مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال:1398 | دوره:11 | شماره:1 (پیاپی 27) |تعداد مقالات:10

هدف هدف پژوهش حاضر بررسی و دسته بندی نیازهای اطلاعاتی کودکان است. منظور از کودک، بر اساس پیمان نامه حقوق کودک، افراد تا سن 18 سالگی است. روش شناسی این مقاله به شیوه مروری تحلیلی انجام گرفته است. در بخش اول به مرور پژوهشهای داخل و خارج از ایران که به دسته بندی نیازهای اطلاعاتی کودکان پرداخته اند، توجه شده است و در بخش دوم، جمع بندی، پژوهشگران این اثر ارائه شده است. یافته ها پژوهش حاضر بر اساس پیمان نامه حقوق کودک (ژنو 1959)، دسته بندی جدیدی از نیازهای اطلاعاتی کودکان ارائه کرده است. بر این اساس نیاز اطلاعاتی زیر برای کودکان، قابل طرح است: نیازهای اطلاعاتی مربوط به بقا و حیات، تامین اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی؛ حمایت از خود، جلوگیری از سوء استفاده؛ روابط شخصی و خانوادگی، دوست یابی؛ آزادی بیان و اندیشه؛ امور مذهبی؛ کتابها، منابع اطلاعاتی، رسانه ها و شبکه های اجتماعی؛ سلامت و بهداشت؛ آموزش اطلاعات تخصصی؛ اوقات فراغت و سرگرمی؛ عزت نفس و منزلت فردی و اجتماعی. نتیجه گیری توجه به ماهیت نیازهای اطلاعاتی کودکان، می تواند کمک بزرگی به کتابداران، بویژه کتابداران کتابخانه های عمومی، در راستای انتخاب منابع اطلاعاتی ویژه این گروه از جامعه نماید.

هدف هدف از انجام پژوهش حاضر شناسائی عوامل ترغیب کننده و بازدارنده عادت به مطالعه دربین دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان اهواز، می باشد. روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی و پیمایشی است. نمونه این پژوهش را 380 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهر اهواز تشکیل می دهند که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته شامل 24 سوال بوده است. یافته ها براساس نتایج 8/62 درصد پاسخگویان را دختران و 2/37 درصد آنان را پسران تشکیل داده اند. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین مطالعه درسی دانش آموزان در طول روز تقریبا 3 ساعت بوده و دختران به طرز معنی دار بیشتر از پسران مطالعه درسی دارند. میانگین مطالعه غیر درسی دانش آموزان نیز حدود 55 دقیقه در روز محاسبه گردید که از این نظر بین میانگین مطالعه دختران و پسران تفاوت معنی دار وجود ندارد. بر اساس یافته ها، رایج ترین راه کسب اطلاعات در بین دانش آموزان، رادیو و تلوزیون و اینترنت است. همچنین یافته ها نشان می دهد که بین تحصیلات والدین و مطالعه غیر درسی دانش آموزان در سطح 037/0 همبستگی وجود دارد. نتیجه گیری بر اساس یافته ها، از میان عوامل ترغیب کننده، عوامل آموزشی، عوامل اقتصادی و عوامل انگیزشی، بیشترین تاثیر را از نظر دانش آموزان، در ترغیب مطالعه داشته است. در میان عوامل بازدارنده نیز باز هم عوامل فرهنگی، آموزشی و اقتصادی دارای بیشترین فراوانی در بین پاسخ ها بوده اند. در پایان پیشنهاداتی جهت ارتقاء سطح مطالعه ارائه شده است.

هدف بررسی برنامه های حفاظت وب جهان به منظور تعیین زمینه ی فعالیت و ویژگی های آنها به لحاظ سابقه فعالیت، پوشش مجموعه، گستره پوشش، نوع منابع، الگوی دسترسی و نوع جامعه تحت پوشش فعالیت های حفاظت وبی است. روش گردآوری داده ها به روش متن پژوهی انجام شد. برنامه های برتر حفاظت وبی از طریق جستجو در گوگل، مستندات، مقالات و راهنماهای معتبرشناسایی شد. یافته ها بررسی برنامه ها نشان داد که شمار برنامه های حفاظت در سراسر دنیا رو به افزایش دارد. این امر نشان از اهمیت حفاظت وب و آگاهی روز افزون در این باره دارد. این برنامه ها در دو دسته کلی تحقیق و توسعه در حوزه حفاظت وبی و نیز اجرای عملیاتی حفاظت فعالیت دارند. نتیجه گیری رویه های غالبی که در این برنامه ها مشاهده شد عبارتند از حفاظت از دامنه ملی و در نتیجه حفاظت از تلفیقی از انواع منابع و (تقریبا) همه موضوعات، و همچنین ارائه الگوی دسترسی آزاد به جامعه کاربری جهانی.

هدف: فراتحلیل به عنوان یک پارادایم جدید و متفاوت از فراترکیب کیفی، فراقوم نگاری و مرور نظامند است. ذهنی بودن مطالعات اجرا شده، وجود ناهمگنی و تناقض در نتایج مطالعات، رابطه غیر موثر نتایج پژوهش ها با خط مشی ها، سیاست های کلان و امور عام المنفعه، تفسیری بودن نتایج در مقایسه با پژوهش های کمی، چند پارادایمی بودن پژوهش ها، استفاده از ابزارهای اندازه گیری غیردقیق دلایل شکل گیری روش فراتحلیل است. مراحل اجرا و روش های آماری مورد استفاده در فراتحلیل به گونه ای است که آن را از سایر روش ها متمایز می سازد. روش شناسی این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و بررسی منابع نظری تهیه شده است. یافته ها نتایج پژوهش نشان داد بستر لازم برای اجرای مطالعات فراتحلیل در علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد. فراتحلیل می تواند ابزاری قدرتمند برای پژوهشگران این رشته در یکپارچه سازی نتایج مطالعات، توسعه نظریه های موجود، خلق نظریه های جدید و ارائه تفسیرهای جامع از پدیده های مورد بررسی است. نتیجه گیری عمده ترین چالش های پیش رو و راهبردهای حل مسائل فراتحلیل عبارت اند از ناهمگنی انتشارات، عدم تجانس، داده های ناقص، موجود بودن و قابلیت دسترسی به مطالعات اولیه واجد شرایط و مطالعات به زبان دیگر است.

هدف این مقاله با هدف تحلیل موضوعی پژوهش های منتشر شده در مجلات علم اطلاعات و دانش شناسی در حوزه مدیریت و شناسایی میزان انطباق آنها با مسائل و چالش های مدیریت در این رشته انجام شده است. روش این مطالعه یک پژوهش کاربردی است که با رویکرد ترکیبی و با استفاده از شیوه تحلیل محتوا انجام شد. یافته ها یافته ها نشان داد تنها بخش اندکی از مقاله های علمی-پژوهشی (17%) به مدیریت و موضوعات مربوط به آن پرداخته اند. موضوع پرتکرار مقاله های بررسی شده در این حوزه، مدیریت دانش و پس از آن کیفیت خدمات است. نتیجه گیری اولویت های پژوهش در حوزه مدیریت از دیدگاه خبرگان به مسائلی از قبیل تخصص در پست مدیریت، فنون مدیریت، برنامه ریزی برای توسعه خدمات و نگرش مدیران مرتبط است اما بین این موضوعات با موضوع های پرتکرار مقاله های این حوزه همخوانی چندانی وجود ندارد. به نظر می رسد مهمترین دلایل این امر به کاستی های کیفی و کمی پژوهش و نگارش، دشواری های پژوهش در این حوزه و پیروی از مدهای مدیریتی مربوط است.

شناسایی نحوه اجرای کتاب درمانی از دیدگاه متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته روان شناسی با تاکید بر نقش کتابداران است. پژوهش حاضر پیمایشی-توصیفی است. جامعه پژوهش 61 نفر از متخصصان این حوزه در رشته های علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته روان شناسی هستند. نتایج حاکی از آن است که به ترتیب روان شناسان، مشاوران و کتابداران و مددکاران اجتماعی از جمله افراد دخیل در اجرای کتاب درمانی بالینی هستند. مهمترین ویژگی های شخصیتی، اخلاقی و دانش و مهارتی کتاب درمانگران به ترتیب انگیزه و خلاقیت داشتن، رازدار بودن و گذراندن دوره هایی در حوزه های مرتبط هستند. مهمترین وظیفه یک کتابدار، شناخت منابع اطلاعاتی با میانگین 65/ 4 می باشد و به ترتیب مهمترین وظیفه سایر افراد (از جمله روان شناس، مشاور و یا مددکار اجتماعی) تایید سیاهه کتاب ها قبل از خرید توسط کتابداران با میانگین 46/4 و برقراری رابطه خوب با درمان جو با میانگین 44/4 است. کتاب درمانی خلاق و کتاب درمانی گروهی نیز از جمله مهمترین روش های اجرای کتاب درمانی هستند.

هدف هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای وضعیت اشتراک دانش در میان اعضای هیات علمی دانشکده دامپزشکی و علوم پایه دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشکده علوم پایه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بوده است. روش شناسی پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه اعضای هیات علمی (167 نفر) دانشکده دامپزشکی و دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشکده علوم پایه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 95-96 تشکیل می دهند. جامعه پژوهش با روش سرشماری صورت گرفت. ابزار گردآوری داده های، با استفاده از پرسشنامه ای انجام شده است که بر مبنای یافته های پژوهش پورسراجیان، اولیاء و سلطانی علی آبادی (1392) و نیز پرسشنامه رضائی (1392) تدوین شده بود. یافته ها یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده این است که از نظر اعضای هیات علمی دانشکده های علوم و دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشکده علوم پایه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، زیرساخت های اشتراک دانش از جمله زیرساخت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، زیرساخت فرهنگی، زیرساخت انسانی، زیرساخت راهبردهای رهبری و مدیریتی و زیرساخت ساختاری و اداری و تمایل اساتید به اشتراک دانش در وضعیت نسبتا مطلوب وجود دارد. در مقایسه وضعیت دو دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از لحاظ زیرساخت فرهنگی تفاوت هایی مشاهده می شود و در سایر زیرساخت ها وضعیت مشابهی در هر دو دانشگاه وجود دارد. نتایج وضعیت زیرساخت های اشتراک دانش در دو دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در حد متوسط قرار دارد. به نظر می رسد با پیاده سازی برنامه ریزی های دقیق تر از طرف بخش مدیریت دانش و نیز حمایت های مدیریتی در دو دانشگاه می توان وضعیت بهتری را در این رابطه رقم زد.

هدف هدف بررسی تاثیر فرهنگ اطلاعات سازمانی بر استفاده ی کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر از نتایج اطلاعات است. روش پژوهش از نوع توصیفی با روش پیمایشی تحلیلی انجام شده است. تعداد 254 نفر از کارشناسان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از بین 750 نفر انتخاب و بین آنها پرسش نامه ی محقق ساخته دارای روایی صوری و پایا (82/0=α ) توزیع و داده ها گردآوری گردید. یافته ها نتایج نشان داد که وضعیت ابعاد یکپارچگی اطلاعات (میانگین= 09/13)، شفافیت اطلاعات (میانگین=72/10)، اشتراک اطلاعات (میانگین=77/18)، فعالیت حرفه ای اطلاعات (میانگین=21/12)، غیررسمی بودن اطلاعات (میانگین= 55/8) و کنترل اطلاعات (میانگین=94/17) و بالاتر از سطح متوسط قرار می باشد. ضمنا، یکپارچگی اطلااعات، شفافیت اطلاعات، اشتراک اطلاعات و کنترل اطلاعات بر استفاده کارشناسان از نتایج اطلاعات تاثیر دارد ولی غیررسمی بودن اطلاعات بر آن تاثیر ندارد. نتیجه گیری فرهنگ اطلاعات سازمانی باورها، هنجارها و ارزشهای ناظر بر اطلاعات است، که توجه به آنها در سازمان می تواند بر محوریت اطلاعات در تصمیم گیری های خرد و کلان و استفاده از اطلاعات در انجام وظایف سازمانی تاثیر داشته باشد.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی بروندادهای علمی پژوهشگران دانشگاه سمنان از منظر شاخص های کمی (تعداد کمی تولیدات علمی، حوزه موضوعی، سال تولید) و شاخص های کیفی(تعداداستنادها و شاخص هایی نظیر H-Index محققان دانشگاه) انجام گرفته است. همچنین بررسی و ترسیم نقشه و الگوی هم نویسندگی پژوهشگران دانشگاه سمنان و نیز تعیین سهم دانشگاه سمنان از تولید علم ایران و جهان با استفاده از شاخص های مربوطه در نمایه های استنادی پایگاه وب آو ساینس طی سال های 1990 تا 2015 است. روش این پژوهش به روش توصیفی، با رویکرد علم سنجی و با استفاده از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل تمامی مدارکی است که دانشگاه سمنان را در وابستگی سازمانی خود ذکر کرده و در نمایه های استنادی وب آو ساینس و طی سال های 1990 تا 2015 نمایه شده اند. در مجموع 2106 مدرک توسط پژوهشگران دانشگاه سمنان در این بازه زمانی به ثبت رسیده است. نقشه هم نویسندگی با استفاده از نرم افزارهای، کوآتور، یوسی نت و نت دراو ترسیم و تحلیل شده است. یافته ها حوزه مهندسی (حدود 39 درصد)، فیزیک (حدود 5/19 درصد) و ریاضی (حدود 14 درصد)، موضوعاتی بوده اند که محققان دانشگاه سمنان پیرامون آن تولید علمی داشته اند. طی سال های مورد بررسی، محققان ایران 019, 272 مدرک تولید کرده اند که در این بین سهم دانشگاه سمنان 2106 مدرک می باشد که جایگاه تقریبا 30 را در بین دانشگاه های کشور به خود اختصاص داده است. سهم دانشگاه سمنان از تولید علم جهان در بازه مورد بررسی، 0049/0 درصد است. محاسبه نرخ رشد نشان داد که، نرخ رشد تولیدات علمی محققان دانشگاه سمنان در نیم قرن اخیر 22/43 بوده است که روند رو به رشد بسیار خوبی محسوب می شود. امجدی با اچ ایندکس 25، گرجی با 23 و اروجی با اچ ایندس 15 محققانی هستندکه بالاترین عدد این شاخص را به خود اختصاص داده اند. به لحاظ استناد، امجدی با 2126 استناد در رتبه اول قرار گرفته است. پس از وی، گرجی و اروجی هرکدام با 1341 و 629 استناد قرار گرفته اند. به لحاظ حوزه های موضوعی، بیشترین حوزه های مورد علاقه محققان دانشگاه سمنان برای انتشار مدارک علمی به صورت مستقل، حوزه ریاضیات بوده است. نتیجه گیری نتایج بررسی داده ها نشان داد که هرچند روند هم نویسندگی در بین محققان دانشگاه سمنان در چند سال اخیر دچار نوسان بوده است اما در طی دوره مورد بررسی محققان دانشگاه سمنان به سمت هم نویسندگی گرایش داشته اند و در مجموع نیز مدارک علمی سه نویسنده بیشترین نوع هم نویسندگی بوده است.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت امنیت ساختمان و نگهداری منابع و اطلاعات در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه اصفهان و مقایسه آن با برخی کتابخانه های ایران و جهان انجام شده است روش داده ها از طریق مشاهده محیط و امکانات این کتابخانه و مصاحبه با مسئولین و کارمندان هر بخش، و ارسال پرسشنامه ای با سوالات باز برای مسئولین سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتابخانه کنگره و کتابخانه بریتانیا و مطالعه سایت این مراکز اطلاعاتی جمع آوری شده است. یافته ها در این پژوهش، گزارشی از منابع موجود در کتابخانه و فعالیت های کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه اصفهان، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتابخانه کنگره و کتابخانه بریتانیا برای حفاظت از مجموعه ها و منابع اطلاعاتی وژه ارائه و راهکارها و خط مشی ها و محدودیتهای موجود ببیان شده است. نتیجه گیری این پژوهش نشان داد که کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه اصفهان تا رسیدن به سطح ایده-آل فاصله دارد. و در کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان معیارها و استاندارها بطور کامل رعایت نشده است.