روانشناسی پیری
سال:1398 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

افزایش چشمگیر جمعیت سالمند در دنیا پدیده ای است که از قرن بیستم آغاز و تا کنون ادامه دارد و تلاش برای بهبود وضعیت روانی-جسمی این قشر امری ضروری می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش تاب آوری بر سازگاری اجتماعی و هدفمندی در زندگی سالمندان مرد سرای سالمندان شهر اصفهان انجام گرفت. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی، با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. شرکت کنندگان شامل 30 مرد سالمند بین 65 تا 96 سال بودند که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش تاب آوری قرار گرفتند. اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. شرکت کنندگان در پژوهش به پرسشنامه های سازگاری اجتماعی بل و هدفمندی کرامباف و ماهولیک پاسخ دادند. داده های پژوهش به وسیله بسته آماری برای علوم اجتماعی و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش تاب آوری گروهی، سازگاری اجتماعی و هدفمندی را در گروه آزمایش به طور معناداری افزایش داده است (001/0P<). بنابراین پیشنهاد می شود از آموزش تاب آوری برای افزایش سطح سازگاری اجتماعی و هدفمندی در سالمندان ساکن در سرای سالمندان استفاده گردد.

به نظر می رسد تغییرات شناختی وابسته به سن در دوران سالمندی گریزناپذیر هستند، با این حال اثرپذیری این تغییرات از متغیرهایی نظیر تحصیلات، هوش سیال و مولفه های فرهنگی، فهم دقیق آن را با چالش مواجه ساخته است و یک تصویر روشن از تغییرات شناختی بهنجار مرتبط با سن بدست نیامده است. از این رو هدف از پژوهش حاضر آن است که با کنترل متغیرهای یادشده، به بررسی تغییرات تحولی مولفه های شناخت (شامل حافظه کوتاه مدت و کاری، بازداری و بروزرسانی، کارکردهای اجرایی، مهارت های دیداری فضایی) از حدود 60 سالگی به بعد بپردازد. روش این مطالعه علی مقایسه ای بود. جامعه پژوهش شامل افراد 55 سال به بالای شهر تهران بوده است که از این جامعه نمونه ای به حجم 201 نفر (48 نفر 55 تا 60 ساله؛ 47 نفر 60 تا 65 ساله؛ 52 نفر 65 تا 70 ساله و 54 نفر بالاتر از 70 سال) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. تمام اعضای گروه نمونه دارای تحصیلات دیپلم به بالا بوده اند و در خرده مقیاس سری ها از آزمون هوش کتل، عملکرد به طور تقریبی مشابهی داشته اند. از تکالیف فراخنای مستقیم و معکوس اعداد، حافظه دیداری کیم کارآد، استروپ، نگه داشتن رد، دسته بندی کارت های ویسکانسین و همچنین تکالیف ادراک فضایی و روابط و فعالیت های اجتماعی محقق ساخته به منظور جمع آوری داده ها استفاده شده است. نتایج نشان داده است گروه های سنی از دوره سالمندی به بعد (60-65 با 65-70 و 65-70 با بالاتر از 70) در همه تکالیف شناختی یاد شده تفاوت معنادار با یکدیگر داشته اند، به این معنا که از حدود 60 سالگی به بعد در متغیرهای مورد اندازه گیری کاهش شناختی مرتبط با سن اتفاق می افتد به گونه ای که به موازات بالا رفتن سن، عملکرد شناختی در تمام تکالیف شناختی یاد شده ضعیف تر خواهد شد. بر اساس یافته های این مطالعه یک تصویر روشن از روند تحول مکانیسم های شناختی پایه در سالمندان بدست آمده است و بر اساس نتایج آن می توان یک بسته آموزشی توانبخشی شناختی تهیه و پیشنهاد نمود.

کیفیت زندگی این مرحله ضرورتی اجتماعی است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی امیددرمانی بر خوش بینی اسلامی و شادکامی در سالمندان شهر اهواز بود. پژوهش حاضر به روش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش سالمندان تحت پوشش کمیته امداد شهر اهواز بودند و حجم نمونه شامل 30 نفر از سالمندان بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند با کسب کمترین نمره در آزمون امید به زندگی انتخاب و سپس به صورت تصادفی در دو گروه (15 نفر مداخله و 15 نفر گواه) قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه خوش بینی اسلامی نوری و بی ریا، پرسشنامه شادکامی آکسفورد و پرسش نامه امید به زندگی اسنایدر می باشد. گروه مداخله در 8 جلسه امید درمانی بر اساس نظریه امید اسنایدر شرکت کردند که گروه گواه در آن شرکت نداشتند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس با نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شد. نتایج تحلیل کواریانس تفاوت معناداری در میانگین نمرات خوش بینی اسلامی بین گروه مداخله و گواه (P<0/001) و مقیاس های آن و در میانگین نمرات شادکامی (P<0/001) را نشان داد. بنابراین امیددرمانی موجب افزایش خوش بینی اسلامی و مقیاس های آن و شادکامی در سالمندان شده است. بر اساس یافته های پژوهش، آموزش امیددرمانی در افزایش خوش بینی اسلامی و شادکامی موثر بوده و بنابراین توصیه می شود در مراکز نگهداری از سالمندان به امیددرمانی توجه شود.

با توجه به روند افزایشی جمعیت سالمندان و اهمیت اضطراب مرگ در آنان، بررسی متغیرهای مختلف در این زمینه امری ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی نقش انعطاف پذیری روان شناختی و سبک های پردازش هیجان در پیش بینی اضطراب مرگ در سالمندان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری آن کلیه سالمندان شهرستان درگز در سال 1397 بودند که از بین آنها 150 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه پذیرش و عمل ویرایش دوم بوند، سبک پردازش هیجان باکر و اضطراب مرگ تمپلر استفاده گردید. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 و با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که اضطراب مرگ با انعطاف پذیری روان شناختی ارتباط منفی معنادار و با سبک های پردازش هیجان مزاحمت، فقدان مناسبت، عدم کنترل، تجزیه، ناموزونی، سرکوبی، اجتناب و برونی سازی شده ارتباط مثبت معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد 32 درصد از واریانس اضطراب مرگ توسط انعطاف پذیری روان شناختی و سبک های پردازش هیجانی تبیین می شود. بنابراین شایسته است آموزش سبک های پردازش هیجانی مناسب و ارائه راهکارهای مناسب جهت کاهش عوامل ایجاد کننده اضطراب مرگ در سالمندان مورد توجه قرار گیرد.

اهمیت سلامت روان سالمندان جامعه ایجاب می کند که مطالعات گسترده تری در این حوزه داشته باشیم. تنظیم هیجان در این گروه سنی می تواند آنها را توانمند ساخته و از آسیب های روانی آنان پیشگیری کند. بنابراین این پژوهش با هدف پیش بینی سازگاری اجتماعی و مولفه های حل مساله براساس مولفه های تنظیم شناختی هیجان در سالمندان انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه سالمندان مقیم سراها می شود که از میان آنها سالمندان مجتمع کهریزک در پاییز سال 1396 بطور تصادفی انتخاب شد که از میان آنها 130 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های سازگاری بل، حل مساله هپنر و پترسون و تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی، کرایج، و اسپینهون بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل رگرسیون چندراهه تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از بین مولفه های تنظیم شناختی هیجان، ملامت خود و نشخوار ذهنی به صورت مثبت و مولفه پذیرش به صورت منفی سازگاری اجتماعی را در سالمندان پیش بینی می کند. همچنین مولفه های ملامت دیگران، نشخوار ذهنی، فاجعه آمیز پنداری به صورت منفی و مولفه های تمرکز مجدد به برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت، دیدگاه پذیری و تمرکز مجدد مثبت به صورت مثبت، مولفه های حل مساله در سالمندان را پیش بینی می کند. راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در سالمندان می تواند ظرفیت سازگاری اجتماعی و حل مساله را در آنها تغییر داده و بدین ترتیب سلامت روان آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

فرایند اجتناب ناپذیر پیری بدون شک آغاز می شود. انسان ها طی فرایند زیستی، با مرحله ای به نام سالمندی روبه رو می شوند. امید به زندگی در بدو تولد، معرف متوسط سال هایی است که یک نوزاد زنده به دنیا آمده عمر خواهد کرد، به شرط آنکه احتمال مرگ او برای سال های آینده زندگی مانند انسان های زمان حال باشد. درمان های مختلفی برای افزایش میزان امید به زندگی به کاربرده شده است. از جمله این درمان ها می توان به درمان متمرکز بر شفقت اشاره نمود. بنابراین هدف پژوهش حاضر اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر امید به زندگی سالمندان بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش کلیه سالمندان مقیم خانه سالمندان شهر کرج در سال 1397 بودند. حجم نمونه پژوهش حاضر شامل 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) بود که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به ملاک های ورود به مطالعه انتخاب شدند. گروه آزمایش درمان متمرکز بر شفقت را در 8 جلسه دریافت کردند، درحالی که گروه کنترل درمانی را دریافت نکردند. داده ها با تحلیل کوواریانس تک متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت در افزایش امید به زندگی موثر است (001/0>P). طبق یافته های این مطالعه می توان گفت درمان متمرکز بر شفقت می تواند تاثیرگذاری مناسبی جهت افزایش امید به زندگی سالمندان داشته باشد. در نهایت، با توجه به نتایج پژوهش و تجربیات پژوهشگر در حین کار با سالمندان پیشنهاد می شود در پژوهش های آینده تاثیر درمان متمرکز بر شفقت بر اختلالات دیگر سالمندان به ویژه افسردگی و اضطراب بررسی امید به زندگی در بدو تولد، معرف متوسط سالهایی است که یک نوزاد زنده به دنیا آمده عمر خواهد کرد، به شرط آن که احتمال مرگ او برای سالهای آینده ی زندگی مانند انسانهای زمان حال باشد. درمان های موج سوم که مشخصه ی آن ها تمرکز بیشتر بر عملکرد است تا محتوای شرایط رشد افزونی داشته (یانگ، کلاسکو و ویشار، 2003) و بر مفاهیمی مانند ذهن آگاهی، بافت گرایی، شفقت نسبت به دیگران و نسبت خود تاکید دارند. ازجمله این درمانها، درمان مبتنی بر شفقت است که توجه درمانگران نوین را حتی برای بیماریهای خاص جلب کرده است(روزمورنت و همکاران، 2017). پس در نتیجه با توجه به مهم و ضروری بودن مسائل سالمندان در ایران و همچنین عدم وجود پژوهشی مبتنی بر بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت در جامعه سالمندان، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر امید به زندگی سالمندان انجام شد.

سالمندی آخرین مرحله زندگی می باشد که هر انسانی می تواند بدان برسد. دیدگاه های متفاوتی در رابطه با مرگ ارائه گردیده است و این پدیده را مورد پژوهش قرار داده اند. مرگ، هدف این پژوهش بررسی دیدگاه های سالمندان در رابطه با زندگی گذشته آنان قبل از اسکان در سرای سالمندان، عقاید، افکار و احساسات آنان درباره مرگ و نظرات آنان در رابطه با دنیای پس از مرگ می باشد. تعداد 17 سالمند ساکن در مرکز شبانه روزی نگهداری از سالمندان جام جم سنندج انتخاب گردید. این پژوهش با استفاده از روش کیفی انجام پذیرفت. مصاحبه های نیمه ساختار یافته عمیقی با سالمندان به عمل آمد. مصاحبه به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفت سپس با استفاده از روش توصیفی کلایزی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداختیم که به موجب آن سه مضمون اصلی و هجده مضمون فرعی به دست آمد. مضامین اصلی به دست آمده شامل زندگی نازیسته، پنداشت های پیرامون مرگ و دنیای پس از مرگ می باشند. تامل برانگیزترین مضامین فرعی به دست را می توان در مفاهیم سرکوب نیازهای شخصی به سبب وجود نیازهای دیگران، اضطراب مرگ، انزوا، پذیرش مرگ و تمایل به زندگی جاودان در آرامش را اشاره نمود. پدیده مرگ به عنوان عاملی اجنتاب ناپذیر و غیر قابل کنترل هرجه بیشتر مورد پذیرش قرار گیرد احساسات ناخوشایند و اضطراب به وجود آمده از آن کاهش می یابد و بر بهزیستی روانی فرد تاثیر بسزایی دارد.