روانشناسی پیری
سال:1394 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

بیماری آلزایمر به عنوان شایع ترین نوع دمانس، با شروعی تدریجی و پیشرفتی مداوم همراه است که به تدریج حافظه و توانایی های ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال و قضاوت افراد را تحت تاثیر قرار داده و آنها را در انجام وظایف روزانه ی زندگی به خصوص در دوران سالمندی با مشکل مواجه می کند. در این میان آنچه بیش از حد تحت تاثیر قرار می گیرد، کیفیت زندگی این افراد است. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی رابطه ی افسردگی، تنیدگی ادراک شده و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به آلزایمر انجام شد. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری شامل سالمندان مبتلا به آلزایمر شهر کرمانشاه در سال 1394 می شد که از میان آنها50 نفر با روش نمونه گیری در دسترس جهت مطالعه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه شامل پرسش نامه ها ی افسردگی بک (بک، وارد، مندلسون، موک، و ارباک، 1961)، استرس هولمز- راهه (1967)، حمایت اجتماعی- مقیاس خانواده (پروسیدانو و هلر، 1983) و کیفیت زندگی بیماران آلزایمری (لاگسدون، گیبونس، مک کری، و تری، 1998) می شد. یافته های حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین میزان تنیدگی ادراک شده و افسردگی با کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به آلزایمر رابطه ی منفی معنی دار وجود دارد (p<0.001). همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون همزمان نشان داد که تنیدگی ادراک شده به طور معناداری پیش بینی کننده ی کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به آلزایمر است (p<0.001). پژوهش حاضر نشانگر اهمیت عوامل تعیین کننده ی کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به آلزایمر مانند افسردگی و تنیدگی ادراک شده بوده و تاییدی برای توجه به این عوامل است.

سلامت روانی افراد سالمند مصرف کننده ی مواد همواره منظور نظر پژوهشگران فعال در حیطه ی اختلالات مربوط به مصرف مواد بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان فراشناختی بر نظم جویی شناختی و سوگیری توجه افراد سالمند مصرف کننده ی مواد شهر همدان انجام گرفت. روش این مطالعه، نیمه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمام بیماران مرد سالمند وابسته به مواد مخدر مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر همدان بود. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. حجم نمونه شامل 40 نفر از افراد سالمند مصرف کننده ی مواد حائز معیارهای ورود به مطالعه می شد. این افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گواه (20 نفر)،جایگزین شدند. برای گروه آزمایش 8 جلسه درمان فراشناختی اجرا شد، در حالی که در این مدت به گروه گواه هیچ آموزشی داده نشد. ابزار این مطالعه شامل آزمون رنگ-واژه استروپ (بارهایم، لامی، پرگامین، باکرمنز، و ون ایجزردون، 2007) و سبک های نظم جویی شناختی هیجانی (گارنفسکی، کرایج، و اسپینهاون، 2002) می شد. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که درمان فراشناختی باعث کاهش نظم جویی شناختی منفی و سوگیری توجه، و افزایش نظم جویی شناختی مثبت افراد سالمند مصرف کننده ی مواد شده است. نتایج پژوهش در قالب الگوهای فراشناختی و الگوهای مربوط به سوء مصرف مواد مورد بحث و تفسیر قرار گرفت.

احساس شادکامی از ضروری ترین خواسته های فطری و نیازهای روانی بشر به شمار می رود که به دلیل تاثیرات عمده در سالم سازی و بهسازی جامعه، همواره ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. همچنین، سالمندی موفق به کسب توانایی بالقوه ی فردی و سطح بهینه ی توانایی جسمانی و اجتماعی اشاره دارد و از طریق آن، فرد سالمند از خویشتن و دیگران لذت می برد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت سالمندی موفق در شهرستان زاهدان انجام گرفت. در پژوهشی توصیفی-پیمایشی، جامعه ی آماری شامل کلیه ی سالمندان بالای 60 سال شهرستان زاهدان بودند که 385 نفر با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. وضعیت شادکامی آنان با استفاده از پرسش نامه-ی شادکامی آرگایل و لو (1989) مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آزمون های کولموگروف-اسمیرنوف و دوجمله ای استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که 35% سالمندان از نظر شادکامی وضعیت مطلوبی نداشتند. نظام حرفه ای سلامت جامعه می تواند نتایج حاصل از این مطالعه را در طراحی و اجرای برنامه های جامع به منظور تسهیل در ارتقای رفتارهای بهداشتی استفاده کند.

شناسایی عوامل مرتبط با بهزیستی روانی سالمندان، یکی از موضوعات مورد علاقه ی حوزه ی روان شناسی سالمندی است. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی نقش حمایت اجتماعی، بهزیستی معنوی و خودکارآمدی در پیش بینی بهزیستی ذهنی سالمندان بود. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری را کلیه ی سالمندان شهر شیراز تشکیل می-دادند. در این مطالعه 350 سالمند بالاتر از 60 سال شهر شیراز به روش نمونه گیری خوشه ای از مناطق مختلف شهری جهت شرکت در پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های حمایت اجتماعی (وینفیلد، وینفیلد، و تیگمان، 1992)، بهزیستی معنوی (پالوتزین و الیسون، 1982)، خودکارآمدی (شرر و همکاران، 1998) و بهزیستی ذهنی (کیس و ماگیارمو، 2003) استفاده شد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه ی دو متغیری بهزیستی ذهنی با حمایت اجتماعی، بهزیستی معنوی و خودکارآمدی، مثبت و معنی دار است (P£0.001). نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که 85 درصد از واریانس بهزیستی ذهنی سالمندان از طریق حمایت خانواده و دوستان، بهزیستی مذهبی، بهزیستی وجودی و خودکارآمدی قابل پیش بینی است. نتایج این پژوهش تلویحات مهمی در خصوص اهمیت متغیرهای مستقل در حفظ بهزیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی سالمندان داشت.

هر ساله صدها هزار نفر از افراد سالخورده مورد سوء استفاده و غفلت قرار می گیرند. بسیاری از قربانیان در زمره ی افراد سالمند و آسیب پذیری قرار دارند که نمی توانند به خویش کمک کنند و برای رفع نیاز های اولیه ی خود به دیگران نیازمندند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای سوء رفتار با سالمندان در رابطه ی بین زایندگی و انسجام خود انجام شد. در مطالعه ای توصیفی از نوع همبستگی، جامعه ی آماری شامل تمامی سالمندان شهر کرمانشاه بود. تعداد 113 نفر از سالمندان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسش نامه های سوء رفتار نسبت به سالمندان (هروی کریموی، رژه، فروغان، و منتظری، 1390)، زایندگی لویولا (مک آدامز و دی سانت. آوبین، 1992) و انسجام خود (ریف و هینکه، 1983) بودند. به منظور تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج تحلیل ها نشان داد که بین نمره ی کلی غفلت از سالمندان و خرده مقیاس های سوء رفتار مالی، سوء رفتار روان شناختی، و غفلت مالی با ادراک از زایندگی همبستگی وجود دارد. همچنین متغیر انسجام خود با نمره ی کلی غفلت از سالمندان، و خرده مقیاس های سوء رفتار مالی، سلب اختیار، طردشدگی، غفلت عاطفی همبستگی داشت. سوء رفتار با سالمندان توانست در رابطه ی بین ادراک از زایندگی و انسجام خود نقش واسطه ای ایفا کند. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که در انتقال از مرحله ی تحولی میانسالی به بزرگسالی سهم عوامل محیطی همچون سوء رفتار با سالمندان بسیار حائز اهمیت است و می توان مداخلاتی برای پیشگیری یا ممانعت از این نوع رفتار به کار برد.

در پژوهش حاضر رابطه ی بین راهبردهای مدیریت زندگی (انتخاب، بهینه سازی، و جبران- SOC)، و سبک زندگی سالم به عنوان نشانگر اصلی سالمندی موفق بررسی شد. نمونه ی پژوهش شامل 300 نفر (154 زن و 146 مرد) از سالمندان ساکن شهر همدان بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار مطالعه شامل پرسش نامه ی راهبردهای مدیریت زندگی (بالتس، بالتس، فروند، و لانگ، 1999) نیمرخ سبک زندگی ارتقاءد هنده ی سلامت (وولکر و هیل- پولرکی، 1996) بود. تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی به انجام رسید. نتایج نشان داد که راهبردهای مدیریت زندگی با سبک زندگی سالم ارتباط دارد (مطابق انتظارهای پژوهش راهبردهای مدیریت زندگی به صورت مثبت با سبک زندگی سالم ارتباط داشت). اما، راهبردهای مدیریت زندگی تنها پیش بینی کننده ی زیرگروه خود-مسئولیت پذیری سبک زندگی سالم بود. جبران نیز به تنهایی پیش بینی کننده ی زیرگروه خود- مسئولیت پذیری سبک زندگی سالم بود. یافته های پژوهش در قالب الگوهای ارتقای سلامت و الگوهای شخصیتی تفسیر شد.

بهبود کیفیت زندگی سالمندان رابطه ی اثبات شده ای با ابعاد سلامتی روانی و بهزیستی ذهنی آن ها دارد. این مطالعه جهت بررسی اثربخشی درمان بر اساس بهبود کیفیت حیطه های زندگی بر عواطف مثبت زنان سالمند ساکن شهر کرمانشاه انجام گرفت. روش این مطالعه، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری مطالعه شامل تمامی زنان عضو مراکز روزانه ی سالمندان شهر کرمانشاه می شد. نمونه ی مورد نظر با استفاده از نمونه گیری خوشه ای از میان 214 نفر از زنان سالمندی انتخاب شد که در مرکز روزانه ی فرزانگان کرمانشاه عضویت داشتند. 30 زن سالمند واجد شرایط شرکت در این مطالعه بودند که به طور تصادفی و با همتاسازی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند (دو گروه 15 نفری). سالمندانی که در گروه های آزمایشی قرار داشتند، هشت جلسه (هر هفته یک جلسه) روان درمانی بر اساس بهبود کیفیت حیطه های زندگی را دریافت کردند و گروه کنترل در این زمان هیچ مداخله ای دریافت نکرد. ابزار این پژوهش شامل پرسش نامه ی جمعیت شناختی، و عاطفه ی مثبت و منفی (واتسون، 1998) بود که در مرحله ی پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری توسط اعضای گروه آزمایش و کنترل تکمیل شدند. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که درمان بر اساس بهبود کیفیت حیطه های زندگی در افزایش عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی زنان سالمند موثر است (P<0.001). آزمون پیگیری دوماهه نشان داد که دستاوردهای مداخله در افزایش عواطف مثبت و کاهش عاطفه ی منفی حفظ شده است. بنابراین توصیه می شود که این روش درمانی به عنوان یکی از درمان های حمایتی توسط روان شناسان و پزشکان شاغل در حوزه ی سالمند مورد استفاده قرار گیرد.