تعامل انسان و اطلاعات
سال:1396 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: معمولا پژوهشگرانی که دارای میزان تحصیلات متفاوتی هستند، از نظر دارا بودن دانش تخصصی نیز متفاوت هستند. همچنین، ممکن است میزان تحصیلات و دانش تخصصی بر رفتار اطلاع یابی پژوهشگران تاثیرگذار باشد. لذا، هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر میزان تحصیلات بر رفتار اطلاع یابی پژوهشگران موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در «انجام پژوهش» و «روزآمدسازی اطلاعات تخصصی» است. روش: روش تحقیق مورد استفاده، روش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق- ساخته بر اساس مقیاس لیکرت 5 قسمتی بوده است. پرسشنامه به صورت الکترونیکی و با استفاده از گوگل داکس به صورت پیوسته طراحی شد. روایی محتوایی توسط متخصصین امر و پایایی درونی در یک مطالعه آزمایشی و با محاسبه آلفای کرونباخ تایید و سپس پیوند اینترنتی پرسشنامه از طریق پست الکترونیکی برای پژوهشگران ارسال شد. از جامعه آماری نمونه گیری نشد و پرسشنامه برای همه 200 پژوهشگر ارسال شد. در مجموع 140 نفر (70 درصد) از پژوهشگران پرسشنامه را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی و تحلیلی و با استفاده از نرم افزار آماری 22 SPSS IBM صورت پذیرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کروسکال-والیس و فریدمن استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که برای انجام پژوهش استفاده از «مقالات نشریات ادواری» (حدود 90% خیلی زیاد و زیاد) در اولویت نخست قرار دارد. پژوهشگران به منظور دستیابی به اطلاعات علمی برای انجام پژوهش از نظر سایر شیوه های مورد استفاده بیشتر از «ارتباط و مشورت با متخصصان و پژوهشگران داخل کشور» (حدود 75% خیلی زیاد و زیاد) و «تجارب شخصی» (حدود 65% خیلی زیاد و زیاد) استفاده می کنند. درحالی که کمترین استفاده از «ارتباط و مشورت با متخصصان و پژوهشگران خارج از کشور» (حدود 56% کم و اصلا) و «شرکت در همایش های خارجی» (حدود 69% کم و اصلا) به عمل می آید.نتیجه گیری: تنها تفاوت معنی دار در استفاده از انواع منابع اطلاعاتی به منظور «روزآمدسازی اطلاعات تخصصی» و «انجام پژوهش»، استفاده از «مقاله های نشریات» است (0.05>P). «دانشجویان کارشناسی ارشد/دکترای حرفه ای و تخصصی» نسبت به سایر سطوح تحصیلی از «مقاله های نشریات» بیشتر استفاده می کنند. از نظر «ارتباط و مشورت با متخصصان و پژوهشگران خارج از کشور»، «شرکت در همایش های خارجی» و «تجارب شخصی» تفاوت آماری معنی داری بین سطح مختلف تحصیلی وجود دارد (0.05>P) و دارندگان دکترای تخصصی بیشتر از سایر سطوح تحصیلی از این روش ها بهره می گیرند

زمینه و هدف: تجویز اطلاعات سلامت به معنای ارائه اطلاعات مناسب، در زمان مناسب و به فرد مناسب است. پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی تاثیر تجویز اطلاعات سلامت بر توان خودمراقبتی مراقبان بیمار بپردازد.روش پژوهش: به منظور بررسی تاثیر تجویز اطلاعات سلامت بر توان خودمراقبتی مراقبان بیماران از روش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون تک گروهی استفاده شد. 37 مراقب بیمار مبتلا به سندرم نرمی مفصل به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته توان خودمراقبتی بود که پس از تایید روایی و پایایی جهت گردآوری اطلاعات به کار گرفته شد. توان خودمراقبتی مراقبان بیماران در مراجعه اول (پیش از تجویز اطلاعات سلامت) و پس از مراجعه دوم (پس از تجویز اطلاعات سلامت) محاسبه شد. داده ها با نرم افزار SPSS و آزمون تحلیل واریانس در سطح معناداری p<0.05 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین و انحراف معیار توان خودمراقبتی مراقبان بیماران پیش از تجویز اطلاعات سلامت در زیرمقیاس های دانش اختصاصی درباره بیماری 15، آگاهی و توجه به تاثیرات بیماری 4.73، انجام موثر اعمال درمان 12.38 و جستجوی خدمات پزشکی 14.59 بود و پس از مداخله در زیرمقیاس های دانش اختصاصی درباره بیماری به 35.13، آگاهی و توجه به تاثیرات بیماری 11.35، انجام موثر اعمال درمان 27.49 و جستجوی خدمات پزشکی 21.46 رسید که نشان دهنده تاثیر مداخله انجام شده بود.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش تجویز اطلاعات سلامت باعث افزایش توان خودمراقبتی مراقبان بیماران مبتلا به سندرم نرمی مفصل می شود.

زمینه و هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی ساختار مقاله های پژوهشی در مجله های علمی- پژوهشی فارسی زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به منظور تعیین میزان انطباق آنها با ساختارمطلوب است. در گام بعدی، میزان اهتمام راهنماهای نگارش مجله های علمی-پژوهشی فارسی زبان علم اطلاعات و دانش شناسی به معرفی اجزای ساختاری یک مقاله-علمی پژوهشی بررسی شده است. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری آن شامل کلیه مقاله های علمی- پژوهشی منتشر شده در مجله های علمی- پژوهشی فارسی زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در طی سال های 1392تا 1394 و راهنماهای نگارش مقاله موجود در وب سایت این نشریه ها است. نمونه گیری در مورد مقاله ها به شیوه تصادفی طبقه ای انجام شد و بر این اساس، تعداد 245 عنوان مقاله علمی- پژوهشی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بر اساس سیاهه وارسی (ساختار مطلوب) مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که ساختار مقاله های علمی-پژوهشی مورد بررسی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و تنها در سه جزء ساختاری یعنی «مبانی نظری»، «کاربرد پژوهش» و «محدودیت پژوهش» تطابق ضعیفی با ساختار مطلوب وجود دارد. در بررسی راهنماهای نگارش، یافته ها نشان داد که راهنماهای نگارش از نظر معرفی ساختار مطلوب یک مقاله علمی-پژوهشی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و اجزای ساختاری «مروری کوتاه بر متون علمی»، «بیان منطق منجر به پژوهش»، «هدف و انگیزه پژوهش»، «مزیت و اهمیت پژوهش»، «زمان پژوهش»، «مکان پژوهش»، «اعتبار (روائی) ابزار پژوهش»، «پایایی ابزار پژوهش» با میانگین صفردر هیچ یک از راهنماهای نگارش مقاله ها در نشریه های مورد بررسی اشاره نشده است. همچنین بررسی فرضیه ها نشان داد که تفاوت معناداری میان نشریه های علمی – پژوهشی از نظر تطابق مقاله های علمی-پژوهشی آنها با ساختار مطلوب وجود دارد. با این حال، میانگین امتیاز ساختاری مقاله های این نشریه ها به طور کلی در وضعیت خوبی قرار دارد. همچنین در بررسی فرضیه دوم پژوهش مشخص شد که با وجود وضعیت مناسب انطباق مقاله های منتشر شده با ساختار مطلوب، راهنماهای نگارش مقاله های نشریات علمی- پژوهشی از وضعیت مناسبی در معرفی اجزای ساختاری یک مقاله علمی – پژوهشی برخوردار نیستند. نتیجه گیری: با توجه به ضعف ساختاری راهنماهای نگارش در نشریه های علمی-پژوهشی مورد بررسی می توان چنین برداشت کرد که نویسندگان اغلب ساختار مقاله ها را بر اساس آنچه خود آموزش دیده اند تدوین کرده و راهنماهای نگارش را کمتر الگوی خود قرار می دهند. از طرف دیگر نیز می توان یکی از دلایل ضعف موجود در ساختار مقاله ها را به بی توجهی سردبیران و دست اندرکاران مجله ها برای ارائه راهنماهای مورد نیاز نسبت داد.

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف شناسایی دیدگاه مدیران نسبت به وضعیت مولفه های الگوی سایبرنتیک در کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است.روش پژوهش: این پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 753 نفر از مدیران و کتابداران مسوول مستقر در کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران و شهرهای دیگر است که تعداد 250 نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان (پاول، 1385) تعیین شد. گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه محقق ساخته بر اساس دیدگاه بیرن بائوم (1382)، نظرخواهی از خبرگان و متخصصان این حوزه بود. پرسشنامه 6 مولفه شامل نظارت وکنترل، پیوندها، تصمیم گیری، سلسله مراتب و رهبری که بر اساس طیف لیکرت از مدیران نظرخواهی شده است و با استفاده از نرم افزارهای SPSS-20 برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، تمامی مولفه های الگوی سایبرنتیک از دیدگاه مدیران کتابخانه های دانشگاهی مورد توجه قرار گرفته است و از جایگاه مناسبی در کتابخانه های دانشگاهی برخوردار هستند. از بین خرده مولفه های الگوی سایبرنتیک خرده مولفه اجتماعی با میانگین 36.16، خرده مولفه پیوند سخت با میانگین 15.48، خرده مولفه مدار علی با میانگین 11.75، خرده مولفه منابع تصمیم گیری با میانگین 15.49، خرده مولفه تقسیم شده با میانگین 12.12 و خرده مولفه شناختی با میانگین 8.49 بیشتر از میانگین سایر خرده مولفه های الگوی سایبرنتیک درکتابخانه های دانشگاهی بوده است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد مولفه های الگوی سایبرنتیک از جایگاه مناسبی در کتابخانه های دانشگاهی برخوردارند، این امر می تواند حاکی از آگاهی مدیران کتابخانه های دانشگاهی نسبت به ساختار، اهداف، وظایف، خدمات و کارکردهای کتابخانه های دانشگاهی باشد. با توجه به نتایج پژوهش، بهتر است در ساختار مدیریت کتابخانه به نقش اجتماعی کاربران کتابخانه در تعاملات و هدایت آنان توجه بیشتری شود و بستر تعهد نیروی انسانی از طریق مشارکت اجتماعی در فرآیند کار و تعامل با مدیریت بیشتر فراهم شود.

زمینه و هدف: پژوه هدف از پژوهش حاضر، مقایسه الگوی کلی تولید علم، ضریب تاثیر و نیز نشر آزاد پژوهشگران بین المللی زن در مقایسه با مردان می باشد.روش پژوهش: پژوهش حاضر از دو روش علم سنجی و وب سنجی کمک گرفته است. این پژوهش با رویکرد تطبیقی به بررسی وضعیت تولیدات علمی مردان و زنان پژوهش گر در رشته علوم و فناوری نانو و وضعیت مقالات آزاد و غیرآزاد آنان در وب می پردازد. جامعه پژوهش کلیه زنان و مردان پژوهشگر بین المللی دارای سه یا بیشتر از سه مقاله در رشته علوم و فناوری نانو در بازه زمانی 2007-2009 می باشد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که به طور کلی بین زنان و مردان پژوهشگر بین المللی به لحاظ میانگین مقالات آزاد و نیز ضریب تاثیر اختلاف معناداری وجود ندارد، ولیکن بین فراوانی محققان زن و مرد اختلاف معناداری به نفع مردان وجود دارد.نتیجه گیری: عامل جنسیت تاثیری بر رویکرد به نشر آزاد و نیز نمایانی، افزاش استناد و ضریب تاثیر ندارد.

زمینه و هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین وضعیت اپیدمیولوژی اطلاعات سلامت بر مبنای رفتار اطلاع یابی کاربران و تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در زمینه سرطان پروستات طی سال های 2011-2015 میلادی بوده است. بدین منظور هم راستایی عرضه و تقاضای اطلاعات سلامت بر مبنای رفتار اطلاع یابی کاربران و همچنین تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی با محوریت سرطان پروستات طی سال های 2011-2015 میلادی در گوگل ترندز و پاب مد مورد بررسی قرار گرفت.روش پژوهش: روش پژوهش حاضر آمیخته است. در بخش کیفی کلیدواژه های مورد استفاده کاربران ایرانی در زمینه سرطان پروستات با روش بحث گروهی متمرکز شناسایی شد. در بخش کمی، بر مبنای کلیدواژه های مستخرج از بخش کیفی، د اده ها در دو بخش رفتار اطلاع یابی اینترنتی کاربران ایرانی از طریق گوگل ترندز و تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در پاب مد در زمینه سرطان پروستات گردآوری و سپس برای بررسی هم راستایی رفتار اطلاع یابی سلامت کاربران و تولیدات علمی پژوهشگران در فضای اینترنت روش همبستگی در محیط نرم افزاری آر استفاده شد.یافته ها: طبق یافته ها، شاخص حجم جستجو در مجموع کلیدواژه های حوزه سرطان پروستات در سال 2011 میلادی، 2191 و در سال 2015 میلادی، 1798 حاصل شد. از 161 مقاله علمی پژوهشگران ایرانی در زمینه سرطان پروستات 20 رکورد در سال 2011 و 44 رکورد در سال 2015 میلادی منتشر شده است. ضریب همبستگی پیرسون بین رفتار اطلاع یابی کاربران در گوگل ترندز و تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در پاب مد در حوزه سرطان پروستات معنادار نمی باشد (p>0.05) و ارتباطی بین این دو برقرار نیست.نتیجه گیری: طبق نتایج حاصل در سال هایی که شاخص حجم جستجوی کاربران ایرانی در حوزه سرطان پروستات و در موتور جستجوی گوگل افزایش و یا کاهش یافته، بر کمیت تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در این زمینه موضوعی تاثیری گذاشته نشده است. بنابراین شاید بتوان گفت که پژوهشگران ایرانی حوزه سرطان پروستات توجهی به کاهش حساسیت ها و نگرانی های افراد جامعه در رابطه با بیماری سرطان پروستات نداشته و با اهداف دیگری در این زمینه دست به پژوهش های گسترده ای زده اند.

زمینه و هدف: به دلیل تاکید بر ارتقای سلامت و خودمراقبتی، مطالعات رفتار اطلاع یابی سلامت به عنوان یکی از شرایط برنامه ریزی خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت اهمیت یافته است. عواملی چون توجه به مطالعات کاربر مدار، بافت و خودمراقبتی به کارگیری رویکردهایی که به مطالعه افراد در محیط طبیعی کمک می کند را ضروری ساخته است. بااین حال، نقد و بررسی ها حاکی از غلبه رویکردهای کمی و اثبات گرایی در این حوزه است. این مقاله قصد دارد به معرفی مصاحبه واقعه مدار به عنوان ابزاری برای گردآوری داده های منحصر به فرد از زندگی طبیعی افراد و کاربرد آن در مطالعات رفتار اطلاع یابی سلامت بپردازد.روش: در این مقاله مروری که به روش کتابخانه ای انجام شد، ابتدا به مفهوم رفتار اطلاع یابی سلامت و عوامل تاثیرگذار بر آن پرداخته شد. سپس اصول و مفاهیم مطرح در مصاحبه واقعه مدار از جمله روایت و مصاحبه روایتی معرفی و دلالت های کاربردی آن در پژوهش های رفتار اطلاع یابی سلامت مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، مراحل اجرای مصاحبه واقعه مدار با ذکر مثال ارائه شد.یافته ها: نقطه قوت مصاحبه واقعه مدار تمرکز بر روایت های افراد از تجربیات زیسته آنان به عنوان داده های پژوهش است که به پژوهشگران کمک می کند تجربیات افراد را از زاویه ای متفاوت با روش های متداول نگریسته و تحلیل کنند. سه دلالت کاربردی برای به کارگیری مصاحبه واقعه مدار در مطالعات رفتار اطلاع یابی سلامت عبارت اند از: 1. تنیدگی رفتار اطلاع یابی سلامت در زندگی روزمره، 2. تمرکز پژوهش های رفتار اطلاع یابی بر ارائه الگوی رفتار، و 3. هدفمند و عمدی بودن رفتار اطلاع یابی سلامت.نتیجه گیری: مصاحبه واقعه مدار فضایی را برای شنیدن صدای گروه های مختلف اجتماع به ویژه افرادی که به دلیل بیماری و شرایط اجتماعی و فرهنگی صدایشان خاموش شده است فراهم می آورد. نکته ای که در طراحی و برنامه ریزی هرگونه خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت باید اکیدا مورد توجه قرار گیرد.