پژوهش و فناوری محیط زیست
سال:1397 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

در دهههای اخیر با توجه به رشد سریع شهرنشینی و افزایش جمعیت در شهرها، استفاده از وسایل نقلیه عمومی و خودروهای شخصی روز به روز در حال افزایش است که از پیامدهای آن می توان به وابستگی بیشتر به خودرو، سفرهای طولانی، افزایش هزینههای حمل و نقل و مهمتر از همه مخاطرات زیستمحیطی و آلودگی هوا اشاره نمود. استفاده بیرویه از خودروها موجب اتلاف انرژی های تجدیدناپذیر، بروز اثرات گلخانهای، و ناراضی بودن شهرنشینان از میزان بالای آلوگیهای صوتی و هوا و در نتیجهی آن کاهش کارایی اقتصادی می گردد. در این راستا دولتها به منظور کاهش آلایندگی وسایل نقلیه، قوانین و استانداردهای مختلفی را تعیین نموده و سازندگان خودرو را ملزم به رعایت آنها کردهاند. این الزامات خودروسازان را به جستوجو برای یافتن راههایی در جهت کاهش آلودگیهای زیستمحیطی محصولاتشان واداشته و زمینه ظهور فناوریهای نوین در این صنعت را فراهم کرده است. به همین دلیل توجه به بررسیهای محیط زیستی در صنایع خودروسازی یکی از فاکتورهای مهم و اساسی به شمار می رود. در این پژوهش به بررسی انواع آلودگیهای ناشی از صنایع خودروسازی و راههای عملی برای کاهش این آلودگیها پرداخته شده است.

رنگ ها، یکی از مهم ترین گروه های آلاینده آب می باشند و تنها یک بار ورود آن ها به آب می تواند کیفیت آب را به طور چشمگیری کاهش دهد. ضمن این که به سبب منشاء سنتزی و حضور مولکول های پیچیده در ساختار رنگ ها، فرآیند تصفیه در بعضی مواقع با مشکلاتی نیز، همراه می باشد. نانوذرات کلوئیدی فلزات نقش مهمی در تکنولوژی به خصوص در ساخت شیشه و سرامیک ایفا می کنند و به عنوان روش مناسبی جهت تصفیه آلاینده های موجود در آب و فاضلاب استفاده می شوند. در این مطالعه، از روش احیای شیمیایی به منظور سنتز نانو ذرات نقره کلوئیدی استفاده گردید. سپس به منظور بررسی کارایی نانوذرات نقره سنتزی، چندین محلول رنگینه و رنگزای گوگردی، آزو، راکتیو، کاتیونی و آنیونی تهیه شد و از ماده سنتزی در جهت تخریب رنگ های متفاوتی استفاده گردید. در نهایت، به مقایسه تأثیر این نانو ذره کلوئیدی بر هر کدام از آن ها پرداخته شد. نتایج نشان داد که نانوذرات کلوئیدی نقره، توانایی تخریب و حذف رنگینه های متیل رد و متیل اورانژ ار نمونه های آبی را دارند و می توان از این نانوذرات جهت تصفیه آب و پساب حاوی این رنگینه ها استفاده نمود.

گاز طبیعی و تقطیرات نفت خام مانند نفتای حاصل از پالایش نفت به عنوان مواد خام برای تولید طیف وسیعی از محصولات پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد که به نوبه خود در تولید کالاهای مصرفی بکار می روند. کارخانجات پتروشیمی معمولا بزرگ و پیچیده هستند، و ترکیب و توالی محصولات تولید شده اغلب منحصر به کارخانه می باشد. کارخانجات پتروشیمی مقادیر قابل توجهی از مواد زائد جامد و لجن ها را تولید می کند، که برخی از آنها به دلیل وجود مواد آلی سمی و فلزات سنگین خطرناک است. یک هدف خوب برای یک صنعت پتروشیمی کاهش انتشار کل ترکیبات آلی (از جمله ترکیبات آلی فرار (VOCs)) از واحدهای فرآیند به 6/0٪ از توان عملیاتی است. در این مقاله انواع تکنیکهای کنترل گازهای خروجی به هوا بررسی شده است. پساب پتروشیمی اغلب نیاز به ترکیبی از روش های تصفیه برای حذف نفت و سایر آلاینده ها پیش از تخلیه دارد. برای مواد زائد جامد و خطرناک، احتراق (پردازش شده در برخی موارد با استخراج حلال) مواد آلی سمی یک تکنولوژی تصفیه موثر برای پسماندهای آلی پتروشیمی در نظر گرفته می شود. همچنین جداسازی و اکسیداسیون بخار برای تصفیه ضایعات آلی بکار می رود. تولید لجن ها باید به حداقل برسد. پسماندهای حاوی فلزات سمی باید قبل از دفع تثبیت شده باشد.

اعمال یک مدیریت مناسب بر منابع آب با تعیین مناطق آسیب پذیر به عنوان اولین راهکار می تواند مفید باشد. هدف این پژوهش ارزیابی آسیب پذیری در دشت مرکزی گیلان با مدل دراستیک بود. جهت شناسایی نواحی آسیب پذیر آبخوان دشت مرکزی گیلان در برابر آلودگی، از مدل مذکور استفاده و نقشه آسیب پذیری آبخوان تهیه شد. اصول مدل دراستیک بر پایه ترکیب هفت مولفه ی عمق تا سطح ایستابی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیر اشباع و هدایت هیدرولیکی است که پس از رتبه دهی؛ اعمال تاثیر وزنی به هر مولفه و ترکیب جبری هفت مولفه نتیجه نهایی معرف آسیب پذیری آبخوان خواهد بود. برای این کارابتدا اطلاعات مربوط به هفت مولفه در آبخوان دشت مرکزی گیلان جمع آوری و پس از ورود به نرم افزار GIS نهایتا لایه های مورد نیاز مدل تهیه گردید. سپس با استفاده از تکنیک های هم پوشانی و پس از اعمال ضرایب وزنی لازم بر هر لایه، نقشه نهایی آسیب پذیری منطقه تهیه گردید. نمایه حاصل از مدل دراستیک بین 182-82 برای آسیب پذیری ابخوان دشت مرکزی گیلان متغیر بود. نقشه نهایی مدل دراستیک نشان داد که 64/48 درصد از منطقه دارای آسیب پذیری بالا و 55/50 درصد دارای آسیب پذیری متوسط و تنها مساحت کوچکی از دشت (81/0 درصد) دارای آسیب پذیری کم می باشد. براساس روش حساسیت حذف نقشه و تک مولفه ای و استفاده از تکنیک مونت کارلو فاصله عمق تا سطح ایستابی به عنوان موثرترین مولفه و ناحیه اشباع به عنوان دومین مولفه موثر در دشت مرکزی گیلان شناسایی شد.

انعقاد فرایندی است که تمایل ذرات کوچک موجود در سوسپانسیون آبی را جهت چسبیدن به یکدیگر و به سطوحی مانند مدیا در صافی شنی افزایش می دهد و از طریق مخلوط کردن منعقدکننده هایی نظیر سولفات آلومینیوم (آلوم)، کلرید فریک و پلی آلومینیوم کلراید با آب خام انجام می شود. لجن های حاوی منعقدکننده پس از عمل انعقاد و به واسطه ی ته نشینیِ کدورت طبیعی تشکیل می شوند. وجود مقدار زیادی منعقدکننده در لجن تصفیه خانه ی آب، ریسک های محیط زیستی و هزینه های مربوط به دفع را افزایش می دهد. از سوی دیگر، منعقدکننده های موجود در لجن ارزش اقتصادی بالایی دارند. بنابراین چنانچه بازیابی شوند، علاوه بر کاهش ریسک های مربوط به دفع لجن، ممکن است هزینه های تأمین منعقدکننده ی تازه در تصفیه خانه ی آب و یا فاضلاب نیز کاهش یابد. در این مقاله پژوهش های انجام شده به روش هضم اسیدی جهت بازیابی منعقدکننده از لجن تصفیه خانه ی آب بررسی شده اند. میزان بازیابی منعقدکننده ها، نقاط قوت و ضعف و جنبه های اقتصادی این روش، مواردی هستند که به آن ها پرداخته شده است. نتایج بررسی های انجام شده مشخص نمود استفاده از سولفوریک اسید، به دلیل ارزان و در دسترس بودن، بهترین گزینه برای انجام فرایند هضم اسیدی است. همچنین چنانچه هدف از بازیابی منعقدکننده، دستیابی به کیفیتی مشابه نمونه ی تجاری باشد، روش هضم اسیدی استانداردهای مربوطه را ارضاء نخواهد نمود.

متریک های اکولوژی سیمای سرزمین برای توصیف ترکیب و آرایش فضایی سیمای سرزمین مورد استفاده قرار می گیرند. هدف این تحقیق، بررسی تباهی و ازهم گسیختگی زیستگاهی منطقه حفاظت شده لیسار دراستان گیلان با استفاده از متریک های اکولوژی سیمای سرزمین در مقطع زمانی 1990-2015 بوده است. در این تحقیق جهت بررسی وضعیت زیستگاهی منطقه، استخراج اطلاعات مربوط به تراکم تاج پوشش جنگلی در قالب سه کلاس متراکم (بالای 70 درصد)، نیمه متراکم (40-70درصد) و تنک (10-40 درصد) از تصاویرمختلف سری زمانی ماهواره لندست مربوط به مقاطع زمانی 1990 و 2015 صورت گرفته است. ابتدا تصاویر از نظر هندسی، رادیومتریکی و اتمسفری مورد تصحیح قرار گرفتند. جهت تهیه نمونه های آموزشی برای تفسیر تصاویر مقطع اول از عکس های هوایی و برای تصاویر مقطع دوم از منابع مرجع و کنترل های میدانی استفاده شد. در این تحقیق از روش طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال استفاده شده است. پس از این مرحله، لایه وکتوری طبقات تفکیکی بعنوان ورودی اکستنشن Patch Analyst در محیط نرم افزار Arc Gis تهیه شد. خروجی این مرحله مجموعهای از متریکها است که براساس آنها تجزیه و تحلیل روند تباهی و از هم گسیختگی زیستگاهی انجام شده است. نتایج تغییرات متریک ها بیانگر وقوع همزمان دو پدیده مخرب تباهی و ازهم گسیختگی زیستگاهی بوده است.

امروزه تولید و مصرف فولاد به عنوان یک معیار مهم برای سنجش میزان توسعه صنعتی کشورها بکار گرفته می شود. در کشورهای در حال توسعه، به دلیل نیاز به سرمایه گذاری در امور عمرانی و زیرساخت های اقتصادی، سیاستگذاری تولید فولاد در جهت تولید انواع فولاد ساختمانی می باشد. در این راستا، هدف اصلی از احداث کارخانه فولاد مورد بررسی، اشتغال زایی در منطقه، کاهش واردات و کمک به توسعه اقتصادی کشور از طریق تولید شمش کربنی با فناوری کوره قوس الکتریکی می باشد. پس از تعیین محدوده بلافصل و محدوده مطالعاتی مستقیم طرح، آلاینده های مهم ناشی از اجرای طرح در مرحله ساختمانی و بهره برداری مورد بررسی قرار گرفت و اقدامات اصلاحی برای کاهش اثرات ناشی از آلاینده ها لحاظ گردید. در این تحقیق، جهت ارزیابی اثرات محیط زیستی طرح احداث کارخانه فولاد، از روش ماتریس سریع استفاده شد که بر اساس نتایج، از 96 اثر شناسایی شده، 1/55 درصد اثرات منفی و 9/44 درصد مثبت اعلام گردید که در صورت رعایت اقدامات اصلاحی قبل و بعد از اجرای طرح، اثرات منفی آن به حداقل خواهد رسید. همچنین، پیشنهاد می گردد بعد از اجرای طرح، هر سه ماه یکبار جهت کنترل خروجی های کارخانه نسبت به پایش دوره ای آلاینده ها اقدام گردد.