پژوهش های کاربردی زراعی
سال:1399 | دوره:33 | شماره:3 (پیاپی 128) |تعداد مقالات:7

کشاورزی فشرده با تکیه بر مصرف بیش از نیاز نهاده های شیمیایی، باعث فشار زیادی بر محیط زیست می شود. امروزه به کارگیری ریزجانداران خاک زی در جهت کاهش مصرف این نهاده ها و همچنین افزایش حاصلخیزی خاک و تولید پایدار محصولات کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. با هدف ارزیابی اثر کودهای زیستی بر ویژگی های وابسته با رشد و عملکرد ارقام لوبیا قرمز، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 95-1394 در منطقه بیران شهر لرستان اجرا شد. فاکتورها شامل تلقیح با گونه های میکوریزا در دو سطح (تلقیح و بدون تلقیح)، مایه زنی با ازتوباکتر کروکوکوم در دو سطح (مایه زنی و عدم مایه زنی) و ارقام لوبیا قرمز شامل (توده بیران شهر، ارقام اختر و گلی) بودند. نتایج نشان داد که اثر ازتوباکتر، تعداد برگ، کلروفیل برگ، پروتیین دانه، عملکرد دانه و اثر میکوریزا، تعداد برگ، پروتیین دانه، کلونیزاسیون ریشه، عملکرد دانه و عملکرد کاه و همچنین اثر متقابل ازتوباکتر×میکوریزا، کلونیزاسیون ریشه ارقام لوبیا را به طور معنی داری افزایش داد. اثر متقابل ازتوباکتر×میکوریزا×رقم بر عملکرد دانه معنی دار بود. عملکرد دانه در توده بیران شهر، ارقام اختر و گلی به ترتیب 5/56، 1/19 و 2/43 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. بیشترین کلونیزاسیون ریشه در رقم گلی به دست آمد که نسبت به رقم اختر و توده بیران شهر به ترتیب 5/30 و 4/2 درصد افزایش داشت. یافته ها نشان داد که قارچ میکوریزا و ازتوباکتر کروکوکوم، دارای اثر افزایشی بر ویژگی های وابسته با رشد و عملکرد گیاه لوبیا بوده و می توانند در جهت تولید پایدار این محصول در نظام های زراعی پایدار در نظر گرفته شوند.

درخشان، رقم جدید بادمجان قلمی مناسب برای کشت در مناطق گرم و معتدل گرم رقم جدید بادمجان درخشان (لاین D7) به روش انتخاب لاین خالص (انتخاب تک بوته) در طی سال های97-1385 از توده بادمجان قصری دزفول گزینش، ارزیابی و معرفی شد. این لاین در طول تمامی مراحل آزمایشات مقایسه عملکرد همواره جزو لاین های برتر، انتخاب شد. در آزمایشات پیشرفته مقایسه عملکرد (1389) در مناطق کرج، ورامین و دزفول، لاین D7 با عملکرد 1/37 تن در هکتار و با ویژگی های کیفی مناسب به عنوان یکی از لاین های برتر انتخاب و وارد آزمایشات مقایسه عملکرد سازگاری گردید. نتایج مطالعات سازگاری و پایداری طی سال های 1390 تا 1392 نشان داد که این لاین با متوسط عملکرد 4/31 تن در هکتار در گروه تیماری A قرار گرفت. مضاف به اینکه، در نتیجه تجزیه پایداری به روش ضریب برتری نسبی، پایداری عملکرد بالایی را به خود اختصاص داد. لاین D7 با دارا بودن عملکرد بالا، یکنواختی و کیفیت مناسب میوه به عنوان رقم درخشان معرفی شد.

استفاده از آبیاری قطره ای نواری نیازمند تغییر آرایش و روش کاشت است. در این آزمایش آرایش کاشت در ارقام لوبیا در شرایط آبیاری قطره ای نواری مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های زراعی 95-1394 و 96-1395 در ایستگاه تحقیقاتی چهارتخته شهرکرد اجرا شد. عامل اول شامل رقم در سه سطح (لوبیا چیتی کوشا، لوبیا قرمز یاقوت و لوبیا سفید درسا) و عامل دوم شامل آرایش کاشت در چهار سطح (فاصله ردیف 75 سانتیمتر و 2، 3 و 4 خط کاشت روی هر پشته و فاصله ردیف 60 سانتیمتر و 2 خط کاشت روی هر پشته) بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته (p≤ 0. 05)، عملکرد و اجزای عملکرد دانه و بهره وری آب (p≤ 0. 01) در ارقام مختلف لوبیا متفاوت بود. آرایش کاشت بر وزن صد دانه، عملکرد دانه و بهره وری آب تاثیر داشت (p≤ 0. 01). اثر متقابل رقم در آرایش کاشت بر وزن صد دانه، عملکرد دانه و بهره وری آب معنی دار بود (p≤ 0. 01). بیشترین عملکرد دانه (7/2455 کیلوگرم در هکتار) و بهره وری آب (283/0 کیلوگرم در مترمکعب) از رقم کوشا بدست آمد که با سایر ارقام تفاوت معنی دار داشت (p≤ 0. 01). آرایش کاشت چهار ردیف روی پشته های 75 سانتیمتری بیشترین بهره وری آب (321/0 کیلوگرم در مترمکعب) را داشت که با سه ردیف روی پشته های 75 سانتیمتری تفاوت معنی دار نداشت. بنابراین می توان آرایش سه ردیف روی پشته های 75 سانتیمتری را به علت آسان تر بودن کاشت توصیه کرد.

این آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در منطقه درمیان انجام شد. در این تحقیق تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی (10 فروردین و 10 اردیبهشت)، مقادیر نیتروژن به عنوان فاکتور فرعی (0، 70 و 140 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و مقادیر فسفر به عنوان فاکتور فرعی فرعی (0، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت موجب کاهش طول غلاف (31/8 درصد)، شاخص کلروفیل (02/7 درصد)، وزن هزار دانه (1/26 درصد) و عملکرد دانه (47/35 درصد) شد. افزایش مصرف نیتروژن موجب افزایش تمامی صفات مورد مطالعه (به جز ارتفاع بوته) شد. به طوری که افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 140 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش 51/50 درصدی عملکرد دانه شد. همچنین، افزایش مصرف فسفر موجب افزایش شاخص کلروفیل، تعداد غلاف در متر مربع، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت شد. افزایش مصرف فسفر از صفر به 120 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش 24/24 درصدی عملکرد دانه شد. اثر متقابل تاریخ کاشت و نیتروژن بر تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه معنی دار بود. بر اساس نتایج این پژوهش، برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه در شنبلیله تاریخ کاشت 10 فروردین، مصرف 140 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 120 کیلوگرم در هکتار فسفر در منطقه بیرجند پیشنهاد می گردد.

به منظور دستیابی به مناسبترین اکوتیپ و تاریخ کاشت و همچنین برآورد تنوع ژنتیکی و وراثت پذری صفات آزمایشی به مدت دو سال در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل برپایه طرح بلوک-های کامل تصادفی در سه تکرار بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد تاریخ کاشت های مختلف از لحاظ اکثر صفات به جزء ماده خشک و تعداد لایه های پوششی با یکدیگر متفاوت هستند. اثر اکوتیپ بر روی تمامی صفات معنی دار بود بطوری که بیشترین عملکرد به اکوتیپ های مازندران و گیلان اختصاص یافت. همچنین مشخص شد صفات درصد گلدهی، تعداد سیرچه، وزن سیرچه، وزن پیاز و عملکرد تحت تاثیر اثر متقابل تاریخ کاشت در اکوتیپ قرار می گیرند بطوریکه بالاترین مقدار عملکرد مربوط به اکوتیپ های جیرفت و شهداد در تاریخ کاشت 15 شهریور می باشد. ضریب تغییرات ژنتیکی و فنوتیپی بالا برای صفات درصد گلدهی، تعداد سیرچه، وزن سیرچه و وزن پیاز مشاهده شد. وراثت پذیری عمومی برای صفات درصد گلدهی، تعداد سیرچه ها، وزن سیرچه و وزن پیاز بالا بدست آمد که نشان می دهد این صفات بیش تر تحت تاثیر ژنتیک هستند و احتمال مشاهده صفات با همین کیفیت در نسل بعد بیشتر است. تجزیه کلاستر اکوتیپ ها را در سه گروه قرار داد. اکوتیپ های هر گروه قرابت ژنتیکی بالایی با یکدیگر دارند. در نهایت رتبه بندی بر اساس روش آروناچالام و باندیوپادیای نشان داد که مناسب ترین اکوتیپ از بین اکوتیپ های مطالعه شده، اکوتیپ جیرفت می باشد. بنابراین توصیه می گردد در این منطقه از اکوتیپ جیرفت جهت کشت استفاده گردد و کشت در شهریورماه انجام شود.

کارایی علف کش ترکیبی تین کاربازون-متیل+ ایزوکسافلوتل+ سایپروسولفامید در مهار علف های هرز ذرت دانه ای (Zea mays L. ) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مشهد، کرج، شیراز و کرمانشاه بررسی گردید. تیمارها شامل مصرف مزوتریون+تربوتیلازین+متولاکلر (پیش رویشی یا پس رویشی)؛ فورام سولفورون سدیم+ یدوسولفورن متیل سدیم+تین کاربازون متیل+سایپروسولفامید؛ تاپرامزون؛ تین کاربازون-متیل+ ایزوکسافلوتل در سه مقدار (330و 440 و 550 میلی لیتر از ماده تجاری 5/46% در هکتار)؛ و دوشاهد بدون جین و جین دستی بودند. نتایج نشان داد علف کش تین کاربازون متیل+ایزوکسافلوتل (440و 550 میلی لیتر در هکتار) از نظر کارایی مبارزه با علف های هرز (75-88% کنترل جمعیت) و حفظ عملکرد دانه ذرت در تمام مناطق آزمایش موفق، ولی کارایی مقدار 330 میلی لیتر زیر 50-30درصد بود. تاپرامزون در تمام مناطق به طور نسبی ضعیف بود. فورام سولفورون+یدوسولفورون+تین کاربازون کارایی مناسبی (بیش از 72%) در دو منطقه مشهد و کرج داشت. تاج خروس (Amaranthus spp. ) در تمام مناطق حضور غالب داشت. خرفه (Portulaca oleraceae L. ) در مشهد، کرج و شیراز و سوروف (Echinochloa crus-galli) در کرج و مشهد غالب بود. سایر گونه ها شامل پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis) فقط در مشهد، سلمه تره (Chenopodium album) در کرج، قیاق (Sorghum halepense) در شیراز، و عروسک پشت پرده (Physalis divaricata)، شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra) و ارزن وحشی (Setaria viridis) در کرمانشاه غالب بودند. شیرین بیان و سوروف جزو علف های هرزدشوار کنترل محسوب گردیدند.

شاخص های پوشش گیاهی طیفی (SVIs) ترکیبی کمی از میزان جذب و پراکندگی طیفی گیاهان در محدوده های مختلف طیف الکترومغناطیسی می باشند و برای اندازه گیری ویژگی های محصول استفاده می شود. هدف این تحقیق پیش بینی عملکرد ذرت مبتنی بر داده های طیفی می باشد. بدین منظور، تصاویر ماهواره ای Landsat-8 در طول چهار مرحله رشد ذرت تهیه گردید و همچنین همزمان با تاریخ تصویر برداری ماهواره لندست از منطقه مورد مطالعه، طیف سنجی نمونه های گیاهی با استفاده از طیف سنج Field Espect-3 انجام گرفت و شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده NDVI))، شاخص گیاهی تعدیل کننده اثرخاک (SAVI)، شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده تغییر یافته (MNDVI) و شاخص گیاهی تعدیل کننده اثرخاک (OSAVI) مبتنی بر داده های ماهواره ای و طیف سنج آزمایشگاهی محاسبه گردید. بررسی نتایج مدلسازی و شاخص های آماری رگرسیونی نشان می دهد که در هر دو حالت استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست هشت و طیف سنج آزمایشگاهی در مرحله ظهورگل نسبت به سایر مراحل نمونه برداری ضریب تبیین شاخصها برای محاسبه شاخص سطح برگ و عملکرد با میزان همبستگی 54 الی 72 درصد از قابلیت بیشتری برخوردار می باشد. همچنین شاخصهای محاسبه شده از نتایج طیف سنجی و استفاده از داده های طیفی و مقایسه بین این دو نشان می دهد که دو شاخص NDVI و SAVI با ضریب تبیین 70 درصد بعنوان شاخصهای موثر در محاسبه شاخص ها با استفاده از تصاویر ماهواره ای می باشند. درحالیکه شاخصهای MNDVI و OSAVI به ترتیب با ضریب تبیین 72 و 69 درصد مناسب ترین شاخص برای محاسبه شاخص ها براساس نتایج طیف سنجی آزمایشگاهی می باشند.