مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1402 | دوره:24 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

1فیزالین ها مهمترین متابولیت ثانویه استخراج شده از گیاه دارویی Physalis spp. هستند که پتانسیل بالایی برای توقف رشد یاخته های سرطانی دارند. در این پژوهش القای ریشه های مویین با دو سویه باکتری Agrobacterium rhizogenes (ATCC15834 و A4) در ریزنمونه های مختلف برگ، میان گره، هیپوکوتیل و ریشه گیاه P. alkekengi در 6 محیط هم کشتی (1/2MS، MS و B5 در دو سطح 5/1 و 3 درصد ساکارز) مطالعه شد. بالاترین میزان القای ریشه های مویین، از سویه ATCC15834 در ریزنمونه های برگ روی محیط کشت B5 دارای 5/1 درصد ساکارز مشاهده شد. بررسی پرآوری ریشه های مویین در این محیط های کشت نشان داد که بیشترین میزان وزن تر و خشک ریشه های مویین در محیط کشت B5 دارای 3 درصد ساکارز به دست آمد. همچنین در این مطالعه تاثیر محرک کیتوسان در غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر و متیل جاسمونات در غلظت های 0، 20، 40 و 60 میلی گرم در لیتر بر میزان فیزالین B و رشد ریشه های مویین ارزیابی شد. تاثیر غلظت های مختلف کیتوسان بر میزان فیزالین B معنی دار نبود اما، تاثیر آن بر رشد ریشه های مویین، در غلظت 50 میلی گرم در لیتر معنی دار بود. محرک متیل جاسمونات در غلظت 60 میلی گرم در لیتر، افزایش معنی دار 026/3 برابری تولید فیزالین B را نسبت به شاهد در پی داشت. رشد ریشه های مویین تیمار شده با محرک متیل جاسمونات در هر سه غلظت کاهش نشان داد که مقادیر آن معنی دار نبود. این بررسی اولین گزارش از تاثیر این محرک ها بر تولید ماده موثره فیزالین B است.

1به منظور بررسی اثر گاما آمینوبوتیریک اسید و عصاره جلبک آسکوفیلوم نودوزم بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبویه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با نه تیمار و سه تکرار در گلخانه انجام گرفت. تیمارها شامل غلظت های مختلف گاما آمینوبوتیریک اسید در سه سطح (0، 200 و 400 میکرومولار) و آسکوفیلوم نودوزم در سه سطح (0، 1 و 2 درصد حجمی) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، تعداد برگ و کمترین میزان مالون دی آلدهید تحت تاثیر تیمار گاما آمینوبوتیریک اسید با غلظت 400 میکرومولار + عصاره آسکوفیلوم نودوزوم 1 درصد حجمی حاصل شد. همچنین پارامتر وزن بذر تحت تاثیر تیمار توأم گاما آمینوبوتیریک اسید 200 میکرومولار + عصاره آسکوفیلوم نودوزوم 2 درصد حجمی، بیشترین مقدار را نشان داد. برهمکنش تیمارهای گابا 200 میکرومولار + عصاره آسکوفیلوم نودوزوم 1 درصد حجمی بهترین نتیجه را روی صفات میزان کلروفیل،کاروتنوئید، قطر ساقه و عملکرد پیکره رویشی داشته است. بیشترین میزان عملکرد اسانس به تیمار توأم گاما آمینوبوتیریک اسید 400 میکرومولار + عصاره آسکوفیلوم نودوزوم 2 درصد حجمی اختصاص داشت. در نهایت محلول پاشی گاما آمینوبوتیریک اسید 200 میکرومولار + عصاره آسکوفیلوم نودوزوم 1 درصد حجمی جهت افزایش عملکرد بادرشبو توصیه می شود.

1گل داوودی یکی از مهم ترین گیاهان زینتی در عرصه جهانی به شمار رفته و بررسی ها در حوزه پس از برداشت این گل ارزشمند، سبب افزایش کیفیت و بازارپسندی آن خواهد شد. در این پژوهش، اثر محلول‎های نگهدارنده حاوی نانوکلسیم (0، 2 و 4 ‎گرم در لیتر) و بنزیل آدنین (0، 20 و 40 میلی‎گرم در لیتر) و اثر ترکیبی دو تیمار در آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح به طورکامل تصادفی با سه تکرار برای حفظ کیفیت پس از برداشت گل شاخه ‏بریده داوودی در دمای محیط ) 2 ± 20 درجه سلسیوس( و رطوبت نسبی بین 60 تا 70 درصد بررسی شد. از میان تیمارهای مورد آزمایش، تیمار بنزیل آدنین 20 میلی گرم در لیتر سبب حفظ بازارپسندی بیشتر در گل شاخه بریدنی داوودی از طریق کاهش وزن کمتر و جذب آب بالاتر گردید. تیمار با غلظت 4 گرم در لیتر نانوکلسیم 66 درصد اختلاف نسبت به شاهد جمعیت باکتری کمتری را نشان داد و ترکیب آن با بنزیل آدنین اثرات مثبتی برحفظ رنگدانه های اصلی فتوسنتز، مقدار فنول و فلاونوئید را سبب شد. به طور کلی، با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، تیمار ترکیبی 20 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و 4 گرم در لیتر نانوکلسیم در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها جهت حفظ کیفیت و همچنین افزایش ماندگاری پس از برداشت گل شاخه بریدنی داوودی توصیه می شود.

1قارچ Serendipita.indica به عنوان تقویت کننده رشد و ایجاد مقاومت در برابر تنش محیطی در طیف وسیعی از گونه های گیاهی عمل می کند. این پژوهش با هدف بررسی اثر این قارچ بر رشد، عملکرد و گلدهی گیاه سیر به انجام رسید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح به طور کامل تصادفی شامل دو فاکتور هم گروه (گل ده، نیمه گل ده، غیرگل ده) و دو سطح قارچ (تلقیح شده و تلقیح نشده) با سه تکرار انجام شد. قارچ با افزایش جذب عناصر موجب افزایش زیست توده و عملکرد سیر شد. اثر هم گروه بر صفات اندازه گیری شده به جز عرض برگ و کلروفیل تأثیر آماری معنی داری داشت. تیمار قارچ بر تعداد برگ و تعداد سیرچه تأثیر گذار نبود. قارچ طول ساقه گل دهنده را درهم گروه های گل ده و نیمه گل ده نسبت به تلقیح نشده ها (30%) افزایش داد. خروج ساقه گل دهنده در هم گروه غیرگل ده مشاهده نشد. ظهور گل تنها در هم گروه گل ده رویت شد. درصد گلدهی در هم گروه گل ده تلقیح شده (90/45) کم تر از تلقیح نشده (44/48) بود. قارچ بر زمان خروج ساقه گل دهنده تأثیرگذار بود و با تسریع در بلوغ گلدهی را تسریع کرد. قارچ بر افزایش تعداد و اندازه یاخته های آوند چوبی و پارانشیمی اثر مثبت داشت. نتایج نشان داد که قارچ S.indica توانایی همزیستی با گیاه سیر و بهبود صفات رویشی و زایشی را دارد.

1به منظور ارزیابی اثرهای گرده نخل جزایرقناری بر ویژگی های میوه ارقام تجاری خرمای مجول و برحی و امکان استفاده از گرده این گونه برای گرده افشانی نخل خرما، پژوهش حاضر در دو سال متوالی در پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری انجام گرفت. این پژوهش به صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار نوع گرده (نخل قناری، نژادگان 1 (G1)، نخل قناری، نژادگان 2 (G2)  و غنامی قرمز (شاهد)) در سه تکرار روی ارقام برحی و مجول (18 اصله درخت 15 ساله) انجام شد و هر نخل به عنوان یک واحد آزمایشی در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج، ویژگی های درصد میوه نشینی، درصد پارتنوکارپی و ریزش میوه در رقم برحی تحت تاثیر منبع گرده قرار نگرفت و تفاوت چشمگیری بین گرده نخل جزایر قناری و گرده غنامی قرمز (شاهد) مشاهده نشد، اما این ویژگی ها در رقم مجول تحت تاثیر منبع گرده قرار گرفت. گرده نخل جزایر قناری در مقایسه با گرده غنامی قرمز (شاهد) موجب کاهش چشمگیر وزن بذر، طول و قطر بذر میوه های رقم برحی شدند، اما ویژگی های بذر در رقم مجول با چنین روندی تحت تاثیر گرده نخل جزایر قناری قرا نگرفت. گرده های نخل جزایر قناری ویژگی های کیفی میوه خرما ارقام برحی و مجول را نیز تحت تاثیر قرار دادند. به طور کلی، در شرایط کمبود گرده نخل خرما، استفاده از گرده نخل جزایر قناری (به میزان 3 گرم گرده برای هر اسپات) برای گرده افشانی خرما رقم برحی توصیه می شود و برای دیگر ارقام نیاز به بررسی بیشتر دارد.

1در درختان گلابی، بسیاری از ویژگی های مرتبط با رشد رویشی و زایشی، تحت تأثیر پایه قرار می گیرد، بنابراین به منظور احداث باغ های نوین و استاندارد گلابی اروپایی (P. communis L.) و آسیایی (P. serotina Rehd.) در کشور، انتخاب پایه مناسب اهمیت بسیاری دارد. در راستای دستیابی به پایه مطلوب برای ارقام گلابی آسیایی در شرایط اقلیمی ایران و همچنین بررسی برهمکنش پایه و پیوندک و مکانیسم ناسازگاری پیوند در گلابی، پژوهشی در طی سال های 95-1393، روی درختان چهار ساله پیوندی طراحی و اجراشد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی که فاکتور اول شامل پایه های دانهالی گلابی اروپایی، پایه دانهالی "به"، پایه دانهالی زالزالک  (Crataegus atrosanguinea)و پایه رویشی کوئینس A و فاکتور دوم شامل دو رقم گلابی اروپایی شامل بوره بوسک و ویلیامز دوشس و یک رقم گلابی آسیایی ‘KS’10 بود، انجام شد. در طی سال های پژوهش، میزان رشد طولی پیوند، تجمع نشاسته در بالا و پایین محل پیوند و الگوی نوارهای آیزوزایمی در برهمکنش های مختلف پایه و پیوندک، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از رشد طولی پیوندک بیانگر بیش­ترین و کم­ترین رشد طولی ارقام روی دانهال گلابی و پایه زالزالک بود. همچنین نتایج حاصل از بررسی میزان تجمع نشاسته در بالا و پایین محل پیوند، ناسازگاری پیوند را در برهمکنش پایه های کوئینس A و ‏"به" با ارقام بوره بوسک و KS’10‎‏ ‏ ‏تأیید کرد. بررسی الگوی نوارهای آیزوزایمی نیز نشانگر ناسازگاری کامل پایه زالزالک با ارقام کشت شده بود.

1برای ارزیابی برهمکنش نژادگان و محیط  (GEI)و نژادگان های امید بخش، از 60 نژادگان سیب زمینی در طی فصول رشد 1398-1399 استفاده گردید. به منظور شناسایی نژادگان های برتر سیب زمینی در پاسخ به کمبود آب، مدل های GGE بای پلات وAMMI  تحت دو تیمار (تنش کم آبیاری و آبیاری کامل) همراه با دو رقم تجاری آگریا و سانته انجام شد. این آزمایش در هشت محیط (2 تیمار ، 2 مکان و 2 سال) با استفاده از طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. واکاویAMMI  و GGE بای پلات نشان داد که نژادگان G21 نسبت به نژادگان های دیگر برای انتخاب نژادگان برتر تمایز بیشتری دارد. عملکرد غده نژادگان های G21 (90227) ،G31 (8708.177) ،G44 (KSG95) ، G28 (8707/861) و G18 (90127) در همه محیط ها بالاتر بود. بهترین نژادگان های پیشنهادی برای معرفی براساس پایداری بیشتر آنها برای محیط هدف یا محیط های موازی است. در این مطالعه، با استفاده از واکاوی AMMI و GGE بای پلات، نژادگان های برتر شناسایی و انتخاب شدند.

1به دلیل توانایی نانولوله های کربن در جهت افزایش کاررآیی فتوسنتز در گیاهان از طریق اتصال به کلروپلاست هدف از این مطالعه ارزیابی میزان تأثیر نانولوله های کربن تک جداره بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه رزماری بود. این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با نانولوله های کربنی در 10 سطح و 5 تکرار انجام گرفت. تأثیر نانولوله های کربن بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه رزماری معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه در غلظت 90 میلی گرم بر لیتر و کمترین در شاهد مشاهده شد. کمترین درصد باززایی در تیمار شاهد مشاهده شد. بیشترین و کمترین تعداد برگ به ترتیب از غلظت های 90 میلی گرم بر لیتر و تیمار شاهد به دست آمد. بیشترین سطح برگ و وزن تر مربوط به تیمار 90 میلی گرم بر لیتر نانولوله های کربن بود. مقایسه میانگین شاخص های فیزیولوژیکی نشان داد بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، فلاونوئید و فنول کل در غلظت 90 میلی گرم بر لیتر نانولوله کربن و کمترین میزان فنول کل در شاهد مشاهده گردید. بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار 10 میلی گرم بر لیتر نانولوله های کربن و کمترین میزان این شاخص در تیمار شاهد بود. انتظار می رود، از این روش برای باززایی و استفاده از متابولیت های ثانویه در گیاهان دیگر استفاده شود.

1شرایط متنوع اقلیم استان سیستان و بلوچستان از نظر تولید محصول های باغی دارای پتانسیل های فراوانی می باشد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی شاخص های تنوع زیستی محصول های باغی انجام شد. محصول های باغی به هشت گروه طبقه بندی شدند. ابتدا نـوع محصول های باغی و سطح زیـر کشـت در هر شهرستان از سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان استخراج شد. سپس انواع شاخص های تنوع زیستی مانند شانون - وینر، مارگالف و سورنسون برای محصول های باغی محاسبه شـدند. نتایج نشان داد که شهرستان های ایرانشهر و زابل به ترتیب بیشترین و کمترین سطح زیر کشت محصول های باغی را به خود اختصاص دادند. همچنین، در کل استان بیش از 37 گونه باغی مورد کشت قرار می گیرند که حاکی از متنوع بودن محصول های باغی در این استان می باشد. شهرستان‏های خاش و زابل به ترتیب بیشترین و کمترین غنای گونه‏ای محصول های باغی را به خود اختصاص دادند. روند شاخص تنوع شانون-وینر محصول های باغی شهرستان های ایرانشهر و زابل طی این دوره 11 ساله کاهش و در سایر شهرستان های استان به صورت افزایشی بود؛ به طوری که بیشترین میانگین 11 ساله شاخص تنوع شانون-وینر محصول های باغی به زاهدان (02/2) و کمترین آن به چابهار (50/0) مربوط بود. بیشترین شاخص تنوع زیستی شانون- وینر در محصول های باغی مربوط به گیاهان نیمه گرمسیری (21/1) و کمترین آن مربوط به میوه های دانه دار (11/1) بود. بیشترین و کمترین شاخص یکنواختی محصول های باغی مربوط به شهرستان های خاش (51/0) و ایرانشهر (45/0) بود. نظام باغی اصلی در استان مبتنی بر محصول های نیمه گرمسیری و به ویژه خرما می باشد. بر اساس نتایج،این استان از نظر تنوع گونه های باغی در وضعیت به نسبت مناسبی قرار داشت، با این وجود تشابه گیاهان باغبانی کشت شده بین شهرستان ها به نسبت بالا بود.

1به منظور بررسی اثر نوع گرده (غنامی سبز (G)، غنامی قرمز (R) و مخلوط غنامی سبز و قرمز (GR)) بر میزان میوه دهی و برخی ویژگی های میوه خرما رقم برحی کشت بافتی در مقایسه با خرمای پاجوشی  آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این پژوهش 36 درخت خرمای 10 ساله (18 درخت خرمای برحی پاجوشی و 18 درخت خرمای کشت بافتی) انتخاب و به مدت 180 روز مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج در مرحله تمار، تیمار GRO دارای بیشترین درصد وزن خشک (46/54) و کمترین درصد رطوبت میوه (53/45) بود. کمترین طول (99/26 میلی متر)، قطر (77/18 میلی متر) و وزن میوه (97/6 گرم) در مرحله تمار در تیمار RT به دست آمد. میوه های GRO دارای بیشترین pH (33/7)، مواد جامد محلول (38/56 درصد)، TSS/TA (90/445) و کربوهیدرات (33/45 درصد) بود اما میوه حاصل از تیمار GRT دارای کمترین pH (72/6)، مواد جامد محلول (35/42 درصد)، TSS/TA (35/293) و کربوهیدرات (33/24 درصد) بود. حداکثر میزان میوه دهی (100 درصد) و عدم تولید میوه پارتنوکارپ در خرمای پاجوشی گرده افشانی شده با هر سه نوع تیمار گرده گزارش گردید، در حالی که استفاده از دانه گرده R و GR نسبت به G در این نوع خرما از نظر صفات کمی و کیفی میوه از وضعیت بهتری برخوردار بود. در خرمای کشت بافتی استفاده از گرده R سبب میوه دهی 13/79 درصد و پارتنوکارپی 87/20 درصد در مقایسه با سایر تیمارهای دانه گرده شد.

1ایران کشور مناسبی برای کشت بیشتر درختان میوه است و از نقطه نظر رشد و پرورش درختان میوه، اعم از سردسیری، نیمه گرمسیری و گرمسیری یکی از محدود نقاط جهان است که امکان کشت و پرورش بیشتر میوه های دنیا را دارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی دینامیک گل و میوه دهی برخی از درختان میوه دانه دار و هسته دار شامل: گلابی اروپایی (رقم اسپادونا)، دو رقم سیب (گرانی اسمیت و استارکینگ)، به (رقم اصفهان) دو رقم شلیل ( شمس و مغان)، گیلاس (رقم تک دانه مشهد)، هلو (رقم آلبرتا) و آلو (رقم کالیفرنیا) در استان زنجان در منطقه شهرستان خرمدره در واحد باغبانی شرکت کشت و صنعت خرمدره بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کلیه گونه های مورد مطالعه، در این مناطق قابلیت رشد و باروری را داشتند، و قادر به تولید میوه هایی با کیفیت مناسب (از لحاظ میزان سفتی، میزان مواد جامد محلول و...) هستند. گلابی اروپایی اسپادونا قادر به تولید میوه های با کیفیت در منطقه شهرستان خرمدره بودند. ارقام سیب مورد مطالعه نیز توانایی تولید میوه­ و محصول با کیفیت از لحاظ صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک را داشتند. به رقم اصفهان از نظر تولید میوه با کیفیت و عملکرد بهتری داشتند و ارقام میوه های گیلاس، هلو، شلیل و آلو که جزء میوه های هسته دار بودند از لحاظ تولید میوه های با کیفیت مناسب از لحاظ صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک بودند اگرچه نسبت به درختان دانه دار از لحاظ سرمای دیررس بهاره باید بیشتر مورد بررسی و توجه قرار گیرند. پژوهش حاضر با توجه به داده های به دست آمده از دینامیک گلدهی، کشت گونه های مختلف مورد مطالعه را در منطقه خرمدره استان زنجان از نظر سرمازدگی دیررس بهاره مثبت و امکان پذیر ارزیابی می نماید.

1حفاظت از نهال های جوان در مقابل سرمازدگی ازمسائل مهم در مدیریت نهالستان ها و باغ های تازه احداث شده است. هدف از این پژوهش بررسی اثر پاکلوبوترازول برکاهش آسیب های ناشی از تنش سرمایی در نهال های یکساله پیوندی بادام رقم فرانیس بود. طرح مورد استفاده در این پژوهش بلوک های کامل تصادفی و  تیمارها شامل 5 غلظت صفر (شاهد)، 125، 250، 500 و 1000 پی پی ام کولتار (با غلظت 250 گرم بر لیتر ماده موثره پاکلوبوترازول) بود که روی نهال های یک ساله پیوندی بادام در شهریورماه محلول پاشی شد. نمونه برداری از بافت ساقه در سه مرحله زمانی 20 آبان، 20 دی و 20 اسفند و از بافت جوانه در25 دی و 25 اسفند انجام شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه تیمارهای سرمایی 0، 5-، 10-، 15-، 20- و 25- درجه سلسیوس روی آنها اعمال شده و نقطه اگزوترم و نشت یونی بافت های ساقه و جوانه اندازه گیری شد. تیمار پاکلوبوترازول به خصوص در غلظت 500 میلی گرم بر لیتر در هر سه مرحله ارزیابی باعث افزایش غلظت پرولین، کربوهیدرات های محلول، درصد ماده خشک و کاهش محتوای نسبی آب  نسبت به شاهد و سایر تیمارهای پاکلوبوترازول گردید. در نهال های تیمار شده با پاکلوبوترازول 500 میلی گرم بر لیتر، نقطه اگزوترم اول در دی ماه (7- درجه سلسیوس) به میزان چهار درجه سلسیوس کمتر از شاهد بود. تحمل به سرما در نهال های تیمار شده با غلظت 500 پی پی ام پاکلوبوترازول بر اساس مقادیر LT50 حدود 5 درجه سلسیوس افزایش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد پاکلوبوترازول می تواند در کاهش خسارت ناشی از یخبندان زمستانه در نهال های بادام موثر باشد.