تعامل انسان و اطلاعات
سال:1395 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی رفتار اطلاع یابی بافت محور دانشجویان دانشگاه خوارزمی در جستجوی اطلاعات علمی موردنیاز خود و عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان در داخل دانشگاه انجام شده است. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری، کلیه ی دانشجویان در حال تحصیل دانشگاه خوارزمی در زمان انجام پژوهش را شامل می شود. نمونه پژوهش شامل 196 دانشجو است که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 6/82 و روایی ازنظر اساتید محترم استفاده شد و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های t تک نمونه ای مستقل و t دونمونه ای مستقل استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که مهم ترین عامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان سایت های کامپیوتر دانشگاه است و دانشجویان بیشتر اطلاعات علمی موردنیاز خود را از منابع اینترنتی و موتورهای جستجو به دست می آورند و مهم ترین هدف آن ها از جستجوی اطلاعات علمی انجام تکالیف درسی است و دانشجویان هدف از جستجوی اطلاعات علمی را، ابتدا اطلاعات آموزشی و سپس اطلاعات پژوهشی موردنیاز خود می دانند. . . مهم ترین مانع و مشکل در مسیر جستجوی اطلاعات در دانشگاه نیز سرعت پایین اینترنت دانشگاه است. همچنین بین عوامل جمعیت شناسی (جنسیت، وضعیت تأهل و وضعیت سکونت) و رفتار اطلاع یابی دانشجویان تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گیری کرد که دانشجویان دانشگاه هدف از جستجوی اطلاعات علمی را، ابتدا اطلاعات آموزشی و سپس اطلاعات پژوهشی موردنیاز خود می دانند؛ و برای کسب اطلاعات بیشتر از منابع اینترنتی و موتورهای جستجو استفاده می کنند؛ و کتابخانه ها جایگاه پایین تری نسبت به سایت های کامپیوتر دانشگاه در رفتار اطلاع یابی دانشجویان دارند.

زمینه و هدف: با توجه به متغیر بودن سواد اطلاعاتی در هر فرهنگ و اجتماع، نیاز است مفهوم سواد اطلاعاتی در بافت های گوناگون از جمله مدارس مورد بررسی قرار گیرد. توسعه سواد خواندن که از اهداف اصلی درس فارسی است، بخشی از سواد اطلاعاتی است و پایه های آن در دوره ابتدایی گذاشته می شود. فهم ماهیت سواد اطلاعاتی در درس فارسی، ضمن درک بیشتر ماهیت سواد اطلاعاتی در بافت مدارس، کمک می کند بتوان در امر آموزش و ارزشیابی سواد اطلاعاتی در مدارس به نحو مطلوب تری عمل نمود. روش: این پژوهش از نوع پدیدارشناسی است و از تکنیک تحلیل محتوای کیفی بهره برده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده است. از نمونه گیری هدفمند برای پیشبرد اهداف پژوهش استفاده شده است. چهار معلم پایه چهارم ابتدایی از سه مدرسه در منطقه 2 آموزش و پرورش شهر تهران مورد مصاحبه قرار گرفته و چهار کلاس آنان نیز پس از مشاهده با اجرای مراحل سه گانه کدگذاری نظری تحلیل گردید. یافته ها: بر اساس تحلیل داده ها، می توان سواد اطلاعاتی در پایه چهارم را در گام های «تنظیم صحنه: ایجاد فضایی برای تفکر و تأمل و برنامه ریزی»، «ایجاد و تبیین نیاز اطلاعاتی»، «جستجو و مکان یابی اطلاعات»، «بهره گیری از اطلاعات»، «پردازش اطلاعات»، «ثبت، سازماندهی و استفاده اخلاقی از اطلاعات»، «برقراری ارتباط»، «ارائه اطلاعات» تبیین نمود. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها تاکید عمده بر ارتقای مهارت بهره گیری از اطلاعات(خواندن، دیدن، شنیدن)؛ پردازش اطلاعات(تامین زیرساخت های درک متن، تمرین درک مطلب به صورت دیداری، شنیداری و متنی؛ و انجام فعالیت های نیازمندپردازش اطلاعات) و ارائه اطلاعات(در قالبهای مکتوب و غیر مکتوب و شیوه تهیه آنها) است. با ادغام سواد اطلاعاتی درس فارسی، این درس می تواند به اهداف خود بهتر نایل آید. این پژوهش می تواند در جهت طراحی ابزار سنجش سواد اطلاعاتی و طراحی آموزشهای مورد نیاز معلمان و دانش آموزان به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل ایجادکننده اعتماد بین فردی و نتایج حاصل از وجود اعتماد در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته می باشد. روش پژوهش: پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی و با روش نمونه گیری خوشه ای است. جامعه پژوهش را کلیه پژوهشگران (اعضای هیأت علمی) دو دانشگاه شیراز و خلیج فارس بوشهر تشکیل می دهند، که با توجه به جمعیت 900 نفری، بر مبنای جدول مورگان، 269 نفر به عنوان نمونه تعیین گردید. گردآوری داده ها بر مبنای پرسشنامه اعتماد بین فردی در شبکه های اجتماعی وو، چن و چانگ 2010 انجام گرفت. یافته ها: از بین عوامل ایجادکننده اعتماد بین اعضا در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته، عامل رضایت با مقدار اختلاف میانگین 2/27 و کسب نمره t، 6/53 بیشترین تأثیر را در ایجاد اعتماد دارد. ضریب همبستگی 798/0 به دست آمده بین دو متغیر تعهد و اعتماد و ضریب همبستگی 744/0 بدست آمده بین دو متغیر تعلق خاطر و اعتماد، نشان می دهد که دو متغیر تعهد و تعلق خاطر از نتایج وجود اعتماد در شبکه های اجتماعی علمی پیوسته می باشند. نتیجه گیری: با توجه به تأثیر بالای رضایت در ایجاد اعتماد بین اعضای شبکه های اجتماعی علمی پیوسته، می توان با فراهم آوردن زمینه های ایجاد رضایت اعضا، احساس رضایت اعضا از توانایی ها و قابلیت های شبکه های اجتماعی علمی پیوسته در ارائه اطلاعات مورد نیاز را بالا برد تا محققان به این باور برسند که این شبکه ها مکان مناسبی برای ارائه تجارب و دانش تخصصی می باشند. در نتیجه این باور، علاوه بر اینکه محققان به اعضای شبکه اعتماد کرده و به مبادله اطلاعات و دانش با آن ها و شرکت در فعالیت های مربوط به شبکه تمایل بیشتری از خود نشان خواهند داد، حیات این دسته از شبکه ها نیز حفظ خواهد شد و توسعه روزافزون این شاهراه های ارتباطی را بهدنبال خواهد داشت.

زمینه و هدف: فرهنگ اطلاعاتی مفهوم جدیدی است که بیانگر نوع نگاه سازمان ها به اطلاعات، همچنین ارزش ها و هنجارهایی است که بر رفتار اطلاعاتی افراد در سازمان اثر می گذارد. هدف پژوهش حاضر واکاوی مفهوم فرهنگ اطلاعاتی و بررسی وضعیت آن در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 250 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. برای سنجش فرهنگ اطلاعاتی از پرسشنامه ای مبتنی بر مدل چو و همکاران (Choo et al., 2008) استفاده شد که فرهنگ اطلاعاتی را به شش بعد درستی اطلاعات، رسمیت اطلاعات، کنترل اطلاعات، شفافیت اطلاعات، اشتراک اطلاعات، و استفاده فعالانه از اطلاعات دسته بندی می کند. قبل از گردآوردی داده ها روایی و پایایی این پرسشنامه مورد تأئید قرار گرفت. یافته ها: از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، فرهنگ اطلاعاتی و ابعاد آن در این دانشگاه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. از میان ابعاد فرهنگ اطلاعاتی بیشترین میانگین مربوط به اشتراک اطلاعات و کمترین میانگین مربوط به شفافیت اطلاعات است. طبق نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، الگوی فرهنگ اطلاعاتی حاکم بر دانشگاه فرهنگ اطلاعاتی رابطه محور است. همچنین، بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی و فرهنگ اطلاعاتی نیز نشان داد که بین متغیرهای جنسیت و حوزه تحصیلی با برخی از ابعاد فرهنگ اطلاعاتی رابطه معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: به دلیل نقش و اهمیت فراوان اطلاعات در سازمان های امروزی، پرداختن به فرهنگ اطلاعاتی به عنوان یک متغیر توانمندساز که بر رفتارهای اطلاعاتی در سازمان بویژه تولید و استفاده از اطلاعات اثرگذار می باشد، ضروری است. از طرفی، فرهنگ اطلاعاتی موضوع جدیدی است که پرداختن به آن افق پژوهشی جدیدی را به ویژه در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایجاد می کند و می تواند مبنایی برای پژوهش های بیشتر باشد.

زمینه و هدف: لذت بردن از خواندن، عاملی مهم در گرایش افراد به خواندن و افزایش سرانه خواندن است. خواندن لذت بخش تأثیر مهمی بر استمرار و تداوم خواندن و تبدیل شدن افراد به خوانندگان مادام العمر دارد. این مسأله در جامعه ایرانی که با سرانه پایین خواندن مواجه است، اهمیت فزاینده ای دارد. در این میان باید دانست چه عواملی مؤثر بر خواندن لذت بخش و ایجاد کننده آن هستند. از این رو، پژوهش حاضر درصد است دیدگاه کتابداران و اعضای کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه را در خصوص عوامل اثرگذار بر خواندن لذت بخش شناسایی کند. روش: پژوهش حاضر با رویکرد روش شناختی کیفی انجام شده و روش پژوهش، تحلیل محتواست. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق گردآوری شده است. مشارکت کنندگان 33 نفر از کتابداران و اعضای کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه در پاییز سال 1395 بودند. نمونه گیری به روش هدفمند انجام گرفت و تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. تحلیل داده ها همزمان با جمع-آوری اطلاعات با رویکرد تحلیل موضوعی انجام گرفت. یافته ها: تحلیل داده ها منجر به استخراج 13 موضوع اصلی، 16 زیرموضوع و 22 موضوع فرعی در 2 مقوله اصلی با عنوان عوامل درونی و بیرونی شد. عوامل درونی شامل موضوعات علاقه، خودانگیختگی و اختیار، انگاره های خواندن، انگیزه ها، نیاز و هدف، پیش داشته ها، احساسات، کاربرد نگری، شناخت، ارتباط و تعامل و پیوندهاست. عوامل بیرونی در موضوع نهادها شامل زیرموضوعات خانواده، نظام آموزشی، کتابخانه ها، خلق کنندگان محتوا، توزیع کنندگان محتوا، رسانه ها و در موضوع شرایط و امکانات شامل زیرموضوعات موضوع مطالعاتی، زمان، مکان و محمل های خواندن می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد حصول خواندن لذت بخش اگرچه بستگی به خصوصیات درونی و شخصیتی افراد دارد، اما در این میان عوامل بیرونی چندی نیز اثرگذارند. لذا در پیوستار ایجاد خواندن لذت بخش، فرد در یک سمت و عواملی نظیر خانواده، نظام آموزشی، کتابخانه ها و نظایر آن در سمت دیگر قرار دارند که هماهنگی و تلاش مشترک همه آن ها فراهم کننده لذت خواندن است.

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر خوشه بندی و مطالعه تطبیقی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی دانش پژوهان حوزه و دانشگاه خراسان رضوی با استفاده از الگوریتم شبکه عصبی می باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی-توصیفی است که با رویکرد کمی و با استفاده از شبکه عصبی، انجام شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامه ای متناسب با نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی دانش پژوهان حوزه و دانشگاه استان خراسان رضوی است که بین نمونه ای از افراد جامعه (447 نفر) متشکل از اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، سبزوار و گناباد و دانش پژوهان سطح چهار مدارس عالی علمیه نواب، آیت اله خویی و نرجس توزیع شده است. پس از جمع آوری داده ها، شبکه عصبی به منظور خوشه بندی داده ها انتخاب شد و با استفاده از نرم افزار Matlab14، دانش پژوهان حوزه و دانشگاه به صورت مجزا و یک بار به صورت کل بر اساس مؤلفه های اصلی پژوهش (هدف و انگیزه اطلاع یابی، منابع اطلاعاتی، راه های اطلاع یابی، خدمات اطلاعاتی) خوشه بندی شدند. سپس با حذف هر یک از زیرمؤلفه های مؤلفه اصلی پژوهش، مؤثرترین و کم اثرترین گزینه در نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی دانش پژوهان حوزه و دانشگاه تعیین شد. یافته ها: با انجام خوشه بندی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمان ده، مؤثرترین مؤلفه در هدف و انگیزه اطلاع یابی دانش پژوهان حوزه انجام فعالیت های پژوهشی، فرهنگی و مذهبی و در دانش پژوهان دانشگاه ارتقای کیفیت تدریس می باشد. کم اثرترین مولفه در هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی کسب وجهه علمی و رقابت با هم ترازان تعیین شد. مؤثرترین مؤلفه در منابع اطلاعاتی مورد نیاز هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی مجلات تمام متن الکترونیک فارسی می باشد. کم اثرترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز در دانش پژوهان حوزه، کتاب های لاتین و در دانش پژوهان دانشگاه، پایان نامه ها تعیین شد. مؤثرترین راه دسترسی به اطلاعات در حوزه، استفاده از منابع چاپی و در دانشگاه استفاده از منابع الکترونیکی و کم اثرترین راه در هر دو قشر خرید منابع می باشد. هر دو قشر دانش پژوهان حوزه و دانشگاه در مؤثرترین و کم اثرترین مؤلفه در زمینه خدمات اطلاعاتی در رفع نیازهایشان مشترکند. بیشترین خدمات در رفع نیاز اطلاعاتی آنان، آشنایی با انواع منابع در زمینه رشته تخصصی خود و کم اثرترین مؤلفه نیز آشنایی با آر. اس. اس. ها و پادکست ها می باشد. نتیجه گیری: با توجه به هدف و یافته های پژوهش حاضر، با تعیین رفتارهای اطلاعاتی که از نیازهای اطلاعاتی سرچشمه می گیرد، تهیه و تدارک منابع مورد نیاز دانش پژوهان حوزه و دانشگاه، از تمهیداتی است که لازم است برای رفع نیازهای اطلاعاتی آنان انجام شود و زمینه تصمیم گیری اطلاعات گرا برای مدیران کتابخانه ها فراهم می شود.

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر تبیین فرایند جستجوی اطلاعات کودکان دوره پیش دبستانی مرکز ماه گل و ترنم شهر تهران و مقایسه آن با مدل بت است. روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی با رویکرد کیفی و به روش تئوری زمینه ای وضعیت رفتار جستجوی اطلاعات کودکان دوره پیش دبستانی شهر تهران را موردبررسی قرار داده و با مدل بت مقایسه نموده است. روش نمونه گیری هدفمند با توجه به شرایط پژوهش است و با در نظر گرفتن هدف مطالعه در بستر عمومی جامعه دو مرکز از دو منطقه شهرداری انتخاب شد. با توجه به شرایط انتخاب نمونه دو مرکز پیش دبستانی منطبق با شرایط پژوهش که هر یک 10کودک در کلاس پیش دبستان داشتند؛ انتخاب و بنابراین 20 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پژوهش با در نظر گرفتن سه گروه از افراد (کودک، مربی و والدین) انجام شد. یافته ها: یافته ها نشانگر آن است که رفتار جستجوی اطلاعات کودکان مرکز پیش دبستانی ماه گل و ترنم در مرحله برخورد با تکلیف پژوهشی دربرگیرنده آموزش، آماده سازی (ساخت) و رفتارهای پیش نگر، کنجکاو و عدم درک است که در مقایسه با مدل بت به جای خواندن دارای مرحله آموزش مفاهیم است. عملکرد آنان در مرحله جستجو دربرگیرنده برنامه ریزی، جستجو و جمع آوری و ساماندهی است و تعریف بسیار کم دیده شد و در مقایسه با مدل بت این مرحله برای آنان فاقد ارزیابی بود. رفتارهای مشابهی با رفتارهای مرحله دوم مدل بت دیده شد. رفتار شادی کمتر از سایر رفتارها دیده شد و بالاخره در مرحله ارائه دارای ارجاع دهی و ارائه و در درجات بسیار کمتر دارای تفسیر و تلفیق است و رفتارهای مشابهی نیز با رفتارهای مرحله سوم مدل بت داشتند. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت آموزش فرایند جستجوی اطلاعات به کودکان دوره پیش دبستانی با مدل بت و آشنایی آنان با منابع اطلاعاتی می تواند در پرورش دانش آموزانی پژوهشگر کمک شایانی کند.