رسوب شناسی کاربردی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

در این مطالعه محتوای فلزات سنگین ناحیه خروجی تالاب انزلی به منظور برآورد درجه و منشا آلودگی، مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور تعداد 15 نمونه از رسوبات سطحی برداشت گردید و ویژگی های فیزیکوشیمیایی آن ها تعیین گردید. دو روش آنالیز به کار گرفته شد، تفرق اشعه ایکس (XRD) برای تعیین کانی شناسی رسی و آنالیز OES-ICP برای تعیین غلظت کل فلزات مورد استفاده قرار گرفت. غلظت هشت عنصر کادمیوم (Cd)، سرب (Pb)، نیکل (Ni)، کروم (Cr)، مس (Cu)، تیتانیوم (Ti)، وانادیوم (V) و روی (Zn) در رسوبات سطحی برآورد گردید. میزان آلودگی منطقه، توسط شاخص های مختلف آلودگی شامل شاخص زمین انباشت (Igeo)، شاخص غنی شدگی (EF)، و شاخص بار آلودگی (PLI) محاسبه شدند. نتایج به دست آمده از شاخص زمین انباشت مبین آن است که شدت آلودگی رسوبات منطقه نسبت به دو فلز کروم و کادمیوم در رده غیر آلوده تا آلودگی متوسط قرار دارند. بر اساس نتایج به دست آمده از شاخص غنی شدگی، فلزات سرب (ایستگاه های1A و 15A)، کروم (ایستگاه 12A)، مس (ایستگاه 1A) و روی (ایستگاه های 1A و 15A) غنی شدگی متوسط نشان می دهند. مقادیر شاخص بار آلودگی در اکثر ایستگاه های نمونه برداری بیش تر از یک است، که نشان دهنده آلودگی این مناطق است، اما قابل توجه ترین آن ها مربوط به ایستگاه 12A می باشد که برابر 3.12 است. روش های آماری تحلیل خوشه ای (Cluster Analysis) و تحلیل مولفه های اصلی (Principle Component Analysis) نشان می دهد که آلودگی فلزات کادمیوم، سرب، روی و مس عمدتا دارای منشا انسانی بوده و سایر فلزات از منشا زمین شناسی می باشند. منابع اصلی آلودگی انسانی در این منطقه مرتبط با فعالیت های صنعتی و کشتیرانی می باشد.

هدف از این مطالعه، تفسیر محیط رسوبی و هم چنین مهم ترین فرآیندهای دیاژنتیکی است که بر کیفیت مخزنی سازند آسماری در چاه های شماره 3 و 6 میدان نفتی رامین در فروافتادگی دزفول شمالی موثر بوده اند. بررسی پتروگرافی 260 برش نازک تهیه شده از مغزه، منجر به شناسایی 12 رخساره رسوبی نهشته شده در پنج زیرمحیط رسوبی شامل پهنه جزر و مدی، لاگون، سد، دریای باز و رمپ خارجی شد، که توالی های مورد مطالعه ته نشست بر روی یک رمپ کربناته هوموکلینال را نشان می دهد. مطالعات پتروگرافی طیف وسیعی از انواع فرآیندهای دیاژنتیکی را نشان می دهد، سه فرآیند دولومیتی شدن، انحلال و سیمانی شدن مهم ترین فرآیندهای دیاژنتیکی موثر بر ویژگی های مخزنی سازند مورد مطالعه هستند. فرآیندهای انحلال و دولومیتی شدن با فراوانی بیش تر نسبت به فرآیند سیمانی شدن عمدتا رخساره های گل پشتیبان و پلوییدی را تحت تاثیر قرار داده و موجب افزایش تخلخل (بیش از 12%) و تراوایی (بیش از 1 میلی دارسی) و در نتیجه افزایش کیفیت مخزنی شده اند. از طرفی دیگر فرآیند سیمانی شدن با گسترش کم منجر به کاهش کیفیت مخزنی (تخلخل کمتر از 12%، تراوایی کمتر از 0.1 میلی دارسی و اشباع آب موثر بیش از 60%) در بعضی از بخش های توالی (مخصوصا در چاه شماره 3) شده است. به طور کلی رخساره های کم عمق و عمدتا گل پشتیبان که از فراوانی بیش تری نسبت به سایر رخساره ها برخوردارند (با فراوانی حدود 60%) و بیش تر تحت تاثیر فرآیندهای انحلال و دولومیتی شدن قرار گرفته اند نقش مهمی را در افزایش کیفیت مخزنی کربنات های مورد مطالعه از سازند آسماری در این میدان ایفا کرده اند.

سنگ های آهکی سازند الیکا در بخش های از کوه های البرز به علت بالا آمدن سطح آب در اوایل تریاس رسوب کردند. سازند الیکا در برش کلاریز دارای دو بخش زیرین (تریاس پیشین) و بالایی (تریاس میانی) می باشد. بخش زیرین عمدتا در طی دو دوره توفانی و آرام نهشته شده در حالی که بخش بالایی منحصرا در دوره آرام ته نشین شده است. ضخامت سازند الیکا در برش کلاریز 192 متر است. سازند الیکا در ناحیه مورد مطالعه با ناپیوستگی توسط سازند شمشک پوشیده شده است. پتروگرافی و میکروفاسیس های سازند الیکا نشان می دهند که میکروفاسیس های آهکی از 4 زیر محیط رسوبی دریای باز، لاگون، سد یا بار و پهنه جزر و مدی تشکیل شده اند. محیط رسوبی نهشته های تریاس در منطقه مورد مطالعه شباهت فراوانی به محیط های کربناته عهد حاضر دارد. این سنگ ها در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال ته نشین شده اند. هم چنین بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعه مقاطع نازک و رخساره های رسوبی سه توالی رسوبی رده سوم مشخص گردید. هر توالی از تعدادی پاراسکانس های کم عمق شونده به سمت بالا تشکیل شده است.

در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات رسوب شناختی و پتروفیزیکی در مخزن بنگستان واقع در میدان سرکان، به تعیین گونه های سنگی پرداخته شده است. تعیین گونه های سنگی مخزن، فرآیندی مشترک بین زمین شناسی و پتروفیزیک است، که به وسیله آن رخساره های زمین شناسی به وسیله رفتار دینامیکی شان مشخص می شوند. این مطالعه بر اساس اطلاعات در دسترس از سه چاه موجود در میدان صورت گرفته و از این رو، مخزن بنگستان در این میدان به شش زون مخزنی و غیرمخزنی تقسیم بندی شده است. از آنجا که هر زون می تواند از یک یا چند گونه سنگی با ویژگی های لیتولوژیکی و پتروفیزیکی تقریبا مشابه تشکیل شود که متعاقبا ویژگی های رفتاری و دینامیکی تقریبا یکسانی از خود نشان می دهند، بر همین اساس، در این پژوهش پنج گونه سنگی از توالی های مخزن بنگستان در این میدان شناسایی شده که در ساختار زون بندی معرفی شده، آرایش یافته اند. در این بررسی جهت نیل به هدف اصلی پژوهش، توالی های مورد نظر، در مراحل گوناگونی اعم از شناسایی رخساره در دو مرحله میکروسکوپی و ماکروسکوپی، مطالعه بافت و فابریک کنونی رخساره ها، درک از شرایط محیطی حاکم بر حوضه در زمان نهشت، آنالیز فرآیند های پس از نهشت و فهم تغییرات حاصل از این تاثیرات، ضخامت مربوط به هر زون و درک تغییرات آن در گستره میدان، شناسایی انواع تخلخل ها و درک عوامل موثر در ایجاد آن ها، اندازه گیری های پتروفیزیکی بر اساس داده های مغزه و نمودارهای چاه پیمایی (به صورت کمی) و در نهایت ایجاد ارتباط منطقی بین فابریک گونه های سنگی و ویژگی های پترو فیزیکی وابسته به آن ها، مورد ارزیابی قرار گرفته اند، سرانجام، بر مبنای همین مراحل پژوهشی اشاره شده، سازند ایلام به دو زون مخزنی (B و A)، سازند سورگاه به یک زون غیر مخزنی (C) و سازند سروک به سه زون مخزنی (D.E،F) تقسیم بندی شده اند، که زون A مربوط به قسمت بالایی سازند ایلام و زون C متعلق به کل توالی سازند سورگاه، به ترتیب دارای بالاترین و پایین ترین کیفیت مخزنی در بین سایر زون ها، شناخته شده اند.

سازند امیران به سن ماستریشتین- پالئوسن در حوضه رسوبی زاگرس نهشته شده است. بخش زیادی از توالی این سازند در جنوب باختر لرستان را رخساره های ریز دانه شیلی (با رنگ خاکستری تیره و سبز زیتونی) تشکیل می دهد. از آنجا که این رخساره ها در محیط رسوبی ژرف انباشته شده اند احتمال وجود مقدار قابل ملاحظه ای ماده آلی در آن وجود دارد. هدف از این مطالعه بررسی توان هیدروکربورزایی، نوع کروژن، بلوغ حرارتی و شناخت شرایط رسوب گذاری سازند امیران در جنوب باختر لرستان می باشد. بدین منظور برش سطحی سازند امیران در یال شمالی تاقدیس امیران مورد بررسی قرارگرفت و تعداد 52 نمونه گردآوری گردید که از بین آن ها تعداد 12 نمونه از رخساره های ریزدانه (شیلی) و تیره رنگ انتخاب و توسط دستگاه راک - ایول 3 در پژوهشگاه صنعت نفت مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج آنالیز ژئوشیمیایی نشان می دهد که 55 درصد از نمونه ها مقدار TOC کم تر از 0.5 درصد وزنی دارند و با توجه به شاخص هایی مانند S1، S2، S1+S2 سازند امیران توان تولید هیدروکربن ضعیفی دارد. نتایج هم چنین نشان می دهد که بیش ترکروژن های سازند امیران از نوع III و IV است. در عین حال نمودار HI در برابر Tmax و هم چنین PI در برابر Tmax نشان می دهد که 73 درصد از نمونه ها با رسیدن به مرحله کاتاژنز رسیدگی دمایی را پشت سر نهادند. بر اساس نمودار جونز رخساره های آلی سازند امیران بسیار گوناگون (BCCD و D) است. پراکندگی نمونه ها، نشانه درهم شدن ماده آلی دریایی با قاره ای می باشد. بر این اساس بیش تر مواد آلی سازند امیران از خشکی وارد حوضه شده اند و با رسوب در محدوده آب بستر اکسیژن دار، در شرایط افت نسبی سطح آب دریا صورت گرفته است.

سنگ های پرمین برش باغ ونگ به سن بلورین-دوراشامین (سازند جمال) شامل سنگ های کربناته می باشد. این سنگ ها بر روی سازند سردر و در زیر سازند سرخ شیل قرار گرفته اند. مطالعات پتروگرافی نشانگر این است که این سنگ ها را می توان به 13 میکروفاسیس سنگ آهکی تقسیم کرد. تلفیق و نتایج حاصل از مطالعات میکروسکوپی و شواهد صحرایی مشخص کرده است که این میکروفاسیس های آهکی در چهار زیر محیط، ساحل، لاگون، بار (سد) و دریای باز نهشته شده اند. نبود سازندگان واقعی و موثر ریزش و جریان های حاصل از توربیدایت نشانه آن است که پلاتفرم کربناته پرمین برش باغ ونگ از نوع سکو هموکلینال می باشد. تشکیل و توسعه این پلاتفرم کربناته مصادف با پیشروی دریا در بلورین است. بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعه مقاطع نازک و رخساره های رسوبی یک توالی رسوبی دسته دوم و دو توالی رسوبی دسته سوم در برش باغ ونگ تشخیص داده شد. هر توالی از تعدادی پاراسکانس های کم عمق شونده به سمت بالا تشکیل شده است. این سکانس ها با ناپیوستگی های نوع (SB1)1 و ناپیوستگی نوع (SB2)2 در نهشته های کربناته تشخیص داده شده اند. سکانس های پرمین بالایی این ناحیه با سکانس های جهانی پرمین بالایی مطابقت دارند.

در این مطالعه سازندهای کربناته-تبخیری دالان و کنگان در بخش مرکزی خلیج فارس جهت تعیین ترکیب کانی شناسی اولیه مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر عناصر استرانسیوم و اورانیوم در نمونه های دو چاه با استفاده از پلاسمای زوج القایی تعیین گردید. این دو عنصر روند تغییرات یکسانی را در این دو چاه نسبت به یکدیگر نشان دادند. مقایسه این دو عنصر با داده های نگاره اورانیوم نیز روند مشابهی را نشان داد. با توجه به اینکه عناصر استرانسیوم و اورانیوم هر دو تمایل دارند تا در ساختمان کانی آراگونیت قرار گیرند، از این عناصر می توان برای بررسی تغییر کانی شناسی اولیه رسوبات استفاده نمود. نتایج نشان داد که در انتهای پرمین آب دریاها ابتدا یک دوره آراگونیتی را طی کرده است که در آن شرایط مناسب برای زیست موجودات آهکی وجود داشته است. در دوره بعدی کلسیت و آراگونیت در حالت تعادل رسوب نموده است. پس از این دوره در انتهایی ترین بخش پرمین، دریا ترکیب اسیدی داشته و ادامه حیات برای موجودات آهکی را دشوار نموده است. مقایسه رسوبات این دوره با مقاطع کامل پرمین پایانی نشان داد که این رسوبات دارای یک ناپیوستگی هستند. با استفاده از نمودار سامانه کربن- هیدروژن- اکسیژن و اورانیوم، شرایط آب اقیانوس در انتهای پرمین به صورت اسیدی-احیایی تعیین شد. این نتایج نشان می دهد که ترکیبی از شرایط اسیدی و احیایی در انتهای پرمین حیات موجودات در اقیانوس ها را با خطرات جدی مواجه ساخته است.