روانشناسی پیری
سال:1395 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

سالمندان به دلیل کهولت و کاهش توانایی هایشان باید تحت توجه و حمایت قرار گیرند و این در حالی است که توجه به سطح شادکامی و امیدواری در سالمندان حائز اهمیت ویژه ای است. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه ی بین شادکامی و حیطه های خاص امیدواری با میزان بهره برداری از فضاهای شهری در سالمندان انجام شد. تعداد 100 فرد سالمند شهر بجنورد در قالب دو گروه 50 نفری استفاده مکرر و عدم استفاده از پارک ها و فضاهای عمومی بصورت نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پژوهش پرسش نامه های شادکامی آکسفورد و ابعاد خاص امیدواری سیمپسون را تکمیل کردند. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود که تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیل ممیز به روش همزمان انجام گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای شادکامی و امیدواری قادر به تمایز بین گروه استفاده مکرر از فضاهای شهری و گروه عدم استفاده از این فضاها می باشد و تابع تشخیصی بطور موفقیت آمیزی برای 93 درصد از نمونه دسته بندی درستی را انجام داده است. با توجه به میزان لامبدای ویلکز، بیشترین تفاوت دو گروه به ترتیب مربوط به امیدواری در حوزه های روابط خانوادگی، ارتباط با دوستان و اوقات فراغت و کمترین تفاوت مربوط به میزان شادکامی است. بنابراین با استفاده ی سالمندان از فضاهای شهری می توان میزان امیدواری و شادکامی آنان را ارتقا بخشید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر ذهن آگاهی بر نگرش های ناکارآمد و نشانه های افسردگی در زنان سالمند مبتلا به اختلال افسردگی انجام شد. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه ی پژوهش شامل کلیه ی زنان سالمند مبتلا به افسردگی اساسی شهر قزوین در سال 1394 بود که به روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 70 نفر به طرح پژوهشی معرفی شدند و بر اساس ملاک های ورود به پژوهش 30 نفر (زن سالمند) در طرح نهایی قرار گرفتند و در قالب دو گروه آزمایش و کنترل همتا شدند. ضمن اینکه شرکت کنندگان هر دو گروه توسط روانپزشک تحت دارودرمانی قرار داشتند، شرکت کنندگان گروه آزمایش، تحت هشت جلسه گروهی ذهن آگاهی قرار گرفتند. پس از پایان مداخله در هر دو گروه، پس آزمون اجرا شد و بعد از یک ماه پیگیری انجام شد. داده ها به کمک روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند و نتایج نشان داد که ذهن آگاهی بر کاهش نگرش های ناکارآمد موثر نبوده ولی بر کاهش نشانه های افسردگی موثر بوده است.

توجه و تمرکز بر متغیرهای پیش بین احساس تنهایی در سالمندان مقدمه ای برای درمان موفقیت آمیز احساس تنهایی و کاهش پیامدها و عوارض جدی آن است. در این راستا هدف این پژوهش، بررسی نقش مهارت های ارتباطی، حمایت اجتماعی و ناتوانی عملکردی در پیش بینی احساس تنهایی سالمندان بود. طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری را کلیه ی سالمندان شهر تهران در سال 1395 تشکیل می دادند. به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی 40 نفر از سالمندان ساکن منزل از مناطق مختلف شهر تهران انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس تجدید نظر شده احساس تنهایی راسل، پرسشنامه های مهارت های ارتباطی بین فردی کوئین دام و حمایت اجتماعی وینفیلد، و مقیاس 8 سوالی ناتوانی عملکردی پرسشنامه ی سنجش سلامت استانفورد استفاده شد. به منظور تحلیل داده ها از روش همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام استفاده شد. نتایج روش های آماری، همبستگی های منفی و معناداری بین مهارت های ارتباطی و حمایت اجتماعی با احساس تنهایی و همبستگی مثبت و معناداری بین میزان ناتوانی عملکردی و احساس تنهایی نشان داد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که 48 درصد از واریانس احساس تنهایی از طریق مهارت های ارتباطی، حمایت اجتماعی و ناتوانی عملکردی قابل پیش بینی است. نتایج این پژوهش نشان داد که مهارت های ارتباطی، حمایت اجتماعی و ناتوانی عملکردی نقش معناداری در پیش بینی احساس تنهایی سالمندان دارند. این یافته ها حاوی تلویحات مهمی در خصوص اهمیت این متغیرها در تجربه احساس تنهایی سالمندان است.

معنا در زندگی سالمندان به طرز پیچیده ای با بهزیستی درآمیخته است و نقش موثری بر توانایی آنها در کنار آمدن مثبت با فشارهای روانی و چالش ها دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی بر افزایش بهزیستی روان شناختی معلمان زن بازنشسته سالمند بود. طرح پژوهش، نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه معلمان زن بازنشسته ی سالمند کانون بازنشستگان شهر یاسوج بود. جهت انتخاب گروه نمونه ی واجد شرایط، بعد از اعلام فراخوان، 40 نفر از زنان شرکت کننده که نمرات شان یک انحراف معیار پایین تر از میانگین بود به شیوه ی نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند. پس از انتخاب تصادفی گروه های آزمایشی و گواه، مداخله ی آزمایشی (معنادرمانی گروهی) بر روی گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 90 دقیقه ای و یک بار در هفته اجرا گردید. پس از اتمام برنامه ی آموزشی از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برای جمع آوری داده ها از مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف (1989) و پروتکل درمان متمرکز بر معنادرمانی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری به کار گرفته شد. نتایج نشان داد مداخله ی مبتنی بر معنادرمانی گروهی منجر به افزایش بهزیستی روان شناختی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد. یافته های این پژوهش به طور بالقوه، تلویحات کاربردی مهمی برای متخصصان و درما نگران جهت اهتمام ویژه به آموزش معنادرمانی در مسیر کمک به زنان سالمند دارد.

سالمندی معمولا، جنبه های مثبت و منفی دارد. به علت برخی مشکلات در جنبه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی ابعاد منفی می تواند بزرگ نمایی شود و بر جنبه های بدنی و روان شناختی سالمندان اثر منفی بگذارد. هدف این مطالعه تعیین اثر آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر پذیرش تعهد بر هوشیاری بدن و ابراز هیجان سالمندان بود. روش این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. 30 نفر از سالمندان زن مجتمع بهزیستی بهشهر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جای داده شدند. شرکت کنندگان با پرسش نامه های ابرازگری هیجان کینگ و آمونز و هوشیاری بدن مک کینلی و هاید مورد ارزیابی قرارگرفتند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 60 دقیقه ای با استفاده از دستورالعمل فلکسمن مورد آموزش قرار گرفتند. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس بررسی شد. یافته ها نشان دادند که گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در مرحله پس آزمون در هوشیاری بدن و ابراز هیجان (P<0.05) بهبود یافته اند. بنابراین، آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب افزایش هوشیاری بدن و ابراز هیجان سالمندان شهرستان بهشهر شد. استفاده از این روش به عنوان مداخله ای اثرگذار برای سالمندان پیشنهاد می شود.

با توجه به رشد سریع جمعیت سالمندان در قرن 21 به ویژه در کشورهای در حال توسعه، توجه به برآورده کردن نیازهای جسمانی و روانی سالمندان ضروری است. پژوهش حاضر به منظور مقایسه اضطراب مرگ و احساس تنهایی در سالمندان با جهت گیری زندگی خوش بینانه و بدبینانه انجام شده است. این پژوهش توصیفی از نوع علی -مقایسه ای بود. بدین ترتیب که دو گروه از سالمندان (با جهت گیری زندگی خوش بینانه و بدبینانه) از نظر متغیرهای اضطراب مرگ و احساس تنهایی مورد مقایسه قرار گرفتند. جامعه آماری کلیه ی سالمندان (6041 نفر) کانون بازنشستگان هواپیمایی ملی ایران (هما) در شهر تهران بودند که در سال 1395 مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه این پژوهش 100 نفر بود و از این تعداد 50 نفر با جهت-گیری زندگی خوش بینانه (37 مرد و 13 زن) و 50 نفر با جهت گیری زندگی بدبینانه (37 مرد و 13 زن) بودند که به روش نمونه گیری در دسترس از این کانون انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های اضطراب مرگ تمپلر، احساس تنهایی راسل، پپلا و فرگوسن، و مقیاس جهت گیری زندگی ﺷﻴﻴﺮ و ﮐﺎرور استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین اضطراب مرگ و احساس تنهایی در سالمندان با جهت گیری زندگی خوش بینانه و بدبینانه تفاوت معنی دار وجود دارد (P<0.05). بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت اضطراب مرگ در بین سالمندان با جهت گیری زندگی بدبینانه بیشتر است. در مورد متغیر احساس تنهایی اثر متغیر جهت گیری زندگی معنی دار است و میانگین نمرات احساس تنهایی سالمندانی که جهت گیری زندگی خوش بینانه دارند بطور معنی داری بیشتر از احساس تنهایی سالمندانی است که جهت گیری زندگی بدبینانه دارند.

ذهن آگاهی به عنوان توجه پذیرا و آگاهی به تجارب و وقایع زمان حال تعریف می شود. در کنار ذهن آگاهی، منابع معنوی نیز از جمله نیروهای درونی بیماران است که در یکپارچگی و تمامیت جسم و روان آنان نقش بسیاری دارد. بنابراین این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی و مهارت های مقابله ای معنوی بر اضطراب مرگ و فشارخون سالمندان مبتلا به فشارخون بالا انجام شد. این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی پژوهش سالمندان مبتلا به فشارخون با لای مرکز سالمندان شهر بهشهر در سال 1394 بودند. در مجموع 30 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه جایگزین شدند. گروه های آزمایش 8 جلسه 70 دقیقه ای با روش های ذهن آگاهی و مهارت های مقابله ای معنوی آموزش دیدند. اضطراب مرگ و فشارخون گروه ها در مراحل پیش آزمون و پس آزمون اندازه گیری و داده ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد روش های ذهن آگاهی و مهارت های مقابله ای معنوی به طور معناداری باعث کاهش اضطراب مرگ و فشار خون سالمندان مبتلا به فشارخون بالا شدند. همچنین روش مهارت های مقابله ای معنوی بیشتر از روش ذهن آگاهی باعث کاهش فشارخون سالمندان مبتلا به فشارخون بالا شد، اما میان دو روش در کاهش اضطراب مرگ سالمندان مبتلا به فشار خون بالا تفاوت معناداری وجود نداشت (p<0.05). با توجه به نتایج پیشنهاد می شود مشاوران و درمانگران برای بهبود ویژگی های سالمندان مبتلا به فشارخون بالا به ترتیب از روش های مهارت های مقابله ای معنوی و ذهن آگاهی استفاده کنند.