مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان
سال:1392 | دوره:22 | شماره:ویژه نامه |تعداد مقالات:11

مقدمه: یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست که در پساب صنایع مختلف، از جمله آب کاری وجود دارد، کروم شش ظرفیتی است که برای انسان و محیط زیست، بسیار سمی است.هدف: هدف از این تحقیق، بررسی حذف فتوکاتالیستی کروم شش ظرفیتی از محیط های آبی با استفاده از نانو ذرات اکسید روی در شرایط هوازی و بی هوازی درسیستم ناپیوسته بود.مواد و روش ها: ابتدا طراحی و ساخت راکتور صورت گرفت و بعد از آن، تاثیر pH، غلظت اولیه کروم شش ظرفتی در مقدار اولیه اکسید روی برابر با 1gr/L در حضور گاز نیتروژن و اکسیژن به میزان 2L/min بررسی شد. غلظت باقیمانده کروم شش ظرفیتی نیز به روش 5.1 دی فنیل کربازاید توسط دستگاه اسپکتروفتومتر (UV/VIS، Shimaszo-1700)، در طول موج 540 نانومتر تعیین گردید.نتایج: نتایج مشخص ساخت که کارایی حذف کروم شش ظرفیتی با افزایش pHاز 4 به 8 در شرایط ثابت، از 65.57% به 63.30% و از 5.79% به 67.68% به ترتیب در شرایط هوازی وبی هوازی کاهش یافت. هم چنین با افزایش غلظت اولیه کروم از 10 به 50 میلی گرم بر لیتر،کارایی حذف در شرایط هوازی از 34.79% به 56.30%، و در شرایط بی هوازی از 98.98% به 46.40% کاهش یافت. میزان کارایی حذف در شرایط هوازی کمتر از شرایط بی هوازی بود. هم چنین، در کلیه موارد، فرآیند مورد مطالعه از سینتیک درجه یک بهتر پیروی کرد.نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج نشان داد که می توان از فرآیند مورد استفاده، به عنوان یک روش موثر در حذف کروم شش ظرفیتی از محیط های آبی استفاده کرد. هم چنین، میزان اکسیژن محلول از احیای کروم شش به سه ظرفیتی، به طور چشمگیری جلوگیری می کند.

چکیده مقدمه: نانو ذرات دی اکسید سیلیس، امروزه در صنایع مختلف از جمله صنایع سرامیک سازی، شیشه سازی، فولاد، سنگ گچ و هم چنین در رنگ دانهﻫﺎ و کاتالیزورها، محصولات آرایشی، داروها، ترکیبات مغناطیسی، عایقﻫﺎی حرارتی و عایقﻫﺎی الکتریکی و لعاب زدن کاربرد دارد. این ذرات کوچک و پرکاربرد نیز در صورت عدم کنترل پس از ورود به فاضلاب ها و سپس اکوسیستم های آبی، ممکن است به یک ماده سمی برای موجودات زنده این اکوسیستم ها تبدیل شوند.هدف: تعیین سمیت این ذرات بر دافنی مگنا (Daphnia magna) که زئوپلانکتون سخت پوست آب شیرین است و بعد از فیتوپلانکتون ها در مبدأ زنجیره غذایی اکوسیستم های آبی قرار دارد.مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی-آزمایشگاهی، نانوذرات اکسید سیلیس با غلظت های 5.0، 6.1، 5، 8.15، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر آماده شد و برای هر غلظت، سه تکرار در نظر گرفته و تاثیر این نانوذرات در هر 24 ساعت نسبت به شاهد بررسی و ثبت شد. دوره آزمایش 96 ساعته بود و با استفاده از روش OECD سمیت حاد نانو ذرات سیلیکا بر دافنی بررسی شد. سمیت این نانوذرات بر روی دافنی توسط تحلیل آمار Probit محاسبه گردید.نتایج: 96hlc50 این نانوذره برای دافنی مگنا 73.1 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. هم چنین NOCE (غلظت بدون اثرات سو) و LOEC )کمترین غلظت اثرگذار) نیز محاسبه شد که برابر با 173.0 میلی گرم بر لیتر است.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد نانو ذرات سیلیکا در غلظت های کم نیز اثرات سمی خود را برای دافنی مگنا ظاهر می نماید.

چکیده مقدمه: با توسعه صنایع وگسترش شهر نشینی، میزان زباله های شهری افزایش می یابد. چنان چه شیرابه زباله ها، به منابع آب و خاک راه یابد، تعادل زیستی محیط مختل گشته، فلزات سنگین در زنجیره غذایی تجمع یافته، در نتیجه حیات آبزیان و انسان به خطر می افتد. هدف: تعیین کارایی سیستم زیستی با رشد معلق و چسبیده درحذف فلزات سنگین شیرابه انجام گردید. مواد و روش ها: این تحقیق یک نوع مطالعه بنیادی-کاربردی بود. برای ارزیابی کارایی سیستم زیستی با رشد معلق و چسبیده، از شیرابه خام ورودی تصفیه خانه کارخانه کود آلی گیلان نمونه گیری شد و در مقیاس آزمایشگاهی در مجاورت با لجن فعال تصفیه خانه صنعتی در دو راکتور ناپیوسته به مدت 360 ساعت هوادهی انجام شد. متغیرهای BOD5،COD ،MLSS و میزان فلزات سنگین، قبل و بعد از هر مرحله هوادهی، بر اساس روش های مندرج در کتاب استاندارد متد اندازه گیری گردید.نتایج: نتایج نشان داد که طی 72 ساعت هوادهی در روش رشد چسبیده، بیشترین راندمان حذف BOD5 و COD به ترتیب برابر با 80 و 28.78 درصد بود. کارایی حذف فلزات طی 48 ساعت هوادهی برای سیستم با رشد چسبیده به ترتیب Pb>Fe>Mn>Co>Zn>Hg>Mg>Cu>Cr>Ni>Cd>V و برای رشد معلق به ترتیبpb>Mn>Fe>Zn>Cu>Mg>Co>Hg<Cr<Ni>V>cd حاصل گردید.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که سیستم زیستی با رشد چسبیده دارای کارایی مناسبی در حذف فلزات سنگین، BOD5 و COD از شیرابه کمپوست است

چکیده مقدمه: سورفکتانت ها در صنایع شیمیایی مختلف نظیر صنایع شوینده و پاک کننده ها کاربرد دارند؛ در تولیدات گوناگونی از قبیل روغن موتورها، محصولات وابسته به صنایع دارویی، شوینده ها و عوامل شناورساز نمایان می شوند. متاسفانه به کار بردن سورفکتانت ها می تواند به آلودگی محیط زیست منجر شود و مشکلات جدی برای تصفیه پساب های کارخانه ها ایجاد کند. تکنیک های زیادی برای حذف سورفکتانت ها از محیط های آبی به کار گرفته شده است. در بین این ها تجزیه بیولوژیکی، اوزوناسیون و استخراج را می توان نام برد که معمولا هزینه بر هستند و ممکن است به خاطر استفاده بیش از حد مواد شیمیایی آلودگی ثانویه داشته باشند.هدف: بررسی برجذب ستیل تری متیل آمونیوم برومید (CTAB)، به عنوان الگویی از یک سورفکتانت کاتیونی موجود در محلول های آبی، با استفاده از پوسته برنج به عنوان جاذب مواد و روش ها: غلظت باقی مانده CTAB در محلول آبی به وسیله طیف نورسنجی، با استفاده از روش پیکریک اسید و در طول موج 375 نانومتر تعیین گردید. اثر پارامترهای مهم از قبیل pH محلول، زمان تماس، غلظت اولیه CTAB و مقدار جاذب بر روی برجذب CTAB با پوسته برنج بررسی شد. غلظت CTAB به وسیله طیف نورسنجی با استفاده از روش پیکریک اسید، در طول موج 375 نانومتر تعیین گردید. نتایج: مقدار برجذب CTAB با افزایش زمان تماس، مقدار پوسته برنج و کاهش غلظت اولیه CTAB، افزایش یافت. برجذب CTAB به وسیله پوسته برنج بسیار سریع بود؛ به طوری که بعد از گذشت 5 دقیقه، بیش از 90% ازCTAB حذف گردید. در بررسی اثر PH، مشاهده شد که pH تاثیر چندانی بر روی مقدار جذب ندارد. بنابر این، پوسته برنج می تواند در pHهای مختلف در حذف آلاینده های صنعتی نظیر سورفکتانت های کاتیونی کاربرد عملی داشته باشد. ظرفیت جذب پوسته برنج در شرایط بهینه pH برابر 6 و زمان تماس 30 دقیقه برابر با 4.75 mg/g تعیین شده است. نتیجه گیری: پوسته برنج جزو ضایعات کشاورزی است. تجزیه بیولوژیکی شده، به راحتی و با قیمت بسیار ارزان قابل تهیه است و یک جاذب طبیعی و سازگار با محیط زیست به شمار می رود. بنابراین، می تواند به عنوان الگویی مناسب برای حذف سورفکتانت های کاتیونی نظیر CTAB استفاده گردد.

مقدمه: دیازینون یک حشره کش فسفره آلی است که برای کنترل انواع مختلفی از حشرات در کشاورزی به کار می رود و تا حدودی در آب محلول، غیر قطبی و در خاک، متحرک و مقاوم به تجزیه است. از این رو، یکی از نگرانی ها ورود این سم به سفره آب های زیرزمینی است. امروزه، برای حذف سموم از انواع روش های اکسیداسیون شیمیایی استفاده می شود. هدف: بررسی تجزیه فتوکاتالیتیکی دیازینون با استفاده از نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم در محیط آبی مواد و روش ها: نوع مطالعه به صورت تجربی و در مقیاس پایلوت است. برای تامین پرتوهای UV از لامپ بخار جیوه پرفشار اسرام 125 وات استفاده شد. غلظت اولیه سم در همه نمونه ها، معادل 40 میلی گرم در لیتر بود. متغیرهای تصفیه، شامل وجود پرتوهای UV و هوادهی، pH، مقدار نانوذرات و زمان تماس در این تحقیق بررسی شدند. به منظور تغلیظ و استخراج دیازینون از نمونه ها، از روش میکرو استخراج مایع - مایع پخشی استفاده گردید و سپس با دستگاه کروماتوگراف گازی با دتکتور FID سنجش گردید. پس از تعیین مقدار تجزیه سم، مقدار حذف COD آن نیز با روش اکسیداسیون با دی کرومات پتاسیم مورد سنجش قرار گرفت. برای تعیین اثر سمیت نانوذرات، از آزمون سمیت زیستی توسط دافنی مگنا استفاده شد. نتایج: سینتیک تجزیه نوری دیازینون از معادلات درجه اول تبعیت می کرد که مقدار آن (Min-1) 0.099 سنجش گردید. شرایط بهینه برای حذف سم و COD آن در pH معادل 8، غلظت نانوذرات 0.2 g/1 و زمان 120 دقیقه به دست آمد که مقدار آن به ترتیب 64.99 و 65 درصد سنجش گردید. مقدار LC50(96 ساعته) و NOEC (96 ساعته) نانو ذرات دی اکسید، تیتانیوم به ترتیب 1173 و 507 میلی گرم در لیتر، سنجش گردیدند.نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که پرتوهای UV و هوادهی، دارای اثر مثبت بر تجزیه دیازینون و COD هستند و بیشترین سهم حذف آن ها به ترتیب به واسطه پرتوهای UV، زمان تماس، هوادهی و نانوذرات است. طبق دستورالعمل سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، نانوذرات دی اکسید تیتانیوم جزو مواد غیر سمی طبقه بندی می شوند.

مقدمه: یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست که در پساب صنایع مختلف از جمله نساجی وجود دارد، وجود رنگ هاست که برای انسان و محیط زیست، آلودگی ایجاد کرده است. تعدادی از روش ها شامل فلوکولاسیون و گواگولاسیون، ترسیب شیمیایی و ازن زنی برای تصفیه فاضلاب رنگی استفاده شده است. این فرآیندها محدودیت هایی شامل هزینه بالا، تشکیل محصولات جانبی خطرناک و تجهیزات انرژی گران دارند.هدف: هدف از این بررسی، کارایی حذف رنگ های اسید رد 18 وراکتیو بلک 5 از محیط های آبی با استفاده از جذب بر روی آزولافیلیکولوئیدس، به عنوان یک جاذب ارزان و مناسب درسیستم ناپیوسته بود. مواد و روش ها: این تحقیق، یک نوع مطالعه بنیادی- کاربردی بود. ابتدا تثبیت رنگ آزولا فیلیکولوئیدس با اسید سولفوریک 01.0 مولار در نسبت 1:1 (آزولا : اسید) در دمای OC250 بعد از 5 ساعت انجام شد. بعد از آن، با تغییر دادن غلظت اولیه رنگ ها و ثابت نگه داشتن بقیه عوامل موثر، زمان تعادل به دست آمد که برای هر دو رنگ برابر با 120 دقیقه بود. سپس تاثیرpH، غلظت اولیه رنگ ها، مقدار اولیه جاذب بعد از زمان تعادل بررسی گردید. غلظت رنگ های اسید رد 18 وراکتیو بلک 5 با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر، به ترتیب در طول موج 598 و 506 تعیین گردید. نتایج: نتایج مشخص ساخت که با افزایش زمان تماس از 5 به 120 دقیقه کارایی حذف به ترتیب از45.17% به 53.59% برای راکتیو بلک 5 و از 4.75% به 45.90% برای اسید رد 18 در شرایط ثابت افزایش یافت. هم چنین مشخص گردید که با افزایش غلظت اولیه رنگها و مقدار اولیه جاذب کارایی حذف به ترتیب کاهش و افزایش یافت. با افزایش pH از 2 به 12 کارایی حذف برای راکتیو بلک 5 از 58.70% به 65.10% و برای اسید رد 18 از 24.97% به 98.28% کاهش یافت. نتایج مشخص ساخت که سینتیک فرآیند جذب از مدل سینتیک شبه درجه دو ((راکتیو بلک 5 (R2-0.98)) و اسید رد 18 (R2-0.999)) بهتر پیروی می کند. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج نشان داد که می توان از آزولا فیلیکولوئیدس، به عنوان یک روش سریع و موثر در حذف رنگ ها از محیط های آبی استفاده کرد. هم چنین، در شرایط ثابت، کارایی حذف رنگ اسید رد 18 20 % بیشتر ازراکتیوبلک 5 بود.

چکیده مقدمه: فورفورال، ترکیب شیمیایی سمی است که دارای منابع تولید و مصرف فراوانی است. مهم ترین صنایع مصرف کننده ی آن نفت و پتروشیمی و پالایشگاه های نفت، لاستیک و پلاستیک سازی و نیزکاغذسازی است. بنابراین فورفورال در پساب حاصل از این صنایع وجود خواهد داشت.هدف: حذف آلاینده ی فورفورال از فاضلاب صنایع با استفاده از روش راکتور بیولوژیکی سیکلی (CBR) مواد و روش ها: در این تحقیق، حذف فورفورال از فاضلاب با استفاده از یک روش بیولوژیکی توسعه یافته انجام گرفت که اصلاحی از روش راکتور منقطع متوالی (SBR) محسوب می شود. فاضلاب حاوی فورفورال وارد CBR شد و تاثیر متغیرهای مهم بهره برداری مثل غلظت فورفورال و زمان های ماند هیدرولیکی (HRT) بر کارایی راکتور در حذف فورفورال مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: CBR قادر است بیش از 99% فورفورال و 76% از اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) معادل را در بارگذاری آلی فورفورال تا 2.38 g/L.dدر HRT بهینه ی 1.12 ساعت حذف نماید. میانگین کلی حذف فورفورال و COD در طول دوره ی راهبری CBR به ترتیب برابر 7.97% و 1.82% تعیین شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج موفقیتامیز و رضایت بخش به دست آمده در مقایسه با سایر مطالعات، روش معرفی شده در این مطالعه می تواند برای تصفیه ی فورفورال موجود در فاضلاب صنایع مورد استفاده قرار بگیرد.

چکیده مقدمه:تخلیه فاضلاب رنگی حاوی نمک در منابع آبی، موجب اثرات زیان آور زیست محیطی زیادی از جمله نابودی موجودات زنده، افزایش BOD و کاهش ارزش رودخانه ها می شود. روش های مختلف تصفیه فیزیکی و شیمیایی جهت تصفیه این نوع پساب ها به کار رفته است که هر یک مشکلات خاص خود را دارند.هدف: مقایسه روش تصفیه بیولوژیکی با سایر روش ها جهت حذف ماده رنگ زای صنایع نساجی از فاضلاب سنتتیک.مواد و روش ها: ماده رنگ زای مورد بررسی، راکتیو بلو (Reactive Blue 19) است که آزمایشات رنگ زدائی از 4 نمونه فاضلاب سنتزی، با استفاده از مخلوط باکتریایی لجن فعال، در شرایط هوازی، توسط سیستم تصفیه SBR (راکتور ناپیوسته متوالی) صورت گرفت و میزان حذف رنگ نمونه های پساب، از طریق آزمایش COD سنجش شد. محل تهیه نمونه ها وآزمایش های رنگ زدائی، آزمایشگاه آب و فاضلاب دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گیلان بود.نتایج: راندمان رنگ زدایی از دو نمونه فاضلاب رنگی سنتتیک طی 24 ساعت، 60 درصد و حدود 90 درصد بود. هم چنین با توجه به روند مطلوب تصفیه در شرایط نمکی، راندمان حذف رنگ برای دو نمونه غلظت رنگی سنتتیک همراه با دو غلظت مختلف نمک، حدود 60 درصد گزارش شده است. نتیجه گیری: تحقیق حاضر نشان می دهد روش تصفیه زیستی مورد استفاده می تواند روش موثری جهت رنگ زدائی فاضلاب های رنگی، حتی در شرایط نمکی باشد.

مقدمه: سلامت و بهداشت آب دریا و دریاچه با کیفیت آب رودخانه ها و آلاینده های منتهی به آن ارتباط مستقیم دارد. اغلب منابع آب های سطحی در حاشیه دریای خزر، بر اثر دفع نامناسب فاضلاب های شهری، کشاورزی، صنعتی و غیره، دارای آلودگی بیش از حد مجاز هستند.هدف: تعیین میزان بارآلودگی میکروبی آب شناگاه های تابستانی نوار ساحلی دریای خزر در استان گیلان مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، از شش منطقه نوار ساحلی دریای خزر در استان گیلان که به عنوان شناگاه تابستانی استفاده می شود، طی ماه های گرم سال 1390 پایش و نمونه برداری صورت گرفت. متغیرهای کلی فرم کل، کلی فرم گرماپای، آنتروکوک های روده ای، دما و PH مطابق روش های موجود در کتاب استاندارد متد سنجش گردید.نتایج: نتایج، بیان گر آلودگی میکروبی آب شناگاه های مورد بررسی است. میانگین میزان بار باکتریایی کلی فرم کل، کلی فرم مدفوعی به ترتیب 363 و 8.125 MPN در هر 100 میلی لیتر نمونه و آنتروکوک روده ای 3.27CFU در هر 100 میلی لیتر نمونه بود. بار آلودگی باکتریایی، با دمای آب رابطه مستقیم داشت و میزان آلودگی از استانداردهای ملی توصیه شده بالاتر بود. بیشترین تعداد کلی فرم کل، کلی فرم گرماپای به ترتیب بیشتر از 1100 و 460 MPN در100 میلی لیتر نمونه و آنتروکوک روده ای بیشتر از 100 MPN در 100 میلی لیتر نمونه در تیرماه مربوط به شناگاه پاسداران شهرستان بندرانزلی بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه، بیان گر آلودگی میکروبی بعضی از شناگاه های طبیعی سواحل دریای خزر در استان گیلان از نظر شاخص های میکروبی است که می تواند برای سلامت شناگران خطری جدی باشد.

مقدمه: روزه یکی از ارکان اعتقادی مسلمانان جهان است. تحقیقات زیادی درباره اثر روزه داری بر متغیرهای فیزیولوژیکی بدن انجام شده است. هم چنین تحقیقات بسیاری درباره اثر یوگا بر بیماری های روان تنی انجام گرفته است که نشان از تاثیر مثبت تمرینات یوگا بر جسم و روان دارد. دلیل انجام تمرین یوگا در ماه رمضان، آرام بودن حرکات یوگا و طولانی بودن مدت روزه در این ماه-حدود 17 ساعت گرسنگی و تشنگی- بوده است. (خالد ظرابلسی و همکاران (2011) درتحقیق خود نتیجه گرفتند که مدت طولانی تشنگی بر روی میزان آب و الکترولیت های بدن تاثیر منفی می گذاردهدف: تعیین اثر یک ماه روزه داری و تمرین یوگا بر) BMI مجذور قد (متر)/ وزن(کیلو گرم) و متغیرهای فیزیولوژیکی بدن در ورزشکاران غیر حرفه ایمواد و روش ها: تحقیق، نیمه تجربی بوده، به صورت میدانی انجام شد. از 60 نفر داوطلب در پژوهش، با استفاده از پرسشنامه سلامت، 20 نفر که از سلامت کامل برخوردار بودند، انتخاب شدند که به طور داوطلب به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم شدند. گروه تجربی توسط مربی باتجربه یوگا، تمرینات منظم یوگا را که شامل آسانا، شاواسانا و پرانایاما است، به مدت چهار هفته، هفته ای دو جلسه و هر جلسه به مدت 60 دقیقه انجام دادند و گروه کنترل، در برنامه تمرینات منظمی شرکت نکردند. این پژوهش در ماه رمضان سال 1391 انجام شد که هر دو گروه مورد مطالعه، در طول دوره پژوهش، روزه دار بودند. متغیر های اندازه گیری شده عبارتند از: قدو وزن که با ترازوی قد و وزن اندازه گیری شد، لیپو پروتیین با چگالی بالا (HDL)، لیپو پروتیین کم چگالی (LDL)، کلسترول، تری گلسیرید و قند خون بود. نمونه گیری خونی در این پژوهش در سه مرحله، یعنی یک هفته قبل از ماه رمضان، روز پانزدهم ماه رمضان و یک هفته بعد از ماه رمضان، اندازه گیری شد. نمونه گیری خون در ماه رمضان، 12 ساعت از خوردن سحر گذشته در بعد از ظهر انجام گرفت. از آزمون های کالموگراف اسمیرنوف برای بررسی طبیعی بودن داده ها و آزمون های آماری t مستقل، تجزیه تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی برای تحلیل فرضیات در سطح معنی داری کمتر از 05.0 استفاده شد.نتایج: بین میزان HDL خون گروه تجربی در اندازه گیری های مختلف، تفاوت معنی داری وجود داشت؛ حال آن که در گروه کنترل، تغییر معنی دار نبود. هم چنین این مطالعه نشان می دهد LDL، میزان کلسترول تام خون، میزان قند خون و تری گلیسرید خون در هیچ کدام از گروه ها تغییر معنی داری نداشت. BMI گروه تجربی در این ماه، به طور معنی داری، کاهش یافت، ولی در گروه کنترل، تفاوت معنی داری نداشت.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که با تمرین یوگا به همراه روزه داری، می توان HDL  خون را بالا برد و به افراد دارای اضافه وزن کمک کرد تا کاهش وزن مطلوب را تجربه کنند. هم چنین ورزش کارانی که در ماه رمضان تمرینات ورزشی خود را تعطیل می کنند، می توانند از یوگا به عنوان جایگزینی برای حفظ و کنترل وزن خود استفاده کنند.

مقدمه: شواهدی در زمینه تاثیر کلسیم و منیزیوم بر نشانه های قاعدگی وجود دارد. با وجود این، جهت به کارگیری آن ها در بالین، انجام کارآزمایی های بیشتر با رعایت کامل اصول علمی مورد نیاز است.هدف: تعیین تاثیر مصرف ترکیب کلسیم و منیزیوم و کلسیم به تنهایی بر شدت نشانه های قاعدگی در دانشجویان مبتلا به دیسمنوره.مواد و روش ها: در این کارآزمایی بالینی سه سوکور، 63 دانشجوی ساکن در خوابگاه های علوم پزشکی و غیر پزشکی شهر تبریز با درد قاعدگی متوسط یا شدید انتخاب و به طور تصادفی در 2 گروه مداخله و یک گروه کنترل (مصرف کننده 600 میلی گرم کربنات کلسیم، به تنهایی یا همراه با 300 میلی گرم منیزیوم استارات یا پلاسبو از روز 15 سیکل قاعدگی تا زمان برطرف شدن درد قاعدگی در سیکل بعدی) قرار گرفتند. شرکت کنندگان، شدت نشانه های قاعدگی خود (کرامپ، سردرد، کمردرد، پادرد، افسردگی، درد عمومی و درد شکم) را از دو روز قبل و دو روز بعد از شروع خونریزی ماهیانه، طی 4 سیکل متوالی (2 سیکل قبل و 2 سیکل بعد از شروع مداخله) و با استفاده از مقیاس شدت نشانه های قاعدگی گزارش کردند. داده ها با استفاده از آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه و ANCOVA  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: طی مداخله، میانگین نمره کلی و نیز نمرات تمامی نشانه های قاعدگی (بعد از تعدیل اثر نمره پایه) در گروه مصرف کننده کلسیم-منیزیوم و کلسیم به تنهایی نسبت به گروه پلاسبو، به طور معنی داری، پایین تر بود (P=0.012 در مورد درد عمومی و P<0.001 در مورد سایر نشانه ها). میزان (تاثیر بالای این مداخلات) ترکیب کلسیم و منیزیوم و کلسیم به تنهایی بر نمره کلی به ترتیب 69.1 و 46.1 بود (تاثیر بالای این مداخلات). به جز درد شکمی که شدت آن در گروه مصرف کننده قرص ترکیبی کمتر بود (P=0.03)، در مورد سایر نشانه ها بین دو گروه مداخله، اختلاف آماری معنی داری مشاهده نشد. هیچ گونه عارضه جانبی گزارش نشد. نتیجه گیری: هم ترکیب کلسیم با منیزیوم و هم کلسیم به تنهایی توانست شدت نشانه های قاعدگی را در افراد مبتلا به دیسمنوره اولیه متوسط و شدید کاهش دهد.