طب جنوب
سال:1387 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

زمینه: گره سینوسی- دهلیزی مرکز فعالیت پیس میکری اولیه قلب می باشد. اگر به هر دلیلی، گره سینوسی- دهلیزی فعالیت خود را از دست بدهد، گره دهلیزی- بطنی فورا شروع به تنظیم فعالیت های قلب می نماید. هدف این مطالعه بررسی وجود و یا عدم وجود جریان پتاسیمی جبرانی تاخیری فوق سریع و نقش آن در فعالیت پیس میکری در دو گره سینوسی-دهلیزی و دهلیزی- بطنی دست نخورده و سالم قلب موش صحرایی بوده است.مواد و روش ها: فعالیت پیس میکری گره سینوسی-دهلیزی و دهلیزی- بطنی جدا شده از هم با میکرو الکترودهای فلزی جداگانه که با سطح آندوتلیومی هر گره تماس داشت، ثبت شد و طول دوره پتانسیل عمل اندازه گیری گردید. عمل ثبت در قبل و هنگام مصرف 50 میکرو مولار 4-آمینو پریمیدین (4-AP) که به عنوان مسدود کننده جریان پتاسیمی جبرانی تاخیری فوق سریع شناخته شده است، صورت گرفت.یافته ها: در مقایسه با حالت کنترل با مصرف 4-آمینو پریمیدین طول دوره پتانسیل عمل در نمونه های گره سینوسی-دهلیزی  17.60±2.90 درصد و در نمونه های گره دهلیزی-بطنی 35.90±2.90 درصد افزایش یافت (P<0.05).نتیجه گیری: جریان پتاسیمی جبرانی تاخیری فوق سریع در هردو گره سینوسی-دهلیزی و دهلیزی-بطنی موجود بوده و اثر 4-AP بر طول دوره پتانسیل عمل بر هر دو گره به طور چشمگیری متفاوت می باشد.

زمینه: فلزاتی نظیر آلومینیوم و سرب طیف وسیعی از بیماری ها را ایجاد می کنند و به مقدار فراوانی در دسترس انسان قرار دارند. شاخص های بیوشیمیایی پلاسما نظیر VLDL، HDL کلسترول، LDL کلسترول،کلسترول تام و تری گلیسرید، سدیم، پتاسیم، اوره و کراتی ‎نین در بیماری های مختلف نظیر قلبی عروقی و کلیوی دچار تغییر می شوند. بنابراین منطقی است که اثرات حاد و مزمن این فلزات بر شاخص های مذکور مورد مطالعه قرار گیرد.مواد و روش ها: تعداد 30 خرگوش نر سفید نیوزیلندی جهت بررسی اثرات حاد و مزمن آلومینیوم و سرب برای این مطالعه انتخاب شدند. جهت انجام مرحله حاد، به ترتیب آلومینیوم کلراید و استات سرب به میزان 25 و 13 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت داخل صفاقی به مدت 2 هفته و به طور یک روز در میان به گروه های 5 تایی خرگوش ‎ها تزریق شد. جهت بکارگیری دوز مزمن به ترتیب آلومینیوم کلراید و استات سرب به میزان 5/12 و 5/6 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 7 هفته به صورت یک روز در میان به خرگوش ها تزریق شد. به گروه های کنترل آب دیونیزه تزریق گردید.یافته ها: متعاقب دوزهای حاد آلومینیوم و سرب غلظت های پلاسمایی VLDL، LDL کلسترول، کلسترول تام، تری گلیسرید و سدیم افزایش یافتند، اما در غلظت های HDL کلسترول، پتاسیم، اوره و کراتی‎ نین تغییری مشاهده نشد. دوزهای مزمن آلومینیوم و سرب غلظت های پلاسمایی VLDL، LDL کلسترول، کلسترول تام، تری گلیسرید و سدیم را افزایش و پتاسیم را کاهش دادند، اما در غلظت هایHDL  کلسترول، اوره و کراتی ‎نین تغییری مشاهده نشد.نتیجه گیری: مصرف دوزهای حاد و مزمن آلومینیوم و سرب با افزایش غلظت پارامترهای پلاسما نظیر VLDL، LDL کلسترول، کلسترول تام، تری گلیسرید و سدیم و کاهش غلظت پتاسیم می توانند برای بدن مضر بوده و زمینه ساز بیماری های قلبی عروقی باشند.

زمینه: کارسینوم اینتراداکتال پستان از شایع ترین سرطان ها در زنان می باشد که یکی از دلایل مرگ و میر به علت بدخیمی ها در زنان است. تغییر قند های انتهایی مولکول های سطحی و ماتریکس خارج سلولی یکی از شناخته شده ترین تغییرات سلول های تومورال می ‎باشد که می تواند رفتارهای بیولوژیک غیر عادی سلول های سرطانی را توجیه کند. هدف از این مطالعه شناسایی قند انتهایی ال‎ فوکوز در سلول های سرطانی در گریدهای مختلف کارسینوم اینتراداکتال پستان بود.مواد و روش ها: بلوک های پارافینی 15 بیمار با تشخیص اولیه کارسینوم اینتراداکتال از فایل آسیب شناسی بیمارستان خاتم الانبیا زاهدان انتخاب گردید. از بلوک ها، مقاطعی با ضخامت 7-5 میکرومتر تهیه و با هماتوکسیلن و ائوزین رنگ آمیزی شد. پس از تایید تشخیص قبلی، برش های فوق تحت رنگ آمیزی 5/2 UEA/Alcian blue pH= قرار گرفتند. لکتین به میزان 10 میکروگرم به ازای هر میلی لیتر در بافر فسفات رقیق شد. برش ها بر اساس شدت واکنش به لکتین درجه بندی (3-0) شدند.یافته ها: قند انتهایی ال فوکوز به میزان بسیار کم در ماتریکس خارج سلولی در گرید I مشاهده گردید. شدت واکنش عناصر ماتریکس خارج سلولی در بافت همبند بین لبولی به مراتب از بافت همبند داخل لبولی بیشتر بود. در گرید II و III پاسخ ماتریکس به لکتین حذف شده بود. اطلاعات آماری هیچ اختلاف معنی داری را بین گریدهای مختلف برای سلول های تومورال و ماتریکس خارج سلولی نشان نداد.نتیجه گیری: به نظر می رسد پاسخ سلول های تومورال برای قند انتهایی ال فوکوز پاسخی بسیار ضعیف تا منفی بوده و در سیر تغییرات نئوپلاستیک پستان، گلیکوکونژوگه های حاوی این قند انتهایی کمتر تغییر می نمایند.

زمینه: سندرم تونل مچ دستی بیماری رنج آوری است که با علایم درد، گزگز و مور مور شدن انگشتان خود را نشان می دهد. درمان حمایتی با استفاده از اسپیلینت مچ دستی یکی از درمان های مناسب و رایج می باشد، اخیرا نیز لیزر کم توان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این سندرم در افراد دچار ضایعه نخاعی پاراپلژیک به علت استفاده بیش از حد از مچ دست ها زیاد دیده می شود.مواد و روش ها: تعداد 21 مورد در جانبازان نخاعی پاراپلژیک که از ویلچر استفاده می کردند و مبتلا به سندرم تونل مچ دستی بودند، در دو گروه مورد و شاهد به طور تصادفی تقسیم شدند. برای هر دو گروه درمان حمایتی با استفاده از اسپلینت مچ دست انجام گردید. در گروه مورد 10 جلسه لیزر کم توان روی کانال کارپ، به صورت یک روز در میان و در گروه کنترل با همین تعداد جلسات از لیزر خاموش استفاده شد.یافته ها: اگر چه لیزر کم توان و درمان حمایتی، هر دو در بهبود علایم و نشانه های سندرم تونل مچ دستی موثر بودند، اما اثر لیزر کم توان در بهبود علایم پارستزی (p=0.005) و درد شبانه (p=0.01) نسبت به درمان حمایتی بیشتر بود، ولی در خصوص کاهش میزان درد این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. همچنین لیزر کم توان در بهبود نشانه های فالن (P=0.01) و تینل (P=0.03) از درمان حمایتی موثرتر بود.نتیجه گیری: از لیزر کم توان به عنوان یک روش موثر و بی ضرر می توان در درمان سندرم تونل مچ دستی جانبازان نخاعی استفاده نمود.

زمینه: سندرم زجر تنفسی یکی از شایع ترین علل مرگ و میر و معلولیت در نوزادان نارس است. تاثیر مفید تجویز کورتیکواستروئید در مادران باردار در معرض خطر زایمان زودرس بر کاهش مرگ و میر نوزادی، سندرم زجر تنفسی و سایر عوارض نوزادی ثابت شده است. تکرار تجویز کورتیکواستروئید در مادرانی که طی 14ـ7 روز بعد از اولین دوره کورتیکواستروئید زایمان نکرده اند از اقدامات رایج می‎ باشد، با این وجود فواید آن در مقایسه با درمان تک دوره ای ثابت نشده است و مطالعات متناقضی در این رابطه وجود دارد.مواد و روش ها: این مطالعه بصورت کوهورت با همسان سازی بر روی 108 نوزاد (54 نوزاد در گروه تک دوره ای کورتیکواستروئید و 54 نوزاد در گروه چند دوره ای) انجام شد. متغیرهای مورد بررسی شامل مشخصات مادران، نوزادان و فراوانی مرگ و میر نوزادان، سندرم زجر تنفسی، خون ریزی داخل بطنی و آنتروکولیت نکروزان بود. معیارهای همسان سازی در نوزاد شامل جنس، نوع زایمان و سن حاملگی در زمان زایمان بود. ابتدا اطلاعات مامایی از پرونده مادر ثبت شد و سپس سایر اطلاعات در رابطه با نوزاد به صورت آینده نگر جمع آوری شد.یافته ها: در مقایسه میانگین وزن هنگام تولد، دور سر و آپگار دقیقه اول و پنجم اختلاف آماری معنی داری در دو گروه تک دوره ای و چند دوره ای مشاهده نشد و در بررسی فراوانی و نسبت خطر مرگ و میر و عوارض نوزاد به ترتیب در دو گروه مرگ و میر (4/7 درصد و 13 درصد و 8/or=1 سندرم زجر تنفسی (8/29 درصد و 35 درصد و OR=1.3) خون ریزی داخل بطنی (2/22 درصد و 22.2 درصد و OR=0.1) و سندرم آنترولیت نکروزان (1/11 درصد و 2/9 درصد و OR=0.7) گزارش شد.نتیجه گیری: تکرار دوره های کورتیکواستروئید پیش از زایمان در مقایسه با درمان تک دوره ای به نظر نمی رسد مرگ و میر و عوارض نوزادی را کاهش دهد.

زمینه: سینوزیت حاد قارچی بیماری شناخته شده در مبتلایان به نقص سیستم ایمنی می باشد، که اخیرا در افراد سالم نیز گزارش شده است. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی سینوزیت حاد قارچی در بیماران نوتروپنیک و شناسایی عوامل موثر بر بقا بیماران می باشد.مواد و روش ها: تعداد 142 بیمار مبتلا به لوسمی که شیمی درمانی شده بودند از نظر علایم کلینیکی و رادیولوژی بیماری سینوزیت حاد قارچی مورد مطالعه قرار گرفتند. بیماران مبتلا به تب، سردرد و تورم صورت که علایم رادیولوژیک بیماری را نشان دادند، تحت عمل جراحی جهت تکه برداری قرار گرفتند و مواد حاصله، از نظر آزمایشات قارچ شناسی و هیستوپاتولوژیک مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: تعداد 11 بیمار از 142 بیمار مورد مطالعه، به سینوزیت حاد قارچی مبتلا بودند. عوامل اتیولوژیک شناخته شده بیماری عبارت بودند از: آسپرژیلوس فلاووس (5 مورد)، آلترناریا (3 مورد)، آسپرژیلوس فومیگاتوس (2 مورد) و موکور (1 مورد). تعداد 8 نفر از بیماران جان باختند.نتیجه گیری: سینوزیت قارچی باعث مرگ و میر زیادی در بیماران با نقص سیستم ایمنی می ‎شود. بنابراین، تشخیص سریع و درمان زود هنگام بیماران مبتلا به سینوزیت حاد قارچی دارای اهمیت می ‎باشد.

زمینه: آپاندیسیت شایع ترین بیماری و علت شکم درد منجر به جراحی است. آنچه ما را بر آن داشت تا به بررسی این موضوع بپردازیم فراوانی غیر منتظره موارد مظنون به آپاندیسیت به صورت خوشه ای (گروهی) و تعیین علل آن در استان چهارمحال و بختیاری بوده است.مواد و روش ها: در یک مطالعه تحلیلی گذشته نگر از نوع مورد- شاهدی مبتنی بر جمعیت از 11 روستای بخش بازفت شهرستان کوهرنگ واقع در استان چهارمحال و بختیاری، 54 نفر به عنوان گروه مورد انتخاب و با 54 نفر به عنوان گروه شاهد، مورد مقایسه قرار گرفتند. برای هر دو گروه مورد و شاهد، یادآمد خوراکی آنها پرسش گردید.یافته ها: میزان بروز آپاندیسیت در یازده روستای مورد بررسی 57/1 درصد و در روستایی با جمعیت 275 نفر که کانون تلقی گردید، 12 درصد بود. میزان صحت آپاندیسیت بر اساس پاتولوژی 1/57 درصد به دست آمد. با مقایسه سوابق مواجهه در گروه های مورد بررسی، علل اصلی درد شکم در افراد مظنون به آپاندیسیت، مصرف سبزیجات وحشی (کوهی) به نام های کنگر، کرفس، تره، لوه و مچه به تنهایی با OR=7.75 و (21/87 – 8/ 95%CI: (2یا مخلوط با ماست محلی و مصرف ترکیبی به نام تلیکه با OR=6.25 و 95CI: (2/4–16/1)% بوده است.نتیجه گیری: در معاینات پزشکی افراد مظنون به آپاندیسیت گروهی و کاندید آپاندکتومی، توجه به تاریخچه مصرف مواد غذایی، مخصوصا سبزیجات کوهی (وحشی) و محلی ضروری و مهم به نظر می رسد.

زمینه: کریپتوسپوریدیوم یکی از مهم ترین انگل های پاتوژن روده ای است که سبب اسهال در انسان و حیوانات می شود. با توجه به نقش کریپتوسپوریدیوم در بروز اسهال و ایجاد مرگ و میر در بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی و کودکان زیر 5 سال، در بررسی حاضر میزان فراوانی نسبی و مطلق آلودگی به این انگل و رابطه آن با بعضی از عوامل دموگرافیک در استان اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفته است.مواد و روش ها: این مطالعه به روش توصیفی از مهرماه 1382 لغایت فروردین ماه 1383 در استان اصفهان انجام گردید. در این مطالعه تعداد 642 نمونه مدفوع از کودکان زیر 5 سال، بیماران مبتلا به ضعف سیستم ایمنی و افراد در معرض خطر بیماری جمع آوری شد و با روش شناورسازی در محلول قندی (Sheather’s) و رنگ آمیزی با متد ذیل ـ نلسون اصلاح شده مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: از مجموع نمونه های مورد بررسی، 30 نمونه (7/4 درصد) آلوده به انگل تشخیص داده شد. میزان آلودگی در کودکان زیر 5 سال، بیماران مبتلا به ضعف سیستم ایمنی و افراد در معرض خطر به ترتیب 6/4 درصد، 5/3 درصد و 4/5 درصد برآورد گردید. بیشترین میزان آلودگی در کودکان در گروه سنی 1 تا 2 سال (10 درصد)، در بیماران مبتلا به ضعف سیستم ایمنی در گروه سنی 4ـ3 ساله (2/6 درصد) و در افراد در معرض خطر بیماری در گروه سنی 10ـ5 سال (8/14 درصد) مشاهده گردید.نتیجه گیری: کریپتوسپوریدیوم در میان کودکان زیر 5 سال، افراد با نقص سیستم ایمنی و افراد در معرض خطر، شیوع بالایی را در استان اصفهان دارد. از این رو، باید از سوی مسوولین بهداشتی کشور تدابیری در نظر گرفته شود که به واسطه آن آلودگی در این افراد شناسایی و درمان شود و در نتیجه از انتقال بیماری در سطح جامعه جلوگیری شود.

زمینه: لژیونلا میکروارگانیسم آبزی همه جایی است که توانایی بقا در آب با درجه حرارت های مختلف را دارد. از 49 گونه شناسایی شده، 20 گونه باعث عفونت در انسان می شوند. آلودگی با لژیونلا در سیستم های توزیع آب بیمارستان ها دارای اهمیت می باشد. سیستم‎ های تولید کننده آئروسل مانند لوله کشی آب، سردوش های حمام، برج های خنک کننده و نبولایزرها در انتقال این باکتری به بیماران بستری و دارای ضعف ایمنی نقش دارند.مواد و روش ها: در این مطالعه 113 نمونه از آب های 32 بیمارستان در نواحی جغرافیایی مختلف سطح شهر تهران از واحدها و بخش های مختلف جمع آوری گردید. آب ها با استفاده از فیلتراسیون تغلیظ و بعد از تیمار اسیدی و حرارتی روی محیط کشت BCYE ایزوله گردیدند.یافته ها: از 32 بیمارستان مورد مطالعه، 22 بیمارستان (7/68 درصد) آلودگی به لژیونلا داشتند و در مجموع 30 نمونه (5/26 درصد) از کل نمونه ها برای این ارگانیسم مثبت شناسایی شدند. میزان محدوده کلر نمونه های آب 2/2- 18/0 میلی‎گرم در لیتر و pH آنها 6/7- 6/6 بودند.نتیجه گیری: میزان بالای آلودگی آب های مصرفی در بیمارستان های شهر تهران با لژیونلا نشانگر مقاومت این باکتری به کلر و سایر ضد عفونی کننده ها، یا ضد عفونی ناقص و یا عدم کفایت روش های رایج تصفیه و گندزدایی برای پاک سازی شبکه آب با این میکروارگانیسم می باشد. لذا شناسایی باکتری و کنترل آن در آب های بیمارستانی می بایست مدنظر قرار گیرد.

زمینه: شناخت و آگاهی در مورد اصول بهداشت دوران بلوغ، دلایل و علل بروز تغییرات خاص دوران بلوغ و نیز آشنایی با خطرات تهدید کننده سلامتی خاص این دوران، سبب پیشگیری از بسیاری از مشکلات نوجوانان می شود. هدف این پژوهش بررسی تایید اثرگذاری آموزش بهداشت بر رفتارهای بهداشتی دختران مدارس راهنمایی شهرستان چابهار بود.مواد و روش ها: دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی چابهار در دو گروه شاهد و مورد (هر کدام 40 دانش آموز)، با ابزار پرسشنامه، مورد آزمون آگاهی، نگرش و عملکرد قرار گرفتند. برنامه آموزشی با استفاده از روش های چهره به چهره و بحث و گفتگو درمانی طی 12 جلسه آموزشی برای دانش آموزان گروه آزمون ارایه گردید.یافته ها: گروه مورد و شاهد از نظر متغیرهای دموگرافیک و اقتصادی همسان بوده و اختلاف معنی داری بین آنها مشاهده نگردید. در گروه مورد، میزان آگاهی، نگرش و عملکرد بهداشتی دانش آموزان بعد از آموزش، افزایش مشاهده شد (P<0.0001)، اما در گروه شاهد، در میزان آگاهی، نگرش و عملکرد آنها در این آزمون، تفاوتی معنی دار بدست نیامد.نتیجه گیری: آموزش بهداشت در افزایش میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دختران نسبت به بهداشت بلوغ تاثیر چشمگیری دارد؛ از این رو، آموزش بلوغ، جهت اصلاح رفتارهای بهداشتی دختران در دوران بلوغ، می بایست مورد تاکید قرار گیرد.

زمینه: آگاهی پرستاران از وضعیت صلاحیت بالینی خود موضوعی اساسی جهت حفظ استانداردهای مراقبت، شناسایی نیازهای آموزشی و توسعه حرفه ای آنان است. خود ارزیابی یکی از روش هایی است که در سنجش صلاحیت بالینی مورد استفاده قرار می گیرد و پرستاران را تشویق به بازاندیشی و ایفای نقش فعال تر در فرآیند یادگیری می نماید. اگرچه صلاحیت بالینی پرستاران ممکن است در بیمارستان های مختلف متفاوت باشد، اما مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته ناچیز است.مواد و روش ها: طی این مطالعه مقطعی، بدون نمونه گیری و از طریق سرشماری، صلاحیت بالینی 190 پرستار شاغل به کار در بیمارستان‎های مختلف، به شیوه خودارزیابی مورد تحلیل قرار گرفت. ابزار مورد استفاده پرسشنامه ای روا و پایا بود که بر اساس نظریه «از مبتدی تا ماهر» بنر (Benner's "from Novice to Expert" Framework) طراحی شده و 73 مهارت را در 7 حیطه مختلف بررسی می کند. سطح صلاحیت بر اساس امتیازی که نمونه ها به خود می دادند (100-0) ارزیابی و فراوانی به کارگیری مهارت ها نیز به وسیله یک مقیاس رتبه ای به شیوه لیکرت بررسی شد.یافته ها: در کل، پرستاران صلاحیت خود را در سطح «خوب» (75-51) گزارش کردند؛ آنها احساس می کردند که در حیطه «موقعیت های مدیریتی» و «وظایف شغلی» از مهارت و لیاقت بیشتری برخوردارند (حداکثر 54/79 امتیاز) و کمترین مهارت خود را مربوط به حیطه «آموزش و راهنمایی» و «تضمین کیفیت» (حداقل 15/61 امتیاز) می دانستند. فراوانی به کارگیری مهارت ها با افزایش صلاحیت بالینی نسبت مستقیم داشت.نتیجه گیری: سطح صلاحیت پرستاران و فراوانی به کارگیری مهارت ها در بخش ها و بیمارستان های مختلف، متفاوت بود. در این بین اگر چه به طور کلی سطح صلاحیت پرستاران «خوب» گزارش شده است، ولی عدم بکارگیری حدود 24 درصد از مهارت ها به خصوص در حیطه مربوط به «آموزش و راهنمایی» و «تضمین کیفیت» نگران کننده است.

زمینه: یکی از استراتژی هایی که توسط مشاورین برای کاهش استرس در زمان تحصیلات دانشگاهی توصیه می شود مدیریت زمان مطالعه می باشد. توانایی مدیریت زمان مطالعه علاوه بر کاستن از استرس، پیامدهای مثبت دیگری را نیز به دنبال دارد، که می توان به ارتقا عملکرد مراکز دانشگاهی، ارتقا سطح سلامت و توانایی فرآیند حل مساله دانشجویان اشاره نمود.مواد و روش ها: در یک مطالعه توصیفی- تحلیلی، 300 نفر از دانشجویان مقاطع مختلف دانشگاه علوم پزشکی کرمان به صورت تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه شامل گزینه هایی در خصوص نحوه مدیریت زمان مطالعه در طول یک ترم تحصیلی بود و حیطه های مدیریت زمان مانند برنامه ریزی، اولویت بندی و تخمین زمان مورد نیاز برای مطالعه، فهرست کردن فعالیت های انجام شده و تعیین اهداف، مورد بررسی قرار گرفتند. انتخاب گزینه بر اساس مقیاس لیکرت صورت گرفت.یافته ها: بین رشته تحصیلی و مدت زمان مطالعه در روز اختلاف معناداری بدست آمد (P=0.004). مقایسه نمرات مدیریت زمان نیز نشان داد که میانگین نمره دانشجویان پزشکی با 76.5±12.8 بالاترین و دانشجویان کارشناسی با 61.1±15.1 کمترین نمره را به خود اختصاص داده اند. آزمون آنوا اختلاف معناداری بین رشته های مختلف از نظر مدیریت زمان نشان نداد. همچنین نتایج نشان داد که 186 نفر از دانشجویان (62 درصد) با توجه به شرایط و گاهی اوقات و فقط 48 نفر (16 درصد) همیشه در طول ترم تحصیلی، زمان مطالعه خود را مدیریت می کرده اند. در مقایسه با سایر رشته ها، دانشجویان پزشکی (2/26 درصد) بیشتر زمان مطالعه خود را دایم مدیریت می‎ کردند. ارتباطی بین رشته های مختلف تحصیلی با چگونگی مدیریت زمان مشاهده نگردید.نتیجه گیری: اغلب دانشجویان در طول ترم تحصیلی برنامه مدونی برای مدیریت زمان مطالعه خود ندارند. بنابر این لازم است اهمیت مهارت مدیریت زمان را با تاکید بیشتری به دانشجویان آموزش داد تا مهارت و نگرش در مورد لزوم عملکرد مدیریت زمان در آن ها نهادینه شود.