جامعه شناسی سیاسی ایران
سال:1397 | دوره:1 | شماره:3 (پیاپی 3) |تعداد مقالات:6

در این مقاله تلاش شده است تا از طریق بررسی رابطه میان ایده-ماده به بررسی نظام های مطرح در حوزه اقتصاد سیاسی که عبارت اند از لیبرالیسم یا اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد و سوسیالیسم یا اقتصاد برنامه ریزی شده و اقتصاد ترکیبی پرداخته شود و در پایان، روش شناسی نظام اقتصادی-سیاسی ایران مورد تحلیل قرار گیرد. سؤال این است که چه نوع روش شناسی برای بررسی این نظام ها مناسب تر است. فرض پژوهش این است که ازآنجاکه در اقتصاد لیبرالیستی، ایده تقدم بر ماده و در اقتصاد سوسیالیستی، ماده تقدم بر ایده دارد به دلیل جدایی میان سوژه و ابژه در این دو نظام، روش شناسی این دو نظام اقتصادی-سیاسی، پلورالیستی و مبتنی بر نقد بیرونی و ذره گونه است. درحالی که در اقتصاد ترکیبی که مبتنی بر دیدگاه توسعه منابع انسانی و دولت رفاه است، نوع روش شناسی آن «درون ماندگار» و یا استعلایی است. روش شناسی در این مقاله، مبتنی بر روش شناسی مایکل والزر است که درصدد است به نوعی بین ایده و بین ماده در نظام های اقتصادی-سیاسی، توازن و تعامل بر مبنای واقعیت های موجود ایجاد کند.

زمینه و هدف: اعتماد بنیان بسیاری از تعاملات و کنش های روزمره در جوامع انسانی، چه در زمینة ارتباطات میان فردی و چه در حوزة ارتباطات اجتماعی، است. اعتماد سیاسی به رابطة مردم و دولت می پردازد که یکی از عوامل ضروری برای ادارة امور بهتر کشور، رشد و توسعه بیشتر و تأمین نیازهای مردم است. پژوهش حاضر قصد دارد با روش فراتحلیل به این پرسش پاسخ دهد که درمجموع چه متغیرهایی بر اعتماد سیاسی اثرگذار است و به چه میزان آن را تبیین کرده اند. روش: سازوکار اجرای پژوهش فراتحلیل-کمی است. هدف این روش، انسجام بخشی، مرور نظام مند و یکدست سازی مطالعات صورت گرفته در یک حوزة معین پژوهشی است. جامعة آماری آن 18 پژوهش که 13 نمونه سند پژوهشی با هدف ترکیب و شناسایی میزان تأثیر آن انتخاب شدند. یافته ها: یافته های تحلیلی پژوهش حاکی از این است که اعتماد سیاسی به عنوان متغیر وابستة اصلی اثرپذیر از حکمرانی (0. 290= Effect size)، عدالت (0. 321= Effect size)، سرمایة اجتماعی (0. 378= Effect size)، دین داری (0. 435= Effect size)، رضایت اجتماعی (0. 212= Effect size)، سرمایة سیاسی (0. 263= Effect size)، آنومی (0. 288= Effect size)، تبعیض (0. 375= Effect size)، امنیت (0. 347= Effect size) و شبکة اجتماعی (0. 311= Effect size) بوده و درمجموع، متغیرهای فوق توانسته اند 0. 327 =Effect size، 8. 481= Z و 0. 004= sig از اعتماد سیاسی را تبیین کند. نتیجه: نتایج تحقیق نشان می دهد اعتماد سیاسی به میزان بسیار زیادی فاصلة اجتماعی میان نهادهای حکومتی و شهروندان را کاهش داده و ارتباط بسیار مؤثری در روابط بین مردم، حکومت، نهادها و گروه های واسطه بین مردم و حکومت دارد. بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت اعتماد سیاسی در حد متوسط بوده و به این ترتیب، اعتماد سیاسی در سطح بالا (32 درصد)، متوسط (38 درصد) و پایین (30 درصد) است.

تولید اطلاعات مرتبط با دیدگاه های مردم در موضوعات مختلف سیاسی انتخاباتی، با دقت و سرعت لازم و در اختیار کاربران و ذی نفعان قرار دادن آن و همچنین ایجاد، حفظ و گسترش اعتماد عمومی نسبت به نظام نظرسنجی از اهداف نظام نظرسنجی سیاسی در ایران است. با پیشرفت های حاصل شده، نظام نظرسنجی سیاسی در ایران، هنوز با مشکلات عدیده ای مواجه است. آسیب شناسی نظام نظرسنجی سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، سؤال اصلی این پژوهش است که پژوهشگر با بررسی وضعیت موجود به آن پرداخته است. در انجام این پژوهش از روش پژوهشی داده-بنیاد استفاده شده و برای رسیدن به پاسخ سؤالات با مراجعه به جامعة آماری تحقیق، 42 جلسة مصاحبة پژوهشی با 24 نفر از صاحب نظران و نخبگان موضوع انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد آسیب های نظام نظرسنجی سیاسی در ایران ناظر به دو دسته عوامل درونی و بیرونی این حوزه است. عوامل آسیب زای درونی به طور مستقیم بر کار پیمایش نظرسنجی و عوامل بیرونی از فضای سیاسی جامعه متأثر است و از جنس عوامل فرهنگی-اجتماعی است. درمجموع، برخی از مشکلات این حوزه، دولتی و شبه دولتی بودن بیشتر سازمان های نظرسنجی، کوچک بودن سهم بخش خصوصی در بازار نظرسنجی، نبود رقابت میان سازمان های نظرسنجی، عدم انتشار نتایج نظرسنجی ها، ضعف علمی مدیران و کارشناسان و فراهم نبودن شرایط نقادی نظرسنجی است.

در پژوهش حاضر، تأثیر سرمایة اجتماعی در ابعاد شبکه ای و هنجاری بر روی گرایش های سیاسی (اصلاح طلبی، اعتدال گرایی و اصو ل گرایی) بررسی می شود. هدف پژوهش، تعیین قطب نمای گرایش سنجی سیاسی شهروندان استان خوزستان طی سه دوره انتخابات ریاست جمهوری (1376، 1384 و 1392) است. همچنین از ابزار پرسش نامه و آزمون های رگرسیون ساده و چندگانه، آزمون تی، تحلیل واریانس و ارائة معادلة ساختاری PLS به ترتیب در نرم افزارهای اس پی اس اس (SPSS24) و اسمارت (SMART PLS3) استفاده می شود. اطلاعات لازم با 1920 شهروند بالای 18 سال در سطح شهرستان های اهواز، آبادان، دزفول، ماهشهر و اندیمشک با روش نمونه گیری چندمرحله ای طبقه ای جمع آوری می گردد. برای اطمینان از مناسب بودن داده ها، معیار سی آر (CR) و آزمون کی ام اُ (KMO) منظور می گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان گرایش های سیاسی در تمامی گروه های سنی یکسان است و گرایش سیاسی به جز طیف اصو ل گرایی در بین زنان بیشتر از مردان است. شهروندان بر حسب شاخص اس ای اس (SES)، دارای بیشترین گرایش سیاسی اعتدال گرایانه اند. همچنین، محل سکونت شهروندان در گرایش آنان به طیف اصو ل گرایی دارای تأثیر معناداری نیست. در ادامه سرمایة اجتماعی در تمامی ابعاد، بر گرایش به طیف های سیاسی اصلاح طلبی و اصو ل گرایی تأثیر دارد ولی این تأثیر در گرایش های سیاسی اعتدال گرایی تأیید نمی شود. همچنین بر اساس قطب نمای گرایش های سیاسی، بیشترین تعلقات سیاسی مربوط به طیف اصلاح طلبی و کمترین تعلقات، مربوط به طیف اعتدال گرایی است. درمجموع سرمایة اجتماعی 45 درصد از تغییرات متغیر گرایش های سیاسی را در هر سه طیف سیاسی تبیین می کند.

این تحقیق چگونگی بازتاب محرومیت نسبی در آثار شعرای معاصر قشقایی را بررسی می کند. در اینجا، از نظریة رابرت گر تنها به عنوان راهنما و شاهد استفاده شده است. با تحلیل محتوای اشعار شاعران موردمطالعه، مشخص می گردد که نه تنها محرومیت در قوم قشقایی وجود دارد بلکه شاعران قشقایی هم، در اشعار خود به این موضوع پرداخته اند. همچنین مشخص می شود که برداشت و شیوة سازش یا برخورد شاعران با مسئلة محرومیت یکسان نیست؛ ازجمله اعتراض و مبارزة انقلابی با منبع محرومیت، یا پذیرش و کنار آمدن با پدیدة محرومیت به عنوان امر طبیعی و یا توسل به قدرت های فراطبیعی و امداد الهی. پس از کشف و دسته بندی مقوله ها، راه هایی نیز برای کاهش محرومیت پیشنهاد خواهد شد.

در انقلاب اسلامی ایران با پیشتازی حرکت اسلام گرایان با رهبری امام خمینی(ره) جریان های سیاسی مختلف با ایدئولوژی های متفاوت برای مقابله با رژیم پهلوی به ائتلاف با یکدیگر پرداختند. دراین راستا، جبهة ملی ازجمله احزابی بود که به رغم مشی غیردینی خود، در آستانه ی پیروزی انقلاب اسلامی به این ائتلاف انقلابی پیوست؛ اما روند انقلاب و نحوه ی مدیریت آن، بی درنگ جبهة ملی را رویاروی انقلابیون مذهبی قرار داد و سبب شد تا این جریان بلافاصله پس از پیروزی از ائتلاف انقلابی جدا شود و درنهایت حذف گردد. دراین راستا، مقاله ی حاضر می کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای و روزنامه ای این سؤال را بررسی کند که «چه مسائلی جبهة ملی را در دوران گذار پس از پیروزی انقلاب رویاروی انقلابیون مذهبی قرار داد و فرایند حذف تدریجی آن ها را از صحنه ی سیاست فراهم ساخت؟ »؛ در این خصوص یافته های پژوهش حاکی از آن است که روند اسلام گرایی در جریان نهاد سازی پس از پیروزی انقلاب، مهم ترین عامل در رویارویی جبهة ملی با نیروهای اسلام گرا و درنهایت، حذف تدریجی آن ها از عرصه ی سیاست است؛ زیرا به لحاظ ایدئولوژی، پیوند دین با سیاست که محور عقاید نیروهای اسلام گرا را تشکیل می داد، در چارچوب فکری-نظری جبهة ملی جایگاهی نداشت.