پژوهش در بهداشت محیط
سال:1396 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: ارزیابی کیفی منابع آب با استفاده از شاخص های کیفی به عنوان یکی از روش های بسیار مناسب در مدیریت پهنه های آبی و داشتن یک برنامه منظم برای حفاظت کیفی منابع آب و جلوگیری از آلودگی آن ها ضروری می-باشد.مواد و روش ها: استفاده از شاخص CWQI برای شناخت کیفیت منابع آبی کشور (به خصوص دریاچه ها و رودخانه ها) می تواند ابزاری مناسب و راه گشا باشد. در این پژوهش به بررسی کیفیت آب در دو ایستگاه خونیک علیا و فرخی واقع در حوضه رودخانه قاین استان خراسان جنوبی طی سال های آبی 1386 تا 1395 با استفاده از این شاخص و نرم افزار Aquachem پرداخته شد. همچنین از پارامترهای کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، کلراید، سولفات، هدایت الکتریکی و اسیدیته استفاده گردید.یافته ها: شاخص CWQI برای مصرف کشاورزی از بالادست به پایین دست روند کاهشی داشته است که ممکن است به علت افزایش شوری آب در جهت پایین دست یا ورود زه آب های کشاورزی، صنعتی و شهری (پساب های خانگی و صنعتی) باشد. میزان آلودگی و غلظت فاکتورهای نامطلوب از بالادست به پایین دست افزایش می یابد و کیفیت آب را برای حیات ماهی ها نامطلوب می سازد، به طوری که در اکثر ایستگاه ها نیاز به تصفیه برای مصرف آبزی پروری دارد.نتیجه گیری: هر دو ایستگاه مورد مطالعه برای مصارف شرب، آبزی، آبیاری و احشام در رتبه بد قرار دارند. همچنین، برای تفریح و سرگرمی هر دو ایستگاه در رتبه عالی قرار گرفتند. همچنین براساس نمودار پایپر تیپ و رخساره آب بی کربنات- منیزیم- کلسیم می باشد.

زمینه و هدف: امروزه آلودگی ناشی از محل های دفن پسماند به عنوان یکی از تهدیدهای جدی محیط زیست و از جمله منابع آب زیرزمینی تلقی می شود. مطالعه حاضر با هدف استفاده از مدل های ریاضی و عددی با دقت بالا در تعیین و تشریح شرایط کنونی و انجام پیش بینی های نسبتا دقیق، به منظور بررسی آلودگی آب های زیرزمینی اطراف مراکز دفن پسماند ناشی از نشت شیرابه انجام شد.مواد و روشها: در این تحقیق برای تخمین سرعت حرکت آلودگی، ردیابی مسیر حرکت و شبیه سازی فرآیند انتقال آلودگی شیرابه تولیدی در محل لندفیل شهر San Angelo کشور آمریکا به چاه آب شرب پایین دست، از مدلهای  MODFLOW،MODPATH و MT3DMS استفاده شد. همچنین سه سناریوی بهبود بسترسازی کف لندفیل و کاهش میزان نفوذ شیرابه به 25 درصد، کاهش میزان استحصال از چاه پایین دست به 20 درصد، و جابجایی محل دفن پسماند به اندازه m100 به بالادست بررسی شد.یافته ها: نتایج مدلسازی نشان داد که در شرایط فعلی، شیرابه تولیدی با طی مسافت 608m در مدت 2158 روز خود را به چاه پایین دست می رسد. با اعمال سه سناریو به مدل عددی مشاهده گردید به ترتیب شیرابه با طی 613، 618 و 667m و مدت زمان 4000، 3250 و 4000 روز خود را به چاه پایین دست می رساند.نتیجه گیری:در زمینه مکانیابی محل دفن پسماندها و بررسی نشت شیرابه به آب های زیرزمینی، می توان با استفاده از مدل های عددی، مسیر و سرعت حرکت آلودگی را پیش بینی و تصمیم های مدیریتی جهت کاهش زمان و مسافت رسیدن آلودگی به آب های زیرزمینی اتخاذ نمود.

زمینه و هدف: ذرات معلق، اثرات منفی بسیاری بر سلامتی انسان ها و گیاهان و همچنین نقش بسیار مهمی در تغییرات آب و هوای جهانی دارند. با توجه به این که پارامترهای هواشناسی می توانند بر میزان غلظت و پراکنش آلاینده ها از جمله ذرات معلق موثر باشند، مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات روزانه، ماهانه و فصلی غلظت PM10 در فصول بهار، تابستان و پاییز و بررسی تاثیر پارامترهای هواشناسی بر میزان غلظت PM10 در فصول بهار، تابستان و پاییز انجام شد.مواد و روش ها: در این تحقیق، ابتدا تغییرات روزانه، ماهانه و فصلی غلظت PM10 در سال 1392 بررسی شد. سپس درجه ارتباط بین PM10 با پارامترهای هواشناسی توسط همبستگی پیرسون(Pearson correlation) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین به منظور پیش بینی غلظت PM10 از مدل رگرسیون استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه در بررسی میانگین روزانه غلظت PM10 در طول دوره مورد مطالعه، بیشترین غلظت PM10 در 22 مرداد 1392 (1077 mg/m3) و کمترین غلظت آن در 8 فروردین 1392 (42 mg/m3) بوده است. همچنین میانگین ماهانه نشان می دهد بیشترین غلظت در ماه مرداد (301.06 mg/m3) و کمترین غلظت در آبان ماه (152.16 mg/m3) بوده است. از نظر غلظت فصلی، بیشترین غلظت ذرات معلق (272.76 mg/m3) در فصل تابستان مشاهده می شود. بر اساس نتایج ، ذرات معلق با دما و سرعت باد همبستگی مستقیم، و با بارش و رطوبت نسبی همبستگی معکوس دارد.نتیجه گیری: بارش و رطوبت نسبی تاثیر معکوس، ولی دما و سرعت باد تاثیر مستقیم بر روی میزان غلظت ذرات PM10 دارند. همچنین میزان ضریب تشخیص در مدل رگرسیون، حاکی از آن است که 13، 25 و 6 درصد از تغییرات PM10 به ترتیب در فصول بهار، تابستان و پاییز، به وسیله پارامترهای هواشناسی استفاده شده در این مدل تشریح می شوند. با توجه به نتایج فوق می توان گفت که شرایط هواشناسی نامطلوب ممکن است به افزایش غلظت PM10 منجر شود.

زمینه و هدف: آلودگی هوا و اثرات بهداشتی آن، یک چالش اساسی در ایران می باشد. یکی از اقدامات موثر جهت کنترل کیفیت هوا، تعیین میزان واقعی آلاینده ها و توصیف کیفیت هوا در مقایسه با شرایط استاندارد می باشد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر کرمان و معرفی آلاینده مسوول در سال 1394 انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، داده های غلظت آلاینده های هوا از سازمان حفاظت محیط زیست کرمان به دست آمد. سپس شاخص کیفیت هوا برای آلاینده های معیار (CO, SO2, NO2, PM10, O3, Pm2.5) محاسبه گردید. بر مبنای سطح این شاخص، کیفیت هوا به گروه های خوب، متوسط، غیر بهداشتی برای گروه های حساس، غیر بهداشتی، خیلی غیر بهداشتی و خطرناک تقسیم بندی شد.یافته ها: کیفیت هوای شهر کرمان در سال 1394 در 7، 60، 29 و 4 درصد روزهایی که سنجش آلاینده ها انجام گرفت، به ترتیب در وضعیت پاک، سالم، ناسالم برای گروه های حساس و ناسالم قرار داشت. بهترین و بدترین کیفیت هوا در ماه های دی (فصل سرد) و فروردین (فصل گرم) مشاهده شد. آلاینده مسوول آلودگی هوا در این شهر،PM2.5 بود.نتیجه گیری: مسوول اصلی آلودگی هوای شهر کرمان در سال 1394، ذرات معلق بودند. این وضعیت ممکن است ناشی از طوفان های گردوغبار محلی و منطقه ای (به خصوص از مناطق جنوب غربی ایران و همچنین منطقه سیستان) باشد. بنابراین می بایست اقدامات لازم جهت کنترل این نوع آلودگی و نیز کاهش سطح تماس افراد جامعه با آن انجام گیرد.

زمینه و هدف: سیستم مدیریت زیست محیطی به دنبال ایجاد الزاماتی برای سازمان هاست تا کمترین آسیب را به محیط اطرافشان وارد کنند. یکی از مهم ترین جنبه های محیط زیستی نیروگاه های حرارتی، تاثیر بر روی منابع آبی است، زیرا علاوه بر مصرف بالای نیروگاه ها، پساب خروجی از نیروگاه ها نیز در طی فرآیند تولید، به انواع آلاینده ها آلوده می گردد. مطالعه حاضر با هدف بررسی کمی و کیفی جنبه های نافذ بر منابع آب مصرفی نیروگاه حرارتی و ارائه راهکارهای مدیریتی آن انجام شد.مواد و روش ها: پارامترهای کیفی پساب صنعتی نیروگاه در طول سال 1394 پایش شد تا در صورت عدم تطابق در غلظت آلاینده ها با استاندارد، ارزیابی های لازم صورت گیرد. بدین منظور، از نمونه های پساب صنعتی که پس از خنثی شدن به حوضچه تبخیر تخلیه می شود، اندازه گیری صورت گرفت. از آزمون Kolmogorov-Smirnov برای مقایسه آلاینده های پساب صنعتی با استاندارد محیط زیست استفاده شد. جنبه های نافذ بر اتلاف و آلوده سازی منابع آبی مصرفی نیروگاه با تکیه بر روش ارزیابی ریسک آنالیز مقدماتی خطر و ویلیام فاین شناسایی و اقدامات موثر جهت کاهش و پایش جنبه های شناسایی شده صورت گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه، پساب صنعتی با سطح اطمینان 99 درصد با لحاظ استاندارد محیط زیستی، فاقد آلودگی به عناصر سنگین است. از میان ریسک های تاثیرگذار بر منابع آبی، 77 ریسک با اولویت پایین، 60 ریسک با اولویت متوسط و 13 ریسک با اولویت بالا شناسایی شدند. بخش تصفیه خانه شیمی و واحد بخار، بیشترین تعداد ریسک های شناسایی شده را شامل شدند. از میان استراتژی های کنترل ریسک، کاهش شدت ریسک با 73 درصد موثرترین استراتژی انتخابی است. 14 درصد استراتژی ها مربوط به حذف، 10 درصد مربوط به انتقال و 3 درصد مربوط به پذیرش ریسک بود.نتیجه گیری: تلفیق روش های ارزیابی ریسک و اندازه گیری غلظت آلاینده های محیط زیستی با نظام مند ساختن فرآیند شناسایی جنبه ها، می توانند موجب افزایش دقت و صحت نتایج برآورد ریسک شوند.

زمینه و هدف: کروم شش ظرفیتی از جمله فلزات سنگین سمی و قابل حل در آب است که هم از طریق سیستم گوارش و هم از طریق پوست در بدن انسان جذب و ذخیره می گردد. میزان کروم در آب شرب شهر بیرجند بیش از حد مجاز است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی امکان حذف کروم شش ظرفیتی با استفاده از پودر و کربن مخروط کاج و مقایسه این دو جاذب با یکدیگر انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه برای محاسبه کارایی حذف (Re)، پارامتر های زمان تماس، pH، غلظت اولیة کروم شش ظرفیتی در محلول، غلظت جاذب بر میزان جذب این فلز و اثر دما بررسی شد. آزمایش ها به صورت ناپیوسته بر روی شیکر انجام گرفت.یافته ها: میزان جذب کروم به میزان قابل توجهی به pH محلول بستگی دارد و بیشترین میزان جذب زمانی حاصل شد که pH محلول در محدوده 3 برای پودر و 1 برای کربن مخروط کاج قرار داشت. حداکثر حذف کروم شش ظرفیتی برای پودر مخروط کاج 96.5 درصد و برای کربن حاصل از آن93.958 درصد بود. بر اساس نتایج، جذب یون محلول کروم شش ظرفیتی از طریق جاذب های مورد استفاده در این پژوهش، از مدل ایزوترمی لانگمیر به خوبی تبعیت می کند.نتیجه گیری: بیشترین میزان جذب کروم، توسط پودر مخروط کاج بود و می توان از مخروط کاج به عنوان یک روش موثر و ارزان قیمت در جهت حذف کروم شش ظرفیتی از پساب های آلوده استفاده کرد.

زمینه و هدف:یکی از مهم ترین آلاینده های زیست محیطی، ترکیبات رنگی هستند که به طور کلی در صنایع نساجی، کاغذسازی، لوازم آرایشی، غذا و چرم به کار می روند و تخلیه آنها به فاضلاب، اثرات زیان باری را به محیط زیست وارد می کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین کارایی خاکستر و پودر پسماند های گلاب گیری در حذف رنگ راکتیو آبی 29 از محلول های آبی انجام گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، بعد از تهیه جاذب پودر و خاکستر پسماند گلاب گیری، اثر پارامترهای مختلف بهره برداری از قبیل (3-10 PH)، غلظت اولیه رنگ (25, 50, 100, 300mg/L) زمان تماس (180-5 دقیقه) و دوز جاذب (0.5-g/L6) مورد مطالعه قرار گرفت. در نهایت نتایج توسط مدل های سینتیک و ایزوترم تحلیل گردید.یافته ها: در این پژوهش زمان تعادل پودر و خاکستر پسماند گلاب گیری به ترتیب 60 و min 45به دست آمد. حداکثر کارایی جاذب پودر و خاکستر به ترتیب معادل 74 و 91 درصد، در pH معادل 3، زمان تماس تعادلی و دوز جاذب 4g/L حاصل شد. مطالعات ایزوترم برای هر دو جاذب با مدل فروندلیخ مطابق بودند. معادلات سینتیکی نیز از مدل شبه درجه دوم بهتر پیروی می کردند.نتیجه گیری: پودر و خاکستر پسماندهای گلاب گیری می توانند به عنوان یک جاذب موثر، در دسترس و ارزان قیمت در حذف آلاینده های رنگی از محیط های آبی مورد استفاده قرار گیرند.