محیط شناسی
سال:1390 | دوره:37 | شماره:57 |تعداد مقالات:16

هدف از این پژوهش، بررسی دقیق نوع و رفتار آلاینده ها، ارزیابی زیست محیطی و سنجش برخی شاخص های مهم آلودگی نفتی در اراضی محدوده پالایشگاه و چگونگی نشر و ترابری آنها در محیط زیرزمینی بود. بدین منظور، درک مقیاس آلودگی با حفر گمانه ها تا رسیدن به سخت کفه های غیر قابل نفوذ موجود، انجام و برداشت نمونه ها و اندازه گیری مقدار کل آلاینده هیدروکربنی و کل آلاینده نفتی انجام شد. ویژگی های منبع اصلی موجد آلودگی، با آزمایش های تعیین کل جامدات معلق، کل جامدات محلول، مقدار نفت اولیه ورودی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و بیوشیمیایی بررسی شد. پهنه بندی و تهیه نقشه های نشر آلودگی، با تکنیک های زمین آمار با نرم افزارهای Surfer و ArcGIS انجام شد. مطالعات زمین آمار و بررسی کمی نقشه های سه بعدی تخمین گر نشر کل آلودگی هیدروکربنی و نفتی خاک نشان داد که ترابری آلاینده ها، به علت شرایط خاص حاکم بر منطقه (وجود سفره آب زیرزمینی در عمق 24 متری از سطح و بالابودن سخت کفه های غیر قابل نفوذ در کل منطقه)، از ناحیه محصور بالای سخت کفه و به وسیله نشر میعانات گازی صورت گرفت. با وجود محرز بودن آلودگی، منابع موجد آن، نشت چاله های سوزان (عامل اصلی) و عدم رعایت کامل موارد ایمنی و پیشگیری در حین عملیات، نشت احتمالی از مخازن ذخیره، شکستگی لوله و کانالهای جمع آوری فاضلاب مشخص شدند. نتایج بررسی منابع موجد آلودگی و تعیین مشخصه های آن، علاوه بر تعیین نیروی آلودگی، راهنمای مناسبی برای تصمیم گیری مدیریت فاضلاب پالایشگاه، تعیین بهترین سیستم پاک سازی و برنامه ریزی راهبردی برای تحقق آن است.

سیستم مدیریت پسماند مجموعه ای از فعالیت هایی است که برای سامان دادن پسماند های جامعه به روشهای مهندسی و بهداشتی صورت می گیرد. برای ایجاد سیستم مدیریت پسماند در روستاهای کشور باید ظرفیت های ساختاری مناسب وجود داشته باشد. عناصر موظف در سیستم مدیریت پسماند در روستاهای کشور عبارتند از: جمع آوری و دفع در زمین. امور پشتیبانی به صورت کلاسیک شامل موارد مالی، راه اندازی، مدیریت وسایل و تجهیزات کارکنان،گزارش دهی، محاسبه قیمت و بودجه، اداره قراردادها، انتظامات، خطوط راهنما و روابط عمومی است. در حال حاضر هیچ یک از اجزای امور پشتیبانی در سیستم مدیریت پسماندهای روستایی کشور وجود ندارد. میانگین تولید سرانه پسماند روستایی در کل کشور 44.451 گرم در روز و چگالی آن 75.375 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شده است. یکی از زیرساخت های ضروری، تدوین، ضوابط، دستورالعمل و خطوط راهنما برای سیستم های مدیریت پسماند روستایی است. برای تهیه دستورالعمل پردازش و بازیافت در روستاها، لازم است که وضع موجود مدیریت پسماند در آنها مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بدین منظور مدیریت پسماند در دو استان بوشهر و هرمزگان به تفصیل و به صورت میدانی مطالعه شدند، سپس با استفاده از نتایج مطالعات وزارت کشور در مناطق دهگانه کشور وضع موجود مدیریت پسماند در روستاها مشخص شد. با بررسی قوانین و ضوابط و دستورالعمل های پردازش و بازیافت در کشورهای صنعتی،ویژگی های این دستورالعمل به دست آمد. در آخرین مرحله مطالعات تطبیقی صورت گرفت و دستورالعمل های پردازش و بازیافت پسماندهای روستایی کشور تهیه شد.

عوامل زیست محیطی یکی از حساس ترین موضوعاتی هستند که در بسیاری از تصمیم گیری ها می باید در نظر گرفته شوند. مکان یابی از پرکاربردترین تصمیم گیری های مکانی است که تحت تاثیر بسیاری از عوامل زیست محیطی می تواند قرار بگیرد. هدف از مکان یابی، یافتن مجموعه ای از گزینه های مکانی مناسب برای یک کاربرد خاص است. مساله مکان یابی یک مساله تصمیم گیری چند معیاره است. روشهای ارزیابی چندمعیاره با ساده سازی تعریف راهبرد های تصمیم گیری و تسهیل پردازش های مکانی می توانند در مسایل مختلف تصمیم گیری مکانی به شیوه های گوناگون استفاده شوند. این مقاله با استفاده از روشهای تصمیم گیری چند معیاره AHP، AHP_OWA و Fuzzy AHP_OWA به شناسایی مناطق مناسب برای احداث مجتمع های مسکونی با لحاظ عوامل تاثیرگذار زیست محیطی می پردازد. نتایج نشان داد که با AHP امکان استفاده مستقیم از آراء کمی کارشناسان فراهم می شود. با OWA امکان کنترل جبران پذیری و ریسک تصمیم گیری مهیا می شود. همچنین با استفاده از کمیت سنج های مفهومی فازی می توان اطلاعات کیفی را که کارشناسان از روابط میان عوامل مختلف(حتی با تعداد زیاد عوامل) درک می کنند در تصمیم سازی وارد کرد. با توجه به سطح انتظارات و نوع نیازهای تصمیم گیرندگان مختلف، هرکدام از این روشها می تواند به عنوان ابزار پشتیبان تصمیم گیری، جوابگوی جنبه های متفاوت از یک مساله مکانی باشد. بنابراین بهره گیری از یک مدل تلفیقی با استفاده روشهای فوق می تواند منجر به ارایه راه حل های جامع در مسایل پیچیده ای مانند مکانیابی شود.

تالاب انزلی در شمال استان گیلان، جزء تالاب های با ارزش جهانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر است. آلودگی یکی از مهم ترین مسایلی است که تالاب انزلی با آن روبروست. برای بررسی وضعیت آلودگی این تالاب از بخشهای چهارگانه تالاب (آبکنار، سیاه کیشم، هندخاله و شیجان) هفت مغزه برداشته شد. مطالعات در اعماق 0، 5، 10، 20 و 50 سانتیمتری هرمغزه انجام گرفت. غلظت عناصر اصلی Al ,Ca Fe, K, Mg, Na, Mn, P, Ti و کمیاب Li, Ba, S, Sr, As, Cd, Cr, Co, Cu, Mo, Ni, Pb, V, Zn, Bi با استفاده از ICP-MS تعیین شد. تغییرات زمانی عناصر نشان داد که غلظت بیشتر فلزات سنگین از سطح به عمق کاهش می یابد. با برقراری همبستگی پیرسون بین عناصر، ارتباط عناصر و منشاء آنها مشخص شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان می دهد که در بخش آبکنار غیر از Cr،Ni ،Zn و Co بقیه فلزات سنگین منشاء انسانزاد دارند. در بخش سیاه کیشم Bi، Zn، Vو Pb در بخش هندخاله Cu وNi و در بخش شیجان V, Cr و Co دارای منشاء طبیعی هستند. مقایسه غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی با رسوبات دریای خزر و میانگین جهانی نشان می دهد که غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی بالاتر است. عامل غنی شدگی (EF)برای فلزات سنگین در رسوبات تالابی تعیین شد و غنی شدگی (EF) با استفاده از روش نرمالیز کردن با آلومینیم به عنوان بهترین روش، نشان داد که عنصر Zn در تمام بخشها و عناصر Pb، Bi،Cd و Ni در بیشتر بخشهای تالاب دارای غنی شدگی ضعیف هستند.

آبگیری با بسترهای لجن خشک کن به علت نیاز به فناوری بسیار ساده نسبت به روشهای مکانیکی از ارجحیت خاصی برخوردار است. با توجه به این که استفاده از این روش محدودیت هایی دارد، بنابراین سعی شده با آزمایش ها و مطالعات، تعدادی از این محدودیت ها از میان برداشته شوند. در این پژوهش، تاثیر مکش هیدرواستاتیکی و آمایش شیمیایی لجن در بهینه سازی آبگیری از لجن فاضلاب شهری مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا با کنترل ورود و خروج آب، مکش هیدرواستاتیکی در بستر مورد آزمایش ایجاد شد، سپس با افزودن ماده شیمیایی غیرآلی کلرورفریک در دوز بهینه به لجن حاصل از هاضم هوازی، فرایند خشک شدن با بستر شاهد مقایسه شد. نتایج این تحقیق با مطالعه زمان ماند کیک لجن بر روی بستر و کیفیت پساب حاصل از فرایند خشک شدن بررسی شده است. با ایجاد مکش هیدرواستاتیکی مدت زمان خشک شدن لجن از 5 روز به 2 روز کاهش یافت و با افزایش کلرورفریک، با غلظت 440 میلی گرم در لیتر به لجن خروجی از هاضم هوازی، زمان خشک شدن لجن (تولید لجن با غلظت مواد خشک 45 درصد) در بسترهای خشک کننده از 6 روز به 3 روز کاهش یافت و در مرحله سوم آزمایش، اثر توام مکش و آمایش بر روند خشک شدن لجن بررسی شد که بسیار رضایت بخش بود. استفاده از مکش هیدرواستاتیکی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی پساب خروجی از بستر را از قبیل کدورت، pH، TSS و VSS بهبود می بخشد در حالی که COD و TDS آن افزایش می یابد، این در حالی است که آمایش شیمیایی لجن، باعث افزایش شاخص های TS و TDS پساب شده است.

رشد روزافزون جمعیت، به تبع آن افزایش تولید مواد زاید و وجود نگرانی های خاص در خصوص کاهش منابع،کارشناسان را برآن داشته است موضوع مدیریت مواد زاید جامد را در صدر برنامه های خود قرار دهند. مدیریت پسماندهای شهری به عواملی همچون تولید زواید، جمع آوری، حمل و نقل، دفن زباله و بازیافت آن بستگی دارد، بنابراین محدوده مدیریت این مقوله بسیار وسیع و متغیر است، برای چنین سازمانی راهی جز مدیریت راهبردی وجود ندارد. یکی از مناسب ترین فنون برنامه ریزی، ماتریس SWOT (تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید) است که امروزه به عنوان ابزاری نوین برای تحلیل عملکردها و وضعیت شکاف ها، مورد استفاده قرار می گیرد. به این منظور ابتدا نسبت به شناسایی عوامل درونی و بیرونی تاثیر گذار بر مدیریت پسماندهای شهر رشت اقدام و در مرحله بعد به تجزیه وتحلیل و تدوین راهبرد مورد نظر با استفاده از ماتریس (QSPM) پرداخته شد. در حال حاضر شهر رشت، روزانه 560 تن پسماند تولیدی دارد که برای دفع این مقدار زباله باید تدابیر کارشناسی و مدیریتی مبتنی بر اصول مهندسی اندیشیده شود. بررسی نتایج ماتریس های عوامل داخلی و خارجی مبین آن است که مدیریت پسماند شهر رشت از نظرعوامل درونی ضعیف عمل کرده، در حالی که ارزیابی عوامل خارجی نشان می دهد با توجه به امتیاز کسب شده در وضعیت فعلی با تقویت فرصت ها و رفع تهدیدها می تواند به خوبی عمل کند، همچنین نتایج حاصل از ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی نشان می دهد بیشترین جذابیت مربوط به اجرایی شدن قانون مدیریت پسماند و کمترین جذابیت مربوط به آموزش، روش مناسب کاهش آلاینده ها در محل دفن است.

تالاب انزلی یکی از بوم سازگان مهم آبی در ایران است که در جنوب دریای خزر قرار دارد و زیستگاه ماهیان، آبزیان و پرندگان با ارزشی است که از ابعاد اکولوژیک و اقتصادی درخور توجهند. یکی از آلاینده های موجود در این تالاب ترکیبات آلی پایدار هستند، این سموم با گسترش وسیع در محیط زیست به عنوان یکی از مشکلات آلودگی جهانی شناخته می شوند که به علت حلالیت بالا در چربی و پایداریشان در محیط زیست می توانند در بدن موجودات زنده تجمع یابند و از طریق زنجیره غذایی انتقال پیدا کنند. در این مطالعه یک گروه مهم از این ترکیبات شامل آفت کش های آلی کلره (OCPs) در زمستان 1386 و بهار 87 در رسوبات تالاب انزلی شدند. غلظت ترکیبات هگزاکلروسیکلوهگزان، سیکلودین ها، ترکیبات ددت و هگزاکلروبنزن به ترتیب در زمستان، 0.06-0.35 ng.gdw, 1.43-8.51ng.gdw, nd-5.08 ng.gdw, 1.17-4.21 و در بهار 0.06-0.38ng.gdw, 2.15-9.92, 1.27-5.97, 1.08-4.78ng.gdw است. غالب ترین ایزومرهای ترکیبات هگزاکلروسیکلوهگزان، سیکلودین ها و ترکیبات ددت در نمونه های زمستان بترتیب HCH-β، اندوسولفان و p,p/-DDE با میانگین غلظت1.43-3.47ng.gdw, nd-1.7ng.gdw, 0.47-2.12ng.gdw و در بهار همα-HCH ، اندوسولفان و p,p/-DDE با میانگین غلظت 1.32-4.78ng.gdw, 0.44-1.96ng.gdw, 0.46-2.58ng.gdw بودند. در تمام نمونه های بهار غلظت های آفت کش های آلی کلره بیشتر از نمونه های زمستان است. همچنین تفاوت معنی داری بین ایستگاههای تالاب به وجود آمد (P<0.05).

در این مقاله روش ریز استخراج با فاز جامد درون لولهﺍی اصلاح شده همراه با کروماتوگرافی گازی با آشکارساز طیف سنجی جرمی (GC-MS) برای اندازه گیری ترکیبات بوزای آب معرفی و استفاده شده است. ژئوسمین، 2-متیل ایزو بورنئول، 2-ایزوپروپیل-3-متوکسی پایرازین، 2-ایزوبوتیل-3-متوکسی پایرازین و 2و4و6-تری کلروآنیزول از مهم ترین ترکیبات بوزای آب هستند که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. در روش مورد استفاده، جذب گونه ها از طریق عبور گسسته حجم های کوچکی از فضای فوقانی محلول نمونه از لوله های مویینه هم مرکز با سطح داخلی پوشیده از جاذب صورت گرفت و پس از واجذب با حلال مناسب 2 میکرولیتر از نمونه واجذب شده به دستگاه GC-MSتزریق شد. شناسایی گونه های جداسازی شده بوسیله تطابق زمان بازداری و هم چنین الگوی طیف جرمی (فراوانی نسبی یون های برگزیده) انجام شد. مقدار کمی گونه ها با استفاده از کروماتوگرام جرمی استخراج شده بر اساس پر شدت ترین یون اختصاصی هر گونه، تعیین شد. مهم ترین مشخصه های موثر برکیفیت استخراج بررسی و با روشهای دیگر مقایسه شدند. تکرار پذیری به دست آمده بر اساس انحراف استاندارد نسبی 5 بار تکرار بین 6.3 تا 5.9 % بود. محدوده خطی مطلوب (از غلظت 5 تا (1000 ng.L-1 و حساسیت مناسب (حد تشخیص از 9.0 تا(2.4ng L-1 ، کم هزینه بودن، سهولت ساخت و استفاده از ابزار استخراج را می توان از مزایای این روش برشمرد.

افزایش گازهای گلخانه ای منجر به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی شده و آثار زیانباری بر حیات انسان بر روی کره زمین گذاشته است. دی اکسید کربن عمده ترین گاز گلخانه ای است که جنگل های شهری نیروی بالایی در جذب و ترسیب آن در بیومس و خاک دارند. برای انجام این تحقیق توده های 40 ساله اقاقیا و زبان گنجشک به همراه زمین بایر مجاور (شاهد) در پارک جنگلی چیتگر تهران انتخاب شد و مقدار کربن ترسیب شده در بیومس (هوایی و زیرزمینی)، لاشبرگ و خاک (0 تا 15 و 15 تا 30 سانتیمتری) مورد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد هر یک از توده های اقاقیا و زبان گنجشک به ترتیب سالانه 63.9 و 5.3 تن در هکتار کربن ترسیب کرده و منجر به افزایش نیروی ترسیب کربن در حدود 5.482 و 140 تن در هکتار شده اند. ارزش اقتصادی حاصل از ترسیب کربن با توده های مذکور به ترتیب 20 و 5.2 میلیون دلار محاسبه شد. بیشترین سهم از ترسیب کربن کل به بیومس تنه درختان (61 درصد در توده اقاقیا و 51 درصد در توده زبان گنجشک) اختصاص یافت. مقدار اسیدیته، درصد شن و نیتروژن نیز به ترتیب از مهم ترین عوامل موثر بر کربن آلی خاک بودند. نتایج این تحقیق نیروی بالای جنگل شهری در جذب و ترسیب کربن اتمسفری را ثابت کرد. بنابراین با توجه به مزایای بسیار زیاد ترسیب کربن و همچنین عضویت ایران در کنوانسیون تغییرات اقلیمی، ضروری است که با مدیریت و محافظت مناسب این جنگل شهری و جنگل های شهری مشابه در تهران و سایر مناطق ایران گام مثبتی به منظور کاهش تراکم کربن اتمسفری و در نتیجه کاهش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی برداشته شود.

سد کرج (امیرکبیر) از نوع سد مخزنی چند منظوره با اهداف متعدد بویژه تامین آب شرب کلانشهر تهران، در سالهای اخیر با ورود انواع آلودگی مواجه بوده است. این مساله ایجاب می کند بار آلودگی ورودی از زیرحوضه ها به آن تعیین و برای کاهش و رفع آلودگی آنها اقدام جدی شود. در این تحقیق با تعیین سهم بار آلودگی ورودی از زیرحوضه های آبریز سد کرج به مخزن سد به الویت بندی زیرحوضه های آلوده کننده تر پرداخته شده است تا فرایند تصمیم گیری برای کاهش بار آلودگی زیرحوضه ها تسهیل شود. از این رو به منظور تعیین سهم زیر حوضه های آبریز مخزن سد کرج، ابتدا بار آلودگی خروجی مشخصه های کیفی مختلف از جمله کل مواد جامد محلول، مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی بر حسب CBODu، آمونیم، نیترات و فسفات از زیر حوضه ها تعیین، سپس با استفاده از مدل QUAL2K بار ورودی به مخزن سد شبیه سازی شد. در مرحله بعد برای نشان دادن تصویر واضح تری از سهم آلودگی زیرحوضه ها با استفاده از روش طبقه بندی آماری، به طبقه بندی بار آلودگی زیر حوضه ها در 5 طبقه با بار آلودگی بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد پرداخته شده و در نهایت با استفاده از نرم افزار GIS، پهنه بندی زیر حوضه ها در این طبقات صورت گرفته است. یافته ها نشان داد که سهم بار آلودگی ورودی از شاخه های فرعی در آلودگی مخزن سد بیشتر از شاخه اصلی رودخانه است، بویژه زیر حوضه های ولایت رود، شهرستانک و سیرا که در مجموع بیش از یک سوم، بار آلودگی ورودی به مخزن را به خود اختصاص داده است. در نتیجه برنامه ریزی برای کنترل و کاهش بار آلودگی شاخه های فرعی می باید در الویت قرار گیرد.

به طور کلی دو رویکرد در مواجهه با تغییرات محیط زیستی وجود دارد. رویکرد اول نادیده گرفتن این تغییرات و ادامه وضع موجود است که نتیجه ای جز تخریب بیشتر محیط زیست در پی نخواهد داشت. رویکرد دیگر شناسایی این تغییرات از گذشته تا کنون و تدوین برنامه مدیریت محیط زیستی برای کنترل این تغییرات و برنامه ریزی برای بهبود وضعیت محیط زیست است. تالاب بین المللی انزلی از جمله تالاب های حفاظت شده ایران است که عواملی مانند مصارف آب، ورود آلودگی ها و تغییر کاربری نقش موثری در تغییرات آن دارند. در این تحقیق سعی برآنست که با شناسایی روند تغییرات محیط زیستی تالاب انزلی در یک دوره زمانی دهساله با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی، به نوعی مدیریت محیط زیستی برای این تالاب دست یافت. برای این منظور ابتدا تصاویر ماهواره ای مربوط به دوره های زمانی مورد نظر تهیه و تفسیر شد و نقشه سازی از این تالاب صورت گرفت تا اطلاعات مورد نیاز برای بررسی روند تغییرات تالاب از گذشته تا کنون به صورت کمی به دست آید. سپس بین اطلاعات کمی به دست آمده از دوره های مورد نظر مقایسه صورت گرفت و روند تغییرات تالاب انزلی در این دوره زمانی استخراج شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که تالاب انزلی طی دوره ده ساله مورد مطالعه، دچار تخریب شده و تغییرات پدیده های مرتبط با آن مانند نوع پوشش گیاهی و مساحت بخش آبگیر تالاب به سمت افزایش تغذیه گرایی است. علاوه بر آن مساحت تالاب تحت تاثیر نوسانات دریای خزر و پیشروی و پسروی آب این دریا قرار دارد.

امروزه بسیاری از دولت ها و کشورها در پی یافتن راهی برای رشد و پیشرفت بیشتر هستند. راهکارهایی که گاه به اسم توسعه، سبب ساز تخریب بسیاری از زیر ساخت های لازم جهت توسعه یک منطقه یا ناحیه در دراز مدت می شوند. از این رو می توان بیان کردکه دیدگاه "رشد حداکثری" و گمانه "توسعه به هر قیمتی" در روزگار کنونی دیگر چندان قابل قبول و امکان پذیر نیست. در این پژوهش تلاش بر آن بود تا با استفاده از مدل تخریب به بررسی آثار رشد و توسعه بر محیط زیست منطقه هورامان پرداخته شود. در ابتدا برای مطالعه آثار توسعه بر محیط زیست منطقه ، محدوده ناحیه هورامان (مرز سیاسی) به 140 شبکه 2500 هکتاری تقسیم شد. آسیب پذیری اکولوژیکی با استفاده از نقشه های شیب، ارتفاع، اقلیم، پوشش گیاهی و زیستگاه، محاسبه و طبقه بندی شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه ها ی توپوگرافی، کار میدانی، نظرهای کارشناسان و متخصصان و همچنین مشارکت افراد محلی، تعداد 24 عامل تخریب در کل منطقه شناسایی و شدت آنها تعیین شد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصه های مدل در نرم افزار Excel، ضریب تخریب در هر یک از شبکه های کاری منطقه مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفت. بدین ترتیب کلیه شبکه ها از نظر شدت و میزان تخریب با یکدیگر مقایسه شدند و کل منطقه به 3 پهنه با توانایی توسعه بیشتر، نیازمند بازسازی و نیازمند اقدام های حفاظتی تقسیم شد. در مجموع، 1.47درصد از مساحت کل منطقه مستعد توسعه بیشتر، 6.50 درصد نیازمند بازسازی و 1.2 درصد نیازمند اقدام های حفاظتی است.

تالاب ها، پارک های ملی و پناهگاههای حیات وحش از مهم ترین سرمایه های اکولوژیکی به شمار می روند، از این رو اطلاع از تغییرات آنها نقش اساسی در کیفیت مدیریت این گونه مناطق دارد. در اختیار داشتن اطلاعات جدید از تغییرات آنها به یافتن علل تغییر و اتخاذ برنامه ها و سیاست های لازم کمک می کنند. در این مقاله پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان در استان فارس که تالاب نیریز را شامل می شوند، در شرق شهر شیراز، مورد تحقیق قرار گرفته است. این تالاب امروزه کاملا خشک شده است و متخصصان محیط زیست بر این باورند که فعالیت های انسانی از جمله ساخت سد های سیوند و ملاصدرا و همچنین خشکسالی های اخیر دلایل اصلی این مساله اند. به منظور یافتن مقدار و علت تغییرات به وقوع پیوسته در این تالاب در فاصله سالهای 1998 تا 2009 از بهترین روشهای سنجش از دور در پردازش تصویر و تصاویر TM ماهواره Landsat استفاده شد. در طبقه بندی تصاویر، از روش طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر احتمال استفاده شد. نتایج حاصل نشان دهنده دقت کلی طبقه بندی تصاویر در سالهای 1998 و 2009 به ترتیب به میزان 67.91 درصد و 36.92 درصد است. همچنین پردازش اطلاعات، بیان کننده افزایش 129 درصدی مساحت نمک و کاهش 52 درصدی مساحت آب به عنوان مهم ترین تغییرات این تالاب در بازه زمانی مورد مطالعه اند. نتیجه این تحقیق مبین بروز وگسترش بحران زیست محیطی در منطقه است، از این رو ضرورت در نظر گرفتن تمامی ملاحظات اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و لحاظ کردن دید کلان در نگرش به مسایل زیست محیطی ضروری است.

برنامه ریزی تفریحی، همچنین اجرای طرحهای مختلف زیست محیطی و ایجاد تفرجگاههای متنوع و مراکز تفریحی گوناگون برای مردم یکی از مسایل مهم در مدیریت در سطح کلان و منطقه ای در هر کشور است. رشد روزافزون جمعیت مردم، تغییر الگوهای سکونتی، آلودگی محیط شهرها و نیاز مبرم به اوقات فراغت بیش از پیش اهمیت این مساله را افزایش داده است. در این میان، کمبود آشکار منابع مالی با هدف ایجاد، یا شکل گیری و فضاهای تفریحی مناسب، مدیریت منابع طبیعی را به سوی ارزشگذاری این منابع با استفاده از شیوه ها و روشهای علمی جدید هدایت کرده است. تحلیل و اندازه گیری شاخص میزان تمایل به پرداخت (WTP) در میان کاربران و بازدیدکنندگان سایت تفرجگاهی و تفریحی، از جمله این روشهای علمی جدید است که امروزه جایگاه شناخته شده و مهمی در انجام تحقیقات این حوزه به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر، با بررسی و تبیین این شاخص در فضای تفرجگاهی پارک جنگلی نور مازندران و با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CV) و پرسشنامه گزینش دوگانه به تعیین ارزش تفریحی و تفرجگاهی این پارک جنگلی در شمال کشور پرداخته است. بدین منظور، از مدل تحلیلی لاجیت استفاده و بر پایه روش حداکثر درست نمایی، شاخص های این مدل برآورد و ارزیابی شده اند. نتایج حاصل مبین این مهم است که میزان میانگین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان و کاربران برای این پارک جنگلی 3875 ریال برای هر بازدید برآورد شده است. همچنین نتایج حاصل در ارتباط با ارزش تفریحی سالانه این پارک، نشانگر اهمیت بالا و ارزشی است که بازدیدکنندگان و کاربران برای این سایت قائلند.