مجله طب نظامی
سال:1402 | دوره:25 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

نامه به سردبیر در راستای اهداف بلند مدت تاسیس دانشکده داروسازی بقیهاهلل )عج(، هفتمین همایش داروسازی نظامی و شرایط اضطراری با محوریت "جایگاه تولید دانش بنیان در تهیه و تامین داروها و تجهیزات پزشکی" در تاریخ 24 آذرماه 1401 برگزار گردید. این همایش با مقدمهای از دکتر غالمرضا پورحیدری آغاز و با سخنرانی آقایان دکتر عبدالمجید چراغعلی، دکتر حسن ابوالقاسمی، دکتر مصطفی قانعی، دکتر یونس پناهی، دکتر محمود بیگلر، دکتر محمدرضا نورانی، دکتر جعفر امانی هارونی و دکتر سیدحسامالدین شریفنیا تداوم یافت که به اختصار گزیدهای از مطالب مطروحه عرضه میگردد. داشتن قدرت مستلزم اقتصاد قوی است و رشد اقتصادی نیازمند دسترسی به بازارهای بینالمللی و تولید محصوالت بهینه بر پایه دانش است که درک این موضوع نقش فناوری در صنعت و تولید ثروت را نشان داده و موجب تقویت همکاریهای بین رشتهای گردید. لذا بسیاری صنایع اقدام به سرمایهگذاری در مراکز علمی نمودند و دانشگاهها به سمت تامین نیاز صنایع حرکت نمودند.

بیماری کووید-19 یکی از مهلک ­ترین بیماری­ های ویروسی است که از زمان پیدایش آن همه ابعاد زندگی بشر را با مشکلاتی جدی مواجه کرده است. بروز عوارض عصبی در سیستم عصبی مرکزی (CNS) یکی از خطرناک­ترین و نگران­ کننده ­ترین مشکلات در بیماران مبتلا به انواع شدید این بیماری است که می ­تواند به شکل­ های مختلفی از جمله سکته­ های هموراژیک و ایسکمیک، سندرم انسفالوپاتی برگشت پذیر خلفی (PRES)، ترومبوز سینوس ورید مغزی (CVST)، اختلالات عمومی CNS (مانند تشنج، مننژیت، و آنسفالیت)، نوروپاتی­ های محیطی (مانند سندرم گیلن باره و نوروپاتی های جمجمه) و همچنین عواقب پس از عفونت (کووید طولانی) و اختلالات روانی مختلف تظاهر کند. یافته­ های جدید حاکی از آن است که تهاجم عصبی ویروس SARS-CoV-2 به سیستم اعصاب مرکزی می تواند از طریق مکانیسم های مختلف از جمله ورود به عصب بویایی، آلوده­ سازی اندوتلیال عروقی، و عبور لکوسیت های آلوده از سد خونی مغزی رخ دهد. توجه و شناخت بهتر این اختلالات می­ تواند در وهله اول نرخ مرگ و میر و شدت بیماری را کاهش دهد، همچنین می ­تواند در کاهش مشکلات مربوط به بیماران جهت بازگشت هرچه سریع­تر آن­ها به زندگی عادی کمک کند. با تاکید بر اهمیت مدیریت صحیح بالینی این اختلالات در بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این بیماری، مطالعه حاضر سعی دارد مهمترین یافته ­های مطالعات مربوط به اختلالات عصبی و CNS مرتبط با بیماری کووید-19 را مرور کند.

زمینه و هدف: با شیوع ویروس کرونا و با توجه به اهمیت فعالیت­ های ورزشی در شرایط فیزیولوژیکی و روانی افراد، فعال ماندن در این دوران از اهمیت ویژه­ ای در پیشگیری از ابتلا به کروناویروس برخوردار است. بنابراین تمرینات ورزشی منظم فواید زیادی برای سلامتی از جمله بهبود عملکرد سیستم تنفسی و قلبی-عروقی دارد. هدف از این پژوهش تاثیر فعالیت­ های ورزشی در عملکرد سیستم تنفسی و قلبی-عروقی در دوران همه ­گیری کروناویروس است. روش ها: این مطالعه یک پژوهش مروری است، و از طریق جستجو مقالات فارسی و انگلیسی موجود در پایگاه­ های اطلاعاتی SID، Magiran ،CIVILICA ،Google Scholar ،Science Direct ،PubMed با استفاده از کلمات کلیدی Sports activities ،Respiratory، Cardiovascular، Coronavirus، COVID-19 و سایر کلمات کلیدی مرتبط به همراه معادل فارسی و همچنین بدون محدودیت زمانی انجام شد. از مجموع 83 مقاله مروری، 57 مقاله که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در دسامبر 2019 ویروسی به نام کروناویروس 2019 (کووید-19) اولین بار در شهر ووهان چین شناسایی و به سرعت به همه ­گیری جهانی تبدیل شد. عفونت ­های ویروسی تنفسی و قلبی-عروقی بیشترین درصد مرگ و میر را تشکیل می دهند. بسیاری از بیماران مبتلا به کووید-19 دچار نارسایی شدید تنفسی می­ شوند. همچنین کووید-19 باعث ایجاد آسیب بافتی گسترده در قلب می ­شود و عفونت ایجاد شده در عضله قلب منجر به سکته حاد قلبی، نارسایی قلبی-عروقی و آریتمی می­ گردد. بنابراین فعالیت ورزشی منظم با در نظر گرفتن اقدامات پیشگیرانه بهداشتی، از مهمترین عوامل مقابله با عفونت­ های کروناویروس به شمار می­ رود. نتیجه گیری: بر اساس مطالعات صورت گرفته به نظر می­ رسد که انجام فعالیت ورزشی منظم با شدت متوسط می ­تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و خطر ابتلا به عفونت­ های ویروسی در سیستم تنفسی و قلبی-عروقی کاهش یابد. ولی انجام فعالیت ورزشی با شدت بالا یا به مدت طولانی باعث ایجاد اثرات مخرب و تضعیف سیستم ایمنی بدن می­ گردد و خطر ابتلا به عفونت­ های تنفسی و قلبی-عروقی را در دوره همه ­گیری کروناویروس افزایش می ­دهد.

حوادث مسمومیت ­های شیمیایی یک مشکل مهم بهداشتی و با سابقه ای طولانی، در سراسر جهان است و بروز آن در مؤسسات آموزشی ایران در سال 1401 و ضرورت اقدامات پیشگیرانه، سبب توجه ویژه مسئولین به این حوادث گردید. این مطالعه با هدف مروری بر تبیین اصول و الزامات پیشگیری و مدیریت حوادث مسمومیت در مراکز آموزشی انجام شد. مقاله از نوع مروری نقلی است که با جستجوی کلمات کلیدی در تمام پایگاه ­های اطلاعاتی بر خط ملی و جهانی از سال 1373 تا 1401 انجام شد. به علت کمبود مقالات مرتبط، تعدادی کتاب، دستورالعمل و وبگاه معتبر مرتبط نیز بررسی شد. در حوادث عمدی منجر به مسمومیت غالباً مواجهه مردم از نوع استنشاقی، چشمی و پوستی است. کودکان و دانش ­آموزان حساس بوده و اولین کسانی هستند که در معرض خطر هستند و علائم نشان می دهند. مدیریت بهینه حوادث مستلزم وجود برنامه­ های راهبردی پیشگیرانه جهت حذف یا کاهش شدت خطر است. تمام افراد حاضر در مراکز آموزشی می بایست نکات بهداشتی پیشگیرانه مواجهه با مواد شیمیایی را آموزش دیده و آگاهی کافی کسب نمایند. در صورت بروز حادثه، آمادگی و پاسخ به موقع به خصوص شناسایی و ثبت علائم اولیه بالینی مصدومین و مشخصات عامل شیمیایی، جهت تشخیص سریع عامل و سرعت عمل در تصمیم­گیری جهت مدیریت بهینه حادثه و ممانعت از ایجاد ترس جمعی و اختلال در امنیت روانی مردم، ضروری است. نتایج این مطالعه نشان می ­دهد ایجاد انگیزه و آموزش راهبردهای پیشگیرانه به افراد جهت انجام رفتارهای ارتقاء­دهنده سلامت، ایمن و کاهش رفتارهای نادرست، نقش مؤثری در کاهش بروز شرایط خطرناک و پیشگیری از مسمومیت ­ها دارد و در صورت وقوع حادثه، کمک می ­کند تا در سریع­ترین زمان ممکن، خدمات لازم ارائه شود. انتظار است با اطلاع ­رسانی و اجرای درست الزامات توصیه شده در این مقاله، کمک مؤثری به ارتقا پایداری ملی در برابر تهدیدات مشابه در آینده شود و با کاهش بروز و شدت مسمومیت­ ها، شرایط برای حفظ و ارتقای سلامت آحاد مردم و در نتیجه به حداقل رسیدن آسیب­ پذیری جامعه فراهم شود و در آینده چنین حوادثی در سطح کشور تکرار نشوند.

زمینه و هدف: ارائه­ دهندگان مراقبت های بهداشتی به دلیل شیفت های کاری مختلف حجم کاری بالایی دارند، بنابراین همیشه در معرض افزایش اختلالات خواب، کاهش تاب ­آوری و در نتیجه کاهش رضایت شغلی هستند. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین بار ذهنی کار، فرسودگی شغلی، رضایت شغلی، تاب آوری و اختلالات خواب در میان پرستاران در سال 1400 است. روش ها: جامعه پژوهش شامل کلیه کارکنان پرستاری یک بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی شهر تهران به تعداد 1000 نفر بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 278 نفر محاسبه شد که به روش در دسترس و بر اساس معیارهای خروج 274 نفر حجم نمونه نهایی این مطالعه بود. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه NASA-TLX، پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاخ (MBI)، پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا (MSQ)، پرسشنامه کیفیت خواب پیترزبورگ و پرسشنامه تاب­آوری(CD. RSC) بود. در نهایت داده ها با استفاده از نرم ­افزارهای SPSS نسخه 25 و AMOS نسخه 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این پژوهش 171 نفر زن (62/4 درصد) و 103 نفر مرد (37/6 درصد) بررسی شدند. بر اساس شاخص ­های برازش 1/650=CFI=0/912, TLI=0/906, RMSEA=0/049, χ2/df برازش خوبی بین مدل و داده های به دست آمده مشاهده شد. نتایج ارائه شده حاکی از آن است که بار ذهنی کار تأثیر مثبت و معناداری بر فرسودگی شغلی دارد (P<0.001, β=0.202). همچنین تأثیر منفی بار ذهنی کار بر تاب آوری (P<0.001, β=0.334) و رضایت شغلی (P<0.001, β=0.356) پذیرفته شده است. نتایج این مطالعه تأثیر مثبت بار ذهنی کار بر اختلالات خواب را تایید می­کند (β=0.166, P<0.05). علاوه بر این، نتایج نشان داد که فرسودگی شغلی تأثیر مثبتی بر اختلالات خواب دارد (β=0.153, P<0.05). نتیجه گیری: پیشنهاد می شود با برنامه ریزی، آموزش و مدیریت درست فاکتورهای بررسی شده در این مطالعه می­ توان در جهت افزایش سلامت پرستاران و بالتبع بالابردن ارائه خدمات آن­ ها به بیماران نقش مهمی ایفاد کرد.

زمینه و هدف: برای بهبود عملکرد تنفسی افراد مبتلا به کووید–19، درمان های مختلفی ارائه شده است. تحقیق حاضر با هدف مقایسه اثر دو روش تمرین تنفسی دیافراگمی و هوازی بر عملکرد ریه بیماران بهبود یافته از کووید-19 انجام شد. روش ها: این مطالعه از نوع نیمه تجربی با دو گروه تمرین و یک گروه کنترل بود. از میان زنان بهبودیافته کووید-19 مراجعه کننده به بخش های ریوی و کرونایی مراکز درمانی شهرستان زابل در سال1401، 30 نفر (با محدوده سنی 25 تا 40 سال) با 20 تا 40 درصد درگیری ریوی به صورت هدفمند و در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در 3 گروه تمرین تنفسی دیافراگمی (10 نفر)، تمرین ورزشی هوازی (10 نفر) و گروه کنترل (10 نفر) تقسیم شدند. برای اندازه گیری حداکثر اکسیژن مصرفی از آزمون شاتل و برای اندازه گیری شاخص های عملکرد ریوی از دستگاه اسپیرومتری استفاده شد. برنامه گروه های تمرین شامل 3 جلسه در هفته به مدت هشت هفته بود. تفاوت درون گروهی با روش t زوجی و تفاوت بین­ گروهی با روش تحلیل واریانس یکطرفه توسط نرم ­افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج آزمون t زوجی نشان داد، مقادیر حداکثر اکسیژن مصرفی و شاخص های عملکرد ریوی در گروه های تمرین ورزشی هوازی (PFEF<0.001), PFEV<0.001, PFVC<0.001, PVo2max<0.001) و گروه تمرین تنفسی دیافراگمی (PFEF=0.002, PFEV=0.001, PFVC<0.001, PVo2max<0.001) افزایش یافته است، درحالی­ که میانگین شاخص FEV1/FVC بعد از مداخله، در گروه های تمرین، تغییری نکرد (Paerobics = 0.92, Pdiaphragmatic = 0.77). همینطور نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه، نشان داد، افزایش مقادیر حداکثر اکسیژن مصرفی (0/001=P) و شاخص های عملکرد ریوی (PFEF=0.002, PFEV=0.002, PFVC=0.003) پس از تمرین هوازی، نسبت به تمرین تنفسی دیافراگمی، بیشتر بود. نتیجه گیری: روش های تمرین تنفسی دیافراگمی و تمرین ورزشی هوازی هر دو در اصلاح عملکرد ریۀ بیماران بهبودیافته از کووید-19 مؤثر بوده و اثر تمرینات ورزشی هوازی بیشتر از تمرینات دیافراگمی است.

زمینه و هدف: مقاومت به انسولین یک اختلال متابولیکی است که با عدم پاسخ مناسب بافت­ ها به ترشح انسولین و هایپرانسولینمیا شناخته می ­شود. این ناهنجاری متابولیکی نقشی اساسی در پاتوژنز بیماری های مختلف دارد؛ به نظر می رسد تغییر در سبک زندگی نظیر اجرای فعالیت ورزشی و استفاده از مکمل های غیردارویی موجب تعدیل این وضعیت می گردد؛ لذا، پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثر تمرین هوازی و مکمل یاری وانادیم-روی بر ترکیب بدن، پروفایل لیپیدی و شاخص مقاومت به انسولین در رت های تغذیه شده با شربت فروکتوز انجام شد. روش ها: در این پژوهش تجربی، 56 سر رت نر با نژاد ویستار به طور تصادفی در 7 گروه (هر گروه 8 سر)، شامل: 1. گروه کنترل سالم، 2. گروه کنترل فروکتوز ، 3. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت متوسط، 4. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت بالا، 5. گروه فروکتوز + مکمل وانادیم-روی، 6. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت متوسط + مکمل وانادیم-روی و 7. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت بالا + مکمل وانادیم-روی قرار گرفتند. پروتکل تمرین هوازی با شدت متوسط شامل دویدن به میزان 12 تا 54 دقیقه با سرعت 12 تا 20 متر در دقیقه و شیب 5 تا 15 درجه نوارگردان (هفته اول تا هشتم) و تمرین هوازی با شدت بالا شامل 6 وﻫﻠﻪ 3 دﻗﯿﻘﻪای دوﯾﺪن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 15 تا 40 ﻣﺘﺮ در دﻗﯿﻘﻪ و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻓﻌﺎل 3 دﻗﯿﻘﻪای ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 12 تا 20 ﻣﺘﺮ در دﻗﯿﻘﻪ ﺑﯿﻦ وﻫﻠﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ 5 تا 15 درجه نوارگردان بود. گروه های مکمل میزان 10 میلی ­گرم/کیلوگرم/روز به صورت گاواژ خوراکی دریافت کردند. ترکیب بدن و مقادیر سرمی پروفایل لیپیدی، گلوکز، انسولین و شاخص مقاومت به انسولین قبل و 48 ساعت بعد از اجرای آخرین وهله برنامه تمرینی در حالت ناشتا اندازه گیری شد. داده ­های پژوهش با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس یک طرفه و تعقیبی بنفرونی در سطح معنی داری (0/05≤P) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: هشت هفته برنامه تمرین هوازی و مکمل­یاری وانادیم-روی به طور معناداری ترکیب بدن (0/001=P) و مقاومت به انسولین (0/001=P) را بهبود بخشیده و شاخص های پروفایل لیپیدی را تعدیل کرد (0/05≤P). تمرینات هوازی به همراه مصرف مکمل وانادیم-روی بیشترین اثر را بر تعدیل مقاومت به انسولین و چربی خون، احشائی و زیرجلدی را نشان داد (0/05≤P). نتیجه گیری: یافته های پژوهش پیشنهاد می کند که استفاده از این مکمل با مدالیتة تمرین هوازی می تواند در بهبود شرایط متابولیکی و ترکیب بدن مؤثر باشد.

زمینه و هدف: شیوع سندرم متابولیک در جهان و ایران در حال افزایش است. سندرم متابولیک با افزایش خطر بروز بیماری های قلبی و عروقی و دیابت ارتباط دارد، تاکنون در مورد شیوع سندرم متابولیک در خانواده های کارکنان نظامی مطالعه ای انجام نشده است. این مطالعه باهدف تعیین شیوع سندرم متابولیک و اجزای آن در یک شهرک مسکونی نظامی در تهران انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی 384 نفر از ساکنان شهرک فجر شرکت کردند. اجزای سندرم متابولیک شامل محیط دور کمر، فشارخون، قند خون ناشتا، تری­ گلیسیرید و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL-C) اندازه گیری شدند. تشخیص سندرم متابولیک بر اساس معیار کمیته ملی چاقی ایرانیان صورت گرفت. یافته ها: شیوع کلی سندرم متابولیک در جمعیت موردمطالعه 36/45% (41/29%-31/62%= CI%95) و در مردان و زنان به ترتیب 37/5% و 62/5% بود. فقط 6/25% از شرکت کنندگان هیچ کدام از اجزای سندرم متابولیک را نداشتند. شایع ترین جزء، کاهش HDL-C (%62/23) و پس ازآن چاقی شکمی (49/73%) بود. جنسیت مؤنث (2/19-0/83=CI%95) (OR=1/35) و سن (1/22-1/12=CI%95) (OR=1/17) با افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک ارتباط داشتند. نتیجه گیری: بر پایه نتایج مطالعه حاضر، سندرم متابولیک و اجزای آن در خانواده های کارکنان نظامی ساکن شهرک فجر تهران از شیوع بالایی برخوردار است، بنابراین، اجرای برنامه های پیشگیری از سندرم متابولیک در خانواده های کارکنان نظامی ضروری به نظر می رسد.