ارگونومی
سال:1395 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

مقدمه: پیشرفت فناوری و تکنولوژی مدرن، محیط های کاری جهان امروز را تغییر داده و افراد شاغل در این محیط ها را متحمل خواسته ها و نیازهای ذهنی و شناختی بیشتری کرده است. اتاق کنترل، نمونه ای از این محیط های کاری است. در حال حاضر، ارزیابی بارکاری ذهنی نقطه ای کلیدی در تحقیق و توسعه ی روابط انسان- ماشین می باشد. هدف مطالعه ی حاضر، اعتبارسنجی یک روش تحلیلی در ارزیابی بارکاری ذهنی مورد نیاز اپراتورهای اتاق کنترل نیروگاه سیکل ترکیبی فارس می باشد.روش کار: مطالعه حاضر، مطالعه ای بنیادی- کاربردی از نوع مقطعی می باشد که در ابتدا، به منظور آشنایی با مراحل انجام کار اپراتورهای اتاق کنترل، تجزیه و تحلیل وظایف انجام گرفت. سپس، با استفاده از تکنیک VACP، میزان بارکاری ذهنی مورد نیاز برای انجام هر یک از مراحل کار تعیین گردید. نهایتا، با بررسی ضریب همبستگی پیرسون مقادیر تعیین شده از تکنیک VACP با نتایج حاصل از پرسشنامه NASA-TLX که از 18 اپراتور جمع آوری شده بود، اعتبارسنجی روش موردنظر، انجام گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، همبستگی میان مقادیر تعیین شده از تکنیک VACP و مقادیر به دست آمده از پرسشنامه NASA-TLX، مثبت و معنی دار شد.نتیجه گیری: با توجه به وجود همبستگی بالا میان نتایج تکنیک VACP و نتایج حاصل از پرسشنامه NASA-TLX، و با توجه به قابلیت به کارگیری تکنیک VACP در مراحل ابتدایی طراحی در مقایسه با روش NASA-TLX، این روش پیشنهادی به عنوان یک ابزار بررسی برای پیش بینی بارکاری ذهنی اپراتورهای اتاق کنترل، مناسب می باشد.

مقدمه: از آنجا که کارکنان از مهم ترین سرمایه های هر سازمان از جمله مراکز آموزش عالی به شمار می روند، بررسی و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد و تنش شغلی آن ها از اهمیت روزافزونی برخوردار است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین پاسخگویی فردی و عملکرد شغلی با آزمون نقش میانجی مهارت های سیاسی و تنش شغلی در بین کارکنان دانشگاه شیراز انجام شده است.روش کار: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه شیراز که دارای مدرک بالای دیپلم هستند بودند که شامل 726 نفر بودند که از میان آنان 248 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. روش تحقیق توصیفی- همبستگی بود. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد پاسخگویی هاچوارتر و همکاران (2005)، عملکرد شغلی پاترسون (1990)، استرس شغلی هاوس و ریزو (1972) و مهارت سیاسی فریز و همکاران (2005) استفاده شد. روابط بین متغیرهای مکنون و اندازه گیری شده در الگوی مفهومی با استفاده از مدل معادلات ساختاری تعیین شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که عملکرد شغلی کارکنان تحت تاثیر پاسخگویی فردی قرار دارد و کارکنانی که دارای مهارت سیاسی بودند هست بر پاسخگویی آن ها اثر می گذارد و اثر معنی داری بر عملکرد شغلی آن ها خواهد داشت. تنش شغلی نیز رابطه منفی و معنی دار بر عملکرد شغلی داشت.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، مهارت سیاسی و تنش شغلی رابطه بین پاسخگویی فردی با عملکرد شغلی را تحت تاثیر قرار می دهند. این نتایج بر ضرورت بازشناسی نقش میانجی مهارت سیاسی و تنش شغلی در بررسی رابطه علی پاسخگویی فردی با عملکرد شغلی تاکید می کند.

مقدمه: کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران متاثر از عوامل مختلفی از جمله شغلشان می باشد که بر میزان کیفیت خدمات آنها تاثیر می گذارد. هدف این پژوهش بررسی عوامل شغلی و دموگرافیک موثر بر کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بود.روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی است که در سال 1393 بر روی 620 نفر از پرستاران و بهیاران انجام شد. نمونه گیری از نوع تصادفی ساده بود. اطلاعات با استفاده از فرم کوتاه (پرسشنامه) کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفت. نوبت کار بودن، داشتن شغل دوم، وضعیت تاهل، مدت ازدواج و اشتغال همسر در نظام نوبتکاری به عنوان متغییرهای مستقل وارد مطالعه شدند. داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 18 با استفاده از آزمون های آماری آنالیز واریانس، ضریب همبستگی پیرسون،  tمستقل و رگرسیون خطی مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: میانگین سن افراد، مدت تاهل و سابقه کار در بیمارستان به ترتیب 10.61±7.32، 30.81±7.84 و 10.29±7.68 بود. تعداد فرزندان، داشتن شغل دوم، رضایت از ساعات سپری شده با خانواده و اعتقاد به تاثیر شبکاری بر زندگی خانوادگی عوامل موثر بر کیفیت زندگی بودند (P<0.05). بیشترین ارتباط کیفیت زندگی با بعد سلامت محیطی (r=0.87 ،P=0.001) و کمترین ارتباط با بعد سلامت اجتماعی (r=0.75 ،P=0.002) به دست آمد.نتیجه گیری: اجتناب از اشتغال در شغل دوم، تنظیم علمی برنامه های نوبتکاری و آموزش های مرتبط با مهارت های زندگی در نوبت کاران به افزایش ارتقاء کیفیت زندگی پرستاران و بهیاران کمک می کند.

مقدمه: اختلالات اسکلتی- عضلانی یکی از پیامدهای اجتناب ناپذیر غفلت از اصول ارگونومی می باشد. استفاده روزافزون از کامپیوتر در دانشجویان ممکن است چنین آسیب هایی را در پی داشته باشد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف تعیین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی و ارزیابی اثربخشی یک مداخله آموزشی ارگونومیک در دانشجویان اجرا شد.روش کار: این مطالعه مقطعی و مداخله ای در گروهی از دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی انجام پذیرفت. نمونه ها به روش آسان انتخاب گردیدند. در مرحله نخست، داده ها با استفاده از یک فرم محقق ساخته و پرسشنامه استاندارد نوردیک جمع آوری شد. سپس کتابچه ای جهت آشنایی با اصول ارگونومی در کار با کامپیوتر (مداخله آموزشی) در اختیار دانشجویان قرار گرفت. در مرحله دوم، اثربخشی مداخله، در 42 تن از دانشجویان از طریق آزمون کتبی و آزمون شبه آسکی مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت پردازش داده ها از نرم افزارSpss15 ، شاخص های آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شد.یافته ها: از 205 دانشجوی شرکت کننده در مرحله نخست، 62.44 درصد (128 نفر) طی سال گذشته حداقل در یک ناحیه از سیستم اسکلتی- عضلانی دچار درد یا ناراحتی بوده اند، حال آنکه کمتر از 10 درصد آنان از ملاحظات ارگونومیک کار با کامپیوتر آگاهی داشتند. پس از واگذاری مطلب آموزشی، آگاهی دانشجویان از ملاحظات ارگونومیک در کار با کامپیوتر بطور معنی داری (P<0.001) بهبود یافته و عملکرد بیش از 95 درصد از آنان متوسط یا خوب ارزیابی شد.نتیجه گیری: مداخله آموزشی بر آگاهی دانشجویان در خصوص ملاحظات ارگونومیک کار با کامپیوتر موثر بود. اما پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی علاوه بر آموزش، نیازمند تدابیر مکمل مانند حذف عوامل خطر و کنترل های مدیریتی می باشد.

مقدمه: پیشرفت فن آوری و استفاده از سیستم های پیچیده در محیط های کار بار کار فکری زیادی به اپراتورها تحمیل می کند از این رو پایش پیوسته آن می تواند به پیشگیری از عوارض روانی و حفظ سلامت روانی آنها کمک کند. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر سطوح بار کار فکری بر پاسخ های فیزیولوژک و ذهنی انجام گردید.روش کار: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی بر روی 16 نفر از دانشجویان سالم در شرایط آزمایشگاهی در سال 1393 انجام گردید. شاخص های فیزیولوژیک: الکتروکاردیوگرافی و الکترومیوگرافی سطحی در شش مرحله (استراحت، کار فکری زیاد، متوسط، کم، خیلی کم و استراحت بعد) با استفاده از دستگاه NeXus-4 اندازه گیری شدند و شاخص بار کار ناسا بلافاصله پس از انجام هر سطح از کار فکری تکمیل گردید. داده ها توسط نرم افزار SPSS نسخه 21 در سطح معنی داری 0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج آزمون مطالعه تفاوت معنی داری را برای میانگین شاخص بار کار ناسا در بین سطوح مختلف بار کار فکری نشان داد .(P<0.05) همچنین نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی داری بین شاخص ضربان قلب و برخی از پارامترهای تغییرپذیری ضربان قلب در شش مرحله وجود داشت (P<0.05) اما برای فعالیت عضلات شانه تفاوت معنی داری مشاهده نشد.نتیجه گیری: سطوح مختلف بار کار فکری بر پاسخ ذهنی و برخی از پاسخ های فیزیولوژیک افراد می تواند تاثیر بگذارد. از این رو در چنین محیط کاری اجرای برنامه ارگونومی برای مدیریت سلامت روانی، ضروری به نظر خواهد رسید.

مقدمه: نوبت کاری علاوه بر تاثیراتی که بر وضعیت جسمی، روانی و اجتماعی دارد ممکن است بر سلامت دهان و دندان نیز موثر باشد. مطالعه اخیر با هدف ارتباط نوبت کاری و سلامت دهان و دندان در پرستاران نوبت کار انجام شد.روش کاز: این مطالعه بصورت مقطعی در میان 120 پرستار زن شاغل در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران طی سال های 1393 و 1394 انجام پذیرفت. وضعیت سلامت دهان و دندان با استفاده از شاخص (DMFT Index, decayed missing filling teeth) بصورت بالینی توسط یک دندانپزشک مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی، مجذور کای و رگرسیون چند متغیره مورد پردازش قرار گرفتند.یافته ها: نتایج مطالعه مشخص کرد که میانگین شاخص DMFTدر پرستاران نوبت کار و غیر نوبت کار بترتیب 8.10±10.4 و 9.41±2.80 بود و بین دو گروه لز نظر میانگین دندان های پوسیده، ترمیم شده، خارج شده و شاخص پریودنتال (DMFT) اختلاف آماری معنی داری یافت نشد. آنالیز رگرسیون چند متغیره نشان داد که سن یک عامل پیشگویی کننده DMFT بوده است (P<0.001). با متغیرهای دیگری چون تعداد بارداری و زایمان، سابقه کار، اضطراب و وضعیت اقتصادی ارتباط معنی داری یافت نشد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که نوبت کاری به عنوان یک فاکتور مستقل اثرگذار بر سلامت دهان و دندان مطرح نمی باشد. اما با توجه به میانگین شاخص DMFT و مسوولیت شغلی پرستاران، ضرورت توجه بیشتر به این گروه شغلی احساس می گردد.

مقدمه: اشتیاق شغلی حالتی پایدار و مثبت ذهنی است که مرتبط با کار است و نقطه مقابله فرسودگی شغلی است. پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم جهت گیری هدف، حمایت سازمانی ادراک شده و پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش بینی اشتیاق شغلی انجام شد.روش کار: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل معلمان زن در شهرستان شهرکرد بود که در سال تحصیلی 94-1393 در دوره متوسطه مشغول به تدریس بودند. حجم نمونه با توجه به جدول مورگان 230 نفر برآورد گردید که از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های جهت گیری هدف وندول (1997)، حمایت سازمانی ادراک شده ایزنبرگر و همکاران (1986)، پنج عامل شخصیت مک کری و کاستا (1985) و اشتیاق شغلی شوفلی و بکر (2003) استفاده شد.یافته ها: جهت تحلیل داده ها از رگرسیون به روش گام به گام استفاده شد. رگرسیون انجام شده در پنج گام نشان داد که دو مولفه جهت گیری هدف (جهت گیری هدف برای تایید عملکرد و جهت گیری هدف برای رسیدن به هدف)، دو مولفه شخصیت (باز بودن به تجربه و روان رنجوری) و حمایت سازمانی ادراک شده سهم معناداری در پیش بینی اشتیاق شغلی دارند.نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد مولفه های متفاوت شخصیتی، جهت گیری هدف و نیز حمایت سازمانی ادراک شده می توانند اشتیاق شغلی را پیش بینی کنند. این یافته ها مورد بحث قرار گرفتند.

مقدمه: وریدهای واریسی در اندام تحتانی به طور متداولی در جمعیت عمومی رخ می دهد و می تواند کیفیت زندگی افراد را به صورتی منفی تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مشاغل پرخطر در این زمینه آرایشگری است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر مداخلات ارگونومیک بر کیفیت زندگی آرایشگران زن مبتلا به بیماری واریس در اندام تحتانی می باشد.روش کار: جامعه آماری پژوهش تمامی آرایشگران زن شهر همدان بودند که جهت معاینات پزشکی به درمانگاه مهدیه مراجعه کردند. از میان آنها به روش نمونه گیری تصادفی ساده 70 نفر مبتلا به بیماری واریس انتخاب و در دو گروه مورد و کنترل دسته بندی شدند. مداخله مورد نظر شامل پروتوکل ورزشی مخصوص بیماری واریس بود. پژوهش حاضر شبه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون بود و آزمودنی ها به سه پرسشنامه وریدهای واریسی آبردین، درد مزمن و خستگی عضلانی پاسخ دادند که به عنوان شاخص های کیفیت زندگی کاری آرایشگران درنظر گرفته شدند. تحلیل داده ها با آزمون تی گروه های وابسته و با استفاده از نرم افزار SPSS16 صورت گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که انجام مداخله ارگونومیک بر میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین نمره خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی در گروه مورد تاثیرگذار است. میانگین میزان نمره واریس، نمره درد و تورم و همچنین خستگی عضلانی سمت چپ و راست اندام تحتانی در گروه مورد به ترتیب 2.66 و 2.4 و 0.75 و 1.2 کاهش یافت.نتیجه گیری: با توجه به تاثیرگذاری پروتکل ورزشی بر شاخص های کیفیت زندگی کاری آرایشگران، استفاده از این پروتکل در بیماران دچار وریدهای واریسی توصیه می شود.