معماری و شهرسازی پایدار
سال:1396 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

امروزه افتراق مسکن از مقولات مهم است که عواملی همچون وضعیت اقتصادی و ساختار فضایی منجر به تفکیک مسکن برای افراد با طبقات مختلف درآمدی شده است. متأسفانه، این افتراق، افتراق فضایی این افراد را نیز به دنبال داشته است. مشکلات غیر قابل کنترل و پیچیده تر ایجاد شده توسط تمرکز خانواده های کم درآمد و مساکن دولتی، کشورهای توسعه یافته را به چاره اندیشی برای یکپارچه سازی افراد کم درآمد و پردرآمد واداشته است. این پژوهش، در پی کشف مؤلفه های شکل گیری مسکن، درآمد ترکیبی موفق در ایران و ارائه الگوی نظری-کاربردی است. هدف اصلی، شناخت اصول پایه طراحی مسکن درآمد ترکیبی، مبتنی بر تئوری هویت اجتماعی و مکانی منطبق با فرهنگ ایرانی-اسلامی است، تا بتوان به همزیستی افراد با گروه های مختلف درآمدی کمک کرد. این پژوهش از نظر روش شناسی توصیفی-تحلیلی با اهداف کاربردی است که داده های مورد نیاز آن به شیوه اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. سپس از طریق تئوری های مربوط به این زمینه و بررسی آن از منظر طراحی مسکن ایرانی، به تعریف مؤلفه های مهم در طراحی مسکن درآمد ترکیبی برای شهر ایرانی-اسلامی پرداخته خواهد شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که موفقیت مسکن درآمد ترکیبی ایرانی-اسلامی مستلزم رعایت اصل هویت اجتماعی در بطن طراحی است. اگرچه در حال حاضر مسکن درآمد ترکیبی به مرحله اجرایی نرسیده است، اما می توان با استفاده از الگوی ارائه شده، به اجرایی شدن مسکن درآمد ترکیبی دست پیدا کرد. همچنین، نتایج تحقیق به عوامل یکپارچگی اجتماعی-فضایی در مسکن درآمد ترکیبی ایران و نیز به چارچوب مفهومی طراحی مبتنی بر هویت اجتماعی از طریق تئوری های مکان محور هویتی دست یافته است. امروزه افتراق مسکن از مقوله های مهم است که عواملی همچون وضعیت اقتصادی و ساختار فضایی منجر به تفکیک مسکن برای افراد با طبقات مختلف درآمدی شده است. متاسفانه، این افتراق، افتراق فضایی این افراد را به دنبال داشته است. مشکلات غیرقابل کنترل و پیچیده تر ایجاد شده توسط تمرکز خانواده های کم درآمد و مسکن های دولتی، کشورهای توسعه یافته را به تفکر برای یکپارچه سازی افراد کم درآمد و پردرآمد واداشته است. این پژوهش در پی کشف مولفه های شکل گیری مسکن درآمد ترکیبی موفق در ایران و ارائه الگوی نظری-کاربردی است. هدف اصلی، شناخت اصول پایه طراحی مسکن درآمد ترکیبی، مبتنی بر تئوری هویت اجتماعی و مکانی منطبق با فرهنگ ایرانی-اسلامی است تا بتوان به همزیستی افراد با گروه های مختلف درآمدی کمک کرد. این پژوهش از نظر روش شناسی توصیفی-تحلیلی با اهداف کاربردی است که داده های موردنیاز آن به شیوه اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. سپس از طریق تئوری های مربوط به این زمینه و بررسی آن از منظر طراحی مسکن ایرانی، به تعریف مولفه های مهم در طراحی مسکن درآمد ترکیبی برای شهر ایرانی-اسلامی پرداخته خواهد شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که موفقیت مسکن درآمد ترکیبی ایرانی-اسلامی مستلزم رعایت اصل هویت اجتماعی در بطن طراحی می باشد. اگرچه درحال حاضر مسکن درآمد ترکیبی به مرحله اجرایی نرسیده است، اما می توان با استفاده از الگوی ارائه شده، به اجرایی شدن مسکن درآمد ترکیبی دست پیدا کرد. همچنین، نتایج تحقیق به عوامل یکپارچگی اجتماعی-فضایی در مسکن درآمد ترکیبی ایران و نیز به چارچوب مفهومی طراحی مبتنی بر هویت اجتماعی از طریق تئوری های مکان محور هویتی دست یافته است.

در این مقاله سعی بر آن شده است که کاربرد رایانه در فرایند تحلیل و ساخت الگوهای پارمتریک در ایجاد جداره دوم در پاسخ به نور در زمان های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی در دو بخش طراحی الگوهای پارامتریک و ساخت دیجیتال مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش اول به منظور برای بررسی دقیق روش تحقیق شبیه سازی از طریق طراحی پارامتریک با استفاده از افزونه گرس هاپر [1]مورد توجه قرار گرفت. برای ساخت نمای پارامتریک، بر مبنای حرکت خورشید در طول روز در ماه های مختلف و بر مبنای نیازهای نوری هر فضا این الگوریتم در نرم افزار گرس هاپر و افزونه هانی بی [2]نوشته شد. در واقع پس از ساخت کلیت مدل در گرس هاپر به منظور تعیین دقیق میزان بازشوها از پلاگین هانی بی استفاده شد. برای بررسی دقیق تر گشودگی ها دو گونه مسکن شمالی و جنوبی انتخاب گردید و تفاوت های نورگیری در آن ها مورد بررسی قرار گرفت. به عنوان مثال در این دو نمودار وضعیت نورگیری در دو گونه مسکن شمالی و جنوبی قبل(نمودار اول) و بعد از اضافه شده پوسته برای دو طبقه اول و پنجم (نمودار دوم و سوم) نشان داده شده است. این دو نمودار نشان می دهد که استفاده از پوسته مشبک نور مزاحم را تا حد زیادی کنترل می نماید و سبب رسیدن به حد بهینه نورگیری و کاهش خیرگی، خصوصا در فصل زمستان برای فضا می گردد.

برنامه ریزی استراتژیک وسیله ای جهت برون رفت از بحرانهای زیست محیطی ناشی از ساخت و ساز ناسازگار با محیط زیست طبیعی در جزیره مینو به شمار می آید. در صورت انجام این پژوهش ضمن تبیین نقش برنامه ریزی هدفمند در درک روشن از تغییرات محیطی و بهره برداری از فرصت های پیش رو، مفاهیم تأثیر گذار در ساخت و ساز جزیره مینو تحلیل می شوند و بدینوسیله ضمن تطابق با نیازهای روز، شرایط استفاده از آنها فراهم می گردد و قالبی برای کنترل فعالیت های آتی ارائه می دهد. این پژوهش سعی دارد با جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی و براساس قضاوت خبرگان مبتنی بر روش گلوله برفی و با استفاده از ابزار پرسشنامه وتحلیل سلسله مراتبی AHP بوسیله نرم افزار EXPERT CHOICE به تدوین و اولویت بندی استراتژیهای ساخت و ساز در جزیره مینو مبتنی بر محیط زیست بپردازد. در این راستا پس از شناسایی عوامل درونی وبیرونی وتحلیل سلسله مراتبی، ماتریس های IFE و EFE تشکیل و نسبت به تعیین استراتژی های مناسب براساس ماتریسSWOT و اولویت بندی آنها با ماتریس QSPMپرداخته خواهد شدبراساس ماتریس QSPMدراین پژوهش اولویت دارترین استراتژی"ایجاد شهرک های گردشگری با رویکرد توسعه پایداری زیست محیطی"بدست آمده است.

امروزه بهره گیری از راهکار های فناورانه و طراحی معماری غیر فعال جهت شکل گیری ساختمان های مسکونی بهره ور در مصرف انرژی توسعه یافته است، با این حال، کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها در حد انتظار به نظر نمی رسد. چرایی بروز این مسئله با ماهیت پیچیده ی رفتار ساکنان آن ها در مصرف انرژی پیوند می یابد که عامل مهمی برای مرتبط ساختن خلا بین میزان مصرف انرژی پیش بینی شده و واقعی در ساختمان های مسکونی است. این تحقیق با توصیف و تحلیل پیشینه ی موضوع، به تعریف و توصیف رفتار ساکنان و تأثیر آن در میزان مصرف انرژی، شناسایی عوامل مؤثر بر آن و ارائه چارچوبی برای تببین فرآیند شکل گیری رفتار ساکنان مبتنی بر عوامل شناسایی شده؛ به منظور ترغیب ساکنان ساختمان های مسکونی بر بروز رفتارهای مرتبط با حفظ انرژی بواسطه ی محرک ها (عوامل موثر) پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهند که عوامل اقلیمی، عوامل کالبدی، عوامل فردی-اجتماعی، عوامل زمینه ای و عوامل اقتصادی در شکل گیری رفتار ساکنان در مصرف انرژی مؤثرند. همچنین، در پژوهش حاضر با تلفیق تئوری های مرتبط با محیط فیزیکی (چارچوب چهارگانه محرک ها-نیاز ها-کنش ها-سیستم ها) و محیط روانی-اجتماعی (تئوری رفتار برنامه ریزی شده) و تئوری شناختی اجتماعی (جهت پیوند عوامل محیطی، فردی و رفتاری)، عوامل محیط فیزیکی (کالبدی، طبیعی) و فردی-اجتماعی شناسایی شده در قاب واحدی متحد شده اند و به تبیین نقش آن ها در فرآیند شکل گیری عوامل رفتاری موثرِ ساکنان ساختمان های مسکونی بر میزان مصرف انرژی در قالب مدل پیشنهادی تحقیق پرداخته شده است.

نظام توسعه ی متداول در کشور از امکانات بالقوه ی بافت های تاریخی غافل بوده و در مسیر توسعه، آن هارا بیش از هر زمانی به سوی فرسایش و اضمحلال سوق داده است. خروج از این پدیده مستلزم توجه جدّی به این دارایی هاست که فی نفسه از مضامین توسعه ی پایدار برخوردار میباشد. محلات قدیمی در بافت های تاریخی بازگو کننده ی ساختاری از خانواده، واحدهای همسایگی، ساختار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی است که تحولات مربوط به تغییرات ایجاد شده از دوره ی پهلوی اوّل به بعد، ساختار آن هارا دگرگون کرده و هویت ذاتی آن هارا تحت الشعاع قرار داده است. هدف عمده ی این مقاله ایجاد ارتباط سنجیده بین حفاظت و توسعه بر مبنای پایداری می باشد که بتواند دارایی های موجود در بافت های تاریخی را به عنوان الگوهای اصیل در نظام توسعه به شهر جدید پیوند دهد. روش پژوهش این مقاله تحلیلی و تفسیری بوده و با نگاهی آسیب شناسانه از بعد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می باشد. محصول نهایی این پژوهش نیز دست یابی به راهبردهایی با رویکرد دارایی مبنا در جهت واقف کردن نظام توسعه ی جدید شهرها به سرمایه های اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و فرهنگی بافت های تاریخی می باشد.

برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری بر اساس نیازهای جامعه شهری است یکی از اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، مکان یابی مناسب کاربری ها و جداسازی کاربری های ناسازگار از یکدیگر است. برای تعیین میزان سازگاری و ناسازگاری بین دو کاربری باید مشخصات و نیازهای مختلف هر یک را برای انجام دادن فعالیت عادی آن تعیین و سپس با مقایسه این مشخصات، موارد توافق و عدم توافق را مشخص کرد. شهر اردبیل با دارا بودن قدمت دیرین در شهرنشینی، همواره مورد توجه مهاجرین روستایی بوده است بطوریکه روند افزایش روزافزون جمعیت شهری منجر به ایجاد و گسترش شهرک های اقماری جدید در این شهر گردیده است که سازگاری کاربری های این شهرک ها از اصول اولیه نظام برنامه ریزی شهری محسوب می گردد. در این مقاله با استفاده از ماتریس سازگاری ضمن بررسی چگونگی توزیع آنها در وضع موجود، درجه سازگاری و ناسازگاری و نیز مطلوبیت همجواری های هر کدام از کاربری ها مشخص شود. نتایج نشان می دهد که کاربری صنعتی با ضریب اهمیت 298/0 بیشترین امتیاز و کاربری مسکونی با 014/0، کمترین امتیاز را از نظر ناسازگاری کاربری ها در محدوده مورد مطالعه به دست آوردند.

آثار هنر اسلامی دارای تزیینات بسیار زیبایی هستند که اغلب سراسر سطوح را می پوشانند. یکی از شیوه های تزیین پوشش دیوار بناها در فضای داخلی که از دوره اشکانیان در معماری ایران مورد استفاده قرار گرفته گچبری است. تزیینات گچبری دوره اسلامی بر اساس پیشینه هنر گچبری پیش از اسلام در ایران شکل گرفت و سیر تکاملی آن در دوره ایلخانیان به اوج رسید. گچبری سنتی تا دوره صفویه شیوه یکسانی را پی گرفت و سپس تحت تأثیر هنر گچبری اروپایی تغییر کرد و ویژگی های پایدار آن دچار افول شد. این روند در دوره قاجار به اوج رسید و تزیینات گچبری از گچبری سنتی فاصله گرفت. مسأله پژوهش حاضر این است که نقوش تزیینی گچبری بنای باغ فردوس تهران مربوط به دوره قاجار با شیوه های گچبری سنتی چه تفاوت هایی دارد؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی و تطبیقی است. در این پژوهش جنبه زیباشناسی و نمادین نقوش مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در تزیینات گچبری بنای باغ فردوس تهران موضوع، نوع طراحی، ارزش های نمادین نقوش و شیوه اجرا از روش سنتی فاصله گرفته ولی در زمینه ترکیب بندی از الگوی نقوش متقارن پیروی شده است.