زمین شناسی کاربردی پیشرفته
سال:1399 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

برای بررسی کیفیت خاک در منطقه پالایشگاه گاز شهید هاشمینژاد از نظر سطح آلودگی به گوگرد تولیدی در این واحد صنعتی، 22 نمونه خاک از مناطق مجاور پالایشگاه و داخل آن برداشت شد. مقدار سولفات خاک در سه شکل قابل حل در آب، جذب شده و متصل به کربنات ها بهترتیب توسط آب دیونیزه، محلول M 032/0 NaH2PO4 و M 1 HCl استخراج شد. غلظت سولفات مجموع به روش هضم کامل خاک توسط مخلوطی از HF، HCl و HNO3 تعیین شد. مقدار ماده آلی و غلظت آنیون های کربنات و بیکربنات موجود در نمونه های خاک به روش تیتر کردن تعیین شد. در تمام نمونه های خاک برداشت شده، به ترتیب سولفات آلی، متصل به کربنات ها، قابل حل در آب و در نهایت جذب شده بیشترین غلظت را داشتند، که درمورد نمونه های خاک داخل پالایشگاه نه تنها این امر مشخص بود، بلکه از نظر تمامی این اشکال سولفات، غلظت بیشتری را نسبت به سایر نمونه ها نیز نشان دادند. شکل سولفات قابل حل در آب رابطه معکوسی با pH خاک داشت که نشان داد وجود سولفات توانسته تا حدودی موجب اکسیداسیون گوگرد و ترکیبات آن و غلبه محیط اسیدی در خاک شود.

در این تحقیق تأثیر چرخه های مختلف انجماد-ذوب بر سرعت امواج فشاری و چگالی سنگ شیست بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا 13 عدد گمانه در معدن انگوران حفاری و تعداد 25 نمونه استوانه ای آماده سازی گردید. سپس، نمونه ها در آزمایشگاه با استفاده از فرآیند انجماد-ذوب هوازده و پارامترهای سرعت امواج فشاری و چگالی خشک نمونه ها در چرخه های 0، 7، 15، 40 و 75 اندازه گیری گردید. تحلیل نتایج نشان دهنده کاهش نمایی سرعت امواج فشاری (50% کاهش) و چگالی خشک (20% کاهش) به ازای افزایش تعداد چرخه های انجماد-ذوب می باشد. همچنین، سرعت امواج فشاری با افزایش چگالی خشک به صورت نمایی افزایش می یابد. با برازش نتایج حاصله، دو رابطه تجربی مجزا جهت محاسبه سرعت موج فشاری و چگالی خشک در سنگ شیست به ازای چرخه های مختلف انجماد-ذوب و یک رابطه هم بین سرعت موج فشاری و چگالی خشک ارائه شده است. بعلاوه، بافت نمونه ها هم در حالت بکر و هم پس از اعمال 75 چرخه انجماد-ذوب به وسیله میکروسکوپ الکترونیکی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصله نشان دهنده متراکم بودن بافت نمونه ها قبل از هوازدگی و افزایش فاصله بین ناپیوستگی ها بعد از هوازدگی می باشد. در نهایت، نتایج اعتبارسنجی نشان داد که همخوانی خوبی بین خروجی حاصل از تحقیق حاضر و مطالعات قبلی وجود دارد.

در این پژوهش، مطالعات هواشناسی، زمین شناسی، آب شناسی و ژئوفیزیکی برای ارزیابی زیست محیطی جایگاه دفن پسماند واقع در 13 کیلومتری جنوب باختر زنجان انجام پذیرفته است. رسیدن به هدف، دربرگیرنده توسعه یک مدل در سامانه اطلاعات جغرافیایی، بررسی های مقاومت سنجی ژئوالکتریک و اندازه گیری نرخ نفوذ با بهره گیری نفوذسنج حلقه مضاعف در جایگاه دفن پسماند است. ارزیابی آسیب پذیری آبخوان نسبت به آلودگی نشان داد که جایگاه در گستره میانه آسیب پذیری جای دارد. آزمون های نفوذ پذیری حلقه مضاعف تاکید می نمایند که جایگاه دفن یک جایگاه قابل قبول است که به نسبت، نرخ کم نفوذپدیری را نشان می دهد. در این پژوهش، با بهره گیری از 10 سونداژ الکتریکی قائم با آرایه شلومبرژه نشان داده شد که اندازه مقاومت الکتریکی نهشته ها در جایگاه از 20 تا 35 اهم متر برای انباشت پسماندهای تازه یا مرطوب و از 120 تا200 اهم متر برای انباشت های خشک و قدیمی نوسان دارد. زیانه آلودگی شیرابه پهنایی کم-وبیش برابر یک کیلومتر داشته و تا عمقی در حدود 55 متری گسترش یافته است. شکل زبانه نشان می دهد که مهاجرت شیرابه سمت شمال شرق است. با نگرش به عمق سطح ایستابی برآوردشده در بیش از 86 متری و سرعت نفوذ محاسبه شده برابر 95/1 میلی متر در ساعت، چنین می توان نتیجه گیری کرد که حداقل تا سال 1404 زبانه آلودگی به سطح آب زیرزمینی نخواهد رسید.

افزایش غلظت میزان گازهای گلخانه ای منجر به تشدید پدیده ای بنام گرمایش جهانی گردیده است، پدیده ای که باعث شده تا میانگین دمای سالانه سطح کره زمین طی قرن گذشته 0. 74 درجه سانتی گراد افزایش یابد. گرمایش جهانی پدیده ای است که اثرات ناخوشایند فراوانی بر زندگی انسان ها و جانوران می گذارد. رخداد و شدت یافتن پدیده هایی نظیر خشکسالی، کاهش بارندگی، افزایش رخداد روزهای گرد وخاک و سیلاب نیز ناشی از پدیده تغییر اقلیم و نهایتاً گرمایش جهانی در دنیا بوده است. در این تحقیق جهت بررسی پدیده گرمایش جهانی در استان خوزستان با استفاده از روش های معمول سری های زمانی (میانگین های متحرک، معادله خط روند-ضریب خط روند) و آزمون ناپارامتریک من کندال، تغییرات درجه حرارت میانگین سالانه هوا طی دوره 2016-1988 در 8 ایستگاه سینوپتیک هواشناسی (آبادان-اهواز-امیدیه-بستان-دزفول رامهرمز-ماهشهر-مسجد سلیمان) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصله حاکی از افزایش قابل ملاحظه دمای میانگین هوا در تمام ایستگاه های استان بوده، به نحوی که ایستگاه های منتخب طی دوره مطالعاتی (به جزایستگاه مسجدسلیمان روند افزایشی در سطح 5 درصد) روند افزایشی معنی داری در سطح 1 درصد نشان می دهند. همچنین ایستگاه های بستان و رامهرمز به ترتیب با 0. 107 و 0. 097 درجه سانتیگراد در هر سال، بیشترین ضریب افزایش درجه حرارت سالانه را دارا بوده اند.

منطقه مشایخ در استان چهارمحال و بختیاری و از لحاظ ساختاری، در کمربند زاگرس مرتفع واقع شده است. این منطقه از دو کانسار ده معدن و دره یاس با فاصله ی حدوداً 2 کیلومتری، تشکیل شده است. حداکثر کانه زایی در ارتباط با واحدهای کربناته ی حاوی مواد آلی در کانسار ده معدن می باشد. حضور گنبد نمکی دو آب و گسل معکوس آب ونک در اطراف منطقه ی مورد مطالعه باعث تغییر در میزان شوری، Eh، Ph و تحرک سیال کانه دار شده است. نتایج زمین شیمی، بیانگر وجود ناهنجاری منفی Eu و Ce، غنی شدگی عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) نسبت به عناصر نادر خاکی سبک (LREE) برای کانسار ده معدن می باشد که بسیار مشابه با کانسارهای مس رسوبی کمربند مس آفریقای مرکزی است. کانسار دره یاس هم، ناهنجاری منفی Ceو تهی شدگی HREE نسبت به LREE را نشان می دهد. به طور کلی، نتایج بیانگر این است که سیالی شور با شرایط اکسیدان، فلزات را از واحدهای قدیمی تر شسته و به حوضه ی رسوبی وارد کرده است. سپس، در اثر برخورد سیالات کانه دار با یک واحد کربناته ی حاوی مواد آلی، مواد معدنی در یک شرایط احیایی ته نشین شده اند. در نهایت، ماده معدنی، تحت تاثیر فرآیندهای برون زاد و هوازدگی قرار گرفته است.

فرو چاله ها در دشت های پوشیده از رسوبات کواترنر با سنگ بستر انحلال پذیر، فراوانی بیش تری دارند. بیش تر دشت ها در منطقه زاگرس چین خورده در ایران کارستی هستند. این پژوهش در گستره ای به مساحت 155 کیلومترمربع باهدف ارزیابی عوامل مؤثر در فرو چاله زایی در محل قدیمی دریاچه های جایدر گوری بلمک در جنوب شهر پل دختر، جنوب غرب ایران انجام شده است. این دریاچه ها در اثر وقوع بهمن سنگی سیمره در جنوب غرب ایران تشکیل شده بودند. در این منطقه رسوبات دریاچه ای ناشی از ایجاد سدهای زمین لغزشی گسترش دارند. بر اساس نتایج حاصل از انجام مطالعات ژئوفیزیکی در منطقه به روش های GPR با آنتن 10 مگاهرتز و توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی (ERT)، ضخامت رسوبات دریاچه ای قدیمی جایدر در محل دشت جایدر به طور متوسط 70 متر و در محل دریاچه قدیمی گوری بلمک کمتر از 10 مترمی باشد. سنگ بستر رسوبات هر دو دریاچه سازند تبخیری گچساران است. سازند مذکور ازنظر سنی به سنوزوئیک تعلق دارد. مقاومت فشاری تک محوری و کششی بخش ژیپس سنگ بستر به ترتیب 39/16 و 5/1 مگا پاسکال است. حداقل 4 دسته درزه در توده سنگ بستر گسترش دارد. منشأ مواد پرکننده درزه ها، ناشی از فرسایش واحدهای مارنی سازند گچساران و رسوبات دریاچه ای می باشند.

پارامترهای ژئومکانیکی و پتروفیزیکی مخزن همانند سرعت موج برشی، تخلخل و تراوایی از جمله پارامترهای مهمی هستند که در شبیه سازی مخازن هیدروکربوری و استراتژی های اکتشافی نقش موثری ایفا می کنند. اخیراً روش های هوش مصنوعی به منظور پیش بینی این پارامترها با استفاده از داده های چاه پیمایی به کاربرده شده اند. بااین حال پیش بینی ویژگی های مخازن ناهمگن همواره با دشوارهای بسیاری همراه است و به سختی پاسخ مناسبی به دست آمده است. در این مطالعه تلاش شده است تا پارامترهای مخزنی سرعت موج برشی، تخلخل و تراوایی با استفاده از روش نوین ترکیب شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات (PSO-ANN)، در مخزن هتروژن آسماری میدان منصوری تخمین زده شود. سپس عملکرد این مدل ترکیبی با روش های کلاسیک و مرسوم شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و سیستم تطبیقی استنتاج نروفازی (ANFIS) و همچنین روش ترکیب شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک (GA-ANN) مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج نشان دهنده عملکرد بسیار مناسب روش ترکیبی شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات در تخمین پارامترهای مخزنی است. بنابراین می توان از مدل ترکیبی شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات به عنوان یک روش قدرتمند در تخمین سایر پارامترهای مخزنی به خصوص در مواقعی که دقت بالای پیش بینی لازم باشد استفاده نمود.

یکی ازاهداف سنجش از دور زمین شناختی، تلاش برای بهبود روش های نقشه برداری انواع سنگ ها و کانی هاست. شناسایی آلودگی های زیست محیطی ایجاد شده در اثر فعالیت های نامحدود معدنی با استفاده از این داده ها از لحاظ اقتصادی و زمانی مقرون به-صرفه بوده است. بارزسازی هر چه سریعتر این آلودگی ها در زمینه حل مشکلات زیست محیطی گام مهمی برداشته خواهد شد. بدون شک استفاده از این فناوری در مطالعات اکتشافی، منابع طبیعی و زیست محیطی نه تنها سرعت انجام مطالعات را بیشتر می کند، بلکه از نظر دقت، هزینه و نیروی انسانی نیز بسیار با صرفه تر است. هدف از این تحقیق، بارزسازی باطله های معدنی سرب-روی انگوران با استفاده از داده های استر می باشد. بررسی رفتار سنگ ها و کانی های و استفاده از روش های ترکیب رنگی کاذب (R: 1, G: 6, B: 3)، تحلیل مولفه های اصلی و نسبت گیری باندی به صورت ترکیب رنگی کاذب (R3/2, G5/3, B8/4) موجب نقشه برداری باطله های معدن گردید. استفاده از سه PC اول و بررسی مقدار ویژه بردار نشان می دهد که مولفه های پنجم و نهم با مقادیر ویژه بردار 72/0 و 65/0 دلالت بر رفتار طیفی کانی های کربناته و رسی در باندهای 8 و 6 دارد. اعتبارسنجی پردازش های انجام شده در نهایت از طریق طیف های کتابخانه ای، طیف های بازنویسی شده و طیف تصویر صورت گرفت.