اسلام و سلامت
سال:1393 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

سابقه و هدف: رحم جایگزین یعنی موافقت لازم با صاحب رحمی که اعلام آمادگی می نماید تا برای یک زوج نابارور، دوره بارداری را طی نموده و نوزاد را به آنها تحویل دهد. در رحم جایگزین، میزبان به طور کامل جانشین مادر واقعی شده و ممکن است فرزند مهمان، هیچ ارتباط ژنتیکی با مادر دوم خود نداشته باشد. مطالعه حاضر ابعاد حقوقی رحم جایگزین را با توجه به مسائل مربوط به ایران و کشورهای دیگر مورد بررسی قرار می دهد. مواد و روش ها: در مطالعه حاضر از سایت های معتبر علمی مثل IranMedex و NCBI، در خصوص رحم جایگزین و روش های کمک باروری جستجوی لازم صورت پذیرفت. از مقالاتی که دیدگاه حقوقی نویسندگان نسبت به رحم جایگزین، مبتنی بر فقه اسلام به ویژه فقه شیعه بوده و توجهی به قوانین حقوقی مدنی و اجتماعی داخل نیز داشته اند، استفاده گردید.به مقالاتی در زمینه تحقیق، تتبع و جایگاه علمی رحم جایگزین و تاثیر آن در مسائل خانوادگی، استناد شد. یافته ها: در رحم جایگزین، باید به عرف، قانون و مسائل اعتقادی هر جامعه توجه داشت. در اتریش، آلمان، سوئد، نروژ، یونان، ایرلند و فنلاند، استفاده از رحم جایگزین، یا غیرقانونی است و یا قانونی وجود ندارد. در ایران قانون خاصی تدوین نشده و متقاضیان بیشتر به فتاوی فقهای شیعه مراجعه کرده و در صورت مقلد بودن، از مرجع تقلید خود پیروی می نمایند. یا تابع مراکز ناباروری بوده و بر اساس دیدگاه آنها عمل می نمایند. در بعضی از کشور ها نیز به صورت تبرعی عمل شده و نفع و مصلحت کودک معیار است. نتیجه گیری: عده ای این اقدام درمانی را برای طرفین مفید دانسته و معتقدند منع استفاده از رحم جایگزین باعث محدودیت برای بعضی از زوج های نابارور می شود. عده ای نیز خطر بکارگیری این روش را بیشتر از نفع آن می دانند.گرچه خلاء قانون به صورت فراگیر حس می شود، ولی درباره مسائلی مانند سرپرستی کودک، حقوق والدین و انگیزه انجام این کار، اختلاف نظرهایی وجود دارد.

سابقه و هدف: در آیات و روایات، از توکل به خدا، به بهترین تکیه گاه و وسیله رهایی از رنج و اضطراب یاد شده است. هدف اساسی این تحقیق، بررسی رابطه بین توکل به خدا، کیفیت زندگی و امید به زندگی است. مواد و روش ها: روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. از بین جامعه آماری، تعداد 210 نفر از معلمان آموزش و پرورش ناحیه یک ساری از طریق نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های توکل به خدا، امید به زندگی و کیفیت زندگی استفاده شد.. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین توکل به خدا و کیفیت زندگی، توکل به خدا و امید به زندگی و همچنین کیفیت زندگی و امید به زندگی نزد معلمان ارتباط معنی داری وجود دارد. بین میزان توکل به خدا در نزد معلمان زن و مرد تفاوت معنی دار وجود دارد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، بین باورها، نگرش، عقاید و هویت مذهبی افراد با کیفیت زندگی و امید به زندگی آن ها رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.

سابقه و هدف: موضوع سلامت و بیماری به عنوان اصلی ترین متغیر پژوهشی و انتشار مقالات در تحقیقات پزشکی و پیراپزشکی بشمار می آیند و از سویی آیات و روایات یکی از منابع بسیار مهم تبیین اهمیت موضوعات برای ما مسلمانان محسوب می گردند.مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان بهره گیری از قرآن و نهج البلاغه به عنوان منبع مورد استناد در مقالات علمی-پژوهشی حوزه علوم پزشکی انجام پذیرفت. مواد و روش ها: این مطالعه بصورت مقطعی و به روش تحلیل استنادی برای یک دوره بیست و دو ساله (ازسال 1370 تا سال 1392) در میان کلیه مقالات علمی-پژوهشی منتشره در مجله علمی_ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بابل به اجرا در آمد. داده های مورد نظر با استفاده از فرمی محقق ساخته متناسب با اهداف پژوهش جمع آوری و با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد پردازش قرار گرفت. یافته ها: یافته های حاصل از استخراج 19069 منبع مورد استفاده در 876 مقاله منتشره، در قالب 72 شماره از مجله فارسی دانشگاه علوم پزشکی بابل طی22 سال، نشان داد که تعداد استفاده از قرآن کریم و نهج البلاغه بعنوان منبع مورد استناد به ترتیب 157 و 2 مرتبه (کمتر از 2 درصد) بود. پر استنادترین سوره های قرآن، به ترتیب سوره بقره و بدنبال آن سوره های مائده و اسراء بوده اند. نتیجه گیری: گرچه یافته های پژوهش از بکارگیری قرآن و نهج البلاغه در بروندادهای علمی در قالب مقالات علوم پزشکی حکایت دارد اما میزان آن محدود و در حد قابل قبولی به نظر نمی رسد.

سابقه و هدف: روزه داری در ماه مبارک رمضان به عنوان یکی از اعمال عبادی مهم این ماه است که بر مسلمانان مکلف واجب می شود. هدف از این مطالعه بررسی تاثیرات روزه داری بر سلامت افراد از طریق اندازه گیری شاخص های استرس اکسیداتیو، التهاب، آسیب عروقی و پارامترهای بیوشیمیایی بعد از روزه داری در ماه مبارک رمضان می باشد. مواد و روش ها: شرکت کنندگان در این مطالعه از بین افراد داوطلب سالم (30 تا 65 سال)، بدون سابقه کشیدن سیگار و بیماری های مزمن انتخاب شدند. مقادیر سرمی مالون دی آلدهید (MDA) بعنوان شاخص استرس اکسیداتیو، سرم آمیلوئید SAA) A) به عنوان شاخص التهاب و آسیمتریک دی متیل آرژنین (ADMA) به عنوان شاخص آسیب عروقی و نیز برخی پارامترهای بیوشیمیایی اندازه گیری شدند. یافته ها: بعداز ماه مبارک رمضان میانگین سطح سرمی MDA کاهش معناداری داشت در حالی که در میزان SAA تغییرات قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. کاهش ADMA بعد از ماه مبارک رمضان معنادار بود، همچنین نسبت تری گلیسیرید به کلسترول لیپید با چگالی بالا (TC/HDL-C) کاهش معناداری داشت. نتیجه گیری: تغییرات مقادیر شاخص های استرس اکسیداتیو و آسیب در عملکرد عروقی و نیز کاهش نسبت تری گلیسیرید به کلسترول لیپید با چگالی بالا، تاثیرات مفید و سودمند روزه داری در ماه مبارک رمضان بر روی سلامتی را ارائه می دهد.

سابقه و هدف: سندرم نقص ایمنی اکتسابی، اولین بار در سال1981 با گزارش بیماری هایی چون پنومونی پنوموسیستیس کارینی و سارکوم کاپوزی در بین هم جنس بازان مورد توجه قرار گرفت. هدف این مطالعه بررسی روند مراقبت از عفونت ویروس نقص ایمنی در دهه گذشته و ضرورت توجه بیشتر به آموزه های دینی است. مواد و روش ها: این مطالعه یک بررسی توصیفی مقطعی می باشد که بر اساس داده های رسمی منتشر شده از وزارت بهداشت و درمان و همچنین آمار سازمان بهداشت جهانی روند میزان بروز عفونت و نحوه ابتلاء در طی دهه اخیر در ایران بررسی می شود و سپس به آموزه های مختلف دینی مرتبط با راه های انتقال بیماری بر اساس آیات و روایات اشاره می شود. یافته ها: در طی سال های 1380 تا پایان سال 1390 در کشور بطور متوسط سالیانه 29.2 درصد تعداد بیماران ایدزی افزایش و متوسط تعداد مرگ سالیانه 1936 نفر بوده است و در این مدت مهم ترین راه های انتقال در کشور ما به ترتیب، تزریق با وسائل مشترک در مصرف کنندگان مواد مخدر 62.5%، رابطه جنسی 21.2% و انتقال از مادر به کودک 3.9% بوده است. این درحالی است که دین اسلام به حکم آیه 32 سوره اسراء با تحریم روابط نامشروع نقش این عامل را در انتشار بیماری های مقاربتی متذکر می شود. همچنین خداوند در سوره اعراف آیه 33 هر نوع فواحش آشکار و پنهانی را حرام و از پیامبر (ص) نیز نقل شده است که هنگامی که زنا (محصن یا محصنه) بین عده ای خاص شیوع پیدا کند، مرگ و میر میان آن ها زیاد و بیماری هایی در جامعه آشکار می شوند که در میان گذشتگان نبوده اند. شاید بتوان گفت ایدز همان بیماری نوپدیدی است که در گذشته نبوده و اکنون گریبانگیر جامعه بشری گردیده از این رو اگر پایبندی به دین اسلام حکمفرما بود اکنون شاهد بیماری مهلکی تحت عنوان ایدز نبودیم. نتیجه گیری: با توجه به افزایش روند ابتلا به بیماری ایدز توجه بیشتر به آموزه های دینی و التزام عملی به این آموزه ها می تواند در کنترل بیماری ایدز و جلوگیری از گسترش آن تاثیر بسزایی داشته باشد.

سابقه و هدف: بسیاری از بیماری ها ناشی از عدم رعایت بهداشت مواد غذایی است. مصرف مواد غذایی سالم، ایمن و مرغوب نقش مهمی در تامین سلامت جامعه و توسعه کیفی سرمایه انسانی دارد. از دیدگاه قرآن و حدیث، دستورالعمل ها و توصیه هایی برای تولید و مصرف صحیح مواد غذایی ارائه شده است. لذا هدف از این مقاله شناخت اهمیت بهداشت مواد غذایی از دیدگاه قرآن است. مواد و روش ها: این یک مطالعه مروری است که سعی نموده با بررسی متون علمی و منابع اسلامی یک تحلیلی علمی از دیدگاه قرآن در ارتباط با اهمیت بهداشت و ایمنی مواد غذایی ارائه دهد. یافته ها و نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که قرآن کریم در زمینه بهداشت و ایمنی مواد غذایی عالی ترین استاندارد ها را تحت عنوان حلال و طیب ارائه نموده است تا همه جنبه های کیفیت را از لحاظ پاکی، بهداشتی، ایمنی، مقوی و مغذی را تامین نماید.اجرای چنین استاندارد های مترقی منوط به فهم صحیح قرآن، کسب دانش های مدرن، آموزش و ترویج عملی فرهنگ حلال و حرام و اجرای سیستم های تضمین ایمنی و کیفیت و حرکت به سمت تولید محصولات ارگانیک است. استاندارد های حلال و طیب در حال تبدیل شدن به یک برند جهانی است و اجرای این استاندارد ها، ضمن اینکه ارزش افزوده بسیار بالایی برای کشور از نظر تولید و عرضه مواد غذایی سالم، ایمن و مرغوب فراهم می نماید، در توسعه کیفیت سرمایه انسانی یعنی اصلاح باور ها، اعتقادات، اندیشه ها و رفتار ها، و شکوفا نمودن استعداد ها و تقویت توانمندی ها، و تامین سلامت همه جانبه انسان و اعتلای انسان به سوی خدا نقش مهمی دارد.

سابقه و هدف: چشم ها از پیچیده ترین اعضای بدن انسان می باشند. همه ما هر روز بدون توجه به این امر ساعت ها موضوعات مختلف را تماشا می کنیم و صحنه های زیبای طبیعت را می نگریم و خود را از خطرات احتمالی اطراف خود حفظ می کنیم. این عضو ظریف به دلیل مواجهه زیاد با محرک های بیرونی بیش از سایر اعضای بدن در معرض آسیب می باشد و به مراقبت بیشتری نیز نیاز دارد. در این مقاله به مطالعه موردی نقش استفاده از سرمه در مراقبت و بهداشت چشم بر اساس منابع اسلامی پرداخته شده است. مواد و روش ها: چگونگی مراقبت از چشم بحث نوپدید و امروزی نبوده و از گذشته به آن پرداخته می شده است. عطف توجه به این موضوع را می توان در ظهور اسلام و در سیره مبلغین آن، معصومین (علیه السلام) برترین عالمان دنیوی و مظهر پاکی و تندرستی در توصیه به استفاده از مواد طبیعی نافع چشم بخصوص سرمه (اثمد، کاجل، کحل) در احادیث معتبر مشاهده نمود. لذا این مطالعه با هدف تحقیق در سیستم سلامت از طریق بررسی های کتابخانه ای منابع اسلامی و علمی پیرامون استعمال سرمه انجام و نتایج حاصل ارائه شد. یافته ها: اگر سرمه از منبع مطمئن تهیه شده باشد تسکین دهنده، محافظ چشم در برابر انعکاس نور آفتاب، درمان کننده عفونت های چشمی و آرایش کننده طبیعی مژه های چشم می باشد که در بیش از 70 حدیث و روایت معتبر بر استفاده و اصول استفاده صحیح از آن تاکید شده است. اما در صورتی که آغشته به آلاینده های پر غلظت نظیر سرب، نیکل و کادمیوم و به خصوص میکروبی باشد خود از متضرر کننده های چشم است. نتیجه گیری: استفاده صحیح از سرمه چشم بسیار نافع است اگر از منبع سالم و مطمئن تهیه شده باشد.

سابقه و هدف: پرستاری یکی از مهم ترین مفاهیم رشته است که نیازمند مفهوم پردازی بر اساس فرهنگ، مذهب و فلسفه جوامع مختلف دارد. بنابراین، این مطالعه به منظور تعریف مفهوم پرستاری بر اساس سیره نبوی انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه حاضر بر اساس روش تحقیق موضوعی آیات و روایات در 7 گام انجام شده است. یافته ها: بر اساس روایات و احادیث منتسب به پیامبر (ص) پرستاری باید همراه با مهربانی، شفقت، همدلی و همدردی و بر پایه نیاز بیمار باشد. از آنجا که پیامبر توصیه می کند خویشان، مراقبین بهتری برای بیماران هستند به نظر می رسد در امر مراقبت آنچه مهم تر است شفقت است. بنابراین بر اساس سنت نبوی مفهوم پرستاری محسنانه شکل می گیرد که در آن پرستاری بر مبنای مهر و عاطفه به بیمار (انسان) انجام می گردد و در این مسیر پرستار به مقام محسنین و نیکوکاران نائل می شود. نتیجه گیری: در مقایسه تعریف موجود با نظریه های پرستاری، مهم ترین تفاوت در انتخاب معیار، نیاز بیمار است که در اسلام فطرت الهی و در نظریه های غربی تعاملات انسان و محیط می باشد. بنابراین مفهوم احسان، شفقت و مراقبت دارای تفاوت های فلسفی در فلسفه انسان محوری نسبت به خدا محوری خواهد شد. با توجه به تفاوت معنایی که بین مفهوم پرستاری در سیره نبوی و نظریه های رایج پرستاری وجود دارد به نظر می رسد لازم است تا مطالعات دامنه دار و مکرری در این زمینه در جامعه ایرانی- اسلامی ما انجام شود و در این راستا بتوان برنامه های مراقبتی و مداخلات پرستاری را بر اساس تعاریف پرستاری موجود در متون اسلامی ارائه داد.