پژوهش نامه علم سنجی
سال:1397 | دوره:4 | شماره:2 (پیاپی 8) |تعداد مقالات:11

شاخصهای مربوط به بین المللی سازی آموزش عالی، به دلیل تأثیری که میتواند بر توسعة علم و فناوری کشورها داشته باشد، امروزه در مطالعات علم سنجی از جایگاه خاصی برخوردار شده است. از طرفی، بین المللی سازی آموزش عالی به دلیل مزیتهای فراوان اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، علمی و حتی سیاسی که نصیب کشورها میکند، در صدر برنامه های کشورها نیز قرار دارد؛ بطوری که بسیاری از کشورها برنامههای کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت ویژه ای را در این زمینه تدارک دیده و در دست اجرا دارند.....

هدف: هدف اصلی این پژوهش شناسایی مهم ترین مدل ها و شاخص ها در ارزیابی علم و فناوری در شرکت های دانش بنیان ایرانی است. روش شناسی: این پژوهش بر مبنای روش های اسنادی و پیمایشی به انجام رسیده و بخش اصلی اطلاعات این پژوهش از طریق مصاحبه دلفی دریافت و ارائه شده است. روایی و پایایی پرسشنامه ها به صورت صوری و محتوایی انجام شده است. نمونه پژوهش 14 نفر از خبرگان این حوزه موضوعی می باشند. یافته ها: از طریق آزمون تی تک نمونه ای مهم ترین مدل ها در ارزیابی علم و فناوری ارائه گردید. در شناسایی مهم ترین شاخص ها با بهره گیری از مدل ارزیابی علم و فناوری خرد ایران در قالب 5 بخش شاخص های انسانی، مالی، ساختاری، عملکردی و بهره وری مورد نظرسنجی قرار گرفت و نتایج آن ارائه گردید. نتیجه گیری: بر اساس رتبه میانگین، مهم ترین مدل های ارزیابی علم و فناوری مناسب برای سنجش و ارزیابی عملکرد علم و فناوری شرکت های دانش بنیان عبارت اند از: «شاخص ترکیبی اقتصاد دانش و شاخص دانش»، «شاخص ترکیبی دستیابی به فناوری»، «چارچوب تحلیلی ارزیابی سطح توانمندی فناوری»، «شاخص های علم و فناوری یونسکو» و «شاخص های خرد ارزیابی علم و فناوری ایران». مهم ترین شاخص ها نیز جداگانه در پنج گروه ارائه شد.

هدف: مطالعه و تغییر و تحول علوم پزشکی از منظرگاه تولید علم و آسیب شناسی رشته های مختلف آن و سرانه علم تولیدشده، اهمیت زیادی برای ترسیم مسیر آینده حرکت خواهد داشت و به طور خاص یافته های پژوهش حاضر منجر به روشن کردن جایگاه و موقعیت کشور در تولید علم در علوم پزشکی و مقایسه آن با کشورهای اسلامی خواهد شد. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی خط فقر علمی کشورهای جهان اسلام در حوزه علوم پزشکی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. داده های این پژوهش از وبگاه علوم استخراج شده است. جامعه این پژوهش، تمامی مدارک نمایه شده ی حوزه علوم پزشکی مربوط به کشورهای اسلامی در وبگاه علوم در بازه زمانی 1978 تا 2014 است. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد رتبه کشورهای اسلامی در تولیدات علوم پزشکی بر اساس تعداد مدارک نمایه شده در وبگاه علوم، ترکیه با انتشار 172072 مدرک و توان علمی 62. 41 اول، کشور مصر با انتشار 30208 توان علمی 31. 7، در رتبه دوم قرار دارد. رتبه سوم نیز متعلق به کشور عربستان سعودی است که با 29117 مدرک توان علمی 04. 7 و کشور ایران نیز با 27799 مدرک و توان علمی 72. 6، رتبه چهارم در بین کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده آن است که سهم کشورهای اسلامی، در زمینه تولیدات علوم پزشکی به عنوان گروهی از کشورهای در حال رشد، از کل تولیدات علمی جهان بسیار اندک بوده و به نظر نمایانگر جایگاه تاریخی و موقعیت فعلی بعضی از کشورهای اسلامی صاحب نام در حوزه پزشکی نبوده و توجه و تلاش بیشتر پژوهشگران این کشورها را در این حوزه می طلبد تا با تکیه به نتایج حاصل از پژوهش ها مدیران و سیاست گذاران حوزه های پزشکی در منطقه بتوانند برنامه های عملیاتی موفق تری را به اجرا درآورند.

هدف: شناسایی شبکه هم تألیفی اعضای هیئت علمی رشته علوم تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کتاب سنجی است. و به منظور مصورسازی از فن تحلیل شبکه ای استفاده شده است. یافته ها: الگوی سه نویسندگی مهم ترین الگوی همکاری در مقاله های مورد بررسی بوده است (30 درصد). شبکه هم نویسندگی مقالات خارجی اعضای هیئت علمی رشته علوم تربیتی از تعداد 106 گره و 41 پیوند تشکیل شده است. نتیجه گیری: بررسی شاخص های خرد نشان داد که به ترتیب افرادی چون عباس عباس پور، خسرو باقری، علی دلاور، حسن ملکی و اسماعیل زارعی با دارا بودن بیشترین میزان همکاری علمی با سایر نویسندگان، مشارکت پذیرترین افراد حاضر در شبکه بوده اند. شبکه مذکور با دارا بودن شاخص چگالی معادل (5. 0 درصد) انسجام کمی دارد، لذا شبکه از انسجام کافی برخوردار نبود.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر به اشتراک گذاری دانش بر شاخص های بهره وری پژوهشگران می باشد. در همین راستا قدرت پیش بینی شاخص های بهره وری پژوهشگران در نظام گوگل اسکالر از طریق سنجه های شبکه علمی ریسرچ گیت (امتیاز آرجی، سنجه تأثیر، مشاهده و بارگیری) مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، بنیادی و از لحاظ نحوة گردآوری داده ها، از نوع توصیفی با رویکرد وب سنجی است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش، نویسندگان پراستنادترین مقالات حوزه فیزیک و علوم فضایی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در بازه زمانی 2005-2014 بوده است که در شبکه اجتماعی ریسرچ گیت عضو بوده و همچنین در گوگل اسکالر نیز دارای پروفایل بوده اند. 200 مقاله اول به لحاظ استناد به عنوان نمونه انتخاب شدند. از آزمون همبستگی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان دادند که از بین سنجه های ریسرچ گیت، سنجه بارگیری با شاخص هرش رابطه مثبت و معنی دار دارد و مدل رگرسیون آن نیز معنادار است. متغیر بارگیری توانایی پیش بینی شاخص اچ پژوهشگران را دارد. این در حالی است که مدل رگرسیون برای شاخصi10 معنی دار نیست و هیچ یک از متغیرهای پیش بین، توانایی پیش بینی این شاخص را ندارند. نتیجه گیری: با افزایش به اشتراک گذاری دانش توسط پژوهشگران در شبکه های اجتماعی علمی از جمله شبکه علمی ریسرچ گیت، احتمال نمایانی و بالطبع بارگیری آثار علمی آنان افزایش می یابد. بارگیری و مطالعه آثار علمی پژوهشگران می تواند به استفاده از آن اثر و درنتیجه افزایش شاخص های بهره وری محققان منتهی شود.

هدف: هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی وضعیت هم تألیفی مقاله های منتشرشده در نشریات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی طی سال های 1389 تا 1393 است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم سنجی است که با استفاده از روش های کتابخانه ای و تحلیل هم تألیفی نویسندگان انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را 4684 عنوان مقاله مندرج در 31 عنوان نشریه علمی کشاورزی، منتشرشده در سازمان طی سال های 1389 تا 1393 تشکیل داده است. یافته ها: نتایج نشان داد که برای نگارش 4684 مقاله، 8579 نویسنده از 42 کشور همکاری داشته اند. گرایش اغلب نویسندگان به هم تألیفی و همکاری گروهی است و درمجموع 4299 مقاله (92 درصد) به صورت هم تألیفی و 385 مقاله (8 درصد) به صورت انفرادی تهیه شده است. از میان مقاله های هم تألیفی، مقاله های دارای 3 نویسنده با فراوانی 1351 (29 درصد) بیشترین تعداد و مقاله های دارای 8 نویسنده با فراوانی 17 مقاله (36 درصد) کمترین تعداد را داشته اند. نتیجه گیری: اکثر نویسندگان مقالات، به سوی هم تألیفی گرایش دارند و الگوی سه نویسنده ای رایج ترین الگوی هم تألیفی است. میانگین ضریب همکاری گروهی نویسندگان مقاله های علمی سازمان با استفاده از فرمول تعیین ضریب همکاری گروهی محاسبه شد و عدد 615 درصد به دست آمد که بیانگر وضعیت مناسب همکاری گروهی نویسندگان است.

هدف: امروزه جاعلان اینترنتی اقدام به راه اندازی وب سایت هایی مشابه وب سایت مجلات علمی معتبر می نمایند تا با استفاده از اعتبار آن، پژوهشگران را به سمت خود جذب کنند، پژوهش حاضر به بررسی وب سنجی وب سایت های اصلی و جعلی مجلات جهت شناسایی وب سایت اصلی مجلات پرداخته است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی با رویکرد توصیفی است. در ابتدا سیاهه مجلات جعلی و اصلی از وب سایت وزارت علوم استخراج شد که 10 آدرس وب سایت اصلی مجلات به همراه وب سایت جعلی آن به دست آمد، سپس با استفاده از موتور کاوش گوگل و MOZ داده های مربوطه جمع آوری شد. یافته ها: در شاخص پیوندهای دریافتی، فایل های غنی، بالاتر از وب سایت های جعلی آن بوده است، تنها در شاخص اندازه، مجله Amphibian and Reptile Conservation و در شاخص اسکالر، مجله JKULL، امتیاز وب سایت جعلی آن بالاتر بوده است، در رتبه وب سنجی نیز وب سایت اصلی مجلات بسیار بالاتر از وب سایت جعلی آن قرار داشتند. نتیجه گیری: در تمامی وب سایت مجلات مورد بررسی، رتبه نهایی وب سنجی وب سایت های اصلی نسبت وب سایت جعلی آن دارای امتیاز بالاتری بوده است، بنابراین وب سنجی می تواند به عنوان روشی جهت شناسایی وب سایت های اصلی و جعلی مجلات علمی به کار رود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ترسیم ساختار حوزه علوم قرآن و حدیث ایران در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، طی سال های 1385 تا 1394 انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نوع روش های کاربردی علم سنجی است و با استفاده از تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است. جامعه پژوهش از 3638 مقاله تشکیل شده است که در مجله های حوزه علوم قرآن و حدیث ایران منتشر شده و در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه می شوند. برای تجزیه و تحلیل و آماده سازی داده ها و همچنین ترسیم نقشه ها، از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس، بیب اکسل، یو سی آی نت و ووس-ویور استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان دادند که کلیدواژه های «قرآن»، «نهج البلاغه» و «امام علی (ع)» پرتکرارترین کلیدواژه ها در پژوهش های حوزه ی قرآن و حدیث بوده اند. همچنین، زوج «نهج البلاغه امام علی(ع)» پرتکرارترین زوج هم واژگانی در پژوهش های این حوزه بوده است. یافته های حاصل از تحلیل خوشه ای نشان دادند که در بازه ی زمانی تحت مطالعه، مفاهیم حوزه قرآن و حدیث ایران از یازده خوشه تشکیل شده اند. در انتها، بر اساس نتایج مربوط به نمودار راهبردی، خوشه های موضوعی بلوغ یافته و خوش توسعه در مطالعات قرآن و حدیث شناسایی شدند. نتیجه گیری: عدم وجود برخی مفاهیم کلیدی قرآنی نظیر اخلاق اسلامی، فلسفه و مکاتب فلسفه اسلامی، سیره نبوی و سیر تاریخی نظرات عالمان و اندیشمندان اسلامی، می تواند حاکی از توجه کمتر پژوهشگران به این حوزه بوده باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف نگاشت و بررسی ساختار مفهومی علم اطلاعات و دانش شناسی، دامنه موضوعی مجلات و چیدمان تاریخی مفاهیم بر اساس متن کامل مقالات مجلات هسته صورت گرفت. روش شناسی: روش به کاررفته تحلیل محتوای مفاهیم استخراج شده بر اساس فنون متن کاوی از 6830 مقاله 10 نشریه هسته بر اساس گزارش جی سی آر 2013 (2004-2013) است. خوشه بندی واژگان و عبارات بعد از استخراج به صورت پارامتریک و انتخاب 150 مفهوم بر اساس وزن tf-idf، با استفاده از ماتریس هم رخدادی واژگان بر اساس شاخص کسینوس تتا و قرابت مرتبه ثانویه و الگوریتم average-linkage، در نرم افزار Provalis Research، انجام شد. همچنین از فراوانی نسبی مفاهیم منتخب جهت تحلیل تناظر، به منظور خوشه بندی مجلات و دامنه موضوعی آنها و بررسی چیدمان تاریخی مفاهیم استفاده شد. یافته ها: یافته های حاصل 3 خوشه بالغ، 1 خوشه نیمه بالغ و 3 خوشه نابالغ در تحلیل هم واژگانی و چهار خوشه موضوعی در مجلات و دو خوشه زمانی با سیر حرکتی ساعت گرد را نشان داد. نتیجه گیری: به طور کلی بررسی مفهومی خوشه ها نشان داد تولیدات علمی دارای برخی از موضوعات ثابت بوده و نیز موضوعات جدید که تحت تأثیر تغییر پیشرفت علم و فناوری ایجاد شده است. چنانچه این تغییر در چشم انداز شناختی در خوشه زمانی نخست مبتنی بر ظهور اینترنت بوده و در خوشه دوم به دلیل استفاده از شاخص هاست.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل و ترسیم شبکه های هم نویسندگی در پژوهش حوزه نارسایی مزمن قلب و عروق بر اساس شاخص های مرکزیت تحلیل شبکه اجتماعی می باشد. روش شناسی: این پژوهش، از نوع پژوهش های علم سنجی است که با استفاده از فن تحلیل هم نویسندگی و همچنین روش تحلیل شبکه انجام شده است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل 11967 مدرک که با موضوع «نارسایی مزمن قلب» به زبان انگلیسی، در بازه ی زمانی 2000 تا 2015، در طبقه بندی «سیستم های قلب و عروق» وب آو ساینس می باشند. نویسندگانی که حداقل 15 مقاله داشته اند در این پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته اند که درمجموع 473 نویسنده برتر این حوزه شناسایی و با استفاده از نرم افزارهای بایب اکسل، یو. سی. آی. نت تجزیه و تحلیل و با ووز-ویور شبکه ها مصورسازی شد. برای آزمون فرضیه ها نیز از نرم افزار اس. پی. اس. اس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داده که Anker SD هم پرکارترین و هم پراستنادترین پژوهشگر حوزه نارسایی مزمن قلب می باشد و دو پژوهشگر Voors AA-Vanveldhuisen DJ بیشترین زوج هم نویسندگی را در سطح مؤلفان حوزه نارسایی مزمن قلب داشته اند و بیشترین همکاری علمی بین پژوهشگران کشورهای آمریکا و ایتالیا وجود دارد. همچنین مشخص شد van Veldhuisen، Tavazzi، و Swedberg به ترتیب با نمرات 417، 404 و 362 بالاترین مرکزیت رتبه را دارند. و از نظر مرکزیت نزدیکی Anker، Tavazzi، و Fonarow بالاترین نمره وGorcsan، Ito و Zile بالاترین مرکزیت بینابینی را کسب کرده اند. همچنین یافته ها نشان داد بین نمره مرکزیت درجه و بینابینی پژوهشگران و میزان بهره وری ( تعداد مقالات) و کارایی ( تعداد استناد) آنها رابطه معنی داری و جود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان دادند پژوهشگرانی که مقالات بیشتری را منتشر کرده اند از لحاظ تعداد استناد دریافتی نیز در وضعیت خوبی قرار دارند و همچنین پژوهشگرانی که دارای شاخص های مرکزیت درجه و بینابینی بالایی بودند از نظر بهره وری (تعداد مقالات) و کارایی (تعداد استناد دریافتی) در وضعیت خوبی قرار گرفته اند.

هدف: هدف بررسی وضعیت کمی پایان نامه ها و رساله های حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد به منظور تعیین نقش این دانشگاه در تولید علم اسلامی بود. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، پژوهش حاضر در حوزه علم سنجی قرار می گیرد که با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شد. در ترسیم نقشه علمی نیز از هم رخدادی واژگانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه پایان نامه ها و رساله های حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در چهار حوزه تحصیلی یادشده و در دوره مذکور بود. در این پژوهش نمونه گیری انجام نشد و کل پایان نامه ها و رساله های با رویکرد اسلامی چهار دانشکده جامعه هدف در دانشگاه بررسی شد. یافته ها: در بازه زمانی پژوهش 1201 عنوان پایان نامه و رساله با رویکرد اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد به ثبت رسیده بود که از این تعداد، رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی با 341 عنوان بیشترین و رشته زبان و ادبیات انگلیسی و زبان و ادبیات فرانسه هر یک با 5 عنوان کمترین فراوانی را داشتند. در میان حوزه های تحصیلی، دانشکده الهیات بیشترین و دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی نیز کمترین سهم را در تولید پایان نامه ها و رساله هایی اسلامی داشتند. 1072 عنوان از پایان نامه ها مربوط به کارشناسی ارشد و 129 عنوان نیز مربوط به دکتری بود. موضوع قرآن، حقوق جزا (فقه) و تفاسیر به عنوان موضوع های برتر شناخته شدند. همچنین متوسط رشد سالانه تولید پایان نامه ها و رساله های حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی برابر با 35. 44 درصد بود که با توجه به میزان رشد سالانه 83. 32 درصدی کل پایان نامه ها و رساله های حوزه علوم انسانی در طی سال های مورد پژوهش، از رشد زیادی برخوردار بود. از 210 عنوان مقاله علمی مستخرج از آنها، 133 عنوان سهم مقطع کارشناسی ارشد و 77 عنوان مربوط به مقطع دکتری بود. نقشه علمی پایان نامه ها و رساله های اسلامی شناسایی شده با استفاده از نرم افزار Vosviewer ترسیم و تحلیل شد. نتایج نشان دادند که این نقشه بر اساس تحلیل هم واژگانی از 7 خوشه موضوعی تشکیل شده بود. نوع شبکه هم واژگانی نیز پیوسته بود. بر اساس خوشه بندی سلسله مراتبی نیز 23 خوشه موضوعی شناسایی شد که قرآن به عنوان رانت شناسایی و 22 خوشه دیگر در بطن آن قرار داشتند. نتیجه گیری: هرچند روند تولید پایان نامه ها و رساله های حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در این دانشگاه طی سال های مورد بررسی سیر صعودی داشته و از رشد زیادی برخوردار بوده است، امّا بااین وجود، این روند در حوزه های تحصیلی مختلف این حوزه یکنواخت نبوده است. بنابراین مسئولان امر پژوهش در این دانشگاه برای بهبود این وضعیت بایستی برنامه ریزی و شرایطی فراهم نمایند تا دانشجویان و پژوهشگران انگیزه لازم جهت انجام پژوهش هایی با رویکرد اسلامی را کسب و در جهت بهبود و افزایش تولید علم دینی در این دانشگاه اقدام نمایند.