پژوهش در بهداشت محیط
سال:1398 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: مشکلات محیط زیستی ناشی از ورود آنتی بیوتیک ها به منابع آبی، به علت سمی بودن و اثرات پایدار آنها، تهدیدی جدی به شمار می رود. مطالعه حاضر با هدف بررسی کارایی کربن فعال گرانولی به عنوان جاذب در حذف سفالکسین از محلول های آبی صورت گرفت. مواد و روش ها: آزمایشات در مقیاس آزمایشگاهی و به صورت ناپیوسته انجام گرفت. تأثیر متغیرهای مؤثر در فرآیند حذف سفالکسین، از جمله pH، مقدار جاذب، غلظت اولیه سفالکسین و زمان تماس بررسی شد. برای ارزیابی داده های جذب، ایزوترم های لانگمویر، فروندلیچ و تمکین، همچنین سینتیک جذب با مدل های شبه مرتبه اول و شبه مرتبه دوم، مطالعه شدند. یافته ها: نتایج نشان داد افزایش pH محلول اولیه از 2 به 14، کارایی جذب سفالکسین را کاهش می دهد؛ به طوری که در غلظت اولیه 20 میلی گرم بر لیتر و 2/0 گرم از جاذب، بعد از 3 ساعت، کارایی جذب برای pH های 2، 5/3 و 14 به ترتیب 92/812%، 90/525% و 41/394% به دست آمد. جذب سفالکسین با مدل ایزوترم لانگمویر و سینتیک شبه مرتبه دوم مطابقت داشت. نتیجه گیری: کربن فعال گرانولی علاوه بر داشتن ویژگی هایی چون جداسازی سریع و آسان، پتانسیل بالایی برای جذب و جداسازی سفالکسین و چنین آلاینده هایی از محیط های آبی دارد.

زمینه و هدف: فلزات سنگین به دلیل قابلیت تجمع زیستی در بدن ماهیان، می توانند خطر جدی برای امنیت غذایی محسوب شوند. از این رو با توجه به نقش مهمی که ماهی ها در تغذیه انسان دارند، بررسی غلظت فلزات سنگین در بخش خوراکی ماهی ضروری به نظر می رسد، لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت تجمع یافته عناصر سنگین جیوه، سرب و کادمیوم در بافت عضله ماهیان هوور، شیر و تیلاپیا در شهرستان جیرفت انجام گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی غلظت فلزات سنگین جیوه، سرب و کادمیوم در بافت عضله 3 ماهی شیر، هوور و تیلاپیا، تعداد 20 عدد از هر ماهی به صورت تصادفی از ماهی فروشی های شهرستان جیرفت در زمستان 1396 تهیه شد. نمونه ها به روش هضم اسیدی آماده شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس، ورژن 19 و آزمون های تجزیه واریانس و تی (تک گروهی) انجام شد. میزان p کمتر از 05/0 معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: بین میزان تجمع فلزات سرب و کادمیوم در بافت عضله شیر، هوور و تیلاپیا اختلاف معنی داری وجود داشت (0/05>p). میزان تجمع سرب در ماهیان شیر، تیلاپیا و هوور به ترتیب 0/07± 0/19، 0/66± 0/81 و 0/43± 0/47 و غلظت کادمیوم نیز در ماهی شیر، هوور و تیلاپیا به ترتیب 0/26± 0/49، 0/22± 1/35 و 0/23± 1/52 میکروگرم بر گرم به دست آمد، اما بین میزان تجمع جیوه در بافت عضله این سه ماهی اختلاف معنی داری مشاهده نشد (0/05≤ p). نتیجه گیری: غلظت جیوه در بافت عضله ماهیان مورد بررسی پایین تر از استاندارد جهانی بود، اما غلظت دو فلز کادمیوم و سرب در بافت ماهیان تیلاپیا و هوور بالاتر از استاندارد جهانی بود.

زمینه و هدف: استفاده از گیاهان جهت پایش آلودگی ها، روشی مناسب است و در همین راستا زیست ردیابی، یکی از راه های ارزان و ساده بررسی کیفیت هوا و خاک است. با توجه به مشکل آلودگی فلزاتی مانند کروم، کادمیم، نیکل و سرب در شهر صنعتی اراک که توسط محققان گزارش شده است، به احتمال زیاد جذب بالای این آلاینده ها توسط گیاهان فضای سبز موجود وجود خواهد داشت، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در اندام های درختان توت در مناطق مختلف شهر اراک انجام گرفت. مواد و روش ها: میزان 13 عنصر در اندام های میوه و برگ گونه های درختان توت مجنون و توت سفید کشت شده در فضاهای سبز سطح شهر اراک با سه تکرار اندازه گیری شد. نقشه توزیع میزان غلظت فلزات سنگین به تفکیک میوه و برگ در هر گونه جداگانه و با استفاده از روش درون یابی عکس فاصله در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی به دست آمد. یافته ها: بر اساس مقایسه حد مجاز فلزات در محصولات خوراکی و میزان فلزات موجود در میوه درختان توت مناطق اراک مشاهده شد، میوه توت از جنبه آلودگی به فلزات آلومینیوم (29 میلی گرم در لیتر)، کادمیوم (0/66 میلی گرم در لیتر) و سرب (1/3 میلی گرم در لیتر) بالا و در حد غیرمجاز بود. نقشه های پهنه بندی آلودگی های فلزی نشان داد که توزیع اغلب آلودگی های فلزی در خارج از محدوده مناطق صنعتی عمده است و تجمع بیشتر در مناطق مرکزی وجود داشت. احتمالاً پراکندگی ذرات دارای فلزات سنگین از طریق باد از محل کارخانجات صنعتی، دلیل افزایش غلظت فلزات در این مناطق بوده است. نتیجه گیری: با توجه به آلودگی میوه های درختان توت به فلزات سنگین، هشدار جدی نسبت به مصرف خوراکی این میوه به ویژه در شهر اراک وجود دارد.

زمینه و هدف: مدل سازی گردو غبار مى تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای پیش بینى گردو غبار صنایع در آینده و تعیین استراتژی های کنترل انتشار آلاینده ها تلقى شود. در این مطالعه از شبکه هاى عصبى به عنوان ابزاری برای پیش بینى گردو غبار خروجى از دودکش (RBF) و پایه شعاعى (MLP) پرسپترون اصلى کارخانه سیمان سبزوار واقع در استان خراسان رضوى استفاده شد. مواد و روش ها: در محدوده مطالعاتى مورد نظر، ابتدا میزان غلظت گردو غبار خروجى از دودکش اصلى کارخانه سیمان به وسیله اندازه گیری هاى میدانى به دست آمد. سپس با به کار گیرى پارامتر هاى خط تولید (درجه حرارت، سرعت گاز خروجى ، ولتاژ، سوخت، مواد خام و مدت زمان نمونه بردارى )، به عنوان داده هاى ورودى به شبکه هاى عصبى ، جهت پیش بینى میزان غلظت گردو غبار استفاده شد. مقادیر حاصل از اجرای مدل ها، با نتایج اندازه گیری های میدانى به عنوان انتخاب مدل برتر، مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: در بررسى نمودار ها و پارامتر های آماری، مقادیر میانگین مربعات خطا براى دو مدل شبکه هاى 21 و مقادیر ضریب همبستگى به ترتیب / 1 و 263 / عصبى پرسپترون و پایه شعاعى به ترتیب برابر 787 0 بود که نشانگر خطاى کمتر و همبستگى بیشتر مدل شبکه هاى عصبى / 0 و 95811 / برابر 99693 پرسپترون نسبت به مدل پایه شعاعى در پیش بینى میزان غلظت گردو غبار بود. نتیجه گیرى : به دلیل قابلیت بالاى شبکه عصبى پرسپترون در پیش بینى میزان غلظت گردو غبار، این مدل مى تواند یک راه حل مناسب و سریع در پیش بینى میزان گردو غبار صنایع باشد.

زمینه و هدف: منواکسیدکربن، گازی سمّی بوده و از آنجایی که بی رنگ، بی بو و بی مزه است، اغلب فاقد علائم هشدار برای فرد در معرض خطر می باشد. مطالعه حاضر با هدف توزیع مکانی آلاینده منواکسیدکربن با استفاده از روش درون یابی در سطح شهر مشهد انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه داده های مربوط به 19 ایستگاه سنجش آلودگی در سطح شهر مورد استفاده قرار گرفت. سپس روش های درون یابی تابع فاصله معکوس وزن دار، کریجینگ معمولی و کریجینگ جهانی بررسی شدند. به منظور انتخاب مدل مناسب، از ریشه میانگین مربعات خطا استفاده شد. در نهایت نقشه های پهنه بندی برای 12 ماه سال 1396 با کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه گردید. یافته ها: تکنیک درون یابی کریجینگ معمولی به دلیل خطای کمتر، روش بهینه ای نسبت به کریجینگ جهانی و فاصله معکوس وزن دار است. با تهیه نقشه های پهنه بندی مشخص شد که در ماه های فروردین، اردیبهشت و خرداد، کمربند میانی شهر از شمال غربی تا جنوب شرقی دارای آلودگی بیشتری می باشند. در ماه های تیر، مرداد و شهریور، مناطق شرقی شهر نسبت به سایر مناطق آلوده تر بودند. در ماه های مهر، آبان و آذر بیشترین بارِ آلودگی مربوط به قسمت های مرکزی شهر بوده و در ماه های دی، بهمن و اسفند، قسمت غرب و جنوب غربی شهر دارای بیشترین میزان آلودگی می باشد. نتیجه گیری: در بین ایستگاه های سنجش آلودگی هوا، ایستگاه خیام جنوبی و صدف بالاترین و ایستگاه های خاقانی و الهیه کمترین مقدار آلاینده منواکسیدکربن را به خود اختصاص داده اند. نقشه های پهنه بندی ماهانه نشان داد که بیشترین بارِ آلودگی در ماه های ابتدایی سال مربوط به قسمت شرقی و در ماه های دوم سال در قسمت غربی شهر حاکم می باشد، اما با این حال مقدار آلاینده منواکسیدکربن در سال 1396 از حد استاندارد کمتر بوده است.

زمینه و هدف: هوای کاملاً تمیز در طبیعت وجود ندارد. میزان مشخصی از ذرات شامل گردوغبار، خاک، دوده، دود و قطرات آب در هوا وجود دارد. شواهد موجود، نشانگر افزایش غلظت ذرات و اثرات بهداشتی منتسب به آن ها در کشورهای در حال توسعه می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تعداد موارد بیماری قلبی-عروقی، تنفسی و کل مرگ منتسب به PM2. 5در شهر کرج طی سال های 94-1391 انجام شد. مواد و روش ها: ارزیابی اثرات بهداشتی PM2. 5در هوای شهر کرج طی 4 سال با بکارگیری نرم افزار ایرکیو پلاس انجام شد. داده های آلودگی هوا از سازمان حفاظت محیط زیست این شهر اخذ گردید. جهت اعتبارسنجی، معیارهای سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. در نهایت، داده های پردازش شده توسط نرم افزار اکسل به مدل داده شد. یافته ها: میانگین غلظت سالیانه PM2. 5هوای شهر کرج طی سال های مطالعه بیشتر از رهنمود های سازمان جهانی بهداشت (10 میکرو گرم بر متر مکعب) بود. غلظت آلاینده PM2. 5طی مطالعه کاهش یافته است، ولی افزایشی ناگهانی غلظت آن، در سال 1394 مشهود بود. به علاوه، بالاترین جزء منتسب در سال 1391 (59/04% برای اثرات ناشی از مواجهه بلندمدت و5/86% برای کوتاه مدت) برآورد شد. مواجهه با PM2. 5، به ترتیب منجر به 275 و 60 مرگ به دلیل اثرات ناشی از مواجهه بلندمدت و کوتاه مدت در سال 1391 شده بود که بسیار بالا بود. نتیجه گیری: با توجه به اثرات بهداشتی منتسب به PM2. 5 در هوای شهر کرج، اهمیت مدیریت کنترل آلودگی هوا در این کلان شهر بیش از پیش مشخص می گردد.

زمینه و هدف: جهت انجام صحیح مدیریت پسماند، عناصر متعددی دخیل می باشد. یکی از مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار، توان علمی و تخصصی مدیران و کارشناسان شاغل در حوزه مدیریت پسماند می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی سطح تحصیلات و تخصص مدیران و کارشناسان مسئول در مدیریت پسماند شهرهای ایران انجام گرفت. مواد و روش ها: جهت انجام این مطالعه، چک لیست ویژه ای طراحی و پس از هماهنگی طی نامه رسمی به سازمان های مدیریت پسماند 31 مرکز استان کشور ارسال گردید. اطلاعات حاصل از 15 سازمان پسماند استان های مختلف کشور دریافت و توسط نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان دادند که حدود 29 عنوان رشته تحصیلی غیرمرتبط، 6 عنوان رشته تحصیلی نیمه مرتبط و 2 عنوان رشته تحصیلی کاملاً مرتبط (شامل مهندسی بهداشت محیط و مهندسی محیط زیست) در پست های مختلف سازمان های مدیریت پسماند مشغول به کار هستند. تنها 8/14% مدیران و کارشناسان دارای تخصص در رشته های کاملاً مرتبط بوده و 33/22% فارغ التحصیل رشته های نیمه مرتبط و 58/64% فارغ التحصیل رشته های کاملاً غیرمرتبط در سازمان های پسماند استان های مورد مطالعه مشغول به کار می باشند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه و همچنین ماده 28 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها، ضرورت بازنگری و اصلاح فرآیند جذب نیروی انسانی و بکارگیری مدیران و کارشناسان با تخصص مرتبط در سازمان های مدیریت پسماند، به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ارتقای وضعیت نامطلوب موجود مدیریت پسماند، ضروری به نظر می رسد.