جغرافیا
سال:1397 | دوره:16 | شماره:58 |تعداد مقالات:14

رویکرد پویش ساختاری-کارکردی به مثابة چارچوبی نو در مطالعات نظامهای فضایی، بویژه نظام اسکان و تحولات آن، توسط نویسنده در سال 1390 ارائه شد. از آن زمان، این رویکرد هم در محافل علمی-تحقیقاتی و هم در نهادهای اجرایی کم و بیش مورد استقبال قرار گرفته است. هرچند نقدهایی هم در بارة آن صورت گرفته است. انگیزة نوشتن این مقاله در واقع پرداختن به محتوای یکی از همین نقدها و توضیح در بارة برخی اصول نقد بوده است؛ گرچه مخاطب آن نه الزاما شخص ناقد، بلکه جامعه علمی کشور، بویژه دانشجویان و پژوهشگرانی است که علاقمند به نقد بیشتر و احتمالا کاربرد این رویکرد در پیشبرد تحقیقات خویش هستند.

بارش یکی از متغیرهای محیطی بسیار مهمی است که تغییرات مکانی و زمانی زیادی از خود نشان می دهد و این پدیده تحت تاثیر سیستم های گردش جوی سطح بالا قرار دارد. از این رو شناسایی الگوهای جوی غالب در ارتباط با بارش های سنگین جهت مدیریت و کاهش ریسک سیلاب امری ضروری می باشد. در این پژوهش جهت شناسایی الگوهای بارش سنگین در حوضه آبریز کرخه طی دوره آماری 45 ساله( 1967 تا 2012 )، با اعمال صدک 95 درصد بر روی داده های روزانه 33 ایستگاه سینوپتیکی و بارانسنجی از طریق رویکرد محیطی به گردشی تعداد 310 روز بارش سنگین شناسایی گردید. سپس جهت تبیین رفتار الگوهای به وجود آورنده این بارش ها با اعمال تحلیل مولفه های اصلی از نوع آرایه Tو از طریق چرخش به روش پروماکس بر روی داده های ارتفاع ژئوپتانسیل جو بالا مستخرج از مرکز ملی پیش بینی های محیطی/ مرکز ملی پژوهش های جوی(NCEP/NCAR) تعداد4 تیپ آب و هوایی شناسایی شد. نتایجی که از این پژوهش حاصل گردید نشان داد که بیشتر بارش های سنگین حوضه آبریز کرخه متاثر از قرارگیری الگوهای ناوه ای عمیق به همراه سردچال های بریده بر روی منطقه و همچنین متاثر از بندال هایی از نوع دوقطبی، امگا و رکس می باشد و منطقه مورد مطالعه در قسمت شرقی ناوه هایی که توسط این الگوها شکل گرفته اند قرار دارد.

توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی است. الگوی بوم روستا به عنوان رویکردی نوین می تواند نقش مؤثری در توسعه پایدار منطقه ای و ملی داشته باشد. لذا، آگاهی از تغییرات توسعه پایدار و شناخت ساختار، ابعاد و گستردگی فضایی آن در مناطق روستایی از عرصه های مهم تصمیم سازی و برنامه ریزی به شمار می رود. پژوهش حاضر، در جهت سنجش سطوح فضایی پایداری سکونتگاه های روستایی واقع در حاشیه رودخانه کشکان شهرستان پلدختر است. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه روستاهای واقع در پیرامون رودخانه کشکان واقع شهرستان پلدختر هستند. وزن دهی به شاخص های پژوهش با استفاده از مدل F’ ANP و تحلیل داده ها با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره VIKOR انجام شد. برای طبقه-بندی روستاهای مورد مطالعه از جنبه سطوح پایداری از روش تحلیل خوشه ای و نرم افزار GIS و برای تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری از رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که از 23روستای مورد مطالعه3روستا در وضعیت پایداری خیلی قوی، 8 روستا پایداری قوی، 5 روستا پایداری متوسط و 7 روستا در وضعیت ناپایدار قرار دارند. روستاهای پایدار دارای جمعیت بیشتر و در مناطق مرکزی شهرستان که زمین های آبرفتی ناشی از رودخانه عریض تر و از لحاظ ارتباطی به مرکز شهرستان نزدیک تر هستند، استقرار یافته اند. اما، این پایداری بطور یکسان در همه شاخص های پایداری روستاها اتفاق نیفتاده است. که، نشانگر پویش ناقص نظام سکونتگاهی شهرستان (از جنبه ساختاری-کارکردی) است. از نظر کاربرد مدل ها و تکنیک های کمی، این پژوهش از مدلF’ ANP در تعیین سطوح پایداری روستایی استفاده کرده و نتایج تحقیق کارایی این مدل را در مطالعات جغرافیایی اثبات نموده است.

این پژوهش به منظور شناخت رفتار بلندمدت سری های میانگین دمای کمینه و میانگین دمای بیشینه و همچنین شناسایی دوره های سرد و گرم 35 ایستگاه همدیدی ایران در بازه زمانی 2010-1960 صورت گرفته است. در ابتدا جهت شناخت تغییرات دماهای کمینه و بیشینه، نقشه های میانگین دماهای کمینه و بیشینه و شاخص ضریب تغییرات آن ها با استفاده از روش کریجینگ ترسیم گردید. سپس با استفاده از آزمون آماری من – کندال معناداری روند بر روی هر کدام از ایستگاه ها در سطح اطمینان 95 درصد مورد آزمون قرار گرفت. در نهایت با استفاده از احتمال های 20 درصد بالا و پایین میانگین دماهای کمینه و بیشینه در طول دوره مطالعاتی 50 ساله، دوره های سرد و گرم شناسایی شد. نتایج نشان می دهد که پراکنش و توزیع دمایی بر روی ایران در مقیاس فصلی از الگوی مشابهی پیروی می کند، که نشانگر رژیم منظم دمایی در منطقه است. دامنه ی تغییرات شبانه روزی در اکثر ایستگاه های همدیدی مورد مطالعه، به غیر از فصل زمستان که در اغلب نقاط روند کاهشی داشته است، تغییر قابل ملاحظه ای را نشان نمی دهد. روند افزایشی میانگین دماهای کمینه در فصول مختلف به ویژه در فصل زمستان نسبت به میانگین دماهای بیشینه بالاتر می باشد، در نتیجه می-توان گفت که اثر میانگین دماهای کمینه در مقیاس فصلی بر روی متوسط دمای مناطق مختلف ایران در زی دوره مورد بررسی، بیشتر می باشد. بیشترین فراوانی وقوع دوره های سرد نیز در نیمه اول دوره مطالعاتی و بیشترین فراوانی وقوع دوره های گرم در نیمه آخر دوره مطالعاتی به ویژه در دهه ی 2000 می باشد.

مقاله حاضر نتیجه تحقیقی میدانی است که با هدف آسیب شناسی تعاونی های تولید در راستای توسعه پایدار روستایی شهرستان ساوه با ابعاد اقتصادی و اجتماعی صورت گرفته است زیرا رسیدن به توسعه مستلزم توسعه اقتصادی است که خود منوط به توسعه درسه بخش صنعت، خدمات وکشاورزی است. دربخش کشاورزی شرکتهای تعاونی تولید روستایی اهرم مناسبی برای توسعه اقتصادی واجتماعی هستند که می توانند در بهره وری بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید وارتقای سطح درآمد ووضعیت اجتماعی جامعه موثر باشند. البته پویایی وتحولات لازم در این شرکت ها زمانی کارآمد واثربخش است که به صورت هدفمند، نظام یافته، برنامه ریزی شده ومبتنی برملاحظات پایداری در کلیه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی باشد. دراین راستا تعاونی های تولید روستایی به عنوان یکی از نظام های بهره برداری با موانع و مشکلاتی روبرو هستند. این مقاله با استفاده ازروش توصیفی – پیمایشی و با برگزاری کارگاههای مشارکتی (PRA)، پرسشنامه(منطبق برمدل نظری و پیشینه تحقیق ) و مصاحبه حضوری انجام شده است. جمع آوری داده ها با استفاده از نرم افزارSPSSاستخراج شد. جامعه آماری تحقیق اعضاء شرکت تعاونی های مستقر در روستاهای شهرستان ساوه با نمونه آماری براساس فرمول کوکران (110نفر)است. نمونه گیری تصادفی و چندمرحله ای است. باتوجه به فرض اصلی تحقیق، نتایج نشان می دهد که آسیب های جدی، تعاونی های تولید ساوه را تهدید می کنند. درابعاداقتصادی واجتماعی شاخص های شامل درآمد کشاورزان، ارتقاء تولید، آگاهی واعتماد اجتماعی بود. بیشترین میانگین مربوط به ابعاد اقتصادی (4409/3)و کمترین میانگین مربوط به بعد اجتماعی (0967/2)می باشد. پیشنهاد می شود: کمکهای بلاعوض، دادن امکانات وتجهیزات، القاءتفکر مشارکتی، آگاهی دادن به اعضاء تعاونی وتوانمندسازی اعضاء تعاونیهای تولید در دستور کار قرار گیرد.

در سال های اخیر تعیین عدم قطعیت مدل های هیدرولوژیکی در تحقیقات هیدرولوژی بسیار موردتوجه قرار گرفته است. هرچند پارامترهای مدل هیدرولوژیکی معمولا به وسیله واسنجی تعیین می شوند ولی عدم قطعیت قابل توجه در پارامترهای مدل وجود دارد. در این مطالعه با هدف واسنجی و تحلیل عدم قطعیت مدل جفت شده ALSIS-HBV در حوضه کرخه از روش GLUE استفاده شده است. تعیین منابع اصلی عدم قطعیت و شناسایی پارامترها، همچنین برآورد میزان عدم قطعیت در نتایج شبیه سازی جریان رودخانه از اهداف دیگر این پژوهش است. یافته ها نشان می دهد پارامترهای K2، Fcap، MaxBas، lp، B، degw و ttlim منابع اصلی عدم قطعیت جریان رودخانه و پارامترهای K2، Fcap، B، lp و perc قابل شناسایی ترین پارامترها هستند. به طور کلی ارزیابی عملکرد مدل برای شبیه سازی جریان رودخانه در حوضه کرخه به ویژه در دوره واسنجی خوب و قابل قبول است و بیشتر داده های مشاهداتی جریان رودخانه در محدوده 95 درصدی فاصله اطمینان قرار دارند، بنابراین توزیع احتمال محاسبه شده از جریان رودخانه می تواند برای پیش بینی جریان رودخانه به کار رود.

اهمیت حقوق شهروندی، امروزه تا بدان حد است که وجود آنرا به مثابه ی یکی از مهمترین الزامات و عناصر دموکراسی به شمار می آورند. گذار از حکومت های نظامی، خودکامه و تمامیت خواه با مشی سرکوب گری، یکه سالاری و عدم رواداری به سوی شیوه هایی از حاکمیت دموکراتیک، ضرورت پرداخت عمیق به حقوق شهروندی را آشکار ساخته است. از این روی، بررسی حقوق شهروندی در حاکمیت شهری می تواند زوایای پراهمیتی از کیفیت پراکنش دموکراسی را در فضای شهری آشکار سازد. پژوهش حاضر با بررسی چهار شاخص «مسئولیت پذیری»، «شفاف سازی»، «شایسته سالاری» و «قانون گرایی» در مدیریت سیاسی کلانشهر تهران، کوشیده است تا ابعاد حقوق شهروندی در مجموعه ی شهرداری تهران را به عنوان مهمترین نهاد مدیریتی و حاکمیتی این شهر مورد کندوکاو قرار دهد. تحقیق حاضر، از لحاظ ماهیت، بنیادی-کاربردی و از لحاظ روش، توصیفیِ ژرفانگر (پیمایشی) است. تعداد نمونه ی شهروندان با توجه به تعداد جامعه ی آماری، بر اساس فرمول کوکران انجام شده و تعداد 113 نفر از شهروندان منطقه ی 6 شهرداری تهران بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه با پرسش نامه مورد پرسشگری قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش، نشانگر آن است که میزان رضایت شهروندان از حقوق شهروندی بر اساس شاخص های پژوهش، افت محسوسی داشته است و در مجموع، شاخص «قانون-گرایی» نسبت به سه شاخص دیگر در وضعیت خوشایندتری قرار دارد.

مرزهای ایران در دو قرن اخیر عرصه کشمکشها و فراز و فرودها و جزر و مدهای ارضی بسیاری بودهاند که حاصل آن در دوره ثبات پهلوی اول و تجدد مفاهیم عینی سیاست نظیر مرز، سرزمین کنونی ایران را حاصل آمده است. ایران و افغانستان در حدود 945 کیلومتر مرز مشترک دارند که از دهانه ذولفقار تا ملکسیاهکوه امتداد یافته است. عوامل خارجی و داخلی بسیاری در آمایش نواحی مرزی دو کشور تاثیرگذار است. مسالهای که در این پژوهش بررسی میشود، بررسی این عوامل و تاثیراتی است که در آمایش نواحی مرزی این دو کشور باید به آن توجه کرد. در این پژوهش با روش کتابخانهای و تحلیلی در تلاشیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که چه عوامل خارجی و داخلی در آمایش نواحی مرزی ایران و افغانستان تاثیرگذار است؟ با توجه به یافتههای پژوهش عوامل بسیاری نظیر مهاجرت غیرقانونی، مواد مخدر، تروریسم و حضور قدرتهای غربی در این مهم تاثیر گذار است.

امروزه کیفیت زندگی به عنوان عالی ترین مرتبه اهداف اجتماعی – اقتصادی کشورها و به عنوان کلید طلایی مشارکت شهروندان، جهت برنامه ریزی صحیح و کارآمد برای بهبود و افزایش رفاه شهروندان، در دو بعد عینی و ذهنی مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد. پژوهش حاضر می کوشد ازنظر هدف با رویکرد کاربردی با روش توصیفی از نوع پیمایشی به ارزیابی کیفیت زندگی و تأثیر آن بر مشارکت شهروندان به بررسی این موضوع در شهر نی ریز بپردازد. جامعه آماری کلیه سرپرستان خانوار شهر "نی ریز" در استان فارس می باشد که با بهره گیری از فرمول کوکران تعداد 321 نفر به عنوان نمونه انتخاب و به صورت خوشه ای بین سیزده محله در شهر توزیع شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی آن با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ (کیفیت 80/. و مشارکت 84/. ) تعیین شده است. جهت تحلیل داده ها از آزمون های آماری در نرم افرازهای SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در میان شاخص های موردسنجش، شاخص رضایتمندی زندگی خانوادگی با میانگین (75/3) و سلامت با میانگین (16/3) بالاترین میزان رضایتمندی و شاخص اقتصادی با میانگین (56/2) پایین ترین میزان رضایتمندی از کیفیت زندگی را به خود اختصاص داده است. همچنین درزمینه ی مشارکت هم بیشترین مشارکت شهروندان مربوط به شاخص سیاسی با میانگین (06/3) و کمترین میزان مشارکت مربوط به شاخص ذهنی-معنوی با میانگین (34/2) است. نتایج آزمون تحلیل همبستگی نیز نشان داد که افزایش کیفیت زندگی می تواند به افزایش مشارکت شهروندان در امور شهری منجر شود و بین این دو رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون مبین این مطلب است که شاخص زندگی خانوادگی با (بتای 20/0) و شاخص اقتصادی با (بتای 13/0) بیشترین تأثیر را بر مشارکت دارند و درمجموع ابعاد کیفیت زندگی 07% از واریانس مشارکت را پیش بینی می کنند.

مدیریت محلی یکی از نهادهایی است که می تواند نقشی بسیار مؤثر در ارتباط با مدیریت انتظامی جامعه به خصوص در نواحی روستایی داشته باشد. هدف از این پژوهش ارزیابی میزان توانمندی مدیریت محلی در مدیریت انتظامی مناطق روستایی و بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت انتظامی مناطق روستایی پیرامون کلان شهر تهران (بخش آفتاب تهران) می باشد. روش تحقیق در این بررسی مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی است. در گردآوری داده ها و اطلاعات، از مطالعات کتابخانه ای-اسنادی و میدانی استفاده شده است. پایایی داده ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده که نشان دهنده عدد 841/0 است و روایی داده ها نیز بر اساس شیوه روایی محتوا (مطابق نظر اساتید) انجام گرفته است. در تحلیل داده ها از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی شامل آزمون t تک نمونه ای و روش تجزیه وتحلیل SWOT بهره گیری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران محلی مناطق روستایی بخش آفتاب تهران است. ارزیابی میزان توانایی مدیران محلی در مدیریت انتظامی مناطق روستایی بخش آفتاب تهران نشان داد در شاخص های ساختار، تشکیلات، قوانین و مقررات با میانگین 34/3، دانش و آگاهی لازم در جهت مدیریت انتظامی با میانگین 25/3 بالاتر از حد متوسط قرار دارد و نشان دهنده وضعیت مناسب توانایی مدیران است. شاخص های منابع مالی با میانگین 35/2، امکانات و تجهیزات موردنیاز با میانگین 73/2 در سطح پایین تر از سطح متوسط قرارگرفته و وضعیت مطلوبی ندارند. در آخر جهت ارائه راهبردهای مدیریت انتظامی مناطق روستایی بخش آفتاب از تکنیک swot استفاده شد. بر اساس یافته های این بخش، موقعیت بخش آفتاب در حوزه مدیریت انتظامی مدیران محلی در وضعیت متوسط ارزیابی شد.

حکمروایی خوب در واقع رهیافتی تطبیقی در برنامه ریزی و مدیریت منابع در قلمرو سرزمین برای دستیابی به توسعه پایدار به شمار می آید که از طریق رفتار قاعده مند و نهادینه شدن پاسخگویی، مشارکت مردمی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت پذیری، اجماع و. . . دست یافتنی است. در این راستا، مقاله حاضر بر آن است به بررسی تأثیر حکمروایی خوب بر بهبود کیفیت زندگی روستایی در 15 روستای شهرستان دهگلان بپردازد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده سعی شده با استفاده از تکنیک توسعه یافتگی موریس و نرم افزار SPSS، تأثیر حکمروایی بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان و رابطه بین این دو متغیر (حکمروایی خوب، کیفیت زندگی روستاییان) مشخص شود. نتایج بررسی ضریب توسعه یافتگی روستا های مورد مطالعه در شاخص های کیفیت زندگی بر اساس حکمروایی خوب، نشان داد که، از میان روستاهای مورد بررسی، روستای بلدستی در وضعیت مطلوب و روستای عباسجوب در وضعیت نامطلوب قرار دارد. و روستاهای (تیلکو، سعید آباد، سراب، نیاز، گدمیران، ده رشید، مبارک آباد، قشلاق خداکرم، قادرمز، آرزند، آبباریک، کاکه چوب، تروال، سرواله)، در وضعیت نسبتأ مطلوب جای گرفته-اند. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل آزمون همبستگی در رابطه با بررسی رابطه بین حکمروایی خوب و کیفیت زندگی روستاییان، دلالت بر معناداری بین شاخص های حکمروایی خوب (مشارکت جویی، مسئولیت پذیری، توافق جمعی، عدالت و برابری، قانونمندی، شفافیت و باز بودن، کارایی و اثربخشی) با مؤلفه کیفیت زندگی با سطح معناداری 000/0 است. و نتایج حاصل از آزمون رگرسیون نشان داد که، هشت متغیر مستقل (حکمروایی) با متغیر وابسته (کیفیت زندگی) دارای رابطه معناداری در سطح 05/0=P است. و در نهایت نتایج تحلیل مسیر نشان داد که تمامی متغیر های حکمروایی اثرات مستقیم بر متغیر وابسته (کیفیت زندگی) دارد.

تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همه ی مؤلفه های آن بر محور دین اسلام میگردد. چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان سایر نواحی چون ایران، شام، شمال آفریقا، مصر و اندلس انجامید. در نتیجه ی گسترش ارضی و توسعه مناطق تحت نفوذ خلافت اسلامی، بیشتر مؤلفه های تمدن تغییر کرد و اسلام با اصولی تغییرناپذیر و فروعی منعطف، در سرزمین های فتح شده پرورش یافت. حاصل این برخورد و آمیختگی اسلام با سایر فرهنگ های ملل مختلف، تمدنی با ارزش بود که سرآغاز آن در مدینه النبی بود، اما در سرزمین هایی چون ایران، بین النهرین، شام، مصر و اسپانیا بالید. هدف اساسی در این پژوهش بازنمایی تمدن اسلامی در محدوده جغرافیایی خاص آن و شناسایی همگونی ها و ناهمگونی های قومی، مذهبی و زبانی در چارچوب آن است.

در پارادایم ها و رویکردهای نوین توسعه ی روستایی، بهره گیری از دانش و اطلاعات و به دنبال آن، ابزارها و تکنولوژی های انتقال و تبادل آن، حائز اهمیت و جایگاه ویژه ای بوده و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات از عوامل مهم توسعه ی پایدار شمرده می شود. پیمایش حاضر به منظور سنجش ابعاد این تئوری ها در عمل، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی فناوری های اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در توسعه جوامع روستایی در روستاهای یل آباد و قردین شهرستان ساوه و همچنین نقش این فناوری در توسعه این روستاها پرداخته است. روستاهای یل آباد و قردین از روستاهای دهستان نورعلی بیک از توابع شهرستان ساوه هستند که علی رغم اینکه توسعه فناوری های اطلاعات و ارتباطات می تواند نقش بسیار پرنگ و موثری در توسعه این روستاها داشته باشد ولی به نظر می رسد ساختار اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی روستاهای یل آباد و قردین دهستان نورعلی بیک جهت توسعه ICT در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. نتایج حاکی از آن است که روستاهای یل آباد و قردین با وجود پتانسیل های بالا در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، از پتانسیل های این فناوری بهره چندانی نبرده و ساختارهای ناپایدار روستایی آنها مجال این توسعه این فناوری را به آن نمی دهد.

مسائل مربوط به زیست پذیری روستاهای پیراکلانشهری با مفهوم زیست پذیری روستایی قابل تبیین نبوده و تحت یک شبکه ارتباطی و همپیوندی های روستا-شهری از شهرهای تحت نفوذ خود متأثر می گردد. پژوهش حاضر تبیین زیست پذیری روستاهای منطقه کلانشهری تهران(شهرستان ورامین) می باشد. روش این پژوهش اکتشافی-تبیینی بوده و سعی در تبیین نقش عوامل و نیروهای موثر در زیست پذیری روستاهای پیرامون کلانشهری در قالب عوامل درون روستایی و برون/فرا روستایی است. در این راستا، نخست بررسی نظریه ها و مدل مفهومی تحلیل ارائه گردید. بر این مبنا، ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی و گویه های آن تحت عنوان عوامل درون و برون روستایی از طریق فرا ترکیب گویه و دلفی شناسایی اولیه شدند. 19 گویه در قالب ابعاد چهارگانه برای مجموعه عوامل برون/فرا روستایی موثر در آشکارسازی وضعیت زیست پذیری روستاها و 116 گویه و 17 مولفه برای عوامل درونی زیست پذیری روستاهای پیرامون کلانشهر تهران شناسایی شد. در تدقیق و اکتشاف عوامل یاد شده از تحلیل عاملی اکتشافی بهره گیری شد و نتایج تایید 19 عوامل فرا روستایی و 81 گویه عوامل درون روستایی بود. جامعه آماری پژوهش راساکنین روستاهای پیرامون شهرورامین وشهرجوادآباد(دو نقطه شهری شهرستان ورامین) به تعداد 53، 255 نفر وشهرهای مذکور و همچنین خبرگان، متخصصین، کارشناسان و مدیران محلی به تعداد 140 نفر تشکیل دادند. در نمونه گیری از ساکنین از نمونه گیری خوشه ای تصادفی استفاده شده و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران با پذیرش خطای 0. 05 درصد به تعداد 682 نفر تعیین شده و به صورت سهمیه ای-طبقه ای بین مراکز توزیع گردید. از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و معادلات ساختاری جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. همچنین از نرم افزارهای lisrel وSPSS در تحلیل داده های آماری و نمایش فضایی داده ها استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که عوامل برون/فرا روستایی و عوامل درون روستایی در زیست پذیری روستاهای پیرامون کلانشهر تاثیر گذاشته و آن را تبیین می کنند لکن میزان تاثیر عوامل برون روستایی بیشتر از عوامل درون روستایی بود.