محیط شناسی
سال:1385 | دوره:32 | شماره:39 |تعداد مقالات:19

مدل های گردش عمومی مدل های ریاضی (شبیه سازهای رایانه ای) خصوصیات و فرایندهای جوی – اقیانوسی هستند که هدف آنها توصیف سیستم اقلیمی کره زمین (سیستم اقلیمی کره زمین حاصل و پیوندی از ارتباطات جو، اقیانوس ها، پهنه های یخی یا کریوسفر (یخ کره)، ارگانیسم های حیاتی (بیوسفر)، خاک ها، رسوبات و سنگ ها) است. توسعه مدل های مذکور به سال 1960 میلادی بر می گردد. مدل های گردش عمومی در حال تبدیل شدن به ابزار اصلی بررسی تغییرات اقلیمی کره زمین هستند. در این تحقیق با استفاده از داده های ماهانه حاصل از محاسبه ضرایب مربوط به دما و بارش نقاط شبکه در مختصات ایستگاه تبریز و داده های متوسط ماهانه دما و بارش ایستگاه هواشناسی تبریز، اثرات دو برابر شدن میزان CO2 جو بر دما و بارش شبیه سازی شده بررسی شده است. مدل های هایترگراف و آمبروترمیک ترسیمی برای تبریز مبین تغییرات ماهانه عناصر اقلیمی دما و بارش در شرایط دو برابر شدن CO2 جو هستند. نتایج حاصل از شبیه سازی عناصر دما و بارش به روش «مدل گردش عمومی GFDL» مبین افزایش دمای تبریز در کلیه مقاطع ماهانه و فصلی و کاهش بارش در فصل زمستان (ماه مارس) و افزایش آن در فصل بهار (ماه های آوریل و می) هستند. مدل های آمبروترمیک و اقلیم نگاشت – هایترگراف فعلی و شبیه سازی شده تبریز از مدل GFDL در شرایط دو برابر شدن CO2 جو، تغییرات دما و بارش را مورد تایید قرار داد. با توجه به مدل های آمبروترمیک و هایترگراف ترسیمی برای وضعیت اقلیم فعلی و اقلیم شبیه سازی شده از مدل GFDL تغییر اقلیم تبریز در شرایط دو برابر شدن CO2 به صورت کاهش مدت و شدت دوره سرد و کاهش روزهای همراه با یخبندان، کاهش بارش بهاره و زمستانی، تغییر شکل بارش زمستانی از برف به باران، طولانی شدن دوره رشد گیاهان، افزایش دما و به تبع آن خشکی، خود را نشان خواهد داد.

MTBE یکی از ترکیبات آلی فرار در هوای تنفسی است. اتلاف بنزین در جایگاه های سوخت رسانی و تردد خودروها در سطح شهر از جمله منابع ورود MTBE به هوای شهر است. مطالعات انجام شده در تهران نشان می دهد که روزانه حدود 52000 لیتر بنزین در جایگاه های سوخت رسانی سطح شهر (به طور متوسط 415 لیتر از هر یک از جایگاه ها) تلف می شود. این مقدار اتلاف بنزین در هر روز قادر است هوای محیط اطراف جایگاه ها را آلوده کند. در این تحقیق MTBE در هوای محوطه و اطراف دو جایگاه سوخت رسانی و همچنین در 20 نقطه سطح شهر در دو فصل سرد و گرم سال مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داده است که غلظت MTBE در جایگاه خاوران در ماه های خرداد و تیر ( ppm 10.7-3.3) از آذر ماه (ppm 6.4-4.3) بالاتر است علاوه بر آن غلظت MTBE در اطراف جایگاه خیابان بهشتی در همان ماه های خرداد و تیر ppm 5.5-2.2 بوده است. همچنین نتایج نشان داد که شعاع تاثیر آلودگی جایگاه های سوخت رسانی در هوای محیط اطراف آن حدود 30 متر از مرکز جایگاه است. نتایج سنجش در سطح شهر نشان داد که در تابستان، میزان متوسط MTBE، حدود ppm 1.2-1% است. در 63 درصد نمونه های برداشتی از سطح شهر نیز غلظت بیشتر از مقادیر پیشنهادی برای هوای تنفسی است. علاوه بر آن تفاوتی بین نتایج سنجش MTBE در دو فصل گرم و سرد سال وجود ندارد. به این معنی که در طول سال غلظت MTBE در سطح شهر و اطراف جایگاه ها یکسال است. 

پساب واحدهای تولید الکل به دلیل BOD و COD بالا و دارا بودن مواد سمی همچون ترکیبات فنلی و داشتن pH پایین یکی از مشکلات عمده محیط زیستی است. دفع مستقیم و مستمر این پساب در خاک موجب کاهش کیفیت خاک و از بین رفتن محصولات کشاورزی محیط زیستی می شود. در صورت تخلیه در رودخانه یا دریا، حیات آبزیان را در معرض تهدید جدی قرار می دهد. به منظور جلوگیری از این خطرها، روش های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی فراوانی برای تصفیه این پساب پیشنهاد شده است. روش های فیزیکی و شیمیایی بر اساس جذب سطحی، تبادل یونی، فرایند غشایی و اکسیداسیون های شیمیایی استوار است. روش های بیولوژیکی بی هوازی در مقایسه با روش های هوازی مقرون به صرفه بوده و در سال های اخیر توسعه زیادی یافته اند. برکه های بی هوازی 70-60 درصد BOD را با زمان ماند 1 تا 2 ماه کاهش می دهند. اکثر روش های بی هوازی راکتوری قادرند BOD فاضلاب ورودی را 80 تا 85 درصد کاهش دهند. در این صورت 15 تا 20 درصد BOD باقیمانده با روش های هوازی قابل حذف است. تبخیر پساب به منظور تولید خوراک دام و سوزاندن پساب به منظور بازیافت پتاس از جمله روش های دیگری می باشند که برای دفع پساب واحدهای تولید الکل در مقیاس کم مورد استفاده قرار گرفته اند و در صورتی که مشکلات فناوری ساخت و مشکلات بهره برداری آنها در نظر گرفته نشود هزینه خالص دفع پساب را به دلیل فروش محصولات به دست آمده کاهش می دهند. پساب واحدهای تولید الکل به عنوان سوبسترا برای تولید پروتیین تک یاخته نیز مورد تحقیق قرار گرفته است که در صورت فروش محصول به دست آمده، هزینه این روش نیز کاهش می یابد.

مصرف کودهای نیتروژن دار بدون توجه به آثار سو بر خصوصیات خاک، محصولات کشاورزی و به ویژه محیط زیست، به طور چشمگیری افزایش یافته است. نیترات به عنوان عمده ترین شکل نیتروژن به راحتی به آب های زیر زمینی منتقل و موجب آلودگی آنها می شود. آب های زیر زمینی به علت داشتن کیفیت مناسب و قابلیت دسترسی آسان، مهمترین منبع تامین آب در مناطق خشک و نیمه خشک است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی آلودگی نیترات، توزیع و تغییرات آن در آب های زیر زمینی حاشیه زاینده رود در منطقه خشک و نیمه خشک استان اصفهان است. بدین منظور از باغبادران تا وزنه حدود 100 حلقه چاه آب دایر انتخاب شد و هر دو ماه یک بار از مهر ماه 1377 تا مهر ماه 1381 نمونه برداری انجام گرفت و غلظت TH, SO42-, Mg 2+, Ca2+, Na+, k+, HCO3-, Cl-, NO3- N و EC اندازه گیری شد. نتایج نشان داد میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب چاه های باغبادران با عمق متوسط  6 متر 5.28 ، در منطقه فلاورجان با عمق متوسط 7.5 متر 17.63 و در منطقه ورزنه با عمق متوسط 6 متر 6.35 میلی گرم در لیتر بود. بیشترین مقدار غلظت نیتروژنی نیتراتی در آب چاه در منطقه جلال آباد در فاصله یک کیلومتری ساحل زاینده رود و به میزان 70.8 میلی گرم در لیتر (7 برابر حد استاندارد 10 میلی گرم در لیتر) در تاریخ 27/1/80 اندازه گیری شد. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی چاه آب آشامیدنی روستای باغ ملک (چاه شماره 1) با چاه آب شهر ورزنه (چاه شماره 100) در طول مدت مطالعه تفاوت معنی دار نداشت ولی این غلظت در منطقه لنجان (کله مسیح، چمگران، زرین شهر، فلاورجان و درچه) به علت فعالیت زیاد کشاورزی (به طور عمده برنج کاری) با نقطه شروع (چاه شماره 1) و نقطه پایان (چاه شماره 100) دارای تفاوت معنی داری بود. همچنین، نتایج نشان داد که غلظت نیترات با هیچیک از پارامترهای شیمیایی اندازه گیری شده در نمونه های آب زیر زمینی همبستگی معنی داری ندارد.

در این تحقیق رسوبات رود خانه شفارود جهت تعیین غلظت سنگین، منشا عناصر و شدت آلودگی مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند. گر چه از سال های 1350 مقایسه نتایج غلظت عناصر سنگین با استانداردهای جهانی رایج بوده است لیکن نتایج تحقیق نشان می دهد که استفاده از میانگین های غلظت عناصر سنگین در پوسته زمین و رسوبات جهانی روش مناسبی جهت برآورد میزان آلودگی در منطقه مورد مطالعه نمی باشد. غلظت عناصر سنگین در رسوبات رودخانه شفارود توسط واحدهای زمین شناسی منطقه تحت کنترل می باشند و در این میان واحدهای آهکی نقش بیشتر و مهمتری نسبت به دیگر واحدهای زمین شناسی منطقه دارند همچنین مواد آلی طبیعی نیز در جذب عناصر و تولید پیوند آلی – فلزی موثر بوده اند. به علت تاثیر مواد آهکی بر غلظت عناصر مشاهده می شود که به طور کل غلظت های بدست آمده در منطقه نسبت به میانگین های جهانی کمتر است. در ادامه تحقیق با استفاده از LOI, Ca, Al به ترتیب به عنوان شاخص های زمینی، بیوژنیکی و مواد آلی نسبت به منشا یابی عناصر منگنز، آهن، نیکل، مس، روی، سرب و کبالت اقدام شد. گرچه دو عنصر آهن و منگنز مستقیما با شاخص زمینی ارتباط دارند و منشا آنها کاملا زمینی است لیکن دیگر عناصر مورد مطالعه نیز دارای منشا زمینی بوده و توسط مواد آلی طبیعی و مواد بیوژنیکی طبیعی تحت کنترل می باشند. بدین ترتیب، خوشبختانه اثری از آلودگی فلزی در رودخانه شفارود مشاهده نگردیده است. شاخص ژئوشیمیایی مولر نیز موید این امر بوده و خروجی محاسبات این شاخص، شدت آلودگی عناصر منگنز، سرب، نیکل، مس، روی و آهن را در رده غیر آلوده نشان می دهد.

فاضلاب منشا اصلی آلودگی محیط زیست در مقیاس جهانی بوده و حدود 90 تا 95 درصد از فاضلاب های تولیدی در جهان بدون هیچگونه تصفیه ای وارد محیط می شود. توسعه صنایع پتروشیمی در سالهای اخیر، آن را به یکی از قطبهای صنعتی کشور تبدیل کرده که در آن فاضلاب متنابهی تولید می گردد. برای تصفیه این نوع فاضلاب از انواع فرآیندهای بیولوژیکی هوازی و بی هوازی بهره گرفته می شود. در این پژوهش، راه اندازی یک راکتور هیبرید بی هوازی که فاضلاب پتروشیمیایی را در شرایط مزوفیلی تصفیه می کند، مورد بررسی قرار گرفته است. برای راه اندازی راکتور از لجن لخته ای یک راکتور UASB کارخانه لبنی استفاده شده است. مطالعات به عمل آمده نشان داد که راه اندازی راکتور هیبرید برای تصفیه فاضلاب پتروشیمیایی بدون خو دادن لجن موفقیت آمیز نیست. پس از آنکه راه اندازی راکتور پس از پنج ماه میسر نشد، خودادگی لجن به این فاضلاب آغاز شد. در مرحله اول راه اندازی، فاضلاب مصنوعی ساخته شده از شیر خشک به راکتور تزریق شد که بعد از 65 روز و با میزان بارگذاری آلی معادل 2 kgCOD/m3.d و زمان ماند هیدرولیکی 18 ساعت به راندمان حذف 77.8 درصد رسید. در مرحله بعد بتدریج بر میزان COD ناشی از فاضلاب پتروشیمی افزوده شد تا فاضلاب ورودی به راکتور بطور کامل مربوط به فاضلاب پتروشیمی باشد. بعد از 30 هفته، راندمان حذف COD در بارگذاری آلی 2 kgCOD/m3.d و زمان ماند هیدرولیکی 18 ساعت به 70.3 درصد رسید. در این مرحله شرایط حاکم بر راکتور تا زمان رسیدن به شرایط پایدار هیدرولیکی و اتمام دوره راه اندازی ثابت نگهداشته شد.

توسعه شهرنشینی و فعالیت های صنعتی در شهرهای بزرگ منجر به تغییرات وسیعی در مشخصات فیزیکی سطح زمین، انرژی گرمایی آزاد شده، آلودگی هوا، تغییرات دما و سایر پارامترهای هواشناختی می شود و جزیره گرمایی شهری را ایجاد می کند. در این مطالعه تغییرات ناشی از آثار شهرنشینی روی وضع هوا و اقلیم محلی در کلان شهر تهران بررسی شد. به این منظور روند سری های زمانی کمیت های دمای کمینه، بیشینه و باد تهران (ناحیه توسعه یافته شهری) و ورامین (ناحیه کم توسعه یافته شهری) طی یک دوره چهل ساله (95-1956) مطالعه گردید. رابطه بین شدن جزیزه گرمایی تهران با پارامتر جمعیت شهری و همچنین کمیت هایی نظیر باد و پایداری ایستایی جو، بررسی شده است. نتایج حاصله، بیانگر افزایش قابل ملاحظه روند دمای کمینه تهران در مقایسه با بیشینه آن است. همچنین روند افزایش میانگین سالانه دمای کمینه در تهران تقریبا چهار برابر ورامین ld می باشد. بیشترین تغییرات افزایشی برای میانگین ماهانه دمای کمینه تهران و ورامین در ماه نوامبر (آذر) به ترتیب به مقدار C° 4.64 و C° 2.12 و کمترین تغییرات در فوریه (بهمن) به ترتیب به مقدار C°1.24  و C° 0.44 -  است. اختلاف میانگین چهل ساله دماهای کمینه تهران با ورامین در ماه سپتامبر بیشینه و در فوریه (بهمن) کمترین مقدار را دارد. این اختلاف های فاحش در روند افزایشی دمای کمیته تهران نسبت به ورامین بیانگر آثار شهری از جمله آزاد شدن گرمای دست ساز بشر و مصنوعی زیاد و در نتیجه ایجاد جزیره گرمایی و تغییرات اقلیم محلی در تهران می باشد. علاوه بر آن به دلیل گسترش شهر و ایجاد ساختمان ها و موانع، روند کاهشی مولفه شمالی بادهای محلی تهران (مهرآباد) مشاهده گردید. این روند کاهشی سبب تقویب شدت جزیره گرمایی می شود. همچنین نتایج بیانگر شدت قابل ملاحظه جزیره گرمایی تهران در مقایسه با شهرهای بزرگ و صنعتی جهان می باشد.

مطالعه سیستماتیکی موش جنگلی (Apodemus Genus:) بر اساس صفات مرفولوژیک و مرفومتریک دندانی و جمجمه ای در منطقه نور با ارتفاع 26 متر پایین تر از سطح آبهای آزاد در استان مازندران با مجموع 8 نمونه انجام گرفت. در این مطالعه، موش جنگلی هیرکانی (hyrcanicaus A.) به عنوان رکوردی جدید از منطقه نور شناسایی شد. رنگ قهوه ای تیره پوست در سطح پشتی به طور آشکار از سایر گونه های Apodemus در ایران متمایز است. و از خصوصیات شاخص مرفولوژیک و مرفومتریک این گونه، تیغه V شکل و زاویه دار پیشانی – آهیانه ای (فرکانس: 88%)، انحنای دیواره پشتی صفحه پتریگوییدی منحنی شکل (فرکانس: 77%) زائده آنگولار فک پایین پهن و رشد یافته، صندوق های صماخ حجیم، عدم حضور سینگولوم در دندان آسیای دوم فک پایین (فرکانس: 87.5%)، حذف سینگولوم C1 در دندان آسیای دوم فک پایین (فرکانس:100%) بزرگی طول و عرض دندان های آسیای فک پایین و بزرگی طول و عرض دندان آسیای دوم بالا می باشد. بدین ترتیب دامنه انتشار جغرافیایی این گونه که بومی منطقه هیرکانی می باشد، از جنگل های پهن برگ شرق قفقاز در جمهوری آذربایجان به سمت شرقی ترین نقطه جنگل های شمال کشور در جنوب سواحل خزر امتداد می یابد.

نماتدها از جمله موجودات بیولوژیکی می باشند که به دلیل وفور در منابع آب سطحی و مقاومت نسبت به گندزدایی، دارای اهمیت زیادی در کنترل فرایندهای تصفیه آب دارند. با توجه به کمبود میزان اطلاعات در خصوص کارآیی حذف نماتدها در فرایند فیلتراسیون مستقیم، در تحقیق حاضر با استفاده از پایلوتی مشتمل بر واحد تهیه آب خام، انعقاد و لخته سازی و دو نوع صافی موازی تک لایه و سه لایه این موضوع تحت شرایط مختلف از لحاظ دانه بندی مصالح صافی، نرخ فیلتراسیون، میزان تزریق منعقد کننده و فعال یا غیر فعال بودن نماتدها (غیر فعال سازی با تزریق 8 میلی گرم در لیتر کلر انجام گردید) مورد برسی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله متوسط کارآیی حذف نماتدهای فعال توسط صافی های تک لایه 68.8 درصد و سه لایه 73.9 درصد بوده است بر اساس مطالعات میکروسکوپی قدرت حرکت نماتدها عمده ترین علت پایین بودن کارایی حذف در صافی متوسط کارایی حذف در صافی های تک لایه به 93.7 درصد و سه لایه به 95.8 درصد افزایش می یابد و بنابراین توصیه می گردد.

تمامی طرح های منابع طبیعی بخصوص طرح های مرتع، آبخیزداری و محیط زیست بدون مطالعه خاک، ناموفق، ناکارامد و محکوم به شکست می باشند. از جمله روش هایی که برای مطالعات خاک در منابع طبیعی متداول است روش زمین شناسی است. در این تحقیق از حوزه آبخیز طالقان، زیر حوزه حسنجون که در محدوده َ 37 °50 تا َ 50 °50 طول شرقی و  َ 7 °36 تا 20َ° 36عرض شمالی واقع شده و دارای تنوع زمین شناسی خوبی است انتخاب گردید. ابتدا نقشه واحدهای کاری روش زمین شناسی با بررسی های فتوژئولوژی و بازدیدهای صحرایی با استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 20000: 1 تهیه شد و سپس به حفر پروفیل در این واحدها اقدام شد و مقدار pH، EC، درصد مواد آلی، درصد کربنات کلسیم، درصد سیلت، درصد رس و درصد شن تعیین گردید. نتایج حاصل از آزمون های آماری که با استفاده از نرم افزارهای مناسب آماری و در سطح احتمال 5 درصد انجام گرفت نشان داد که پروفیل های موجود در واحدهای کاری مختلف زمین شناسی (پروفیل های موجود در سنگ های مختلف) با یکدیگر در اغلب فاکتورها اختلاف معنی داری دارند (بجز EC و درصد مواد آلی) و این نتیجه گویای این مطلب خواهد بود که برای مطالعات خاکشناسی، تقسیم بندی منطقه از لحاظ جنس سنگ امری کاملا ضروری است. سپس پروفیل های موجود در هر یک از واحدهای کاری (در یک سنگ معین) با یکدیگر مقایسه شدند و نتایج حاصل از آزمون های آماری نشان داد که واحدهای کاری روش زمین شناسی پلی گونهای همگنی نیستند و بجز pH، بقیه فاکتورها در یک جنس سنگ معین با یکدیگر اختلاف معنی داری دارند و با توجه به نتایج حاصله، برای مطالعات اجمالی و در مرحله شناسایی روش زمین شناسی می تواند مفید باشد ولی در مطالعات معمول خاک شناسی در منابع طبیعی فقط می توان برای ارزیابی مقدار pH از روش زمین شناسی کمک گرفت و برای مطالعه سایر فاکتورها نمی توان به روش زمین شناسی به تنهایی اکتفا کرد.

منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان با مساحت 199512 هکتار از سال 1380 تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد است. 65% منطقه دشتی و دامنه ارتفاعی آن بین 950 تا 2050 متر است. در این پژوهش با انجام مشاهدات صحرایی و بهره گیری از منابع، زیستمندان گیاهی و جانوری منطقه شناسایی و معرفی شد و تنگناهای موجود در منطقه مورد بررسی قرار گرفت. محدودیت های عمده موجود در منطقه، شامل تنگناهای اقلیمی (بارندگی 48 میلی متر در سال و طولانی بودن فصل خشکی)، تنگناهای منابع اراضی (شوری، بالا بودن سفره های آب زیر زمینی، کمی عمق خاک، فرسایش و رسوب و نامناسب بودن زهکشی) و کمبود منابع آبی می باشند. عوامل تاثیر گذار دیگر شامل بهره برداری از معادن و شکار غیر مجاز عرصه را بر زیستمندان جانوری تنگ می کند. در این شرایط دشوار اکولوژیکی، اجتماعات گیاهی خشکی پسند و جانوران مقاوم به خشکی، توانسته اند شرایط سخت محیطی را تحمل کنند و به حیات خود ادامه دهند. در منطقه مورد مطالعه، تعداد 47 گونه گیاهی متعلق به 43 جنس و 25 خانواده شناسایی شد. خانواده های Chenopodiaceae با 9 گونه، Compositae و Umbelifera با 4 گونه و Polygonaceae با 3 گونه بیشترین تعداد گونه را دارا هستند. چهار گونه گیاهی scorpus - Zataria mulitiflora - Hyssopus angustifolius - Salsola Yazdiana Acantolimon درجه حفاظتی lower risk در فهرست سرخ دارند در عین حال دو گونه اخیر اندمیک می باشند. فرم های رویشی فانروفیت، همی کریپتوفیت، تروفیت و ژئوفیت به ترتیب با 41، 21، 17، 15، 6 درصد بیشترین حضور را در منطقه دارند. از زیستمندان جانوری در منطقه ، 19 گونه پساندار شناسایی شد، که 8 گونه از جمله سه گونه اندمیک شاه روباه، یوزپلنگ ایرانی و پا مسواکی بزرگ به عنوان اولویت حفاظتی معرفی شد. از 35 گونه پرنده شناسایی شده در منطقه، 11 گونه از جمله زاغ بور و هوبره واجد ارزش های حفاظتی اند. همچنین ده گونه خزنده در منطقه شناسایی شده اند که متعلق به سه راسته لاک پشت، مارمولک و مار می باشند. دو گونه لاک پشت مهمیزدار و بزمجه در اولویت حفاظت قرار دارند.

بخش اول تحقیق در پارک ملی بنف کانادا انجام گرفته است. منطقه مورد مطالعه در بخش مرکزی ذخیره گاه زیست کره اکوسیستم راکی (مشتمل بر چهار پارک ملی و سه پارک استانی) واقع شده است. مطالعه در محدوده ای به وسعت بیست هزار هکتار از پارک ملی بنف هم جوار با شهر توریستی بنف که زون تعارضی شدید بین فعالیت های انسانی و اجزای نفیس اکوسیستم محسوب می شود متمرکز شده است. در این تحقیق ایجاد یک مدل علمی برای ارزیابی و برآورد قابلیت ها و پتانسیل بهره وری تفرجی سیستم های حفاظتی (ذخایر زیستکره، پارک های ملی و دیگر پارک های طبیعی) مورد توجه بوده است. برای این منظور "اندیکس پوشش گیاهی سطحی" و "عملکرد موثر زیستگاه" به ترتیب به عنوان شاخص های استاندارد اکوسیستم های محلی و منطقه ای انتخاب شده اند. بر مبنای بیست شاخص کلیدی مستقل و موثر بر اندیکس پوشش سطحی، 715 واحد همگن که در مجموع 36532 واحد را تشکیل می دادند، سنجش، شناسایی، ارزیابی و تفکیک شدند. به طور تصادفی 191 واحد نمونه گیری از میان واحدهای موجود انتخاب شد که مشتمل بر 54 واحد همگن بود. طی کار میدانی داده های آماری مورد نیاز جمع آوری و با تجزیه و تحلیل و آزمون آماری هشت متغیر معنی دار انتخاب گردید. سنتز تحقیق ایجاد یک مدل طیف قابلیت اکولوژیکی بهره وری انسان از پارکها و مناطق حفاظت شده است. آزمون قابلیت اعتماد مدل ابداعی در پارک جنگلی سی سنگان و پارک ملی گلستان این امکان را فراهم می آورد که دستاورد نهایی این تحقیق، برنامه ریزی اکوتوریسم با رویکرد  اکولوژیک در پارک های طبیعی منطقه خزری ایران را ارتقا دهد.

تالاب ها اکوسیستم هایی پویا برخوردار از تنوع زیستی و ساختار بتانیکی – اکولوژیک خاص خود هستند. این اکوسیستم ها همواره تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی دستخوش تغییراتی بوده و با گذر از آستانه سلامت دچار تخریب می گردند. با این نگرش به منظور ارزیابی پیامدهای زیست محیطی در تالاب ها، اندازه گیری خصوصیات اکولوژیکی و تنوع زیستی آنان لازم است. کنوانسیون تالاب ها و پرندگان مهاجر رامسر نیز کشورهای عضو را در خصوص استفاده خردمندانه از تالاب ها به رعایت آن ملزم دانسته است. برای اطلاع از آثار فعالیت های اقتصادی – اجتماعی جوامع انسانی بر ساختار پوشش گیاهی این اکوسیستم ها، تحقیق حاضر طی سال های 1384 -1374 در چارچوب مطالعات فیتواکولوژیک در 7 تالاب معرف، در شمال کشور ایران واقع در حاشیه جنوبی دریای خزر صورت پذیرفت. ارزیابی تغییرات تراکم نسبی گیاهان مشاهده شده در سطح آب، به روش فاصله ای، تجزیه و تحلیل آماری داده ها به کاربرد روش ANOVA در محیط SPSS9 انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده گونه های گیاهی:Utricularia neglect a Juncus articulatus, Sciepua Meirimua & alba, phragmites australis, Nelumbiym nuciferum, Azolla filiculoides, Nympha  جز گونه های زیاد شونده و گونه های گیاهی:Sparganium erectum, Salvinia natans & Iris pseudacours Lemna minor, Butomus umbelatus,  به عنوان گونه های کم شونده در تالاب های شمال ایران معرفی می گردند. با توجه به سرعت رشد، تکثیر و خصوصیات مرفولوژیکی گیاهان زیاد شونده، این گیاهان با پوشش پیوسته در سطح آب مانع نفوذ نور در آب، ایجاد اختلال در زنجیره غذایی و کاهش تنوع فون و فلور شده و سرانجام، با انباشته شدن در بستر تالاب، موجب بروز پدیده دیستروفیکاسیون و مرگ این اکوسیستم های آبی خواهند شد.

شخصیت یا کاراکتر در ادبیات طراحی شهری با مفهوم هویت کالبدی مترادف بوده و به معنی ویژگی های کالبدی است که یک شهر را یگانه، متمایز و متفاوت می کند. رویکرد مورفولوژی شهری که بر مطالعات کالبدی شهر متمرکز است، چارچوب نظری لازم برای مطالعه شخصیت شهرها را فراهم می کند. مورفولوژی شهری بررسی نظام مند فرم، شکل، نقشه، ساختار و کارکردهای بافت مصنوع شهرها و منشا و شیوه تکامل این بافت در طول زمان است. روش برداشت از نسج شهری که به معنای سازمان خیابانها و بلوکهاست، و در حوزه این رویکرد شکل گرفته، ابزار کاربردی آن به شمار می رود. این روش توسط کارل کروپف تدوین شده و ترکیبی از دو مکتب مورفولوژی شهری آلمانی و ایتالیایی است. ساخت اصلی نظریه ای است که دیدگاهی کلان نسبت به بافت شهر اتخاذ کرده و به کلیت آن نظر دارد. این رویکرد می تواند به عنوان مکمل مطالعات شناخت نسوج شهری بکار رفته و ارتباط میان اجزا در شکل دهی به یک کل را بیان کند. در این مقاله پیشنهاد می شود به منظور تکمیل و جامع نمودن روش برداشت از نسج شهری، آن را با نظریه ساخت اصلی ترکیب نمود. حاصل این ترکیب، فرآیندی جامع برای مطالعه شخصیت (یا هویت کالبدی) شهرها فراهم می کند. فرآیند حاصل را می توان به منظور انتخاب بخشی از شهر که دارای اکثر صفات و خصوصیات کالبدی موجود در کل شهر است بکار برد. با مطالعه این بخش از شهر، می توان به شناخت عمومی نسبت به خصوصیات کالبدی کل آن دست یافت.