گردشگری و اوقات فراغت
سال:1402 | دوره:8 | شماره:15 |تعداد مقالات:12

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل تأثیرات گردشگری روستایی بر معیشت پایدار روستاییان (مطالعۀ موردی: روستاهای وامنان و کاشیدار شهرستان آزادشهر) است. روش شناسی پژوهش توصیفی - تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. در گردآوری اطلاعات از روش اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی استفاده شده است. جامعۀ آماری این پژوهش را 3800 نفر از خانوارهای ساکن در روستاهای وامنان و کاشیدار شهرستان آزادشهر در سال 1401 تشکیل می دهند که حجم نمونۀ پژوهش براساس محاسبۀ فرمول کوکران 348 نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری از نوع آسان (در دسترس) است و برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استفاده شده است. در تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های استنباطی مرتبط با اهداف پژوهش، آلفای کرونباخ، تی دوجمله ای، کروسکال ـ والیس استفاده شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که تأثیرات گردشگری بر بعد اقتصادی با میانگین 791/1، بعد اجتماعی با میانگین 829/1، بعد زیست محیطی با میانگین 244/2 و بعد نهادی با میانگین 355/2 مطلوب بوده است.

هدف از پژوهش حاضر کشف روابط میان متغیرهای کیفیت و ارزش ادرا ک شده، رضایتمندی و اهداف وفاداری با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) است. این پژوهش با توجه به هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ پیمایشی و از نوع هم بستگی است. جامعۀ آماری پژوهش را گردشگران روستایی در ده روستای پربازدید اطراف مشهد مقدس تشکیل می دهند که عبارت اند از روستاهای زشک، خادر، شاندیز، عنبران، کنگ، دهسرخ، جاغرق، اندرخ، نغندر و اخلمد است. براساس فرمول کوکران، تعداد 384 نفر به روش نمونه گیری غیراحتمالی سهمیه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامۀ استاندارد ژائوتینگ و همکاران (2020) بوده است. روایی مدل و ارتباط میان متغیرهای پژوهش از روش مدل یابی معادلات ساختاری تأیید شد. برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. داده های آزمون فرضیه ها با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل تجزیه وتحلیل شدند. با توجه به نتایج به دست آمده، کیفیت درک شدۀ گردشگر روستایی تأثیر مثبت و معناداری بر ارزش ادراک شده می گذارد و رضایت وی را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین ارزش ادراک شدۀ گردشگر روستایی تأثیر مثبت و معناداری بر رضایت گردشگر روستایی دارد. علاوه براین، رضایت گردشگر روستایی تأثیر مثبت و معناداری بر قصد بازدید مجدد، تمایل به پرداخت برای محصولات ویژۀ روستایی و تبلیغ دهان به دهان دارد.

امروزه با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در کشور، اهمیت توجه به نیازهای این قشر نیز بیش از پیش احساس می­شود. همه افراد در طول زندگی بحران­ها و ناملایماتی را تجربه می­کنند که با تاب­آوری در این شرایط می­توانند خود را حفظ کنند؛ از جمله این بحران­ها، بحران دوران سالمندی است که همه افراد در این سن باید به نحوی با آن کنار بیایند. لذا این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین رضایت از اوقات فراغت و تاب­آوری سالمندان با در نظر گرفتن شش مؤلفه: روانشناختی، آموزشی، اجتماعی، آرامش، فیزیولوژیکی و زیبایی­شناختی سعی در تبیین ارتباط و تأثیر این دو مؤلفه دارد. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین رضایت از اوقات فراغت و تاب­آوری سالمندان با در نظر گرفتن شش مؤلفه: روانشناختی، آموزشی، اجتماعی، آرامش، فیزیولوژیکی و زیبایی شناختی سعی در تبیین ارتباط این دو مؤلفه دارد. از نظر روش­شناسی پژوهش حاضر کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می­باشد. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. جهت آزمون فرضیه­ها با توجه به ماهیت پژوهش حاضر، داده­های مورد نیاز از طریق ابزار پرسشنامه و به دو صورت مجازی و میدانی با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس از میان نمونه ای متشکل 356 نفر از سالمندان شهر تهران گردآوری شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین رضایت از اوقات فراغت و تاب­آوری سالمندان ارتباط معناداری وجود دارد. این واقعیت حاکی از آن است مادامی که پاسخگویان شرایط مناسبی برای گذران اوقات فراغت خود داشته باشند، به همان میزان نیز تاب آوری بالایی را تجربه می­کنند. همچنین تمامی فرضیه های فرعی این پژوهش با شدت ضریب همبستگی بالایی تأیید شدند؛ به این معنا که ابعاد شش گانه اوقات فراغت با تاب آوری رابطه مثبت و معناداری دارند.

با توجه به روند کنونی جهان به سمت سالخوردگی و هم زمان با افزایش جهانی جمعیت سالمندان، ایران نیز با افزایش جمعیت سالمندی مواجه است. از سوی دیگر، بحث اوقات فراغت یکی از موضوعات مطرح در حوزۀ کیفیت زندگی سالمندان است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف مطالعه پیرامون تأثیر رفتارهای فراغتی در کیفیت زندگی ذهنی ـ ادراکی سالمندان انجام شده و سالمندان شهر تهران را به منزلۀ مطالعۀ موردی انتخاب کرده است. پژوهش حاضر، به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و، به لحاظ روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی از نوع هم بستگی و، به لحاظ گردآوری داده ها و اطلاعات نیز، از نوع تحقیقات پیمایشی با ابزار پرسش نامه است. جامعۀ موردنظر افراد بالای 60 سال ساکن شهر تهران بودند که، به دلیل وجود بحران کرونا و دشواری دسترسی به نمونۀ موردنظر، با روش نمونه گیری در دسترس (آسان) انتخاب شدند. به منظور تجزیه وتحلیل داده های پژوهش، نرم افزار SPSS به کار گرفته شد و، برای آزمودن فرضیه های پژوهش، از آزمون هم بستگی استفاده شد. تتایج نشان داد تمام فرضیه های تحقیق قابل قبول است و رفتارهای فراغتی در ابعاد کیفیت زندگی ذهنی ـ ادراکی شامل سلامت جسمانی، سلامت روانی، روابط اجتماعی و سلامت محیطِ سالمندان شهر تهران تأثیر مثبت دارد. همچنین، به طور کلی، رفتارهای فراغتی در کیفیت زندگی ذهنی ـ ادراکی سالمندان شهر تهران تأثیر مثبت دارد. در پایان، ضمن اشاره به محدودیت های تحقیق، پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج برای تحقیقات آتی ارائه شده است.

با توجه به رشد روزافزون اوقات فراغت و پدیدآمدن سرگرمی های نو و مدرن در سبک زندگی انسان امروزی، ترسیم جایگاه این سرگرمی ها در سبک زندگی یکی از چالش های اخلاقی عصر حاضر است. با توجه به مضرات و فواید سرگرمی های نو، باید روشن شود این سرگرمی ها با چه شرایطی می توانند مفید باشند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی بررسی آموزه های اخلاق اسلامی و به طور خاص ادلۀ ترغیب کننده به سرگرمی در این زمینه است. در این مقاله، به این نتایج رسیدیم که از سرگرمی ها نیز می توان برای رسیدن اهداف اسلامی استفاده کرد و اسلام با بیان بایدها و نبایدهای اخلاقی، معیارهایی برای این استفادۀ مطلوب مطرح می کند. براین اساس، سرگرمی مطلوب بیهوده نیست و در راستای مسئولیت های اساسی تعیین شده برای انسان است، حلال است، به کرامت انسان لطمه نمی زند، و در پرداختن به آن اعتدال رعایت می شود. همچنین براساس آموزه های ترغیب کننده به سرگرمی، برخی از خواص و کارکردهای سرگرمی های مطلوب عبارت اند از: یادگیری و آموزش، ایجاد تفریح و شادی، ایجاد آرمیدگی و تجدید قوا، شکوفاکردن استعدادها، ایجاد توسعۀ اقتصادی و تنوع در زندگی.

هدف: صنعت گردشگری ایران برای تحقق اهداف و برنامه های تدوین شده، نیازمند به کارگیری شیوه های علمی و کارآمد مدیریتی است تا با حداقل هزینه، حداکثر کارایی را داشته باشد و همچنین در میدان رقابت، نیازمند راهبردی برای منحصربه فردبودن است. در این راستا، کسب مزیت رقابتی، استفاده از هوش تجاری و همچنین بهبود مدیریت ارتباط با مشتریان (گردشگران) راهگشای تداوم بقا و رشد و شکوفایی هرچه بیشتر در بازار سخت رقابتی این صنعت است. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر هوش تجاری در مدیریت ارتباط با مشتری با هدف افزایش مزیت رقابتی است که در سطح دفاتر خدمات مسافرتی شهر تهران انجام شده است.روش: پرسش نامۀ استاندارد این تحقیق، براساس اهداف و فرضیه‏های پژوهش، مشتمل بر 3 متغیر و 94 سؤال است که ازطریق نمونه‏گیری تصادفی طبقه‏ای در بین 327 نمونۀ آماری توزیع شد. همچنین روش تحقیق از نوع توصیفی _ کاربردی بوده و از نظر نحوۀ گردآوری داده ها، در زمرۀ تحقیقات هم بستگی قرار می‏گیرد.یافته‏ها: نتایج تحلیل داده ها در نرم افزارهای اس پی اس اس و اسمارت پی.‏ال‏.اس نشان دادند که هوش تجاری با مدیریت ارتباط با مشتری روابط مثبت و معناداری دارد. تأثیر مدیریت ارتباط با مشتری بر مزیت رقابتی هم تأیید شد. همچنین تأثیر هوش تجاری در مزیت رقابتی و رابطۀ مثبت و معنی‏دار میان آن ها نیز تأیید شد.نتیجه‏گیری: براساس نتایج سایر آزمون‏های پژوهش، به منظور بهبود عملکرد و سیاست‏های بخش دولتی و صاحبان این کسب وکارها در راستای بهبود شاخص‏های اقتصادی آن در سطح داخلی و برون سازمانی راهکارها و توصیه‎هایی ارائه شده است.

امروزه گردشگری یکی از حقوق مسلم شهروندی به شمار می رود. اشاعۀ این گفتمان به تلاش های گستردۀ برنامه ریزان، سیاست گذاران و مجریان حوزۀ گردشگری و رفاه اجتماعی به منظور بهره مندی آحاد جامعه از این حق منجر شده است. به رغم این تلاش ها، همچنان شاهد موانع و مسائل شایان توجهی پیش روی گروه های خاصی از جامعه هستیم. سالمندان ازجمله گروه های جمعیتی هستند که به رغم نیاز برای کسب تجربۀ مطلوب از سفر، با چالش ها و موانعی جدی مواجه اند. با هدف رفع این موانع و تحقق تام گردشگری دردسترس لازم است گام هایی دقیق در قالب سیاست گذاری برداشته شود. بدیهی است سیاست گذاری صحیح برای رفع موانع، در گرو شناسایی دقیق آن هاست؛ بدین منظور در پژوهش پیش رو تلاش شده است با اتکا به روش کیفی و ابزار مصاحبۀ نیمه ساختاریافته به واکاوی و تحلیل موانع گردشگری سالمندان (گردشگری نقره ای) پرداخته شود. در پژوهش حاضر، داده ها به روش تماتیک تحلیل شده و نرم افزار استفاده شده برای تحلیل اطلس تی آی است. بنابر یافته های پژوهش، موانع گردشگری سالمندان در قالب مقوله های فردی، اقتصادی، مدیریتی و ساختاری سامان دهی می شوند.

زنان علاوه بر فعالیت های خانگی، در فعالیت های بیرون از خانواده نیز سهم زیادی از نیروی انسانی را به خود اختصاص داده اند. صنعت گردشگری سلامت یکی از صنایعی است که زنان حضور پررنگی در آن دارند؛ درحالی که در مطالعات انجام شده در حوزۀ گردشگری سلامت، توانمندسازی زنان بررسی نشده است. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی توانمندسازی زنان در صنعت گردشگری سلامت است. در این پژوهش، که دارای رویکرد آمیخته است، عوامل توانمندسازی زنان در صنعت گردشگری سلامت و اولویت بندی عوامل شناسایی شده در سطح استان یزد بررسی شده است. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات در فاز اول، از روش تحلیل تم و در فاز دوم، از روش مدل سازی ساختاری ـ تفسیری استفاده شده است. نتایج پژوهش 31 توانمندساز را شناسایی کرده اند که با استفاده از پنل خبرگان اولویت بندی شدند. به این ترتیب که عامل اجتماعی بیشترین اثر پذیری و عوامل سیاسی و روان شناختی بیشترین اثر گذاری را دارند. این تحقیق رویکرد جدیدی درخصوص توانمندسازی زنان در گردشگری سلامت ارائه کرده است؛ به این ترتیب که بیشترین عوامل شناسایی شده مربوط به دستۀ اجتماعی هستند. به همین دلیل، بهبود رفتارهای اجتماعی و محیط جامعه ای که در آن زندگی می کنند به توانمندسازی بیشتر زنان منجر می شود.

ازآن جایی که رویکرد تاب آوری سبب تقویت گردشگری در برابر سوانح و بحران ها می شود و توانایی آن را برای جذب و کاهش تغییرات افزایش می دهد، یکی از رویکردهای جدید مؤثر برای ادامهٔ توسعهٔ گردشگری تاب آوری است. شهر شیراز یکی از شهرهای مهم گردشگری کشور و جهان است که، با توجه به این که در آن سوانح گوناگونی ازجمله سیل و حملات تروریستی رخ داده است و این اتفاقات در توسعهٔ گردشگری آن اختلال ایجاد کرده اند، در امر توسعهٔ گردشگری خود نیازمند بهره گیری از رویکرد تاب آوری است. هدف از این پژوهش سنجش منابع داخلی و خارجی گردشگری شیراز و مقایسهٔ آن با رقبا و درنهایت ارائهٔ راهبردهای لازم برای دستیابی به توسعهٔ گردشگری با رویکرد تاب آوری است. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی و هدف آن کاربردی است. گرد آوری اطلاعات با استفاده از دیدگاه های کارشناسان در چند نوبت با استفاده از پرسش نامه انجام شده است. از نظر روایی، پرسش نامه را استادان حوزهٔ مربوطه تأیید کرده اند و پایایی آن براساس نتیجهٔ آزمون آلفای کرونباخ 0.915 است که پایایی بالای آن را نشان می دهد. متغیر مستقل و وابسته به ترتیب تاب آوری و توسعهٔ گردشگری است. جامعهٔ آماری آن شهر شیراز و نمونهٔ آماری 33 نفر از کارشناسان حوزهٔ گردشگری (شامل کارمندان، دانشجویان، استادان دانشگاه و صاحبان کسب وکار) است که به صورت گلوله برفی انتخاب شده اند. نتایج حاکی از آن است که بخش عمدهٔ منابع گردشگری شیراز با رویکرد تاب آوری از نظر استراتژیک در شرایط متعادل و نزدیک به هم قرار دارند و از نظر وزن و تناسب راهبردی اختلاف چندانی با هم ندارند. زیرساخت های مناسب حمل ونقل هوایی و زمینی، سرمایه گذاری زیاد بخش دولتی و خصوصی، در زمینهٔ گردشگری در شیراز، وجود جاذبه های متعدد و متنوع و تبلیغات قوی در زمینهٔ جذب گردشگر از راهبردی ترین منابع شهر شیراز به شمار می روند. درنهایت، راهبردهایی برای توسعهٔ گردشگری شیراز با رویکرد تاب آوری ارائه شده است.

یکی از انواع زنجیره تأمین، گردشگری سلامت است که فرصت خوبی را برای کشورهای درحال توسعه فراهم می کند تا با ارائه خدمات باکیفیت و ارزان گردشگران سلامت را از کشورهای مختلف جهان جذب کنند؛ اما تاکنون پژوهش چندانی در این زمینه انجام نشده است. به همین منظور، هدف این پژوهش، شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر موفقیت زنجیره تأمین گردشگری سلامت شهر شیراز بود. روش­  پژوهش توصیفی پیمایشی است. 56 نفر از گردشگران سلامت که به شهر شیراز سفر کرده بودند، به صورت غیر تصادفی انتخاب و مصاحبه شدند. داده ها و سناریوها با استفاده از تکنیک نگاشت شناختی فازی تحلیل و مدل پژوهش با استفاده از تحلیل شبکه های اجتماعی طراحی شدند که بدین منظور از نرم افزارهای FCMapper و Ucinet استفاده شد. در راستای موفقیت زنجیره تأمین گردشگری سلامت شهر شیراز، عوامل متعددی دخیل هستند که از میان عوامل برنامه ریزی راهبردی مناسب، انعطاف پذیری در ارائه خدمات و سیاست دولت برای توسعه گردشگری سلامت به ترتیب بیشترین اهمیت را داشتند؛ زیرا از مرکزیت بیشتری برخوردار بودند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با تدوین برنامه راهبردی بلندمدت به منظور تخصصی سازی بیمارستان ها و مجهز نمودن بیمارستان ها و مراکز درمانی و بهبود زیرساخت های گردشگری و درمانی، ایجاد شرایطی به منظور ارائه خدمات متنوع به گردشگران با شرایط و موقعیت های مالی و اجتماعی متفاوت بتوان موجب افزایش تعداد گردشگران شد.

این پژوهش با هدف کیفی سازی اوقات فراغت زنان و دختران در خانواده با رویکرد مبتنی بر فعالیت های جسمانی و ورزشی انجام شد. پژوهش حاضر از لحاظ فلسفی تفسیری، از لحاظ ماهیت اکتشافی تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. روش پژوهش کیفی بود که با روش داده بنیاد با رویکرد گلیزر انجام شد. جامعه مشارکت کننده متشکل از کلیۀ خبرگان مرتبط با اوقات فراغت با رویکرد ورزشی در کشور که شامل اساتید رشتۀ تربیت بدنی و علوم ورزشی، بانوان نخبۀ ورزشی، کارشناسان ورزش بانوان در وزارت ورزش و اداره کل ورزش و جوانان بودند. روش نمونه گیری، نظری (نمونه گیری هدفمند) بود و اشخاص آگاهانه انتخاب و با مراجعه به آن ها مهم ترین و عمیق ترین اطلاعات توسط ابزار مصاحبۀ نیمه ساختاریافته جمع آوری شدند و معیار هم تحقق اشباع نظری بود. میانگین مدت زمان مصاحبه ها 30 دقیقه بود. از تحلیل تفسیری با استفاده از کدگذاری واقعی و کدگذاری نظری برای تحلیل محتوای مصاحبه ها استفاده شد. اعتمادپذیری مصاحبه ها از طریق مرور و اصلاح یافته ها و تأیید کدگذاری هر مصاحبه به دست مصاحبه شونده محقق شد. پایایی مصاحبه ها نیز با استفاده از حسابرسی فرایند و توافق درون موضوعی 67 درصد تأیید شد. نتایج حاصل از کدگذاری مصاحبه ها که 90 مفهوم در قالب 11 مقولۀ فرعی و 3 مقولۀ اصلی «عوامل تأثیرگذار بر انتخاب فعالیت بدنی و ورزش برای فراغت زنان و دختران»، «اقدامات لازم»، «پیامدهای انجام فعالیت بدنی و ورزش در اوقات فراغت زنان و دختران» دسته بندی شد. مطابق نتایج پژوهش به متصدیان حوزۀ ورزش و فراغت زنان و دختران پیشنهاد می شود که با سیاست گذاری های درست، تبعیض جنسیتی را به حداقل رسانند و سرانۀ ورزشی و تفریحی بانوان را افزایش دهند. به موضوعاتی همچون ارتقای سواد حرکتی بانوان در جامعه، الگوسازی و بهبود نگرش عمومی به فعالیت جسمانی و ورزشی بانوان، تنوع دادن به فعالیت های تفریحی ـ ورزشی برای بانوان، ارائۀ تخفیف های مالیاتی و بیمه برای فعالان عرصۀ ورزش و سایر مواردی که در پژوهش اشاره شد توجه ویژه ای داشته باشند.

امروزه گردشگری موسیقی در برنامه ریزی های توسعۀ گردشگری کشورهای مختلف جهان بسیار مورد توجه است. ایران با داشتن گنجینه های بی شماری از انواع موسیقی های منحصربه فرد، ظرفیت ها و زمینه های معتنابهی برای توسعۀ گردشگری موسیقی دارد، اما در این راستا موانع و مشکلات عدیده ای رشد و پیشرفت در این زمینه را متوقف یا کند ساخته است. در این پژوهش کاربردی ـ توسعه ای، به روش توصیفی ـ تحلیلی و کیفی براساس مطالعۀ کتابخانه ای و میدانی، احصاءنظر صاحبن ظران و با اتکا بر تجارب تخصصی و شغلی نگارندگان، موانع آسیب رسان و بازدارندۀ توسعۀ گردشگری موسیقی در ایران شناسایی، معرفی، تبیین و تحلیل شده است. یافته های حاصل از این پژوهش، که صرفاً از منظر صنعت گردشگری وجوهات موسیقی ایران را مورد مداقه و آسیب شناسی قرار داده است، نشان می دهند سیزده محدودیت که نشئت گرفته از چهار آسیب اصلی شناختی، مدیریتی، زیرساختی و ماهیتی هستند، سبب ساز توسعه نیافتن و رکود گردشگری موسیقی در ایران شده است. با شناخت دقیق ابعاد و آثار این محدودیت ها و مرتفع ساختن آن ها می توان شاهد رشد، توسعه و شکوفایی گردشگری موسیقی ایران بود.