رسوب شناسی کاربردی
سال:1396 | دوره:5 | شماره:10 |تعداد مقالات:7

سازند آیتامیر (آلبین-سنومانین) از ماسه سنگ، شیل، سیلتستون و چندین لایه سنگ آهک تشکیل شده است. برش های آرتنج و قرقره در شرق حوضه کپه داغ برای تفکیک اثر رخساره ها بررسی شدند. در این تحقیق انواع اثر فسیل ها و اثر رخساره ها شناسایی شدند و ارتباط آن ها با محیط رسوبی تفسیر شده است. در برش های مورد مطالعه اثر فسیل ها شاملArenicolitesisp.، Cylinderichnous concentricus، Ophiomorpha isp.، Palaeophycusheberti، Palaeophycustubularis وThalassinoides isp. است که در اثر رخساره های گلوسی فانجیتس و کروزیانا واقع شده اند. اثر رخساره گلوسی فانجیتس با تنوع کم اثرفسیل ها و جهت-یابی مایل تا عمودی تالاسینوئیدهای Y شکل، پالئوفیکوس و آرنوکولیتس و همراهی با ساخت های رسوبی طبقه بندی مورب تراف و طبقه بندی مورب مسطح در مجموعه سدی با انرژی بالا تشکیل شده است. در حالی که اثر رخساره کروزیانا با تنوع بیش تر و اثر فسیل های عمدتا مایل تا افقی در بستر ماسه ای با جورشدگی ضعیف تا متوسط در شرایط کم انرژی محیط حاشیه ساحل تشکیل گردیده است.

این پژوهش به بررسی فرآیندهای دیاژنزی توالی آواری و کربناته تریاس بالایی و کرتاسه پایینی در برش کوه بجاره شمال شرق اصفهان می پردازد. روش بررسی در این پژوهش شامل مطالعات صحرایی و نمونه برداری سیستماتیک و سپس پتروگرافی برش نازک سنگ های آواری و کربناته به وسیله میکروسکوپ پلاریزان و کاتدولومینسانس بوده است. توالی مورد مطالعه دارای 167 متر ضخامت بوده و شامل قسمت های بالایی عضو قدیر سازند نایبند و توالی آواری (واحد K1) و کربناته (واحد K2) قاعده کرتاسه پایینی می باشد. مطالعات دیاژنزی در رخساره های آواری منجر به شناسایی فرآیندهای آشفتگی زیستی، دگرسانی فلدسپات، نوع تماس دانه ها، انواع سیمان شامل کلسیتی، اکسید آهن و کانی رسی (مربوط به مرحله ائوژنز) و تراکم شیمیایی، انواع سیمان دولومیتی، رشد هم محور کوارتز و کانی رسی (مربوط به مرحله مزوژنز) گردیده است. سیمان اکسید آهن و کانی رسی، شکستگی و پرشدگی رگه توسط سیمان دولومیتی مربوط به مرحله تلوژنز می-باشد. مطالعات انجام شده بیانگر تأثیر ترکیب ماسه سنگ ها بر روند و محصولات دیاژنز است. از جمله تأثیرات ترکیب سیلیسی آواری ها بر روی فرآیندهای دِیاژنزی فراوانی بالای سیمان کانی رسی هم چنین افزایش دگرسانی فلدسپات در پتروفاسیس های ماسه سنگی غنی از فلدسپات بخش قدیر مشاهده می گردد. بررسی ها هم چنین بیانگر فراوانی بالای فرآیند سیمان رشد هم محور سیلیسی در پتروفاسیس های ماسه سنگی غنی از کوارتز در واحد K1 می باشد. در بررسی دیاژنز سنگ های کربناته واحد K2 نیز فرآیندهای میکریتی شدن و آشفتگی زیستی، سیمان فیبری هم ضخامت در مرحله دیاژنز دریایی و سیمان آویزه ای و اکسید آهن مربوط به مرحله دیاژنز هواده شناسایی شده است. سیمان آویزه ای و کلسیت دروزی و دندانه ای، سیمان اکسید آهن، مربوط به مرحله دیاژنز اشباع از آب مرحله متئوریک می باشد. از جمله فرآیندهای دیاژنز مرحله دفنی انواع سیمان تیغه ای-منشوری، دولومیتی، بلوکی، رشد هم محور و فرآیندهای فشردگی و شکستگی می باشد. سیمان محیط های مختلف از لومینسانس تیره، قرمز تا بدون لومینسانس هستند که منجر به تفکیک فازهای مختلف سیمانی در نهشته های کربناته گردیده است. در طی بالاآمدگی نیز سیمان اکسید آهن و شکستگی و پر شدن آن رخ داده است. بررسی کلیه فرآیندهای دیاژنزی رخساره های آواری و کربناته بیانگر انواع مراحل مختلف دیاژنز اولیه، مراحل میانی دیاژنز دفنی، تدفین عمیق و بالا آمدگی و وقوع آن ها تحت تأثیر ترکیب نهشته ها می باشد.

سازند شهبازان به سن ائوسن میانی تا پسین گسترش قابل توجهی در شمال خاوری پهنه لرستان دارد. مرز پایین و بالای آن به ترتیب با سازندهای کشکان و آسماری است، اما به سمت جنوب لرستان سازند کشکان با سازند پابده جایگزین می شود. برای بررسی محیط رسوبی و تعیین مدل رسوبی سازند شهبازان از پنج برش سطحی و چهار چاه که دو روند عمود و موازی با روند زاگرس در خاور پهنه لرستان را پوشش می دهند 700 برش نازک تهیه و بررسی شده است. نتایج بررسی منجر به شناسایی 17 ریزرخساره شد که در کمربندهای کشندی (سه ریزرخساره)، لاگون (چهار ریزرخساره)، پشته زیرآبی (چهار ریزرخساره)، ریف (یک ریزرخساره) و دریای باز (پنج ریزرخساره) نهشته شده اند. توزیع ریزرخساره ها نشان داد که از شمال به جنوب و از خاور به باختر ریزرخساره های دریایی جایگزین کمربند کشندی می شوند. کمربندهای کشندی و لاگون در شمال و خاور و پشته زیرآبی و شرایط دریایی در جنوب و باختر محدوده مورد مطاالعه گسترش دارند. نبود یک سد کربناته قابل توجه و نیز نبود شواهد توربیدیتی نشان از یک رمپ کربناته با امتداد شمال خاوری جنوب باختری با انتهای پرشیب در زمان ائوسن میانی و پسین در محدوده مورد پژوهش دارد. این در حالی است که مطالعات پیشین بیانگر وجود یک شلف کربناته در ائوسن میانی و رمپ کربناته در ائوسن پسین در فروافتادگی دزفول است. این تغییر از شلف در فروافتادگی دزفول به رمپ در پهنه لرستان را می توان نتیجه عملکرد گسل اصلی جبهه کوهستان دانست که فعالیت آن از پایان کرتاسه آغاز شده است.

سازند کربناته فهلیان (به سن نئوکومین) یکی از مخازن مهم گروه خامی در جنوب باختری ایران است. در این پژوهش، توالی رسوبی سازند فهلیان در میدان کیلورکریم، واقع در دزفول جنوبی، با ستبرای 520 متر به منظور شناسایی ریزرخساره ها، محیط رسوبی، فرآیندهای دیاژنزی و چینه نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفته است. با بررسی برش های نازک میکروسکوپی (490 عدد)، 11 ریزرخساره متعلق به کمربند رخساره ای شناسایی گردید که، با توجه به اختصاصات شناخته شده از محیط های رسوبی شاخص، همه آن ها در محیط رمپ کربناته هم شیب بر جای گذاشته شده اند. برتری رخساره ای (از دید فراوانی) در این برش با زیرمحیط رمپ درونی و به ویژه کولاب بوده و بنابراین می توان دریافت که این ناحیه در زمان نهشت سازند فهلیان، بخش های کم عمق و حاشیه ای حوضه رسوبی زاگرس را تشکیل می داده است. بر پایه مطالعات سنگ نگاری، مهم ترین فرآیندهای دیاژنزی که کربنات های این سازند را تحت تأثیر قرار داده اند، میکریتی شدن، نوریختی، سیمانی شدن، انحلال، فشردگی، دولومیتی شدن، شکستگی و پیریتی شدن بوده اند. بررسی های چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی سه سکانس رسوبی رده سوم دربرگیرنده دسته های رسوبی پیشرونده و تراز بالا برای سازند فهلیان گردید. مرز زیرین سکانس نخست، از نوع اول و سایر مرزهای سکانسی از نوع دوم می باشند. با توجه به عدم گسترش فرآیندهای دیاژنزی مؤثر در کیفیت مخزنی و حجم زیاد گل آهکی متأثر از محیط رسوبی، کیفیت مخزنی سازند فهلیان در میدان کیلورکریم پایین بوده است.

بخش دولومیتی سفیدار یکی از واحدهای سنگ چینه ای تریاس (نورین) حوضه زاگرس است که در نواحی محدودی از جنوب ایران رخنمون دارد. این بخش شامل دولومیت های متوسط تا ستبر لایه قهوه ای رنگ است که به صورت یک لایه راهنما در انتهای توالی رسوبی سازندهای خانه کت (کربنات های زاگرس بلند) و دشتک (رخساره کربناته-تبخیری زاگرس چین خورده) حضور دارد. در این تحقیق کانی شناسی، زمین شیمی و تاریخچه تغییرات دیاژنتیکی رخنمون های دولومیت سفیدار منطقه فارس در تاقدیس خانه کت به ستبرای حدود 20 متر و کوه سورمه به ستبرای 30 متر مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته است. داده های حاصل از بررسی مقاطع نازک، مقادیر عناصر مختلف و ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و کربن از پیچیدگی مراحل تشکیل این واحد دولومیتی حکایت می کنند که از سه نوع دولومیت میکروکریستالین، متوسط بلور و زین اسبی تشکیل شده است. در مرحله نخست، دولومیت های ریز بلور در سبخای یک پلاتفرم اپی ریک متأثر از تبخیر و تغلیظ شورابه ها، در دمای نزدیک به سطح زمین (25 تا 35 درجه سانتی گراد) به وجود آمدند. افزایش اندازه و استوکیومتری و تغییرات ژئوشیمی در دولومیت های متوسط و درشت بلور گویای نقش فرایندهای دیاژنتیکی مرتبط با دفن از جمله تجدید تبلور در تشکیل آن ها است. دولومیت های اخیر محصول تغییرات دیاژنتیکی در اعماق 1 تا 3 کیلومتری درون زمین و در دمای 54 تا 108 درجه سانتی گراد هستند. تفاوت قابل توجه مقادیر بعضی عناصر فرعی دولومیت سفیدار از جمله کاهش آهن و منگنز و افزایش استرانسیم در نمونه های بُرش خانه کت می تواند به جهت جریان سیالات دولومیت ساز به سمت شمال منطقه مربوط باشد. گسل های عمده منطقه از جمله پیشانی کوهستان و زاگرس بلند ضمن کنترل هندسه حوضه رسوبی، نقش اساسی در تعیین جهت جریان و مسیر انتقال سیالات دولومیت ساز داشته اند. با وجود تفاوت قابل توجه رخساره ها و توالی رسوبی تریاس در زیرپهنه های مختلف زاگرس، دولومیت سفیدار با رخساره سنگی مشابه و گسترش جغرافیایی زیاد در این مناطق تا خلیج فارس و شمال عربستان شناخته شده است. این موضوع حاکی از تغییرات مهمی در زمین شناسی فلات قاره جنوب اقیانوس نئوتتیس، به خصوص پیوستگی حوضه و حاکم شدن شرایط رسوبی یکسان در مناطق دو سوی گسل زاگرس بلند در اواسط تریاس پسین است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.