پژوهش نامه علم سنجی
سال:1395 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:6

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین سهم هریک از حوزه های علوم انسانی، پایه، فنی-مهندسی، کشاورزی، دام پزشکی و منابع طبیعی ایران در تولید مقالات منتشر شده در نشریات علمی ایران طی سال های 1380 تا 1390 است. روش شناسی: این پژوهش از نوع علم سنجی است و در آن از روش توصیفی پیمایشی استفاده شده است. جامعه ی پژوهش کل مقالات نشریات حوزه های علوم انسانی، علوم پایه، فنی-مهندسی و کشاورزی، دام پزشکی و منابع طبیعی است که قبل از سال 1380 تا 1390 اعتبار علمی پژوهشی یا علمی ترویجی کسب کرده اند. فهرست این نشریات از طریق پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، پایگاه مگ ایران و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی استخراج شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که حوزه ی علوم انسانی با تعداد 421 مجله و 44416 عنوان مقاله، بیشترین میزان تولید علمی را داشته است. همچنین این حوزه با داشتن هفده حوزه ی فرعی دارای بیشترین زیرحوزه بین حوزه های مورد مطالعه بوده است. در حوزه ی کشاورزی رشته ی زراعت، حوزه ی مهندسی شیمی و نفت و پلیمر و حوزه ی علوم پایه رشته ی زیست شناسی بیشترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده اند. همچنین یافته ها نشان داد که متوسط نرخ رشد سالانه ی انتشارات حوزه ی علوم انسانی در طی سال های مورد بررسی، 2/26درصد، حوزه ی فنی مهندسی 89/5درصد، کشاورزی، دام پزشکی و منابع طبیعی 9/28درصد و حوزه ی علوم پایه 2/29درصد می باشد. نتیجه گیری: رشد بیشتر تولیدات علمی در برخی از زیرحوزه های مورد بررسی می تواند نمایانگر نقاط قوت و توسعه ی علمی بیشتر این موارد در سطح ملی باشد و تداوم این وضعیت باید در صدر اولویت های توسعه ی علمی کشور قرار گیرد؛ از سوی دیگر، رشد اندک مقالات در برخی از زیرحوزه ها نیز باید در سیاست گذاری علمی کشور و راه اندازی نشریات علمی جدید و نیز در ترویج پژوهش های مربوط به این موضوعات بیشتر مورد توجه قرار گیرد. به طورکلی رشد شتابان تولیدات علمی فارسی و لاتین نوید رسیدن به چشم انداز 1404 را می دهد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه عوامل فردی و سازمانی با بهره وری پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران می باشد. جامعه پژوهش مورد نظر را، 842 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که در سال 1393 که در پایگاه Web of science مقاله نمایه شده دارند، تشکیل می دهد. داده های مربوط به عوامل فردی و سازمانی از مرکز فناوری های مجازی دانشگاه تهران(انفورماتیک) و داده های مربوط به بهره وری پژوهشی از بخش هوش سازمانی مرکز فناوری های مجازی دانشگاه تهران و پایگاه Wos استخراج گردید. این پژوهش که از نوع تحلیلی-همبستگی است، به منظور کشف داده-ها از روش آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، با معیار تصمیم226/0وآماره آزمون162/0 هیچ گونه رابطه معنی داری در کل بین جنسیت و بهره وری پژوهشی، همچنین رابطه معنی داری بین متغیر سن و بهره وری پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران با معیار تصمیم(73/0) و آماره آزمون(62/0) وجود ندارد. از سوی دیگررابطه معنی داری بین حوزه های موضوعی و بهره وری پژوهشی بامعیار تصمیم(8/0) و آماره آزمون(119/0) و بین مرتبه علمی و بهره وری پژوهشی اعضای هیئت علمی با معیار تصمیم(3/0) و آماره آزمون(50/0) رابطه معنی داری وجود دارد. اما در بین محل اخذ مدرک و بهره وری پژوهشی، تنها در حوزه علوم پایه رابطه معنی داری وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر به تجزیه و تحلیل شبکه همکاری علمی جهانی در حوزه حقوق مالکیت فکری و شناسایی خوشه های موضوعی بروندادهای علمی حوزه در پایگاه اطلاعاتی استنادی علوم می پردازد. روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تحلیل هم رخدادی و تحلیل شبکه از روش های علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش را تعداد 5752 پیشینه پژوهشی تشکیل می دهد که در قالب مقاله، مقاله کنفرانس، نقد و بررسی و غیره در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات حوزه حقوق مالکیت فکری طی سال های مورد بررسی در پایگاه استنادی علوم 63/3 درصد می باشد. کشور آمریکا مهم ترین کشور در شکل دهی، جهت دهی و هدایت شبکه همکاری در حوزه حقوق مالکیت فکری است و همچنین دانشگاه برکلی مهمترین دانشگاه، در شبکه همکاری دانشگاه ها و موسسات در این حوزه شناخته شد. به لحاظ موضوعی، بروندادهای علمی حوزه در پنج خوشه موضوعی شکل گرفته است که مهمترین خوشه آن شامل حوزه های موضوعی سرمایه گذاری مستقیم خارجی، فعالیت های تحقیق و توسعه، شرکت های بازرگانی و انتقال تکنولوژی است. نتیجه گیری: حقوق مالکیت فکری در مبحث اقتصاد بویژه اقتصاد بین الملل جایگاه ویژه ای دارد و توجه به حقوق مالکیت فکری یکی از مهم ترین مولفهها و ملزومات توسعه اقتصادی است.

نوآوری در یک اقتصاد دانش بنیان، می تواند در تفسیر جدیدی از مدل مارپیچ سه گانه در فضای سه بعدی دانشگاه، دولت و صنعت در قالب گواهی ثبت اختراع پیوند برقرار کند تا به عنوان نتیجه عملکرد نوآوری در این سه بعد مورد بررسی قرار گیرد. وابستگی های سازمانی 460 گواهی ثبت اختراع ایرانی از پایگاه های اداره پروانه های ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا (USPTO)، سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، اداره پروانه های ثبت اختراع اروپا (EPO) در فاصله سالهای 1976 تا 2013 استخراج و تحلیل شده و بر اساس صاحبان گواهی ثبت اختراع به سه نوع شخصی، شرکت ها، دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی تقسیم می شوند. از میان 120 مدرک دارای وابستگی های سازمانی حقوقی ایرانی بیشترین پروانه های ثبت اختراع مربوط به پژوهشگاه صنعت نفت با 33 پروانه ثبت اختراع و بعد از آن دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با 8 پروانه ثبت اختراع می باشد. اگرچه حمایت سازمانی از تولید گواهی های ثبت اختراع روند رو به رشدی دارد اما نیاز است تدابیر لازم برای ورود دانشگاه ها و شرکت های صنعتی کشور به عرصه اختراع و نوآوری به سرعت و با سیاست گذاری مناسب اتخاذ شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل هم واژگانی مقالات مستخرج از پایان نامه های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی انجام شده است. روش: تحلیل هم واژگانی یکی از روش های مطالعه شبکه های علمی است که هدف آن نشان دادن روند توسعه زمینه های علمی توسط نمایش بصری موضوعات است. در این پژوهش، اطلاعات 1237 پایان نامه با استفاده از"فهرست پایان نامه های کتابداری و اطلاع-رسانی دانشگاه های ایران" و " لیست تزیز" و پایگاه طلاعاتی" ایران داک" جمع آوری و مقالات مستخرج از این پایان نامه ها از پایگاه-های "مگ ایران" و "نورمگز"بازیابی شد و از کل 508 مقاله، تعداد 1428 کلیدواژه بدست آمد. یافته ها: یافته های حاصل از ترسیم نقشه هم واژگانی مقالات مستخرج از پایان نامه های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی نشان می دهد با توجه به شاخص های مرکزیت رتبه و مرکزیت بینابینی بیشترین ارزش به موضوعات "اینترنت"، "وب سنجی"، و" ذخیره و بازیابی اطلاعات" اختصاص دارد. هم چنین در این پژوهش مشخص شد که موضوعات "مکان یابی کتابخانه ها"، "اشاعه اطلاعات گزینشی"، "آموزش"، و "اطلاع سنجی" با توجه به شاخص مرکزیت نزدیکی دارای بیشترین تاثیر در شبکه هستند. نتایج: انجام مطالعاتی از این دست می تواند به ترسیم ساختار موضوعی این دسته از منابع و روشن شدن موضوعاتی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند کمک نماید.

هدف: یکی از شاخص شاخص ها که می تواند گوشه گوشه ای از اعتبار استنادها را نشان دهد، جایگاه استنادی می باشد. پژوهش حاضر به بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها پرداخته است. همچنین، هدف ما پژوهش شناسایی ارتباط بین تعداد استناد و ارزش جایگاه استنادی است. روش: این مقاله یک مطالعه پیمایشی توصیفی است که از روش علم سنجی برای ارزیابی مقالات شیمی ایران که در وب علوم نمایه شده اند، استفاده کرده است. جامعه پژوهش شامل 11035 استناد به 628 مقاله شیمی ایران است که در 176 مجله در سال 2010 منتشر شده اند. برای شناسایی ارتباط بین تعداد استناها و ارزش جایگاه استنادی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. یافته ها: بیشتر مقالات جامعه پژوهش استناد خود را از بخش های مقدماتی دریافت کرده اند بودند و بخش روش آزمایش و بحث/نتیجه گیری در رتبه های بعدی قراردارند. بیشتر مقالات(55/ 86)درصد، کمترین ارزش جایگاه استنادی(15/0-1) را بدست آوردند. ارتباط مثبتی بین تعداد استناد و ارزش جایگاه استنادی برقرار بوده است(r=. /78). نتیجه گیری: جایگاه استنادی می تواند تاثیر و کیفیت مدارک را بهتر از تعداد استناد دریافت شده مورد ارزیابی قرار دهد. تعداد استناد می تواند پیش بین مناسبی برای ارزش جایگاه استنادی باشد.