پژوهش در پزشکی
سال:1388 | دوره:33 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

روش شناسی (Methodology) قلب پژوهش است و توجه ویژه به طراحی آن تضمین کننده درستی داده های جمع آوری شده و الگوی تحلیل آنها است. از آنجایی که رسالت مجلات علمی پژوهشی علاوه بر نشر نتایج پژوهش ها، ارایه الگوهای صحیح روش شناسی جهت استفاده سایر محققان نیز می باشد، لذا مقاله «بررسی نتایح درمانی بیماران مبتلا به بیماری دژنراتیو مفاصل زانو با روش پرکوتانئوس ساب کوندرال دریلینگ» در شماره زمستان 1387 آن مجله از این منظر مورد نقد قرار گرفت.در بخش مواد و روش های مقاله آمده است: «این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی تصادفی شده دوسوکور» انجام شده و دو گروه مورد بررسی با دو روش درمانی متفاوت تحت درمان قرار گرفته اند. در یک گروه از روش های غیرجراحی شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی، فیزیوتراپی، تحریک اعصاب، تقویت عضله چهار سر و هیدروتراپی و در گروه دوم از روش جراحی با استفاده از بیهوشی و ایجاد سه شکاف حدود نیم سانتی متری در زانو و استفاده از دریل به عنوان مداخله نام برده شده است.

در شماره پیش، خلاصه ای از مباحث مربوط به سردرد را از کتاب الحاوی رازی بازگو کردیم. در این شماره چکیده ای از مهم ترین مطالب جلد دوم همان کتاب ارزشمند را که بطور مستقل درباره موضوع های تخصصی چشم پزشکی نگاشته شده آورده ایم تاگام دیگری در جهت آشنایی هرچه بیشتر با افتخار آفرینان سرزمین پرگهر ایران برداشته باشیم.با توجه به استفاده از ده ها منبع در بازشناسی، تصحیح و ترجمه واژه ها و اصطلاحات خاص طب قدیم – که بسیاری از موارد بویژه نسخه های خطی بدون شماره صفحه و واژه ها دگر گونه و بی نقطه نوشته شده اند – و عدم امکان آوردن هر منبع به شیوه متداول در مقاله نویسی، نام برخی از مهم ترین منابع را در پایان مقاله آورده ایم. در همین رابطه، برای پی بردن به اهمیت موضوع و تطبیق مطالب کتاب الحاوی با مباحث نوین پزشکی، مطالبی را درون پرانتز به شکل ایتالیک و برجسته به گونه ای افزوده ایم که از یک سو خواننده محترم، عین اظهار نظرهای رازی را در متن مقاله ملاحظه نموده، در مواردی که نیاز به مقایسه با دانش نوین داشته باشد.

سابقه و هدف: با توجه به خونریزی در همه اعمال جراحی و عوارض شناخته شده آن و وجود بعضی گزارشات مبنی بر تاثیر مثبت ترانکس امیک اسید با نرمال سالین بر میزان خونریزی و نیاز به خون آلوژنیک، این تحقیق روی بیماران تحت جراحی شکستگی شفت فمور انجام گرفت.روش بررسی: در یک کارآزمایی بالینی آینده نگر، 60 بیمار ASA Class I در محدوده سنی 50-20 سال با شکستگی فمور مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تعیین طرح بیهوشی عمومی، بیماران به صورت تصادفی به دو گروه 30 نفری تقسیم شدند. در گروه تجربی داروی ترانکس امیک اسید و در گروه شاهد نرمال سالین تزریق شد و تاثیر دارو بر میزان هموگلوبین و هماتوکریت و نیز میزان خونریزی با آزمون t مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: بین دو گروه از نظر سن و جنس اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت. میانگین خونریزی در گروه تجربی 670±208.7 و در گروه شاهد 998.4±230.9 میلی لیتر بود (p<0.02). نیاز به خون آلوژنیک در گروه شاهد 46.7 درصد و در گروه گروه تجربی 16.7 درصد بود (p<0.02).نتیجه گیری: به نظر می رسد که استفاده از داروی ترانکس امیک اسید باعث کاهش میزان خونریزی حین عمل جراحی شکستگی فمور و در نهایت کاهش نیاز به دریافت خون آلوژنیک می شود.

سابقه و هدف: تعادل آب و الکترولیت برای حفظ سلامت بدن حیاتی است. تمرینات ورزشی، تغییرات زیادی در همودینامیک کلیه و تعادل آب و الکترولیت ایجاد می کنند. سونا محیط داغی است که با فشار گرمایی در تعادل مذکور موثر است، لذا هدف از این پژوهش مقایسه تاثیر یک جلسه فعالیت هوازی و سونا بر غلظت سدیم و پتاسیم سرم و ادرار در ورزشکاران بود.روش بررسی: در این تحقیق نیمه تجربی، از 15 نفر از بازیکنان تیم فوتبال دانشگاه شهید بهشتی با میانگین سنی 24.5±2.5 سال و میانگین وزنی 72±8 کیلوگرم قبل و پس از یک جلسه فعالیت هوازی و یک جلسه سونا، خون گیری به عمل آمد و ادرار 24 ساعته آنان جمع آوری شد. از میانگین و انحراف معیار برای توصیف آماری و از آزمون t وابسته برای تحلیل استنباطی داده ها استفاده شد.یافته ها: یک جلسه فعالیت هوازی موجب افزایش معنی دار غلظت سدیم و پتاسیم سرم شد (p<0.05). یک جلسه حضور در سونا افزایش معنی داری در غلظت پتاسیم سرم ایجاد کرد (p<0.01)، اما تغییر معنی داری در غلظت سدیم سرم مشاهده نشد. تفاوت معنی داری بین میانگین تغییرات غلظت سدیم و پتاسیم سرم در فعالیت هوازی و سونا مشاهده نشد. یک جلسه فعالیت هوازی بدون تغییر معنی دار میزان پتاسیم ادرار، موجب افزایش معنی دار غلظت سدیم ادرار شد (p<0.01). یک جلسه سونا بدون ایجاد تغییر معنی داری در غلظت سدیم ادرار، سبب افزایش معنی دار غلظت پتاسیم ادرار شد (p<0.05). میانگین تغییرات غلظت سدیم ادرار در فعالیت هوازی به طور معنی داری بیشتر از سونا بود (p<0.01)، اما بین میانگین تغییرات غلظت پتاسیم ادرار در فعالیت هوازی و سونا تفاوتی مشاهده نشد.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که فعالیت هوازی و فشار گرمایی باعث عدم تعادل مایع و الکترولیت های بدن می شوند که باید به حالت اولیه خود بازگردند.

سابقه و هدف: سندرم تونل کارپال (CTS) نوعی نوروپاتی فشارنده است که اتیولوژی مولتی فاکتوریال داشته و عوامل موضعی و سیستمیک در بروز آن نقش دارند. گزارش شده که احتمالا برخی از عناصر آناتومیک سازنده تونل کارپال و یا مجاورات آن و یا واریاسیون های آناتومیک می توانند با تغییر در شکل یا فضای تونل کارپال سبب افزایش فشار به عناصر عبور کننده از میان آن شوند. لذا به منظورتعیین شیوع واریاسیون آناتومیک، امتداد یافتن عضلات تنار تا محل عضلات هیپوتنار و اتصال آنها به یکدیگر در این مطالعه بررسی شد.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی کلیه مبتلایان به CTS که کاندید عمل جراحی بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، هیپرتیروئیدی، هیپوتیروئیدی، دیابت، آکرومگالی، سابقه شکستگی قبلی در استخوان های مچ دست و انتهای رادیوس و اولنار و نیز افرادی که به قالیبافی یا کار با مته مکانیکی مشغول بودند، از مطالعه خارج شدند. بیماران مورد مطالعه در حین جراحی از نظر وجود واریاسیون آناتومیک مذکور بررسی شدند و شیوع آنها در نمونه ها تعیین و میزان واقعی آن برآورد گردید.یافته ها: 155 بیمار با میانگین سنی 57.9±23 سال بررسی شدند. 90.3 درصد آنها زن بودند. تغییر آناتومیک عضلات تنار در 22.6 درصد موارد مشاهده شد.نتیجه گیری: تغییر آناتومیک عضلات تنار در مبتلایان به CTS شیوع بالایی دارد. انجام مطالعات بیشتر برای رسیدن به نتایج قطعی تر و نیز مطالعات تحلیلی توصیه می شود.

سابقه و هدف: میزان تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر نظیر ISI (نمایه نامه های استنادی تامسون) از ملاک های مهم رتبه بندی دانشگاه هاست و انتشار تولیدات علمی در این پایگاه ها باعث افزایش رویت پذیری و افزایش استناد به آنها نیز می شود. در این مقاله، وضعیت انتشار و استناد به مقالات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی طی سالهای 1998 تا 2007 ارایه گردیده است.روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه علم سنجی است که به روش توصیفی انجام شد و در آن کلیه مقالات منتسب به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که در نمایه های استنادی ISI در سال های 1998 تا 2007 منتشر شده بودند، تحت بررسی قرار گرفتند. یافته ها با بهره گیری از آمار توصیفی ارایه گردیدند.یافته ها: در کل 1431 مقاله بین سال های 1998 تا 2007 منتشر شد. انتشار مقالات رشد صعودی داشت و این رشد در سال 2007 به صورت جهشی بود. بیشترین مقالات در دو نشریه American Journal of Gastroenterology وJournal of Endourology ، هر یک 35 مقاله (2.5 درصد)، منتشر شده بود. تمامی مقالات به زبان انگلیسی و بیشترشان (14 درصد) در زمینه فارماکولوژی بودند. در 70 درصد مقالات، محققان دانشگاه نویسنده اول بودند. بیشترین میزان استناد مربوط به مقالات سال 2006 بود. از نظر شاخص هرش، مقالات 2003 بیشترین رقم را داشت. منحنی استناد به مقالات نیز روند رو به رشدی را نشان می داد.نتیجه گیری: افزایش انتشار و استناد به مقالات در سال های اخیر نشان دهنده رشد کمی و کیفی مقالات مذکور است که احتمالا می تواند ناشی از سیاست های حمایتی و تشویقی دانشگاه از محققان باشد.

سابقه و هدف: با توجه به شیوع و روند رو به افزایش سرطان کولورکتال و اهمیت اتیولوژیک این سرطان و وجود گزارش هایی مبنی بر نقش احتمالی پلی مورفیسم های ژن های مختلف در بروز بیماری هایی از قبیل سرطان ها و علاوه بر این عدم وجود گزارشی در ایران مبنی بر ارتباط سرطان کولورکتال با پلی مورفیسم های 06- متیل گوانین متیل ترانسفراز (MGMT)، که پروتئین دخیل در ترمیم مولکول DNA و عامل محافظت سلول در مقابل عوامل آلکیله کننده است، این تحقیق صورت گرفت.روش بررسی: در این مطالعه مورد - شاهدی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال با افراد غیرمبتلا مورد بررسی قرار گرفتند. اساس قبول یا رد تشخیص سرطان کولورکتال، گزارش پاتولوژی نمونه های بیوپسی شده در کولونوسکوپی بود. گروه شاهد از نظر سن، جنس و مراجعه هم زمان به مراکز درمانی با گروه مورد همسان شدند. .از افراد هر دو گروه 5 میلی لیتر خون محیطی گرفته شد که پس از استخراج DNA آنها با روش فنل - کلروفرم ناحیه مربوط به پنج پلی مورفیسم (58 پرولین ← سرین، 84 لوسین ← فنیل آلانین، 128 آرژینین ← گلوتامین، 143 ایزولوسین ← والین و 160 گلیسین ← آرژینین) از ژن MGMT با استفاده از تکنیک Pyrosequencing بررسی شد. تاثیر حالات سالم / سالم ،سالم / پلی مورف و پلی مورف / پلی مورف بر سرطان کولورکتال مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: 421 نفر (208 فرد مبتلا به سرطان کولورکتال و 213 نمونه شاهد) بررسی شدند. پلی مورفیسم های 58 پرولین ← سرین و 143 ایزولوسین ← والین با سرطان کولورکتال ارتباطی نداشتند، اما پلی مورفیسم های 84 لوسین ← فنیل آلانین، 128 آرژینین ← گلوتامین و 160 گلیسین ← آرژینین به طور مشخصی در افراد بیمار حالت پلی مورفیک داشتند (P<0.0001).نتیجه گیری: با توجه به ارتباط برخی پلی مورفیسم ها با سرطان کولورکتال، توصیه می شود دست کم افراد درجه یک مبتلایان از نظر این پلی مورفیسمرها تحت بررسی و غربالگری قرار گیرند تا اقدامات لازم جهت پیشگیری در زمان مناسب صورت گیرد.

سابقه و هدف: در اکثر موارد(HNPCC) Hereditary Non Polyposis Colorectal Cancer  به عنوان یکی از انواع ارثی سرطان کولورکتال موتاسیون در یکی از ژن های مسوول ترمیم اتصالات نادرست در ژنوم با نام های MSH2، MLH1، MSH6  و PMS2 قابل تشخیص است. در این مطالعه، میزان نقش موتاسیون های این ژن ها در ایجاد HNPCC در جمعیت ایرانی بررسی شد.روش بررسی: در 592 بیمار مبتلا به HNPCC بخش های کدکننده ژن ها با استفاده از پرایمرهای اختصای تکثیر یافتند و توالی یابی شدند. علاوه بر آن ناپایداری توالی های تکراری درون ژنوم با استفاده از مارکرهای اختصاصی نیز بررسی شد.یافته ها: سه موتاسیون ژرم لاین جدید برای اولین بار در ژن MLH1 تعیین شد. اولین موتاسیون یک جهش متقاطع (c.364A>C)(Transversion) بود که سبب تغییر اسید آمینه ترئونین به پرولین در کدون 116 شده بود. این کدون در منطقه بشدت حفظ شده بخش HATPase  پروتئین MLH1 قرار دارد. دومین موتاسیون نیز یک موتاسیون transversion بود که در موقعیت 736 باعث تغییر نوکلئوتید آدنین به تیمین و در نتیجه سبب تغییر اسیدآمینه ایزولوسین به لوسین شده بود. سومین جهش یک موتاسیون تغییر قاب (فریم شیفت) بود که با حذف 2 نوکلئوتید تیمین و گوانین باعث ایجاد یک کدون خاتمه زود هنگام در 5 کدون پایین دست ژن شده بود. با ایجاد این موتاسیون فریم شیفت، 5 اسید آمینه پایین دست موتاسیون تغییر کرده بود که متعاقبا سبب ایجاد کدون خاتمه زوهنگام شده بود. یکی از بیماران از نظر مارکرهای توالی های تکراری دارای پایداری بود، در حالیکه بیمار دیگر ناپایداری در مارکرهای توالی های تکرای را نشان می داد.نتیجه گیری: بنظر می رسد که موتاسیون های ژرم لاین جدید ممکن است یک ویژگی منحصر بفرد برای تشخیص و تعیین افراد مبتلا به  HNPCC در جمعیت ایرانی باشد که در جمعیت های دیگر دیده نشده است.

آموزش پزشکی در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان در سه مقطع آموزش پزشکی عمومی (Undergraduate Medical Education)، آموزش پزشکی تخصصی (Graduate Medical Education)، و آموزش پزشکی مـــــداوم (Continuing Medical Education)  ارایه می شود. به منظور پیشرفت آموزش پزشکی و ایجاد تحول لازم در آن، اندیشمندان و مربیان آموزش پزشکی، در گردهمایی های مختلف از جمله اجلاس سال 1988 برای رفع نارسایی های موجود در آموزش پزشکی، گام های اصلاحی را پیشنهاد نمودند. یکی از مهمترین مسایل مطرح شده در این نشست، توسعه فناوری اطلاعات در عرصه آموزش علوم پزشکی می باشد. دانشکده های زیادی در کشورهای پیشرفته از سیستم آنلاین جهت ارتباط با دانشجوان بهره می جویند. بسیاری از دروس پزشکی بصورت "برخط " ارایه می شود. این تاثیرات، اگرچه با روند کندتر در ایران نیز در حال شکل گیری است، تلاش دانشکده های پزشکی ایران برای تاسی گرفتن از یادگیری الکترونیکی در برنامه های استراتژیک این دانشکده ها قابل رویت است. حرکت های جدیدی در برخی از دانشگاه ها در زمینه آموزش های الکترونیکی در دوره بازآموزی ها صورت گرفته است و پتانسیل موجود می تواند مسیر الکترونیکی شدن آموزش پزشکی را حداقل در برنامه درسی علوم پایه تسریع نماید. برای تهیه این مقاله بیش از پنجاه مقاله خارجی، ده مقاله داخلی، هشتاد سایت مرتبط با یادگیری الکترونیکی در آموزش پزشکی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه مشاهدات نشان داد که کاربرد یادگیری الکترونیکی به عنوان یک برنامه مورد توجه دانشگاه های علوم پزشکی در دنیا قرار گرفته است. برخی از دانشگاه ها از جمله دانشگاه های آمریکای شمالی، این مقوله را در آموزش علوم پایه بطور کامل انجام داده اند. در کشور ما نیز بعضی از دانشگاه در زمینه آموزش های مداوم برنامه هایی را به مورد اجرا گذارده و برخی دیگر نیز در زمینه تک درس بصورت الکترونیکی اقدام نموده اند.

سابقه و هدف: کونژونکتیویت یکی از شایع ترین شکایات چشمی است که علل بسیاری نظیر عوامل باکتریال، وایرال، آلرژیک، سمی، شیمیایی، انگلی در بروز این بیماری نقش دارند. عفونت شدید گاه می تواند منجر به عوارضی مانند کاهش بینایی فرد شود. از این رو شناسایی عوامل عفونی ایجاد کننده و توجه به مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند در بهبود روش درمانی موثر واقع شود.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی نمونه ملتحمه 92 بیمار مبتلا به کونژونکتیویت در شرایط استریل تهیه و به آزمایشگاه مرکز تحقیقات عفونی اطفال ارسال شد. علل باکتریال کونژونکتیویت به روش استاندارد در سه دسته هوازی، بی هوازی و مایکوباکتریوم مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: 92 بیمار با میانگین سنی 36.2 سال مورد بررسی قرار گرفتند. 49 (61.4 درصد) بیمار مرد و 43 (38.6 درصد) نفر زن بودند. از 92 نمونه ملتحمه، 45 نمونه (58.5 درصد) کشت مثبت داشتند. در 40 نمونه (57.1 درصد) ارگانیسم های هوازی و در 5 نمونه (7.1 درصد) ارگانیسم های بی هوازی یافت شد که از این 5 نمونه 4 مورد آن به همراه هوازی ها بود. در هیچ نمونه ای مایکوباکتریوم بدست نیامد. در بین ارگانیسم های هوازی، استافیلوکوک اپیدرمیدیس با 21 نمونه مثبت (30 درصد) شایع ترین ارگانیسم و پس از آن استافیلوکوک اورئوس با 9 مورد (12.9 درصد) و E-coli با 5 مورد (7.1 درصد) قرار داشتند.نتیجه گیری: میکروارگانیسم های متعددی می توانند عامل ایجاد کننده کونژونکتیویت باکتریال باشند. لذا بهتر است انتخاب درمان آنتی بیوتیکی بعد از مشخص شدن میکروارگانیسم پاتوژن صورت گیرد.

سابقه و هدف: یکی از عوامل موثر در بهینه سازی و ارتقا کیفیت خدمات اورژانس، بررسی گردش کار و زمان توقف بیماران در اورژانس می باشد. هدف این پژوهش، بررسی و مقایسه زمان های انتظار بیماران برای دریافت خدمات تشخیصی و درمانی در بخش اورژانس از زمان ورود بیمار تا خروج از این بخش بود.روش بررسی: در این پژوهش توصیفی، با استفاده از پرسش نامه ای که بر اساس فرم "زمان سنجی گردش کار خدمات اورژانس" وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طراحی شده بود، اطلاعات 249 مراجعه کننده به بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی حضرت رسول اکرم و بیمارستان فیروزآبادی تهران ، از 18 آذر تا اول دی ماه 1386 به صورت پیوسته و به مدت یک هفته در هر بیمارستان از زمان ورود به اورژانس تا ترخیص جمع آوری و زمان های انتظار برای دریافت خدمات تشخیص و درمانی بررسی شد.یافته ها: میانگین کل مدت اقامت بیمار در بخش اورژانس 283.6 دقیقه بود که میانگین این زمان در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی حضرت رسول اکرم (346.3 دقیقه) بسیار طولانی تر از بیمارستان فیروزآبادی (229.5 دقیقه) بود. میانگین کلی فاصله زمانی ورود بیمار تا اولین ویزیت پزشک 13.1 دقیقه و میانگین کلی فاصله زمانی اولین ویزیت تا انجام اولین اقدام درمانی 105.3 دقیقه بود. میانگین کلی فاصله زمانی صدور دستور ترخیص توسط پزشک تا خروج بیمار از بخش اورژانس 49.3 دقیقه بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد زمان انتظار ارایه خدمات در بیمارستان های مورد بررسی طولانی می باشد، لذا بازنگری و اصلاح فرآیندهای ارایه خدمت به بیمار در بخش اورژانس و همچنین آموزش به ارایه دهندگان خدمات ضروری است.

سابقه و هدف: کیست هیداتید در بیشتر موارد در لوب راست کبد و بصورت منفرد دیده می شود و معمولا بی علامت می ماند تا زمانی که بیمار با علایم ناشی از اثرات حجمی و فشاری توده یا پارگی کیست مراجعه می کند.معرفی مورد: ما در اینجا بیماری را معرفی می کنیم که بعد از یک ترومای بلانت به شکم با درد شکم و خارش شدید ژنرالیزه بدون علایم آنافیلاکسی یا کهیر مراجعه کرده بود. بیمار به دلیل علایم پریتونیت لاپاروتومی اکسپلوراتیو شد و در حین عمل کیست هیداتید پاره شده مشاهده شد. پس از عمل، برای بیمار آلنبدازول خوراکی به میزان 400 میلی گرم دو بار در روز و بمدت 4 هفته تجویز گردید. بیمار با حال عمومی خوب مرخص شد و در پیگیری نکته غیرطبیعی مشاهده نشد.

سابقه و هدف: سندرم ناخن زرد (YNS) بیماری نادری است که با درگیری ناخن همراه با لنفادم و بیماری های تنفسی خود را نشان می دهد و می تواند با بیماری های زمینه ای دیگر همراهی داشته باشد. پاتوژنز این سندرم تاکنون شناخته نشده است.معرفی مورد: بیمار دختری ده ساله بود که به علت تغییرات ناخنی به صورت تغییر رنگ، افزایش ضخامت و تحدب در تمامی ناخن های دست و پا از دوران کودکی مراجعه کرده بود. در معاینه، ادم اندام تحتانی مشاهده گردید. سایر معاینات، آزمایشات و تصاویر رادیولوژی طبیعی بودند.