رسوب شناسی کاربردی
سال:1394 | دوره:3 | شماره:5 |تعداد مقالات:7

سازند گرو در ناحیه تنگ هفت لرستان، 703 متر ضخامت دارد. مرز زیرین آن سازند تبخیری گوتنیا قرار دارد و مرز بالایی آن با سازند سروک پیوسته است و عمدتا از تناوب سنگ آهک، آهک شیلی، شیل و مارن تشکیل شده است. در این پژوهش، از شیل ها و آهک های شیلی این واحد سنگی به روش سیستماتیک نمونه برداری شد. نتایج حاصل از پیرولیز نمونه ها در نمودارهای ژئوشیمیایی ترسیم و نتایج زیر حاصل شد: در نمونه های مورد مطالعه، هیدروکربن موجود از نوع درون سازندی است. 60 درصد کروژن موجود از نوع III و 40 درصد نوع II می باشد که به ترتیب توانایی گاززایی و نفت زایی را دارند. مقادیر کربن آلی کل در محدوده مناسب تا خیلی خوب و مقادیر S2 پایین است و با توجه به ضخامت زیاد طبقات شیلی، توانایی تولید مقادیر قابل توجهی هیدروکربن را دارد. هم چنین بررسی اسلایدهای پالینولوژیکی منجر به شناسایی 4 پالینوفاسیس شد. 75 درصد نمونه ها در محدوده پالینوفاسیس های I و II (کروژن نوع III و هیدروکربن احتمالی گاز) و 25 درصد در محدوده پالینوفاسیس های VI و IX (عمدتا کروژن نوع II و هیدروکربن احتمالی نفت) قرار گرفتند.

سازند آسماری در حوضه زاگرس طی الیگوسن-میوسن نهشته شده است. در این پژوهش جهت بررسی ریزرخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی این سازند در یال جنوبی تاقدیس کوه سیاه، (شمال دهدشت) 127 نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. سازند آسماری در برش مورد مطالعه 214 متر ضخامت داشته و متشکل از آهک های ضخیم، متوسط تا نازک لایه با میان لایه هایی از آهک مارنی، آهک دولومیتی و مارن می باشد. مطالعات پتروگرافی و آنالیز ریزرخساره ای حاکی از آن است که کربنات های سازند آسماری متشکل از 11 ریزرخساره در قالب چهار کمربند ریزرخساره ای دریای باز، سد، تالاب و پهنه جزرومدی در یک پلاتفرم کربناته رمپ نهشته شده است. بر طبق الگوهای عمیق و کم عمق شدگی ریزرخساره ها یک بسته رسوبی فرازین به سن شاتین، سه سکانس درجه سه به سن آکیتانین و یک سکانس درجه سه به سن بوردیگالین تشخیص داده شده است.

در این پژوهش چهار تپه ماسه ای در شرق بابلسر بررسی شده اند. این تپه ها جزء تپه های ماسه ای سهمی شکل (پارابولیک) از نوع هلالی می باشند. بافت رسوبات، ماسه ای و ماسه با کمی گراول است، این رسوبات دارای جورشدگی متوسط، کج شدگی مثبت و از نظر کشیدگی لپتوکورتیک هستند. از نظر ترکیب پتروگرافی بیش از 60% نمونه ها از خرده های سنگی (عمدتا دگرگونی و آذرین) تشکیل شده اند. سه رخساره رسوبی A، B1 و B2 شناسایی شده است، ویژگی های دو رخساره A و B2 نمایانگر رسوب گذاری خارج از آب (تپه ها و پهنه ساحلی) و رخساره B1 بیانگر رسوب گذاری کم ژرفای ساحلی (منصقه سواش) است. نتایج سن سنجی از بخش-های میانی و پایینی تپه ها نمایانگر سن 14 تا 25 هزار سال می باشد، بر این اساس بیشینه و کمینه سرعت رسوب گذاری به ترتیب 0.15 و 0.02 میلی متر در سال تخمین زده شده است. بررسی نیمرخ های رادار نفوذ کننده زمین نمایانگر چهار رخساره رادار است، ویژگی های آن ها نمایان گر تشکیل در بخش های جلویی و پرشدگی درون فرورفتگی های تپه ساحلی و منطقه سواش است.

سازند جهرم در برش مورد مطالعه با ضخامت 192 متر، توالی کربناته ای است که به طور ناگهانی بر روی سازند پابده و به طور تدریجی در زیر سازند آسماری قرار دارد. در این پژوهش این سازند از نظر زیست چینه نگاری، رخساره های زیستی و محیط رسوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس مطالعات زیست چینه ای تعداد 19 جنس و 27 گونه از روزن داران بنتیک شناسایی شد که در 2 تجمع فسیلی قرار دارند. بایوزون شماره 1 (Nummulites-Alveolina assemblage subzone) دارای سن ائوسن میانی و بایوزون شماره 2 (Nummulites fabiani taxon range zone) دارای سن ائوسن پسین می باشد. با توجه به بایوزون های تشخیص داده شده، سن سازند جهرم در برش مورد مطالعه ائوسن میانی-ائوسن پسین می باشد. مطالعات انجام شده منجر به شناسایی 8 ریزرخساره متعلق به زیرمحیط لاگون، شول و دریای باز شده است. فقدان نهشته های توربیدایتی و رخساره های ریفی حاکی از ته نشست رسوبات سازند جهرم در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال (شامل رمپ داخلی، میانی و بیرونی) است.

سازند سروک (آلبین تا تورونین) یکی از واحدهای کربناته در جنوب غرب ایران است که در حاشیه نئوتتیس نهشته شده است. هدف از این مطالعه آنالیز چینه نگاری سکانسی و شناسایی چرخه های میلانکویچ این سازند در چاه های شماره 20 و 48 میدان کوپال به روش آنالیز طیفی MESA و با استفاده از نرم افزار سیکلولاگ و لاگ گاما است. مطالعه 250 نمونه میکروسکوپی منجر به شناسایی 9 میکروفاسیس شد که در سه محیط رسوبی دریای باز، سد و لاگون بر جای گذاشته شده اند. علاوه بر این دو سکانس رسوبی رده سوم (بر اساس تغییرات رخساره ای و نیز تغییرات منحنی های PEFA و INPEFA) نیز شناسایی شده است. بررسی چرخه های میلانکوویچ با استفاده از دو روش تعیین فواصل بین پیک های گاما و آنالیز MESA نشان داد که غالب آن ها از چرخه های 100 هزار ساله تشکیل شده اند. سن سنجی مداری با توجه به شمارش این چرخه ها نشان داد که این بخش از سازند که مورد حفاری قرار گرفته سنی معادل 11 تا 12 میلیون سال دارد.

سازند پابده به سن پالئوسن پسین تا اولیگوسن پیشین در حوضه رسوبی زاگرس نهشته شده است. بخش قابل توجهی از توالی این سازند در شهرستان گیلان غرب را رخساره های ریز دانه شیلی (با رنگ خاکستری تیره و ارغوانی) تشکیل می دهد. از آنجا که این رخساره ها در محیط رسوبی حاشیه های قاره ای تا ژرف انباشته شده اند، احتمال وجود مقدار قابل ملاحظه ای ماده آلی در آن وجود دارد. به منظور ارزیابی توان هیدروکربور زایی و ژئوشیمی آلی سازند پابده در منطقه غرب کرمانشاه (شهرستان گیلان غرب) در یک برش سطحی در پیرامون روستای سرحال شیرزادی مورد بررسی قرار گرفت و از لایه های شیلی نمونه برداری انجام شد. تعداد 12 نمونه به وسیله دستگاه پیرولیز راک ایول 3 مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به مقدار میانگین کل کربن آلی (%1.2) پتانسیل هیدروکربن زایی سازند پابده در این منطقه ضعیف می باشد. داده ها بیانگر آن است که تلفیقی از کروژن های نوع I، II و III در این نمونه ها وجود دارند اما کروژن نوع II فراوانی بیش تری دارد. به نظر می رسد علت اصلی فراوانی این نوع کروژن در سازند پابده ناشی از چیرگی رخساره های دریایی تشکیل دهنده این سازند می باشد. بیش تر نمونه های سازند پابده از نظر RO در محدوده 0.5 تا 1.35 قرار دارند که بیانگر ورود سازند پابده در این منطقه به پنجره نفتی می باشد. جایگاه این نمونه ها در نمودار شاخص هیدروژن (HI) به (Tmax) نشان می دهد که سازند پابده به عنوان سنگ های منشا احتمالی با رسیدن به مرحله کاتاژنز (Tmax بالاتر از 435 درجه سانتی گراد) توانسته اند مسیر بلوغ حرارتی را طی نمایند. با توجه به شاخص تولید (PI) نمونه های سازند پابده، Tmax به دست آمده رسیدگی واقعی این سازند را نشان نمی دهد. مقدار Tmax و PI بدست آمده از داده های راک ایول نشان دهنده این است که فقط یکی از نمونه ها در ابتدای پنجره نفتی می باشد. رخساره های آلی این سازند عمدتا نشانگر رسوبات فلات قاره و شیب قاره بوده که احتمالا در حاشیه های قاره ای ته نشین شدند.

در این پژوهش یک برش چینه شناسی از سنگ های کربناته سازند قلعه دختر (ژوراسیک میانی-پسین؟) به ضخامت 306.3 متر در شمال شهر قاین واقع در استان خراسان جنوبی اندازه گیری و مطالعه شده است. این توالی از سنگ آهک های نازک تا ضخیم لایه و توده ای، دولومیت، ماسه سنگ، شیل و مارن تشکیل شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، یازده ریزرخساره آهکی و دو پتروفاسیس آواری شناسایی شده بود که در چهار کمربند رخساره ای ساحلی، لاگون، سد و دریای باز در یک پلاتفرم کربناته از نوع فلات حاشیه دار نهشته شده اند. مهم ترین فرآیندهای دیاژنزی مشاهده شده در نمونه های سازند قلعه دختر عبارتند از سیمانی شدن، فشردگی، تشکیل انواع تخلخل ها، انحلال، نئومورفیسم و جانشینی. تفسیر توالی پاراژنتیکی سنگ های آهکی مورد مطالعه نشان دهنده تاثیر فرآیندهای دیاژنزی در مراحل دریایی، متئوریک، دفنی و بالاآمدگی می باشد. مطالعات ژئوشیمیایی حاصل از آنالیز عنصری نشان داد که محیط تشکیل این نهشته ها مشابه با مناطق نیمه حاره ای عهد حاضر بوده است. هم چنین محیط دیاژنتیکی سنگ های کربناته از نظر ژئوشیمیایی یک سیستم بسته تا نیمه بسته بوده است.