پژوهش های حفاظت گیاهان ایران
سال:1398 | دوره:33 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

منطقه ی ورامین واقع در جنوب تهران یکی از مراکز مهم تولید خربزه و طالبی است. اخیرا تغییر در جمعیت ویروس های کدوئیان گزارش شده است. از این رو، به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ویروس موزائیک خیار و بررسی تغییر احتمالی جمعیت این ویروس در مزارع طالبی مناطق ورامین، پیشوا و پاکدشت، 132 نمونه ی برگی طی سالهای 1393 و 1394 با علایم مشکوک به آلودگی ویروسی شامل موزاییک، پیسک و بدشکلی برگ و نیز کوتولگی گیاه جمع آوری شد. آلودگی 59 نمونه از کل نمونه ها (69/44 درصد) به CMV توسط آزمون الایزا تعیین شد که نشان دهنده میزان آلودگی بالای گیاهان طالبی نمونه برداری شده از مزارع مورد مطالعه است. از نمونه های الایزا مثبت، آر آن ای کل استخراج و ژن پروتئین پوششی به همراه بخشی هایی از اطراف آن طی RT-PCR تکثیر شد. برای تعیین زیرگروه های جدایه های جمع آوری شده، محصولات RT-PCR با استفاده از آنزیم MspI (HpaII) برش داده شدند که در اثر آن قطعاتی به اندازه های 335 و 537 جفت باز تولید شدند. بر این اساس جدایه های جمع آوری شده در این مطالعه در گروه I قرار گرفتند. ژن CP در چهار جدایه که بر اساس فاصله مکانی انتخاب شده بودند به حامل pTG19-T متصل و در میزبانEscherichia coli همسانه سازی شد. نتایج تعیین توالی، وجود جایگاه برشی آنزیم MspI را در موقعیت یاد شده تایید کرد. چهار جدایه ی تعیین توالی شده در این پژوهش، 99-100 درصد در سطح اسید های نوکلئیک و همچنین 100 درصد در سطح آمینواسیدی با یکدیگر تشابه داشتند. میزان تشابه این جدایه ها با جدایه های از قبل گزارش شده از ایران به ترتیب 93-100 و 98-100 درصد در سطح نوکلئوتیدی و آمینواسیدی دیده شد. نتایج فیلوژنی در سطح نوکلئوتیدی و آمینواسیدی نیز نتایج RT-PCR-RFLP را تایید نمود و مشخص شد که جدایه های CMV در مزارع طالبی ورامین متعلق به زیرگروه AI و جدایه هایی با شدت بیماری زایی شدید هستند.

ویروس موزاییک کدو (Squash mosaic virus, SqMV)، تقریبا در تمامی نقاط کشت این محصول در دنیا گسترده بوده، و یکی از عوامل مهم خسارت و کاهش بازارپسندی این محصول می باشد. به منظور شناسایی و بررسی برخی از خصوصیات مولکولی ویروس موزاییک کدو، در سال 1394 از مزارع عمده کشت خربزه در استان خراسان جنوبی، تعداد 62 نمونه برگی دارای علائم جمع آوری شد. نمونه های جمع آوری شده توسط آزمون مولکولی RT-PCRمورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمون با استفاده از آغازگرهای اختصاصی طراحی شده مربوط به پروتئین پوششی، قطعه ای به طول bp1900 جهت شناسایی نمونه های آلوده تکثیر گردید. سپس از بین نمونه های آلوده، یک نمونه (شهرستان طبس) انتخاب، و با استفاده از آغازگرهای اختصاصی طراحی شده، RNA2 ویروس به طول 3271 جفت باز، طور کامل تعیین توالی گردید. RNA2 ایزووله طبس دارای یک ORF بوده که با AUG121 آغاز و در UAG3148 پایان یافته و پلی پروتئینی به طول 1009 آمینواسید را کد می کند. مقایسه توالی پلی پروتئین RNA2 بدست آمده با جدایه های موجود در بانک ژن نشان داد، که جدایه تعیین توالی شده دارای بیشترین درصد تشابه در سطح نوکلئوتیدی (88/45درصد) و آمینو اسیدی (90/59درصد)، با جدایه ای از استرالیا (شماره دسترسی MF166754) بوده و کمترین درصد تشابه آن در سطح نوکلئوتیدی (86/82درصد) با جدایه ای از ژاپن (شماره دسترسی NC_003800) و در سطح آمینواسیدی (86/36درصد) با جدایه اسپانیا (شماره دسترسی KP223324)، بود. بررسی های فیلوژنتیکی جدایه های SqMV را در دو گروه مجزا قرار داد که جدایه خراسان جنوبی-طبس درکنار جدایه هایی از چین (EU 421060)، آریزونا (AF059532) و اسپانیا در یک زیرگروه قرار گرفت که نشان دهنده قرابت این جدایه ها با یکدیگر است.

به منظور شناسایی فون نماتدهای dorylaimid جنگل های ارسباران، نمونه برداری از خاک فراریشه درختان و نیز نقاط دیگر انجام و در مجموع، تعداد 65 نمونه پس از کنار زدن سه تا پنج سانتی متر خاک رویی، جمع آوری شدند. پس از استخراج، کشتن، تثبیت و تهیه اسلایدهای میکروسکوپی از نماتدها با روش های مرسوم، بر اساس صفات ریخت شناختی و ریخت سنجی و با استفاده از منابع معتبر، شناسایی نماتدها تا سطح گونه صورت پذیرفت. در نتیجه، گونه های Crassolabium saccatum، C. himalum، C. ettersbargense، Syncheilaxonchium nairi، Paravulvus hartingii، Eudorylaimus spaulli، Epidorylaimus lugdunensis، Nygolaimus brachyuris، Paraxonchium carmenae، Metaxonchium persicum، Aulolaimus oxycephalus، A. nanocephalus، Discolaimus mariae، Longidorella soadi، Sectonema demani، Xiphinema macroacanthum، X. vuittenezi، X. uthahense، Longidorus africanus، Tylencholaimus constricus، T. tahatikus، Xiphinemella globilabiata و Enchodelus macrodorus شناسایی شدند که در این مقاله شش گونه Discolaimus mariae، Crassolabium saccatum، C. himalum، C. ettersbargense، Xiphinema uthahense وTylencholaimus tahatikus که گزارش جدید برای مجموع نماتدهای ایران می باشند، توصیف می شوند.

تعیین اثرات غلظت های کشنده و زیرکشنده ی حشره کش ها بر فرآسنجه های رشدی دشمنان طبیعی زنده مانده یکی از نیازهای تحقیقاتی در برنامه های مدیریت آفات می باشد. هرچه این اثرات کمتر باشد حشره کش انتخابی تر عمل کرده و در برنامه کنترل آفات از جایگاه بهتری برخوردار می باشد. زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor Say به عنوان یک دشمن طبیعی موثر نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این تحقیق اثر کشنده و زیرکشنده ی حشره کش های رایج آبامکتین® و پروتئوس® و سیرینول® به دو روش تماسی و میزبان مسموم بر خصوصیات رشدی این زنبور بررسی گردید. آزمایش های زیست سنجی در شرایط آزمایشگاهی (دمای 2± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 60 درصد و روشنایی 8D: 16L) در پنج تکرار و هر تکرار با 30 زنبور در روش تماسی و هر تکرار با 15 لارو میزبان آزمایشگاهی (شب پره آرد، Ephestia kuhniella Zeller) در روش میزبان مسموم انجام شد. غلظت کشنده این تیمارها در روش تماسی روی این زنبور پارازیتوئید به ترتیب 38/1، 037/0 و 621/6 میلی لیتر بر لیتر و روی لارو میزبان آزمایشگاهی برای این زنبور به ترتیب 0/490، 2/155 و 0/138 میلی لیتر بر لیتر بدست آمد. نتایج نشان داد که بیشترین کل طول دوره ی رشدی این زنبور پس از تیمار شاهد (0/79± 25/95روز) مربوط به تیمار سیرینول در روش میزبان مسموم با غلظت زیرکشنده (0/86 ± 23/42روز) بود. بیشترین طول عمر حشرات ماده زنبور مربوط به تیمار سیرینول در کاربرد غلظت زیرکشنده به صورت تماسی (0/17± 30/31 روز) و بیشترین طول عمر حشرات نر مربوط به کاربرد تیمار سیرینول در غلظت زیرکشنده در روش میزبان مسموم (0/15± 22/02روز) بود. بیشترین میزان تخم گذاشته شده در تیمار سیرینول در غلظت زیرکشنده به صورت کاربرد تماسی (1/48 ± 177/01عدد) مشاهده شد. نتایج نشان داد که تیمار سیرینول به صورت کاربرد تماسی کمترین اثر سوء را روی زنبور پارازیتوئید داشت.

در این بررسی، پویایی جمعیت پسیل معمولی پسته و پیش بینی تغییرات جمعیت آفت در شهرستان مه ولات استان خراسان رضوی بررسی شد. نمونه برداری های هفتگی در سال های 1394 و 1395 از جمعیت پوره و حشره ی کامل پسیل معمولی پسته در باغ پسته رقم اکبری انجام شد. روش شبکه عصبی مصنوعی با پرسپترون چندلایه و روش ترکیبی شبکه عصبی-ژنتیک جهت پیش بینی جمعیت مورد استفاده قرار گرفت. میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی، میانگین بارندگی، سرعت باد، جهت باد و جمعیت دشمنان طبیعی ورودی های مدل و جمعیت حشرات کامل و پوره ها خروجی مدل بودند. بررسی منحنی های تغییرات جمعیت حاکی از وجود پنج نسل از آفت بود. مقایسه ی میانگین جمعیت حشره کامل و پوره ی پسیل معمولی پسته بین دو سال نمونه برداری حاکی از بالاتر بودن جمعیت در سال 1395 نسبت به سال 1394 بود ولی این تفاوت تنها در مورد پوره معنادار بود. مقدار R2 (مرحله آزمون) برای جمعیت حشره کامل پسیل معمولی پسته به ترتیب در روش های شبکه عصبی مصنوعی، عصبی-ژنتیک و رگرسیون خطی برابر 0/61، 0/73 و 0/32 و مقدار RMSE (مرحله آزمون) به ترتیب 0/233، 0/083 و 31/79حاصل شد. در مدل سازی تغییرات جمعیت پوره ی پسیل مقدار R2 0/84، 0/88 و 0/22و مقدار RMSE برابر 0/051، 0/051 و 48/03به ترتیب در روش های شبکه عصبی مصنوعی، عصبی-ژنتیک و رگرسیون خطی به دست آمد. مقدار پایین RMSE در روش عصبی-ژنتیک پایین بودن خطا و دقت بالای مدل را نشان می دهد. با توجه به مقادیر پایین R2 مدل رگرسیونی این روش نتوانست بخشی از تغییرپذیری تراکم جمیت پسیل معمولی پسته را به وسیله عوامل کمکی به کار گرفته شده توجیه کند.

بید گوجه فرنگی “ Tuta absoluta (Meyrick)” یکی از آفات کلیدی گوجه فرنگی می باشد. استفاده از تله های نوری یکی از روش های کم هزینه و کم ریسک برای شکار حشرات بالغ، و در نتیجه کاهش خسارت این آفت می باشد. در این تحقیق مناسب ترین تعداد تله نوری، از طریق مقایسه دو، چهار، شش و هشت تله نوری (با منبع نوری UV Blacklight Blue) در هر واحد 1000 متری گلخانه، در سه استان بررسی شد. نتایج نشان داد که در تراکم کم جمعیت آفت، میانگین شکار در هر تله با افزایش تعداد تله کاهش می یابد. اما در آلودگی شدید، میانگین تعداد شکار، با افزایش تعداد تله در واحد سطح، حتی با نصب هشت تله در هر هزار متر مربع گلخانه نیز کاهش نمی یابد. در استان هرمزگان، به عنوان مثال، میانگین تعداد پروانه های شکار شده با نصب دو تله 27/75و با نصب چهار تله 14/39هنگام آلودگی پائین ثبت شد اما در آلودگی بالا، میانگین تعداد شکار با نصب شش تله 112/67و با نصب هشت تله 33/113 بود. براساس نتایج فوق می توان گفت که در طول فصل کشت که گلخانه تحت مدیریت مناسب قرار دارد، با نصب چهار تله نوری در هر 1000 متر مربع گلخانه، بیشترین شکار حشره کامل بید گوجه فرنگی را در پی داشته و می تواند برنامه های مدیریت انبوهی این آفت مد نظر قرار گیرد.

به منظور بررسی اثر طول دوره عاری از علف هرز و تراکم گیاهی بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کنجد (Sesamum indicum L. )، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد واحد بیرجند به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل دوره عاری از علف هرز در پنج سطح (عاری از علف هرز در کل دوره رشد، عاری از علف هرز تا 20، 40 و60 روز پس از سبز شدن و تداخل علف هرز در کل دوره رشد) و سه تراکم کنجد (7، 14 و 28 بوته در متر مربع) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دوره عاری از علف هرز بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلی و طول کپسول، تعداد کپسول در متر مربع، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت دانه در بوته کنجد، تعداد و وزن خشک علف های هرز معنی دار شد و تراکم بوته نیز صفات ارتفاع بوته، تعداد کپسول در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت دانه در بوته کنجد، تعداد و وزن خشک علف های هرز را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار داد، اما اثر متقابل دوره عاری از علف هرز و تراکم بوته تنها بر عملکرد بیولوژیک کنجد معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که افزایش دوره عاری از علف هرز باعث بهبود صفات مورفولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و بیولوژیک کنجد و کاهش تعداد و بیوماس علف های هرز گردید به طوری که تعداد کپسول در متر مربع در تیمار عاری از علف هرز در کل دوره رشد نسبت به تیمارهای تداخل علف های هرز تا انتهای دوره رشد و عاری از علف هرز تا 20 و 40 روز پس از سبز شدن کنجد از برتری به ترتیب 3/98، 2/45 و 1/1 برابری، تعداد دانه در کپسول از برتری به ترتیب 155، 20/2 و 9/8 درصدی، وزن هزار دانه از برتری به ترتیب 20/3، 13/6 و8/9درصدی برخوردار بود. همچنین بیشترین عملکرد دانه با میانگین 62/913 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار عاری از علف هرز در کل دوره رشد بود که نسبت به تیمارهای تداخل علف های هرز تا انتهای دوره رشد و عاری از علف هرز تا 20، 40 و 60 روز پس از سبز شدن کنجد از برتری معنی دار به ترتیب 15/5، 4، 1/8 و 1/3 برابری برخوردار بود. تعداد علف های هرز در تیمار تداخل علف هرز در کل دوره رشد از برتری معنی دار 22/6، 3/7 و 2/4 برابری و وزن خشک علف های هرز در تیمار تداخل علف هرز در کل دوره رشد از برتری معنی دار 40، 8 و 8/2 برابری به ترتیب نسبت به تیمارهای عاری از علف هرز تا 60، 40 و 20 روز پس از سبز شدن کنجد برخوردار بودند. همچنین مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش تراکم از 7 به 28 بوته در متر مربع، تعداد کپسول در متر مربع و عملکرد دانه به ترتیب 4/76 و 7/72 درصد افزایش و تعداد علف های هرز و وزن خشک علف های هرز به ترتیب 26/4 و 3/45 درصد کاهش پیدا کرد. به طور کلی در شرایط این تحقیق برای افزایش عملکرد اقتصادی در کنجد، تیمار عاری نگه داشتن مزرعه از علف هرز در کل دوره رشد و تراکم 28 بوته کنجد در متر مربع پیشنهاد می شود.

جهت پیش بینی زمان ظهور گیاهچه های جودره و هفت بند با استفاده از مدل های دمایی، آزمایشی در فصل زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران اجرا گردید. بر اساس نتایج رویش هفت بند در مزرعه زودتر اتفاق افتاد، به طوری که در حاشیه خارجی و مرکز مزرعه گیاهچه ها با گذشت چهارده هفته بعد از کاشت و در 26/2درجه-روز رشد در مزرعه ظاهر شدند. گیاهچه های جودره در حاشیه خارجی مزرعه در متوسط درجه-روز رشد بالاتری اتفاق افتاد و گیاهچه ها با گذشت چهارده هفته بعد از کاشت و در 8/35 درجه-روز رشد ظاهر شدند. در غیاب تاج پوشش گندم (حاشیه خارجی مزرعه) سبز شدن تجمعی جودره پس از دریافت 50 واحد درجه-روز رشد به یک مرتبه افزایش یافت در حالی که در مرکز و حاشیه داخلی مزرعه سبز شدن تجمعی گیاهچه به کندی افزایش یافت. از آنجاکه بیشترین سبز شدن هفت بند در حاشیه مزرعه در اوایل رشد و تا قبل از 100 درجه-روز رشد اتفاق می افتد لذا در مزارعی که این علف هرز غالب می باشد عملیات کنترل نظیر سمپاشی باید زودهنگام و در اوایل فصل رشد صورت گیرد.

شناخت و آگاهی از رفتار و خصوصیات بیولوژیکی علف های هرز نقشی مهم در مدیریت آن ها دارد. این آزمایش نیز به منظور بررسی اثر عمق دفن غده و بافت خاک بر خصوصیات رشدی علف هرز اویارسلام ارغوانی در سال 1396 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جنوب کرمان به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه نوع بافت خاک مختلف(لوم شنی، لوم سیلتی و لوم رسی) و پنج عمق دفن غده در پنج سطح (2، 12، 22، 32و 42 سانتی متر) بود. نتایج نشان داد زمان سبز شدن، درصد سبز شدن، وزن خشک اندام زیرزمینی و تعداد غده تولیدی اویارسلام ارغوانی تحت تاثیر عمق دفن غده و نوع بافت خاک قرار گرفتند. با افزایش عمق دفن غده در هر سه نوع بافت خاک تمامی صفات بطور قابل ملاحظه ای کاهش یافت اما بین بافت های مختلف خاک تفاوت هایی وجود داشت، ولی ظهور علف هرز به تاخیر و نهایتا متوقف شد. در رابطه با عمق دفن غده، بیش از 80 درصد توزیع و پراکنش اندام زیر زمینی در عمق دو تا 12 سانتی متری خاک تشکیل شد. در عمق های 32 و 42 سانتی متری بافت های لوم رسی و لوم سیلتی درصد جوانه زنی و ظهور 100 درصد کاهش یافت وگیاهچه ای سبز نشد. . بنابراین به نظر می رسد استفاده از روش های کنترل غیرشیمیایی مانند شخم عمیق در جهت به تاخیر انداختن ظهور، رشد و پراکنش این علف هرز موثر باشد.

درک ارتباط بین کود و علف کش در شرایط وجود رقابت میان محصول و علف هرز قادر است به عنوان ابزاری جهت پیش بینی عملکرد محصول و کمک به تصمیم گیری برای کاربرد بهینه کود نیتروژن و علف کش باشد. با این هدف آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در پاییز سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن به عنوان کرت های اصلی در 5 سطح 0، 75، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره و دز علف کش بروموکسنیل+ تو، فور-دی به عنوان کرت های فرعی در پنج سطح 0، 0/25، 0/5، 0/75 و 1 برابر دز توصیه شده (1/5لیتر در هکتار) بود. تراکم علف هرز پنیرک به تعداد 50 بوته در متر مربع در تمامی کرت ها ثابت نگه داشته شد. همچنین، برای توصیف عملکرد گندم از مدل سیگموئیدی چهار پارامتری و برای توصیف تغییرات تعداد و وزن بذر علف هرز پنیرک در دزهای کاهش یافته علف کش و سطوح مختلف کود اوره از معادله توانی سه پارامتری استفاده شد. عملکرد دانه گندم در پاسخ به افزایش دز علف کش و کاهش توان رقابتی پنیرک در سطوح مختلف مصرف کود اوره افزایش نشان داد. بر اساس پیش بینی مدل ترکیبی، با کاربرد 300 کیلوگرم کود اوره در هکتار به همراه 0/375، 0/60، 0/75، 1/05، 1/35 و 1/5 لیتر در هکتار علف کش، عملکرد دانه به ترتیب 202، 277، 329، 408، 443 و 450 گرم در متر مربع برآورد شد. تعداد بذر پنیرک در شرایط مصرف مقادیر بیشتر کود نیتروژن و دزهای کمتر بروموکسینیل+ تو، فو ر-دی در حداکثر و در شرایط مصرف مقادیر کم کود نیتروژن و دزهای بیشتر بروموکسینیل+ تو، فور-دی در حداقل بود. وزن بذر پنیرک در شرایط بدون مصرف علف کش برای هر یک از سطوح مختلف نیتروژن بین 4/78 تا 35/87گرم در متر مربع و برای تعداد بذر پنیرک تولید شده در شرایط بدون مصرف علف کش برای هر یک از سطوح کود نیتروژن بین 1915/95تا 16540/76 بذر پنیرک در متر مربع بود. بیشترین عملکرد دانه گندم (515/40گرم در متر مربع) با مصرف 225 کیلوگرم اوره همراه با مصرف 1 لیتر علف کش بروموکسنیل+ تو، فور-دی در هکتار به دست آمد. همچنین سطوح بالاتر کود اوره باعث کاهش عملکرد دانه گندم شد؛ این درحالی است که سطوح بالاتر اوره باعث افزایش تعداد و وزن بذر پنیرک شد.