روان شناسی فرهنگی
سال:1397 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

این پژوهش با هدف تدوین برنامه ی آموزش مهارت های زندگی مبتنی بر فرهنگ اسلامی و تعیین اثربخشی آن بر شادکامی و تاب آوری زنان مطلقه انجام شد. روش پژوهش شامل دو بخش کیفی و کمّی است. 30 نفر نفر از زنان مطلقه 30 تا 40 سالة مراجعه کننده به مراکز مشاوره و خدمات روان شناختی شهر کرمان در نیمه ی اول سال 1395 با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ی تاب آوری و پرسش نامة شادکامی آکسفورد استفاده شد. برنامه ی آموزشی طی 11 جلسه ی 90 دقیقه ای در گروه آزمایش اجرا شد. گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. نتایج با روش تحلیل کوواریانسمورد تحلیل قرار گرفت. یافته هانشان داد که میزان نسبت روایی محتوایی براساس روش لاوشه برای تعداد 10 نفر متخصص 83/0 به دست آمد، و میزان شاخص روایی محتوایی براساس روش والتز و باسل برای این تعداد متخصص 80/0 به دست آمدو با مقایسه ی این میزان با مقدار مورد قبول در هر دو شاخص، میزان روایی محتوایی برنامه قابل قبول است. همچنین، نتایج نشان داد که آموزش مهارت های زندگی بر افزایش میزان شادکامی و تاب آوری گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل تأثیرگذار بوده است. براساس نتایج می توان گفت که برنامه ی مهارت های زندگی (شامل خودآگاهی، مقابله با استرس، و همدلی) مبتنی بر فرهنگ اسلامی، برنامه ی مناسب و کارآمدی برای زنان مطلقه است و اجرای آن می تواند بر شادکامی و تاب آوری این افراد مؤثر باشد.

هدف پژوهش حاضر ساختن یک مقیاس بومی و کوتاه سالمندآزاری و بررسی کردن ویژگی های روان سنجی آن در گروهی از سالمندان استان البرز بود. در مرحله ی اول پژوهشگران با بهره گیری از پیشینة پژوهش روان شناسی و روان پزشکی ملاک های شاخص سوء رفتار با سالمند را استخراج کردند. در مرحله ی دوم ویژگی های روان سنجی پرسش نامه با استفاده از روایی سازه و همسانی درونی بر روی گروهی از سالمندان بررسی شد. جامعه ی آماری سالمندان ساکن استان البرز در سال 1396 بودند. با روش نمونه گیری دردسترس 400 نفر (186 نفر مرد و 214 نفر زن) انتخاب شدند. براساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، از میان خرانة 41 گویه ای 23 گویه باقی ماند که با روش تحلیل عاملی تأییدی ارزیابی شد. درنهایت 3 عامل آزار هیجانی و کلامی (14 گویه)، غفلت (6 گویه) و آزار مالی (3 گویه) برای مقیاس سالمندآزاری فرم کوتاه تعیین شد. محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ (84/0) و بازآزمایی (96/0) مؤید همسانی درونی مناسب پرسش نامه بود. یافته ها بیانگر آن است که پرسش نامه ی سالمندآزاری فرم کوتاه ابزاری پایا جهت بررسی سوء رفتار نسبت به سالمندان در جامعه ی ایرانی است.

سلامت افراد تحت تأثیر اعتقادات دینی و رفتارهای برآمده از آموزه های دینی آن هاست. مهدویت ازجمله باورهایی است که در سلامت روانی افراد نقش دارد. با توجه به اهمیت نقش زنان در ترویج این فرهنگ و مسئولیت آن ها در تربیت نسلی سالم، هدف این مطالعه بررسی نقش ادراک شدة مهدویت و زیارت در سلامت روانی زنان بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش نظریة زمینه ای انجام شد. روش نمونه گیری هدفمند بود و بر پایة ملاک های ورود با 12 نفر از زنان زائر مسجد مقدس جمکران، درباره ی اعتقاد آن ها به فرهنگ مهدویت و زیارت و برداشت آنان از نقش فرهنگ مهدویت و زیارت در ابعاد شناختی، عاطفی، و رفتاری آن ها مصاحبه ی نیمه ساختاریافته انجام شد. نتایج نشان داد عامل هایی نظیر نگرش مثبت به زندگی، تجربه ی احساس معنوی و کاهش استرس، و شیوه های مناسب برخورد با بحران و تلاش در جهت جلب رضایت امام عصر(ع) عامل هایی بود که به نظر آنان بر سلامت روانی شان مؤثر بود. نتیجة پژوهش نشان می دهد مسیر سلامت و تعالی نتیجة به فعلیت رساندن باورها در بستر رفتارهای دینی است.

پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه ی هوش عمومی و هوش معنوی با آسایش معنوی انجام شد. طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع هم بستگی است. جامعه ی آماری شامل دانشجویان دوره ی کارشناسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران در سال تحصیلی 1397-1396 بود که براساس جدول مورگان تعداد 370 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ی ویژگی-های جمعیت شناختی، مقیاس هوش غیرکلامی کتل، پرسش نامه ی آسایش معنوی، و مقیاس هوش معنوی استفاده شد. داده ها با روش هم بستگی پیرسون و رگرسیون هم زمان تحلیل شد. نتایج نشان داد که هوش عمومی با هوش معنوی و مؤلفه های آن (به غیر از مؤلفه فهم معنا و تأثیر امور دینی) رابطه ی معناداری ندارد. هم بستگی آسایش معنوی با هوش معنوی و مؤلفه های آن (به غیر از مؤلفه های تفکر انتقادی وجودی و سازگاری معنوی در روابط بین فردی) معنادار است. نتایج تحلیل رگرسیون هم زمان نشان داد که متغیر هوش عمومی تنها 4 درصد از تغییرات متغیر ملاک آسایش معنوی را پیش بینی کرده است و هوش معنوی و مؤلفه های آن توانسته اند 7/1 درصد از تغییرات متغیر ملاک آسایش معنوی را پیش بینی کنند. براساس یافته های این پژوهش، مسئولان و مدیران مراکز مشاوره ی دانشگاه ها می توانند با مداخله های متمرکز بر هوش معنوی در قالب کارگاه و دوره های آموزشی در جهت ارتقای معنوی و دینی و سلامت معنوی دانشجویان اقدام کنند.

این مقاله به مرور نقادانة پژوهش های علم عصب نگر در حوزة دین و معنویت می پردازد. پژوهش ها براساس تکلیف به کار بسته شده دسته بندی و مرور شدند و به اشکال های هر یک از آن ها پرداخته شد. استفاده از نمونه های نابسنده و بسیار کوچک، مصنوعی بودن، غیرآزمایشی بودن، فقدان کنترل، و توجه نداشتن به متغیرهای مداخله گر از مشکل های روش شناختی رایج در بیشتر این پژوهش ها بودند. این مرور نشان داد که تجربه های دینی، معنوی، و عرفانی با عملکرد یک یا چند ناحیة خاص قشری یا زیرقشریِ مغز هم بسته نبودند. به نظر می رسد این یافته نشان دهد که تجربه های یادشده از نظر پدیدارشناسی تجربة واحدی نیستند و احتمالاً ناحیه ای به نام «منطقة خدا» در مغز وجود ندارد. از میان مناطق مغز، لوب پیشانی در تعداد بیشتری از پژوهش ها درگیر تجربه های دینی، معنوی، و عرفانی بود که می تواند بیانگر اهمیت نسبی شناخت در مقایسه با هیجان در این تجربه ها باشد. علاوه بر این، امکان ایجاد مصنوعی تجربة دینی و اندیشة مرضی بودن دین به چالش کشیده شدند.

هدف از پژوهش حاضر پیش بینی بلوغ شغلی براساس هوش هیجانی و سبک های هویت بود. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل همة دانشجویان دانشگاه آزاد واحد رودهن بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای چهارصد نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از فرم کوتاهِ پرسش نامة رشد مسیر شغلی، پرسش نامة سبک های هویت، و پرسش نامة بلوغ شغلی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری رگرسیون چندگانه به روش گام به گام و نرم افزار اس. پی. اس. اس. تحلیل شد. نتایج نشان داد که مؤلفه های سبک تعهد، سبک اطلاعاتی، و همچنین مؤلفه ی خودآگاهیِ هوش هیجانی به طور مستقیم پیش بینی کننده ی بلوغ شغلی در افراد است. بر پایة این یافته ها می توان هوش هیجانی و سبک های هویت افراد را از همایندهای بلوغ شغلی آن ها دانست. پژوهش های آینده باید به نقش پیش بین یا علّی هوش، هوش هیجانی، و هویت در تعیین میزان بلوغ شغلی دانشجویانی ایرانی توجه کنند.