مجله دانشکده پزشکی
سال:1396 | دوره:75 | شماره:9 |تعداد مقالات:12

سلول های بنیادی، سلول های بیولوژیکی منحصر به فردی هستند که می توانند به سلول های تخصصی متفاوتی تمایز یابند. در پستانداران، دو نوع گسترده از سلول های بنیادی وجود دارد: سلول های بنیادی جنینی که از توده سلولی داخل بلاستوسیست جدا می شوند و سلول های بنیادی بالغ که در بافت های مختلف یافت می شوند. سلول های بنیادی مزانشیمی (Mesenchymal stem cells، MSC)، سلول های چند توانی هستند که به عنوان یکی از مهمترین سلول های بنیادی بالغ از آن ها یاد می شود. به دلیل ظرفیت تکثیری بسیار بالا و توانایی خودنوزایی مناسبی که این سلول ها دارند، منبع قدرتمند و امیدوارکننده ای را جهت استفاده در زمینه طب ترمیمی ایجاد نموده اند. همچنین، سلول های بنیادی مزانشیمی می توانند به چندین رده سلولی مانند استئوبلاست ها (سلول های استخوانی)، کندروسیت ها (سلول های غضروفی)، آدیپوسیت ها (سلول های چربی) و میوسیت ها (سلول های عضلانی) تمایز یابند. از آنجایی که سلول های بنیادی مزانشیمی به عنوان یک منبع جذاب جهت پیوند اتولوگ در زمینه طب ترمیمی محسوب می گردند، بررسی چرخه های سیگنال دهنده سلولی-مولکولی که در تمایز این سلول ها موثر بوده و همچنین تغییرات مولکولی ایجاد شده حین تمایز آن ها و در نتیجه درک نقش سایتوکین، کموکین و فاکتورهای نسخه برداری بر روی تمایز این سلول ها پراهمیت می باشد. تمایز سلول های بنیادی مزانشیمی به رده مزانشیمی به صورت ژنتیکی مورد دستکاری واقع شده و توسط فاکتورهای نسخه برداری خاصی که با رده های سلولی ویژه در ارتباط هستند، تحریک می شود. مطالعات اخیر به بررسی نقش عوامل نسخه برداری شامل Runx2، Sox9، PPARγ ، MyoD، GATA9 و GATA6 در تمایز MSC پرداخته اند.

مرگ ناگهانی قلبی در ورزش رویدادی نادر، ولی تاسف بار است و توجه رسانه ها و عموم را به خود جلب می کند. ورزش در افراد مبتلا به بیماری قلبی به عنوان ماشه ای برای مرگ ناگهانی قلبی عمل می کند. خطر مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان مبتلا به بیماری قلبی-عروقی 5/2 برابر بیشتر از افراد غیر ورزشکار است. بیش از 90% از موارد مرگ ناگهانی قلبی در حین جلسه تمرین یا مسابقه، یا بلافاصله پس از آن اتفاق می افتند. میزان بروز مرگ ناگهانی قلبی در هر جمعیتی از جمله ورزشکاران بسته به عوامل متعددی مانند جنس، سن، نژاد، ملیت، روش های غربالگری تشخیصی و اقدامات پیشگیری از مرگ ناگهانی متفاوت است. همچنین میزان بروز مرگ ناگهانی به تعریف مورد استفاده و چگونگی انجام تشخیص بستگی دارد. اختلالات متفاوت قلبی-عروقی ممکن است به مرگ ورزشکاران جوان منتهی شوند و کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، ناهنجاری های مادرزادی عروق کرونر، دیسپلازی آریتموژنیک بطن راست و پارگی آئورت از جمله شایع ترین علل آن هستند. از آنجا که ایست قلبی ناگهانی در ورزش ها جز در موارد معدودی، غیر قابل برگشت است، اتخاذ راهبردهای ملی مناسب برای کاهش بار مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان لازم است. به نظر می رسد دو راهبرد اصلی برای نیل به این هدف وجود دارد: الف-پیشگیری اولیه با استفاده از ارزیابی هدفمند پیش از ورزش. این ارزیابی ها باید بر مبنای استانداردهای ملی و پذیرفته شده عمومی استوار بوده و توسط متخصصان مجرب انجام شوند. ب-تدوین پروتکل های مبتنی بر شواهد و روزآمد برای انجام زودرس و موثر احیای قلبی ریوی، حضور کادر پزشکی مجهز در تمامی رویدادهای ورزشی و گنجاندن آموزش احیای قلبی ریوی در تمامی دوره های تربیت مربی.

زمینه و هدف: امروزه از ترکیباتی با منشا طبیعی در درمان زخم ها به ویژه زخم سوختگی، به علت هزینه های بالای درمان و بازتوانی آن ها، استفاده می شود. پژوهش کنونی با هدف بررسی تاثیر روغن حیوانی بر ترمیم زخم سوختگی در مدل حیوانی رت انجام گردید. روش بررسی: در این پژوهش تجربی که در آزمایشگاه حیوانات مرکز آموزشی درمانی حضرت فاطمه (س) در اردیبهشت و خرداد 1394 انجام شد، در قسمت خلف 36 رت نر بالغ نژاد Sprague-Dawley به وزن تقریبی g 250-300، سوختگی درجه دو عمقی به ابعاد cm 4×2 ایجاد گردید و سپس رت ها به طور تصادفی به سه گروه 12 تایی تقسیم و به ترتیب با کرم سیلور سولفادیازین، روغن حیوانی و وازلین پانسمان شدند. روند بهبودی زخم با نرم افزارImage J، ver. 1. 4. 5 (NIH، Maryland، USA) پایش شد. در روز 17 و 30 نیز نمونه ها جهت بررسی پاتولوژی فرستاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد در روزهای 5، 15 و 25 وسعت زخم در گروه های روغن حیوانی و وازلین در مقایسه با سیلور سولفادیازین به طور معناداری کاهش یافته بود (0/001P=)، اما این تفاوت میان گروه روغن حیوانی و وازلین معنادار نبود. در بازه زمانی 17 روز، نتایج از نظر آرایش کلاژنی (0/001P<) و در روز 30، نتایج اپیتلیزاسیون (0/04P=)، سلول های التهابی حاد (0/001P=) و فیبروپلازی (0/001P<) در گروه روغن حیوانی و وازلین به طور معنادار بهتر بود. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد روغن حیوانی نمی تواند ترمیم زخم سوختگی را تسریع و ایندکس های هیستوپاتولوژی را افزایش دهد.

زمینه و هدف: آسیب حاد ناشی از ایسکمی-پرفیوژن مجدد در کلیه یک پدیده شایع کلینیکی است. سولفیدهیدروژن به عنوان مدیاتور درون ساز باعث بهبود آسیب ایسکمی-پرفیوژن مجدد می شود. این ماده در دوزهای متفاوت اثرات متضادی دارد. این مطالعه اثر دوزهای مختلف آن را بر آسیب ناشی از ایسکمی-پرفیوژن مجدد کلیه بررسی می کند. روش بررسی: پژوهش کنونی از نوع مطالعه تجربی در حیوانات است و در فروردین 1393 در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گردید. رت های نر نژاد ویستار در پنج گروه دسته بندی شدند. در گروه شم ایسکمی القا نشد. در گروه ایسکمی-پرفیوژن مجدد 55 دقیقه ایسکمی در پدیکل هر دو کلیه و سپس 24 ساعت پرفیوژن مجدد القا شد. در سه گروه درمان، دهنده سولفیدهیدروژن به میزان 50، 75، µ mol/kg 125 به صورت داخل صفاقی 10 دقیقه پیش از ایسکمی و بلافاصله در شروع پرفیوژن مجدد تزریق شد. در انتهای 24 ساعت پرفیوژن مجدد، پلاسما جهت بررسی عملکرد کلیه جمع آوری شد. یافته ها: میزان نیتروژن اوره خون و کراتینین پلاسما در گروه ایسکمی-پرفیوژن مجدد نسبت به گروه شم افزایش یافت. سولفید هیدروژن سدیم در دوزهای 50 و µ mol 75 باعث کاهش نیتروژن اوره خون و کراتینین و بهبود عملکرد کلیه شد اما در دوز µ mol سبب افزایش نیتروژن اوره خون و کراتینین پلاسما و آسیب بیشتر کلیوی نسبت به گروه ایسکمی-پرفیوژن مجدد شد. نتیجه گیری: سولفیدهیدروژن در دوزهای کمتر باعث بهبود عملکرد کلیه و در دوزهای بالاتر اثرات تخریبی دارد. بنابراین تعیین میزان دوز درمانی سولفیدهیدروژن در جلوگیری از آسیب ناشی از ایسکمی-پرفیوژن مجدد کلیه از اهمیت زیادی برخوردار است.

زمینه و هدف: لیکن پلان یک بیماری التهابی پوست و مخاط است که 4-0/2% از جمعیت عمومی را مبتلا می کند، هرچند علت دقیق ابتلا به لیکن پلان مشخص نیست اما برخی از پژوهشگران رادیکال های آزاد و استرس های اکسیداتیو را در ایجاد آن دخیل می دانند. پژوهش کنونی با هدف بررسی اثر درمانی لیکوپن در بهبود ضایعات دهانی لیکن پلان انجام گرفته است. روش بررسی: تعداد 30 بیمار به طور تصادفی در دو گروه 15 نفری مبتلا به لیکن پلان دهانی که بیماری آن ها توسط هیستوپاتولوژی تایید شده بود، از بهمن 1394 تا تیر 1395 وارد مطالعه شدند. گروه اول درمان کورتون موضعی را به همراه لیکوپن سیستمیک به میزان mg 15 روزانه را به مدت یک ماه و گروه دوم کورتون موضعی به تنهایی دریافت کردند. درد ضایعات با روش Numeric rating scale و درجه ضایعات با معیار Thongprasom پیش و پس از درمان در دو گروه ثبت شد. یافته ها: در گروه مطالعه و شاهد به ترتیب، درد پیش از درمان 1/2± 5/4 و 0/9± 5/7، درد پس از درمان 1/8± 3/01 و 1/5± 3/2 بود که اختلاف آماری معنادار نداشت (0/6P= و 0/4P=). درجه ضایعات لیکن پلان دهانی پیش از درمان 1± 4/1 و 0/8± 4 و درجه ضایعات پس از درمان 1/2± 1/7 و 1/5± 1/8 بود که هیچ کدام از موارد گفته شده بین دو گروه اختلاف آماری معنادار مشاهده نشد (0/7P= و 0/8P=). نتیجه گیری: نتایج پژوهش کنونی نشان داد استفاده از درمان سیستمیک لیکوپن در کنار کورتون موضعی در مقایسه درمان کورتیکواسترویید موضعی به تنهایی اثر چندانی در کاهش درد و تغییر درجه بیماری ندارد.

زمینه و هدف: از سونوگرافی برای ارزیابی مورفولوژی عضله (طول، عمق، سطح مقطع، حجم و زاویه ی پر شکل عضله) استفاده می شود. عضله ی سوپرااسپیناتوس متداول ترین عضله ی درگیر در بین عضلات روتاتور کاف است. تاکنون هیچ مطالعه سونوگرافی برای بررسی پایایی اندازه گیری ضخامت عضله ی سوپرااسپیناتوس در وضعیت تست های Empty can (EC)، Hug up (HU)، Full can (FC) انجام نشده است. هدف این مطالعه بررسی پایایی درون آزمونگر برای اندازه گیری ضخامت سوپرااسپیناتوس در وضعیت تست های گفته شده بود. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی بود که به مدت چهار هفته (بهمن تا اسفند 1395) روی 10 زن سالم (2/76 ± 22/10 سال) بدون پاتولوژی تاندونی انجام شد. ضخامت عضله ی سوپرااسپیناتوس در وضعیت استراحت و وضعیت های انقباضی (وضعیت تست EC: شانه در 90 درجه الویشن در صفحه ی اسکپشن و شست رو به زمین، وضعیت تست FC: شانه در 90 درجه الویشن در صفحه ی اسکپشن و شست رو به سقف، وضعیت تست HU: آرنج خم و کف دست روی شانه ی سمت مقابل با وزنه ی مچی kg 0/5) توسط یک آزمونگر و در یک روز انجام شد. یافته ها: تمام مقادیر ضریب پایایی برای اندازه گیری ضخامت اولتراسونیک عضله ی سوپرااسپیناتوس بیش از 0/90 به دست آمد. مقدار ضریب پایایی برای وضعیت استراحت 0/90 (فاصله اطمینان 95%: 0/97-0/65)، وضعیت تست های EC، FC و HU به ترتیب 0/96 (فاصله اطمینان 95%: 0/99-0/87)، 0/97 (فاصله اطمینان 95%: 0/99-0/90) و 0/96 (فاصله اطمینان 95%: 0/99-0/86) بود. نتیجه گیری: اندازه گیری ضخامت اولتراسونیک سوپرااسپیناتوس در وضعیت های استراحت و تست های EC، FC و HU روشی پایا است و می تواند تغییرات ضخامت سوپرااسپیناتوس را بین تست ها ی فوق مقایسه کند.

زمینه و هدف: کمبود آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (Glucose-6-phosphate dehydrogenase) از شایع ترین بیماری های ژنتیکی در انسان می باشد. مطالعات انجام شده گزارشات مختلفی در زمینه ارتباط ابتلا به مالاریا با بقای افراد مبتلا به این نقص داشته اند. اما در ایران مطالعه های اندکی در این زمینه صورت گرفته است. در نتیجه پژوهش کنونی با هدف برآورد میزان بروز نقص آنزیم G6PD در نوزادان استان فارس و بررسی بروز آن در مناطق مالاریاخیز انجام شد. روش بررسی: پژوهش کنونی به صورت اکولوژیک و توصیفی-تحلیلی بر روی 59745 نوزاد مبتلا به نقص آنزیم G6PD در استان فارس از ابتدای فروردین 1390 تا پایان اسفند 1394 انجام شد. میزان بروز نقص با استفاده از روش آماری برآورد میزان بروز سالیانه محاسبه شد. جهت تهیه نقشه های جغرافیایی و چگونگی توزیع بیماری در مناطق مالاریاخیز از ArcGIS software، version 10. 3 (ESRI، Redlands، CA، USA) استفاده شد. سطح معناداری 0/05 در نظر گرفته شد. یافته ها: بروز نقص آنزیم G6PD در کل نوزادان 15/58، در نوزادان پسر 16/25 و در نوزادان دختر 14/85 در صد تولد زنده برآورد شد. میزان بروز این نقص در مناطق مالاریاخیز به مراتب بیشتر از سایر مناطق بود. به طوری که هرچه میزان شدت مالاریاخیز بودن منطقه بیشتر بود میزان بروز نقص نیز شایع تر بود که این رابطه از لحاظ آماری معنادار بود (0/039P=). نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش کنونی استان فارس از مناطق با بروز بالای نقص آنزیم G6PD می باشد. میزان بروز نقص آنزیم G6PD در مناطق مالاریاخیز استان فارس بیشتر از سایر مناطق بود و هرچه شدت مالاریاخیز بودن افزایش می یافت بروز این نقص نیز افزایش می یافت که نشان دهنده بقای بهتر بیماران در گذشته در برابر بیماری مالاریا می باشد.

زمینه و هدف: درماتیت سبورییک یک درماتیت مزمن با شیوع 3-1% و در افراد دارای نقص ایمنی شیوع آن 83-33% گزارش شده است. بیشتر، به دلیل عوامل مستعد کننده، تکثیر بیش از حد فلور نرمال مخمر مالاسزیا دیده می شود که باعث بروز و تشدید علایم می شود. هدف از این مطالعه، بررسی و تشخیص میزان کلونیزاسیون مخمر مالاسزیا در بیماران مبتلا به درماتیت سبورییک بود. روش بررسی: در این مطالعه مقطعی-توصیفی که به مدت یک سال از دی 1394 تا دی 1395 انجام پذیرفت از بیماران ارجاع شده توسط پزشک متخصص پوست به آزمایشگاه قارچ شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، پس از ثبت علایم کلینیکی و مشخصات آن ها، نمونه گیری با روش های چسب اسکاچ و تراشیدن به وسیله اسکالپل به عمل آمد. لام های مستقیم با پتاس 10% و رنگ آمیزی شده با متیلن بلو، تهیه و میزان کلونیزاسیون مخمر مالاسزیا با آزمایش مستقیم میکروسکوپی، برابر الگوهای استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: از تعداد کل 45 بیمار، 66/7% دارای کلونیزاسیون متوسط تا شدید بودند. کلونیزاسیون شدید بیشتر در حضور فاکتورهای تعریق (31/1%) و استرس (53/3%) دیده شد (0/01P=) و (0/006P=). در هشت مورد (17/7%) از بیماران شکل میسلیال مشاهده گردید و بیشترین مشاهده میسلیوم در حضور فاکتور استرس مشاهده گردید (0/03P=). نتیجه گیری: میزان کلونیزاسیون مخمر مالاسزیا در مبتلایان به درماتیت سبورییک، در بیشتر موارد بالاتر از حد حالت نرمال بود که نقش اتیولوژیک مخمر را حداقل در تشدید بیماری مورد تاکید قرار می دهد. همچنین نقش فاکتورهایی مانند تعریق و استرس در کلونیزاسیون شدید و ایجاد شکل تهاجمی تایید شد

زمینه و هدف: بیماری تترالوژی فالوت (TF) را به عنوان بیماری با حجم بطن چپ نرمال یا کمی کمتر از نرمال می شناسند. با توجه به اینکه در بعضی بیماران نژاد آسیایی تفاوتی در نوع تترالوژی فالوت دیده شده است، هدف از انجام این مطالعه بررسی سمت چپ قلب با تعیین Z value میترال در بیماران ایرانی مبتلا به تترالوژی فالوت بود. روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه آینده نگر و توصیفی بود که تمام بیمارانی که از ابتدای فروردین 1391 تا فروردین 1394 با تشخیص تترالوژی فالوت به بیمارستان شهید مدرس تهران مراجعه و کاندید جراحی شده بودند، وارد مطالعه شدند. پس از تعیین روش درمانی و نیاز به جراحی، سایز میترال و Z value میترال مشخص شدند. در این مطالعه متغیرهای سن، جنس، قد، وزن، Body surface area (BSA)، سایز دریچه میترال، Z-score (Z-score یا Z value پس از تعیین سایز میترال توسط اکو و مشخص کردن BSA بیمار، براساس نمودار استاندارد موجود تعیین می گردید) دیگر آنومالی های همراه، تعداد دفعات عمل جراحی، نوع عمل های جراحی پیشین و نوع عمل جراحی کنونی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: در مجموع 80 بیمار طی سه سال وارد مطالعه شدند که (36/3%)29 مرد و (63/8%)51 زن بودند. میانگین سنی 3/37± 7/15 سال بود. اندازه سایز میترال با اِکو در بیماران اندازه گیری شد که mm 5/99± 16/2 بود و در محدوده mm 27-10 بود. میزان Z valve میترال در مجموع SD 2/11± 3/09-و در محدوده SD 7/1-تا SD 1/3+ بود. نتیجه گیری: میزان Z value میترال به میزان چشمگیری کمتر از میزان نرمال (SD 2 ± 0) بوده است که می تواند نشان دهنده هایپوپلاستیک بودن بطن چپ در بیماران تترالوژی فالوت ایرانی باشد.

زمینه و هدف: متوتروکسات دارویی با ایندکس درمانی باریک و یکی از داروهای پرمصرف و پرعارضه در بخش های هماتولوژی-انکولوژی می باشد. دوز بالای متوتروکسات در لوکمی حاد لنفوبلاستیک، استئوسارکوما، لنفوم غیر هوچکین و لنفوم اولیه سیستم اعصاب مرکزی کاربرد دارد. پروفایل عوارض متوتروکسات به دوز آن وابسته است. هدف این مطالعه، بررسی نحوه مصرف و عوارض دوز بالای داروی متوترکسات در یک مرکز درمان سرطان در شمال ایران بود. روش بررسی: این مطالعه توصیفی-مقطعی از خرداد 1395 تا اردیبهشت 1396 در مرکز آموزشی-درمانی امام سجاد (ع) رامسر انجام شد. دوز بیش از mg/m2 500 متوتروکسات به عنوان دوز بالا در نظر گرفته شد. وضعیت هیدراتاسیون، ارزیابی عملکرد کلیوی و کبدی، آزمایشات خونی، ارزیابی pH ادرار، دوز و دفعات تجویز لکوورین، اندازه گیری سطح سرمی متوتروکسات و عوارض جانبی ارزیابی گردیدند. یافته ها: 44 مورد کموتراپی انجام شده با دوز بالای متوتروکسات برای لنفوم (30 مورد)، لوکمی حاد لنفوبلاستیک (هشت مورد) و استئوسارکوما (شش مورد) بررسی شد. در تمام بیماران، هیدراتاسیون با نرمال سالین همراه با ml 25 بی کربنات سدیم 8/4% انجام شد. در هیچ بیماری اندازه گیری pH ادراری انجام نشد. تعداد دفعات تجویز لکوورین 3/03± 5/64 و دوز آن، mg/m2 1/7± 17/6 هر شش ساعت بود. سطح سرمی متوتروکسات در هیچ بیماری اندازه گیری نشد. نتیجه گیری: جنبه های مثبت مشاهده شده شامل هیدراسیون خوب، تجویز بی کربنات و تجویز لکوورین در بیماران دریافت کننده دوز بالای متوتروکسات بوده، ولی اندازه گیری سطح سرمی متوتروکسات و نیز تجویز بی کربنات بر اساس pH ادراری در هیچ یک از بیماران انجام نشد.