تحقیقات آب و خاک ایران
سال:1403 | دوره:55 | شماره:8 |تعداد مقالات:12

با توجه به اینکه بیوچار به عنوان اصلاح کننده بسیار مورد توجه قرار گرفته است، نیاز است اثرات زیست محیطی آن و اثرات آن بر ویژگی-های خاک از جمله پراکنش رس مورد بررسی قرار گیرد. پراکندگی رس در مناطق خشک و نیمه خشک علاوه بر از بین بردن منابع خاک سبب آلودگی های زیست محیطی و افزایش فرسایش خاک می شود. به همین دلیل نیاز است با راهکارهای موجود بر این مشکل غلبه نمود. این پژوهش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف (0، 5/1 و 3 درصد وزنی) بیوچار کود گاوی بر میزان رس قابل پراکنش خودبه خودی و مکانیکی و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها در دو خاک آهکی با بافت مختلف (لوم رسی و لوم شنی) در زمان های 40، 80 و 120 روز پس از کاربرد انجام شد. نتایج نشان داد سطح 3 درصد بیوچار، رس قابل پراکنش خودبه خودی را به میزان 2/4 درصد و همچنین سطوح 5/1 و 3 درصد این اصلاح کننده رس قابل پراکنش مکانیکی را در مقایسه با شاهد به ترتیب 3/4 و 8/30 درصد افزایش دادند. با گذشت زمان نیز میزان رس قابل پراکنش مکانیکی و خودبه خودی افزایش یافت. درحالی که اثر بافت خاک بر رس قابل پراکنش خود به خودی معنی دار نبود اما در بافت لوم رسی میزان رس قابل پراکنش مکانیکی 2/61 درصد بیشتر از بافت لوم شنی بود. نتایج همچنین نشان داد کاربرد سطوح 5/1 و 3 درصد بیوچار، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها در بافت لوم شنی را به ترتیب به میزان 2/24 و 6/20 درصد و در بافت لوم رسی به ترتیب 5/16 و 6/13 درصد کاهش داده و کاهش میانگین وزنی قطر و پایداری خاکدانه ها سبب افزایش رس قابل پراکنش شده است. نتایج این پژوهش می تواند اطلاعات لازم در ارتباط با اثر بیوچار بر میزان پراکنش رس برای توصیه در راستای استفاده از بیوچار به عنوان اصلاح کننده را فراهم آورد.

گرفتگی قطره چکان ها یکی از چالش های اساسی برای کشاورزانی است که از سیستم آبیاری قطره ای استفاده می کنند. از این رو، در پژوهش حاضر، راهکارهایی برای کاهش گرفتگی شیمیایی قطره چکان ها بر مبنای روش های اسیدشویی و سامانه اولتراسونیک ارائه شده است. سامانه اولتراسونیک نوعی فناوری سبز است و پیشنهادی برای کاهش گرفتگی قطره چکان ها در سامانه آبیاری قطره ای است. در همین راستا، ابتدا نمونه قطره چکان ها در مزارع منتخب تعیین، سپس با اندازه گیری آبدهی آن ها نسبت به گروه بندی قطره چکان ها اقدام شد. با توجه به میزان آبدهی اندازه گیری شده در مقایسه با دبی اسمی، قطره چکان ها از نظر گرفتگی به پنج رده مختلف تقسیم شدند (رده یک دارای گرفتگی 100 درصد، رده 2 دارای گرفتگی 75 تا 100 درصد، رده 3 گرفتگی 50 تا 75 درصد، رده چهار گرفتگی 25 تا 50 درصد و رده پنج گرفتگی 0 تا 25 درصد). تعداد 4 تیمار (تیمار اول، اسید شویی در سطح pH=3، تیمار دوم، اسید شویی در سطح pH=5، تیمار سوم، شستشو قطره چکان ها در حمام اولتراسونیک و تیمار چهارم، شستشوی قطره چکان ها با روش اولتراسونیک- اسیدشویی)، برای هر رده اعمال شد. میزان کاهش گرفتگی قطره چکان های رده صفر هنگام قرار گرفتن در حمام اولتراسونیک به مدت 15 دقیقه حدود 45 درصد حاصل شد. بر اساس تحلیل واریانس انجام شده مشاهده می شود با توجه مقدار P-value=0.1 و مقدار F-value=2.81، استفاده از روش اولتراسونیک بر روی گرفتگی قطره چکان ها در سطح معنی داری 90% مؤثر است. مقایسه میزان کاهش گرفتگی قطره چکان ها پس از شستشو، نشان دهنده برتری قابل توجه روش اولتراسونیک نسبت به روش اسیدشویی است. نتایج نشان داد در روش شستشوی اولتراسونیک فقط گرفتگی فیزیکی و در روش اسید شویی فقط گرفتگی شیمیایی کاهش پیدا کرده است. فناوری سامانه اولتراسونیک، پیشنهادی برای کاهش گرفتگی قطره چکان ها در سیستم آبیاری قطره ای است که عاری از آلودگی زیست محیطی و به نوعی فناوری سبز است.

خاک به عنوان یکی از اجزای اصلی دستیابی به اهداف توسعه پایدار، نقش مهمی در مدیریت مسائل محیط زیستی دارد. بنابراین، تفکیک خاک های با نیازهای مدیریتی مشابه ضروری می باشد. این امر باعث شده است که دانشمندان خاک شناسی از مدل های طبقه بندی عددی برای گروه بندی خاک ها بر اساس میزان شباهت آن ها استفاده کنند. از میان مدل های کمی ارائه شده در این زمینه، مطالعه حاضر دو مدل خوشه بندی مرسوم و مدرن را برای گروه بندی خاک های اراضی قسمت هایی از دشت قزوین بکار برده است. بدین منظور، 297 خاکرخ مطالعه شده در منطقه بر اساس طیف گسترده ای از ویژگی های ریخت شناسی، فیزیکی-شیمیایی و محیطی آن ها با استفاده از مدل های خوشه بندی یک طرفه و دوطرفه مورد گروه بندی قرار گرفتند. گروه بندی های بدست آمده از این دو مدل بر اساس شاخص های ارزیابی درونی و بیرونی (با در نظر گرفتن نقشه توزیع زیرگروه های خاک به عنوان نقشه مرجع واقعیت زمینی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، مدل خوشه بندی سلسله مراتبی با میزان کم تر شاخص دویس-بولدین (38/1DB:) و افزایش میزان شاخص رند تعدیل شده (49/0ARI: ) نسبت به مدل خوشه بندی دوطرفه کارایی بهتری دارد. با این حال، گروه بندی های بدست آمده از مدل خوشه بندی دوطرفه به میزان قابل قبولی با تغییرات پستی و بلندی و تغییرات خاک ها در منطقه تطابق دارند. این امر با میزان شاخص تفرق شانن بیشتر در مدل خوشه بندی دوطرفه (82/1) نسبت به مدل خوشه بندی سلسله مراتبی (62/1) تایید می شود. بطورکلی یافته های این پژوهش، بر استفاده از مدل خوشه بندی دوطرفه به عنوان یک مدل داده کاوی مدرن در گروه بندی خاک ها و یافتن الگوی تشابه مدیریتی آن ها تاکید دارند.

یکی از مهم‎ترین محدودیت‎های کشت و کار در دشت سیستان، شوری خاک است. برای بررسی وضعیت شوری با استفاده از سنجش از دور در دشت سیستان، از تصاویر ماهواره لندست 8 (LC08-LOI/TIRS) در چهار زمان فروردین، مرداد و آبان سال 1397 و نیز فروردین 1398 استفاده شد. پردازش اولیه برای اصلاح مربوط به تغییر ولتاژ به عدد رقومی (DN)  برای تبدیل داده‎های رادیانس، توسط فایل واسنجی سنجنده و اصلاح رادیومتریک داده‎ها با استفاده از روش پهنه مسطح  در نرم افزار ENVI 5.1 انجام شد. برای تعیین نقاط نمونه‎برداری خاک ابتدا شبکه 2×2 کیلومتر ترسیم و سپس با مراجعه به منطقه و بررسی محل نمونه‎برداری، تعداد 312 نمونه خاک گرفته شد و مقادیر شوری (EC)، نسبت جذب سدیم (SAR) و نیز بافت در آنها اندازه‎گیری شدند. با پردازش ثانویه، استخراج ویژگی های طیفی تصاویر ماهواره‎ای و بهره‎گیری از الگوریتم‎ها و شاخص‎های متعدد، نقشه شوری برای خاک‎های سطحی منطقه در چهار زمان تهیه گردید. نتایج بررسی دورسنجی نشان داد که شوری خاک سطحی در منطقه پدیده‎ای پویا بوده و با تغییرات فصل، بارش، آبیاری و مدیریت اراضی، تغییرات قابل توجهی دارد. نتایج حاصل از تفسیر تصاویر ماهواره‎ای نشان داد که زمان، رویدادهای بارشی فصل کاشت و مدیریت آب و خاک بر شوری خاک و مساحت‎ سرزمین‎های دارای شوری مختلف، تأثیری قابل توجه دارد. وسعت خاک‎های با شوری زیاد در فصل تابستان افزایش، ولی در فروردین 98 (98/0=MBE، 56/17%=NRMSE، 69/0=R2) که مصادف با نمونه‎برداری‎های بود، به‎دلیل بارندگی‎ها و سیل در این مناطق، از این وسعت کاسته شد.

گیاه پالایی یک روش مهم در پالایش فلزات سنگین از خاک است، اما محدودیت اصلی آن، زیست فراهمی کم فلزات کم فلزات است. عامل های کلات کننده می توانند با آزادسازی فلزات سنگین از بخش جامد خاک، راندمان جذب این فلزات توسط گیاهان را افزایش دهند. در این پژوهش، تأثیر کاربرد برخی عامل های کلات کننده بر گیاه پالایی باقلا (Vicia faba)  دریک خاک آهکی آلوده با کادمیوم بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه رازی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کادمیوم در چهار سطح (0، 5، 10 و 15 میلی گرم بر کیلوگرم خاک با کادمیوم کلرید) و سه عامل کلات کننده اتیلن دی آمین تترا استیک اسید EDTA))، سیتریک اسید CA))  و اگزالیک اسید OA))، هر کدام در دو سطح (4 و 8 میلی مول بر کیلوگرم) بودند. نتایج نشان داد که بیش ترین کادمیوم ریشه و شاخساره (به ترتیب 90/39 و 27 میلی گرم بر کیلوگرم) در تیمار 15 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیوم و 8 میلی مول بر کیلوگرم CA، OA و EDTA به دست آمد. بیش ترین مقادیر عامل انتقال (67/0) و عامل تجمع بیولوژیکی (65/5) در بالاترین سطح آلودگی کادمیوم و سطوح 8 میلی مول بر کیلوگرم عوامل کلات کننده حاصل شد. این موضوع بیانگر آن است که اولاً کادمیوم به طورعمده در ریشه تجمع یافته و کم تر به اندام هوایی منتقل شده است. هم چنین این مطالعه نشان دهنده پتانسیل گیاه باقلا در گیاه پالایی و جذب کادمیوم است. هم چنین، مقادیر عامل های مذکور با مصرف اسید سیتریک و اسید اگزالیک تفاوت چندانی با EDTA نداشت و بنابراین می توان به جای EDTA از این دو عامل کلات کننده طبیعی دوست دار محیط زیست استفاده کرد.

تخریب پوشش های گیاهی و تغییر کاربری اراضی می تواند اثرات برجسته ای در تغییرپذیری ویژگی های خاک داشته باشد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف مطالعه تغییر پوشش های اراضی بر ویژگی های لایه سطحی خاک در کوهپر نوشهر، استان مازندران انجام شد. به این منظور، ویژگی های مختلف خاک تحت پوشش گیاهی لور (Carpinus orientalis Miller.)، پوشش درختچه ای ولیک (Crataegus microphylla C. Koch.) و زرشک (Berberis integerrima Bunge.)، مرتع قرق با غالبیت گونه Agropyrom longyaristatum و عرصه دیم زار با غالبیت گونه Cousinia commutate در ایستگاه تحقیقاتی کوهپر، مورد مطالعه قرار گرفته است. از این رو، در هر یک از رویشگاه های موردمطالعه سه قطعه یک هکتاری (100 متر × 100 متر) انتخاب شدند. در هر یک از این قطعات، تعداد 4 نمونه از لایه معدنی خاک (سطح 30 سانتی متر × 30 سانتی متر تا عمق 10 سانتی متری) برداشت شد و در مجموع از هر یک از رویشگاه های مورد مطالعه، 12 نمونه خاک جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج حاکی از اثرات معنی دار کاربری های مختلف اراضی بر اکثر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک بود؛ به طوری که بیشترین مقادیر مشخصه های پایداری خاکدانه، محتوی رس، pH، نیتروژن، فسفر، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، زی توده درشت ریشه و ریز ریشه، آنزیم ها، اسیدهای فولویک و هیومیک و کرم های خاکی، کنه، نماتد، پروتوزوئر، جمعیت قارچ و باکتری و مشخصات میکروبی به ترتیب در خاک پوشش های گیاهی چوبی لور و ولیک و زرشک مشاهده شد. نتایج این پژوهش مؤید آن است که وجود پوشش گیاهی لور، ولیک و زرشک می تواند منجر به حفظ شاخص های کیفیت خاک در مناطق کوهستانی شمال کشور شود.

استفاده از کود های زیستی و آلی در شرایط تنش خشکی سبب کاهش اثرات ناشی از تنش و بهبود پارامترهای رشد و نمو گیاه می شود. به همین دلیل پژوهشی در دو سال زراعی 99-1398 و 1400-1399 در شرایط آب و هوایی شهرستان چالوس انجام شد. آزمایش بصورت اسپلیت– فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل کم آبیاری در سه سطح (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی) و عامل های فرعی شامل کود زیستی (شاهد، قارچ مایکوریزا و اینتروباکتر) و کود آلی (بدون مصرف و 16 و 24 تن در هکتار) بصورت فاکتوریل بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری 100 درصد نیاز آبی گیاه و کاربرد 24 تن در هکتار کود آلی و مایکوریزا در سال دوم به میزان 1/126 گرم در مترمربع مشاهده شد و سپس شرایط آبیاری 80 درصد نیاز آبی گیاه و کاربرد 24 تن در هکتار کود آلی و اینتروباکتر در سال دوم به میزان 3/124 گرم در مترمربع بالاترین میزان را داشت. بطور کلی دور آبیاری 60 درصد نیاز آبی عملکرد دانه را نسبت به دورهای آبیاری دیگر کاهش داد. با توجه به نتایج این مطالعه، استفاده از کود آلی و زیستی در شرایط تنش خشکی می تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد کمی و کیفی ماش داشته باشد. بنابراین، استفاده از کود آلی و زیستی در شرایط تنش خشکی می تواند سبب بهبود قابل توجهی در رشد، عملکرد و کیفیت دانه ماش شود.

در مدیریت خطر سیل، شناخت و آگاهی از آسیب پذیری جوامع محلی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین هدف تحقیق حاضر، ارزیابی آسیب پذیری خانوارهای روستایی ساکن در حوضه آبخیز تجن (استان مازندران) در برابر سیلاب بود. جامعه آماری این مطالعه، 44014 خانوار روستایی حوضه آبخیز تجن بود و اطلاعات موردنیاز پژوهش از 257 خانوار جمع آوری شد. آزمودنی ها به روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور ارزیابی آسیب پذیری؛ سه مؤلفه میزان مواجهه، حساسیت و ظرفیت سازگاری مورد سنجش قرار گرفت. بر اساس تحلیل خوشه ای، خانوارهای روستایی موردمطالعه در سه گروه دارای آسیب پذیری کم، متوسط و شدید قرار گرفتند. از نظر شاخص های میزان مواجهه و حساسیت تفاوت معنی داری بین سه گروه مذکور و جود داشت اما از نظر ظرفیت سازگاری تنها از بعد سرمایه های فیزیکی، مالی و طبیعی میان گروه دارای آسیب پذیری شدید با سایر گروه ها تفاوت معنی داری مشاهده شد. به علاوه، نتایج تحلیل واریانس نشان داد که میزان آسیب پذیری خانوارهای روستایی ساکن در شرق حوضه آبخیز تجن بیشتر از ساکنان سایر نواحی بود. در نهایت برخی پیشنهادها و راهبردهای عملیاتی برای کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی منطقه موردمطالعه از سیل ارائه شده است.

خاک های جنگلی به عنوان یکی از مهم ترین مخازن کربن در زمین شناخته می شوند که نقش بسیار مهمی در تعادل اقلیم و کاهش گازهای گلخانه ای دارند. در این تحقیق، اثر ارتفاع، تغییر اقلیم، چرای دام و مصرف کود دامی بر ذخیره کربن آلی خاک های جنگلی شهرستان تالش مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی اثرات عوامل اقلیمی و مدیریتی بر ذخیره کربن آلی خاک ها از مدل سنچری استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع، به دلیل بارندگی بیش تر و دمای کم تر، ذخیره کربن آلی خاک ها افزایش می یابد. مدل سنچری ذخیره کربن آلی خاک را با دقت بالا تخمین زد. صحنه بندی های تعریف شده برای مدل سنچری نشان داد که تغییر اقلیم با کاهش بارندگی و افزایش دما، ذخیره کربن آلی را به طور قابل توجهی کاهش می دهد. اثر منفی تغییر اقلیم در ارتفاعات بیشتر است. چرای دام نیز ذخیره کربن آلی را به ویژه در ارتفاعات مرتفع تر، کاهش می دهد. در مقابل، مصرف کود دامی باعث افزایش ذخیره کربن آلی خاک ها می شود و اثر مثبت آن در ارتفاعات بیشتر است. در صحنه بندی تغییر اقلیم توام با مصرف کود دامی، کود دامی تا حد زیادی اثر منفی تغییر اقلیم را جبران می کند، اما به طور کامل آن را خنثی نمی کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که مدل های شبیه سازی کربن آلی خاک، ابزارهای دقیقی برای پیش بینی اثرات تغییر اقلیم، چرا و کود دامی هستند. همچنین حفظ ارتفاعات جنگلی و مدیریت بهینه جنگل برای جلوگیری از کاهش ذخیره کربن آلی و مقابله با تغییرات اقلیمی، اهمیت ویژه ای دارد.

استفاده از مدل های گیاهی برای شبیه سازی پاسخ محصول به آب و نیتروژن نقش اساسی در ارتقاء مدیریت کشاورزی دارد. در اغلب این مدل ها از معادلات پیچیده برای شبیه سازی حرکت آب و نیتروژن در خاک و گیاه استفاده می شود که پارامترهای ورودی متعددی برای واسنجی نیاز دارند. در مدل AquaCrop با استفاده از یک روش نیمه کمّی، اثر تنش نیتروژن بر تعرق و عملکرد زیست توده در طول فصل رشد شبیه سازی می شود. این مدل قابلیت تعیین زمان و مقدار مناسب کود نیتروژن برای مدیریت دقیق مزرعه را ندارد. در مطالعه حاضر از یک روش مستقیم مبتنی بر منحنی ترقیق نیتروژن بحرانی برای شبیه سازی اثر کمبود نیتروژن بر تعرق و عملکرد زیست توده استفاده شد. هدف اصلی در این مطالعه، ارزیابی کارایی این روش و مقایسه نتایج آن با روش نیمه کمّی بود. برای این منظور از داده های بدست آمده در تیمارهای تحت تنش نیتروژن طی دو سال کشت ذرت استفاده شد. مقادیر زیست توده و غلظت نیتروژن گیاه در طول فصل رشد اندازه گیری شدند. نتایج نشان دادند که شاخصRRMSE (ریشه متوسط مربعات خطای نسبی) در شبیه سازی زیست توده به روش مستقیم، به طور متوسط برای هر تیمار، چهار درصد نسبت به روش نیمه کمّی کمتر بود. همچنین، افزایش تنش نیتروژن موجب افزایش خطای شبیه سازی زیست توده شد. به طوری که RRMSE برای شبیه سازی زیست توده به روش مستقیم در تیمارهای تحت بیشترین تنش 48/26 و 96/30 و در تیمارهای بدون تنش 57/9 و 75/15 درصد بود. این نتایج نشان می دهند که کاربرد مفهوم منحنی ترقیق نیتروژن بحرانی در مدل های شبیه ساز رشد گیاه، برآورد دقیق تری از شرایط محصول تحت تنش نیتروژن ارائه می دهد.

هدف این مطالعه بررسی تغییرات گرد و غبار در منطقه غرب آسیا و ارتباط آن با تغییرات کاربری اراضی است. برای این منظور از داده های ماهانه عمق نوری ذرات گردوخاک (DOD) مجموعه داده باز تحلیل EAC4 با تفکیک افقی 75/0 درجه قوسی و کاربری اراضی سامانه طبقه بندی پوشش زمین (LCCS) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشینه DOD در فصول بهار و تابستان به دلیل کاهش رطوبت خاک، کاهش آب رودها، کمبود پوشش گیاهی و اقلیم خشک در مناطق بین النهرین، بیابان های عراق سوریه، جنوب شرقی و جنوب غربی ایران است. بطور کلی DOD از جنوب به شمال در منطقه موردمطالعه کاهش می یابد اما در شمال شرقی ایران به دلیل وجود بیابان قزل قوم، قره قوم، بستر خشکیده آرال قوم و قره بغاز این شاخص افزایش قابل توجهی را نشان داده است. بررسی روند DOD نشان می دهد که این متغیر در بیشتر ماه های سال دارای روند افزایشی است. بیشینه روند افزایشی معنی دار در سطح 05/0 در ماه های دسامبر، ژانویه، مارس و نوامبر بخصوص در غرب، جنوب و شمال شرقی ایران دیده شد. بررسی تغییرات کاربری اراضی نشان داد که مساحت مناطقی با پوشش گیاهی متراکم از 6/7 درصد به 3/7 درصد و مراتع از 1/3 درصد به 8/2 درصد کاهش یافته و در مقابل مساحت زمین های زراعی از 1/16 درصد به 25/16 درصد افزایش داشته است که این مناطق بیشینه مقدار رخداد گرد و غبار را تجربه کردند.

انتخاب گیاهان مناسب برای کشت در هر منطقه، با توجه به تاب آوری سیستم زراعی و وضعیت آب، از ابعاد حیاتی در تدوین استراتژی زراعی کشور بوده و مستلزم برنامه ریزی دقیق است. پژوهش حاضر به منظور ارائه چارچوبی کلی برای یافتن بهترین منطقه برای کشت محصولات گوجه فرنگی، گندم، ذرت علوفه ای و چغندرقند، در 12 نقطه انتخابی از ایران با اعمال پراکنش و تغییرات اقلیمی از سال 1980 تا 2020 صورت گرفت. در این پژوهش برای انجام شبیه سازی های گیاهی از مدل اکواکراپ استفاده شد. پس از مقایسه مقادیر محصول خشک گزارش شده در هر یک از 12 مناطق مورد مطالعه توسط سازمان جهاد کشاورزی و مقادیر مدل سازی شده توسط اکواکراپ، خطای صحت سنجی  برای مناطق مذکور و محصولات چغندرقند 4/8 درصد، گوجه فرنگی 3/8 درصد، گندم 6/6 درصد، و ذرت 4/6 درصد بود. به طور میانگین مدل قادر به شبیه سازی مقدار محصول خشک تولیدی با خطای زیر 10 درصد بوده است. برای پیش نگری مقدار محصول تولیدی در آینده نزدیک، داده های اقلیمی مدل سازی هواشناسی MRI-ESM 0-2 با خروجی های سیمیپ6 در نرم افزار سیم هاید تهیه شد. با تحلیل داده های مدل سازی و تاریخی، برای گندم، چغندرقند، ذرت علوفه ای و گوجه فرنگی، بیشترین و کمترین مقدار تولید به ترتیب در اصفهان و زاهدان، ارومیه و بجنورد، اصفهان و مشهد، و زنجان و زاهدان مشخص شد. شاخص قابل مقایسه بین محصولات در شهرهای مختلف برای دو حالت برنامه ریزی شده و پتانسیل، از سه شاخص مقدار جرم و قیمت ریالی محصول و عمق آب آبیاری، استفاده شد. اولویت کشت محصولات در هر شهر با قیاس 3 عامل بهترین و ضعیف ترین مکان کشت گوجه فرنگی، ذرت علوفه ای، گندم و چغندرقند به ترتیب کرمانشاه و زاهدان، اصفهان و مشهد، تهران و زاهدان، کرمانشاه و مشهد است.