زمینه و هدف: طبق توصیه WHO، واکسیناسیون هپاتیت B از سال 1991 در برنامه کاری ایمن سازی روتین قرار گرفته است. از آنجایی که در تعداد معدودی از موارد عدم پاسخ به واکسن مشاهده شده که می تواند به علت های مختلف از جمله: موتاسیون ویروسی، اشکال در سیستم ایمنی فرد، کاهش کارایی واکسن و غیره باشد. لذا کیفیت واکسن هپاتیت B بایستی با روش مناسبی ارزیابی شود.روش بررسی: در روش In vitro با استفاده از روش الایزا بر روی رقت های واکسن استاندارد و واکسن استاندارد و واکسن مورد آزمایش، مقدار آنتی ژن موجود در واکسن مورد ارزیابی قرار گرفت. در روش In vivo دوزهای مختلفی از واکسن استاندارد و تست به موش های Balb/c تلقیح گردید. همچنین ماتریکس واکسن به یک گروه موش به عنوان گروه کنترل تزریق شد. پس از چهار هفته، سرم موش ها توسط روش الایزا از جهت حضور آنتی بادی علیه هپاتیت B مورد آزمایش قرار گرفت. سپس نتایج توسط روش Probit آنالیز گردید.یافته ها: با ارزیابی سری ساخت های مختلف واکسن هپاتیت B هر دو روش In vitro و In vivo در آزمایشگاه ملی کنترل راه اندازی شد و مشاهده گردید که هر دو روش نتایج قابل مقایسه ای را نشان می دهند. لذا می توان جهت کنترل کیفی واکسن از تست In vitro به طور روتین استفاده نمود.نتیجه گیری: روش In vitro را می توان جایگزین روش پرهزینه و وقت گیر In vivo نمود. همچنین از آنجایی که در روش In vitro از حیوان آزمایشگاهی استفاده نمی شود، این روش با مفهوم 3R و تمایل استفاده از روش های بدون حیوان مطابقت می کند.