مطالعات تاریخ انتظامی
سال:1395 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:6

دوره پهلوی اول در مقایسه با دوره های قبل از خود ازنظر تعداد جمعیت تبعیدی ها شاخص است و عمده این افراد هم مخالفان سیاست های اصلاحی رضاشاه بودند. برای افراد در گوشه گوشه کشور تبعیدگاه هایی در نظر گرفته می شد. هدف این مقاله بررسی ملاک های انتخاب تبعیدگاه برای تبعیدیان در دوره پهلوی اول است. روش مورداستفاده در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و از اسناد آرشیوی و منابع اصلی بهره گرفته شده است. سؤال این پژوهش این است که آیا ارتباط معناداری بین اقلیم و دسترسی به تبعیدگاه و شغل، عقاید و نوع فعالیت سیاسی و اجتماعی تبعیدی وجود داشت. یافته های پژوهش نشان می دهد که تبعیدگاه ها ازنظر اقلیم و نوع بافت اجتماعی و فکری، نقطه مقابل اقلیم زندگی و فعالیت سیاسی-اجتماعی تبعیدی است. بدین لحاظ است که یک روحانی شیعه اهل یک منطقه گرمسیر و مخالف اتحاد البسه به یک منطقه سردسیر و سنی نشین تبعیدشده است. این امر قاعده ای در دوره رضاشاه بود که مراعات می گردید و یافته های این مقاله هم آن ها را تائید می کند.

با به قدرت رسیدن امویان سادگی و ساده زیستی سال های اولیه اسلام، کم کم از بین می رود و دمشق شاهد استقرار دربار باعظمتی است که ظرافت تشکیلات و تجملات آن از همان آغاز، نشان آشکاری از حکومتی سلطنتی به سبک شرقی دارد. چرایی و چگونگی تحول ساختار سپاه در این عصر مسئله پیش روی این تحقیق می باشد که به آن پرداخته شده است. شخصیت و پایگاه اجتماعی، سوق دادن اذهان مردم به سمت فتوحات و به تبع آن زاویه نگاه حاکمان اموی باعث شد آنان بیش از هر چیز به فکر فتوح و کشورگشایی باشند. شورش های مداوم داخلی و فتوحات و عقب نشینی های مکرر زمینی و دریایی باعث شد تا سپاه که نهاد آن به وسیله خلیفه دوم پی ریزی شده بود، به ویژه دست خوش تغییرات اساسی، شامل ایجاد یک سپاه آماده در خدمت حکومت، وارد شدن عناصر ایرانی و ترک در سپاه عصر اموی، استفاده از عصبیت قبیله ای در بسیج نیروها، انتخاب والیان از طبقه نظامیان به ویژه در دوره مروانی شد. این تغییرات به مقیاس بیشتر در ترکیب و در مقیاسی کمتر در تجهیزات آن صورت می گیرد، اما به طورکلی باید گفت که امویان به جای ایجاد سپاه حرفه ای و کارآزموده، ملتی نظامی پیشه را سامان دادند و رهبری کردند.

صفحه کرد، عنوان خاص بخشی از قلمرو حکومت والیان پشتکوه (استان ایلام کنونی) است که از غرب با کشور عراق، از جنوب با خوزستان، از شمال با صفحه مهکی (بخش شمالی قلمرو والیان پشتکوه) و از شرق با لرستان هم مرز بوده است. این منطقه به واسطه غالب بودن جمعیت ایل کرد در آن، به صفحه کرد مشهور شده است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع و اسناد، علاوه بر مشخص کردن جغرافیای تاریخی صفحه کرد به عنوان بخشی از قلمرو حکومت والیان پشتکوه به نقش و جایگاه ایل کرد در تحولات منطقه در اواخر دوره حکومت والیان پشتکوه (دوره پهلوی اول) به ویژه حول محور مسئله امنیت و برقراری عنصر انتظام در منطقه پرداخته شده است. یافته های پژوهش بر آن است، این منطقه از دو بعد داخلی و خارجی برای حکومت مرکزی حائز اهمیت بوده است، از یک سو شورشیان داخلی به ویژه شورشیان منطقه لرستان صفحه کرد را به عنوان آخرین پایگاه و دژ در مبارزه با حکومت مرکزی قلمداد می کردند و از سوی دیگر آبادانی منطقه و سکونت مردم کرد و نیز لر در این منطقه جهت حفاظت از مرزها ضروری به نظر می رسید. دولت مرکزی در دوره پهلوی اول سعی کرد با کوچ اجباری بسیاری از مردم کرد منطقه شمالی صفحه کرد، ارتباط لرهای لرستان با لرهای صفحه کرد را قطع نموده و امنیت را در این مناطق حکم فرما کند.

بنیادگرایی به مفهوم امروزی آن، به عنوان یکی از پیامدهای گسترش مدرنیته، در جهان اسلام عمدتاٌ با نام سلفیه شناخته میشود. گرچه دغدغه اصلی سلفیه حفظ و احیای هویت اسلامی است که احساس میشود، در معرض تهدیدات اساسی واقع شده است، لکن سلفی گری افراطی با تفسیر ظاهری و منحصربه فرد از قرآن و حدیث و با طرح مفاهیمی چون جهاد و امربه معروف، به رویکرد مسلحانه و خشونت آمیز روی آورده و با قرار دادن خود و همفکرانشان در دایره توحید، بقیه مسلمانان و انسانها را در دایره شرک و کفر قرار میدهد. این مقاله به شیوه توصیفی-تحلیلی، با بررسی علل پیدایش این گروهها، مهمترین تهدیدات امنیتی آن ها را بیان کرده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که تشدید فرقه گرایی، گسترش خشونت، تهدید انسجام جهان اسلام و زمینهسازی برای حضور قدرتهای بزرگ در سرزمینهای اسلامی از مهم ترین تهدیدات سلفی گرایی افراطی است.

موضوع این تحقیق بررسی سیر تاریخی صلاحیت مراجع انتظامی در رسیدگی به جرائم ارتکابی ایرانیان در خارج از قلمرو کشور می باشد و درصدد پاسخ به این پرسش است که ازلحاظ ماهوی و شکلی چه تغییراتی در مقررات قانونی کشور در سیر مراحل تاریخی قانون گذاری در خصوص اصل صلاحیت شخصی به اعتبار تابعیت مرتکب جرم در حوزه صلاحیت پلیس کشور ایجاد شده است؟ تحقیق حاضر ازلحاظ هدف جزء تحقیقات کاربردی مسئله محور می باشد و ازلحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی یا کتابخانه ای است که به روش تحلیلی-توصیفی داده های حاصل از تحقیق مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد مطابق اصل صلاحیت سرزمینی، صلاحیت مراجع انتظامی و قضایی کشور در رسیدگی به جرائم به قلمرو حاکمیت محدود می شود. هرچند این اصل در نظام حقوقی کشور پذیرفته شده است، اما درجه پذیرش به صورت مطلق نبوده و نسبی می باشد. به این معنا که با استثنائاتی اصل سرزمینی بودن در نظام حقوقی ما پذیرفته شده است. یکی از این استثنائات تحت عنوان اصل صلاحیت شخصی به اعتبار تابعیت ایرانی مرتکب جرم است که مراجع انتظامی و قضایی داخلی استثنائاً به جرائم واقع شده در خارج از قلمرو ایران صلاحیت رسیدگی اضافی پیدا می کنند. بااین وجود تغییراتی در خصوص رعایت عدم محاکمه مضاعف و عدم مجازات مضاعف نسبت به مرتکب جرم واحد در مقررات قانونی کشور ایجاد شده است.

انگلستان بعد از رنسانس و انقلاب صنعتی، به علت نیاز به مواد اولیه ارزان و بازار فروش برای کالاهای تولید شده اقدام به نفوذ اقتصادی-سیاسی در برخی از کشورها کرده و آن ها را به مناطق نفوذ خود تبدیل کرد. همچنین با نفوذ سیاسی – اقتصادی در همسایگانش، تلاش می کرد از هند به عنوان مهم ترین مستعمره اش حفاظت کند. همسایگی ایران با هندوستان باعث شد انگلیس با ایران رابطه برقرار کند. اهمیت استراتژیکی ایران، مسئله ارتباطی و نفت باعث شد انگلستان در خوزستان دخالت کند و همین مسئله موجب مقاومت قوای نظامی و انتظامی ایران علیه انگلستان به منظور حفظ تمامیت ارضی و دفع بیگانه شود؛ این پژوهش در نظر دارد سیاست های انگلستان در خوزستان و برخورد قوای ایران با آنان را موردبررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج تحقیق که با روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته، بیانگر آن است که انگلیسی ها برای حفظ مرزهای هندوستان، با انعقاد قراردهایی غیرعادلانه، تسلط بر رودخانه کارون و دست یابی به نفت خوزستان، با نفوذ سیاسی و اقتصادی و تهدید و دخالت نظامی، قصد داشت این منطقه نفت خیز و حاصل خیز را از ایران جدا کند تا حاشیه ای امن برای مستعمرات خود در حوزه خلیج فارس و هندوستان ایجاد کند. در مقابل نیروهای نظامی-انتظامی و مردمی ایران تا حد توان به مقابله با قوای انگلستان پرداختند.