سه روز فعالیت آنزیم های کاتالاز و تا دور روز فعالیت آنزیم های پروکسیداز و آسکوربات پروکسیداز افزایش یافته و از آن به بعد روند فعالیت آن ها کاهشی بود. شدت های پایین زوال مصنوعی نسبت به شدت های بالاتر خسارت کم تری را به سیستم آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیر آنزیمی وارد نمود ولی با افزایش شدت زوال مصنوعی تا 5 روز تجمع گونه های فعال اکسیژن بر این سیستم های آنتی اکسیدانی غلبه نمود. در این شرایط خسارت به بذرها افزایش یافت که در نهایت منجر به کاهش قوه نامیه بذرها و کاهش درصد جوانه زنی آن ها شد.

کنجد شیطان (Cleome viscose L.) و طحله (Corchorus olitorius L.) از علف های هرز مهم مزارع ذرت خوزستان محسوب می شوند.لذا این مطالعه با هدف کمی سازی اثرات کاهش پتانسیل آب و سطوح شوری بر جوانه زنی گونه های مذکور طراحی شد. برای توصیف اثر کاهش پتانسیل آب بر جوانه زنی بذر این دو علف هرز از محلول های اسمزی با غلظت های 0، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8- و 1.0- مگاپاسکال و برای تعیین اثر تنش شوری بر جوانه زنی از محلول های 0، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 400 و 500 میلی مولار کلرید سدیم (NaCl) استفاده شد. ثابت هیدروتایم (qH)، آستانه پتانسیل آب برای شروع جوانه زنی (yb (0)) و میانه پتانسیل آب پایه (yb (50)) برای کنجد شیطان به ترتیب معادل 30/14 مگاپاسکال ساعت، 1.32- و 0.89- مگاپاسکال و برای طحله به ترتیب معادل 11.85 مگاپاسکال ساعت، 1.13- و 0.88- مگاپاسکال برآورد شد. آستانه پاسخ کنجد شیطان برای 50 درصد کاهش حداکثر جوانه زنی به شوری معادل 246.80 میلی مولار و برای طحله معادل 217 میلی مولار بود. در مجموع، مرحله جوانه زنی بذر علف های هرز کنجد شیطان و طحله نسبت به تنش خشکی نسبتا متحمل و به تنش شوری متحمل بود.

کشور ایران با میانگین بارندگی 252 میلیمتر در سال در زمره مناطق خشک جهان محسوب می شود. کم آبی و خشکی در کنار روند رو به افزایش جمعیت و توسعه فعالیت های صنعتی منجر به تشدید تخریب منابع شده است. با توجه به کمبود علوفه در کشور، توسعه سطح زیر کشت گیاهان علوفه ای در مراتع و دیمزارهای کم بازده نقش مهمی در تامین نیاز تغذیه ای دام ها دارد. در کشاورزی پایدار، علاوه بر افزایش عملکرد علوفه، تولید بذر گیاهان مرتعی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به - عنوان یکی از اهداف مهم در اصلاح ارقام جدید مورد توجه قرار می گیرد. زیرا ارقام علوفه ای پرمحصول و خوشخوراک بایستی از پتانسیل بذردهی مطلوبی برخوردار باشند تا بتوان از آنها برای توسعه سطح زیر کشت دیمزارها و احیای مراتع استفاده کرد. متاسفانه در پروژه های کشت علوفه در مراتع ایران، بیشتر از بذر توده های وحشی با عملکرد بذر پایین (به دلیل حساسیت به ریزش و..) استفاده می شود این بذرها به طور عمده به علت رکود و خواب بذر دارای مشکل جوانه زنی و نایکنواختی در استقرار هستند. در این مقاله با بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه تولید بذر و آزمایشهای سازگاری گرامینه های مرتعی در ایران، علل عدم موفقیت برنامه های علوفه کاری در مراتع و دیمزارهای کمبازده، مورد بحث قرار گرفته و جهت پایداری عملکرد مراتع راهکارهای اصلاح بذر واریته های ترکیبی ارائه شده است. برای حل مشکل جوانه زنی و افزایش بنیه بذر، نیز راهکارهای مناسب فرآوری بذر با استفاده از تکنولوژی های جدید از جمله پرایمینگ بذر ارائه شده است.