تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1398 | دوره:12 | شماره:2 |تعداد مقالات:26

بررسی ترکیب¬ پذیری عمومی و خصوصی لاین ها تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود به منظور استفاده والدین در ایجاد واریته¬ های هیبرید جدید ضروری است. افزون بر این، نوع وراثت صفات می تواند در تصمیم ¬گیری برای تعیین روش¬های اصلاحی مناسب و پیش بینی میزان پیشبرد ژنتیکی ناشی از گزینش کمک کند. در این پژوهش که در دو سال زراعی 93-94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی انجام گردید به¬ منظور بررسی ترکیب¬ پذیری عمومی و خصوصی در آفتابگردان، پنج لاین نرعقیم و چهار تستر بازگرداننده باروری به صورت لاین در تستر در سال 1392 تلاقی داده شدند. هیبریدهای حاصل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار برای آبیاری مطلوب و سه تکرار برای تنش بررسی شدند. نتایج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ساده در شرایط مطلوب برای کلیه صفات معنی¬دار و در شرایط محدود نیز برای کلیه صفات به جز وزن هزار دانه، رطوبت نسبی، عملکرد دانه، عملکرد روغن معنی¬ دار گردید. درصورتی که ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ مرکب برای ﺻﻔﺎﺕ مختلف ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ مطلوب ﻭ محدود ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ که میانگین مربعات به جز صفت رطوبت نسبی در شرایط محدود برای صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه،، پرولین، آنزیم کاتالاز، آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، کلروفیل a، کلروفیل b، عملکرد دانه و عملکرد روغن معنی دار بود. ﻧﺘـﺎﯾﺞ به دست آمده از ﺗﺠﺰﯾﻪ وارﯾﺎﻧﺲ مرکب داده¬ﻫﺎ ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﻌﻨﯽ¬دار ﺑﻮدن ﺗﺮﮐﯿﺐ¬ﭘﺬﯾﺮی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑـﺮای ﻻﯾـﻦ¬ﻫـﺎ و تسترها و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ¬پذیری خصوصی (لاین × تستر) برای اکثر صفات ﺑود. بر اساس ارزﯾﺎﺑﯽ ترکیب پذیری ها لاین AGK30 و AGK44، ﺗﺴﺘﺮ RGHK25 و RGHK50 و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ RGHK56×AGK44 به ترتیب مناسب ترین ﻻﯾﻦ، تستر و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ در ﻫﺮ دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند.

خشکی یکی از تنش های محیطی است که رشد، نمو و عملکرد برنج را محدود می سازد. پیچیدگی روابط بین صفات از مسائلی است که فرآیند اصلاح واریته های متحمل به تنش خشکی را مشکل می نماید. امروزه از تکنیک های گرافیکی جدیدی برای بررسی اثر صفات با در نظر گرفتن اثرات متقابل آن ها استفاده می شود یکی از این روش ها GGE biplot است. این تحقیق برای بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات زراعی و مورفولوژیکی 263 ژنوتیپ برنج بر اساس طرح لاتیس در دو شرایط بدون تنش و تنش آبی در طول فصل زراعی سال 1394 انجام شد. داده ها با روش آماری تجزیه واریانس و GGE biplot موردبررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سه عامل محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل محیط × ژنوتیپ در اکثر صفات موردبررسی بسیار معنی دار بود. تجزیه GGE biplot نیز نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش خشکی عملکرد دانه رابطه مثبتی با وزن دانه پر، تعداد دانه پر، وزن خوشه اصلی، وزن کل خوشه ها، قطر ساقه، تعداد خوشه چه ثانویه، تعداد خوشه چه اولیه، بیوماس، شاخص برداشت و باروری داشت. همبستگی مثبت و معنی دار بین اکثر صفات نشان می دهد که یکی از این صفات می تواند به عنوان معیار انتخاب مورداستفاده قرار گیرد. ژنوتیپ HHZ 10-DT5-LI1-LI1 در شرایط بدون تنش با دارا بودن بالاترین میزان عملکرد دانه (146. 69 گرم)، دانه پر (224. 83)، وزن دانه پر (4. 66 گرم) و شاخص برداشت (1. 25) برترین ژنوتیپ در این محیط بود و ژنوتیپ HHZ 18-Y3-Y1-Y1 با بالاترین میزان وزن کل خوشه ها (46. 5 گرم)، وزن خوشه اصلی (3. 80 گرم)، تعداد دانه پر (207. 5) و وزن دانه پر (3. 42 گرم) و عملکرد (71. 82 گرم) به عنوان ژنوتیپ متحمل شناسایی شد. از این ژنوتیپ ها می توان در برنامه های اصلاحی برای بهبود تحمل به تنش خشکی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک استفاده نمود.

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر شاخص های فیزیولوژیکی، عملکرد و برخی اجزای عملکرد دانه سه رقم گندم نان (Triticum aestivumL. )، آزمایشی در سال زراعی 93-1392 به صورت کرت های خردشده، با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در شهرستان تیران اصفهان به اجرا درآمد. تنش خشکی با سه سطح (آبیاری پس از 70، 90 و 110 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A، به ترتیب به عنوان عدم تنش، تنش ملایم و شدید) در کرت های اصلی و سه رقم گندم سپاهان، قدس و پیشتاز در کرت های فرعی قرار گرفتند. تغییرات شاخص سطح برگ، روند تجمع ماده خشک کل، سرعت اسیمیلاسیون خالص، سرعت رشد محصول و عملکرد دانه ارقام گندم موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، افزایش شدت تنش از 90 به 110 میلی متر تبخیر تجمعی، باعث کاهش معنی دار در میانگین شاخص های رشدی و عملکرد دانه شد. تحت تیمارهای آبیاری پس از 70 و 90 میلی متر تبخیر تجمعی، روند تغییرات شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت اسیمیلاسیون خالص و سرعت رشد محصول شباهت زیادی به یکدیگر داشت. این در حالی بود که در همه نمونه برداری ها با افزایش فاصله دو آبیاری از 90 به 110 میلی متر تبخیر تجمعی، کاهش معنی داری در روند تغییرات شاخص سطح برگ، ماده خشک کل و سرعت رشد محصول مشاهده گردید؛ بنابراین ممکن است در شرایط آب و هوائی مشابه با انجام آبیاری گندم بر اساس 90 میلی متر تبخیر از تشک تبخیر کلاس A، ضمن کاهش 22 درصد در مصرف آب آبیاری، شاخص های رشدی و عملکرد دانه هم به طور معنی داری تحت تأثیر قرار نگیرد.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی سیلیسیم بر عملکرد و توزیع مجدد ماده خشک گندم در شرایط تنش خشکی، پژوهشی مزرعه ای در سال زراعی 95-1394 به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا گردید. تیمار تنش خشکی شامل سه سطح آبیاری نرمال (بدون قطع آبیاری یا شاهد)، تنش خشکی از زمان ساقه روی تا گل دهی و تنش خشکی از گل دهی تا رسیدگی دانه به عنوان فاکتور اصلی و محلول پاشی سطوح دی اکسید سیلیسیم در هفت سطح شامل بدون سیلیسیم (شاهد)، کاربرد ذرات نانو و غیرنانو سیلیسیم در غلظت های 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی در دوره ساقه روی تا گل دهی عملکرد دانه گندم نسبت به شرایط آبیاری معمول را در حدود 35 درصد کاهش داد. محلول پاشی سیلیسیم تا حدودی تاثیر منفی تنش خشکی بر عملکرد دانه را تقلیل داد. عملکرد دانه گندم با کاربرد غلظت 100 میلی گرم در لیتر سیلیسیم نانو (577. 61 گرم در متر مربع) و 150 میلی گرم در لیتر سیلیسیم غیر نانو (527. 73 گرم در متر مربع) به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارهای محلول پاشی شد. صرف نظر از تیمارهای محلول پاشی، توزیع مجدد ماده خشک در شرایط آبیاری معمول در حدود 11 درصد کمتر از شرایط تنش خشکی بود. بیشترین سهم توزیع مجدد از عملکرد دانه گندم مربوط به محلول پاشی با غلظت 100 میلی گرم در لیتر سیلیسیم نانو در شرایط تنش از گلدهی تا پایان دوره رشد بود. همچنین تنش خشکی سهم فتوسنتز جاری در پر کردن دانه ها را به طور معنی داری کاهش داد.

جهت بررسی اثر تنش خشکی بر شاخص سطح برگ، سرعت فتوسنتز، میزان کلروفیل، هدایت روزنه ای و میزان پرولین در ارقام لوبیا چیتی، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح، آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله رویشی شامل ظهور سه برگچه اول (V3) و قطع آبیاری در مرحله گلدهی (R6) و دو رقم لوبیا چیتی (تلاش و خمین) بودند. نتایج نشان داد در هر دو رقم لوبیا چیتی شاخص سطح برگ، میزان کلروفیل a و b، سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای در اثر تنش خشکی کاهش معنی دار یافت ولی بر میزان پرولین بطور معنی داری افزوده شد. تحت تنش، بیشترین مقدار کاهش در صفات به ترتیب به محتوای کلروفیل a، شاخص سطح برگ، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و محتوای کلروفیل b اختصاص داشت. ارقام لوبیا از لحاظ شاخص سطح برگ و میزان کلروفیل b، تحت شرایط آبیاری کامل فاقد اختلاف معنی دار بودند ولی در شرایط اعمال تنش خشکی، رقم تلاش در مقایسه با رقم خمین به طور معنی داری از کاهش کمتر هدایت روزنه ای، میزان کلروفیل و سرعت فتوسنتز برخوردار بود. میزان کاهش هدایت روزنه ای در تنش خشکی در مراحل گلدهی و رویشی نسبت به شاهد (آبیاری کامل) در رقم تلاش به ترتیب 25. 69 و 46. 29 درصد و در رقم خمین به ترتیب 38. 90 و 57. 81 درصد بود و افزایش محتوی پرولین نیز در رقم تلاش به ترتیب 56. 46 و 92. 51 درصد و در رقم خمین به ترتیب 43. 97 و 81. 45 درصد بدست آمد. نتیجه گیری شد رقم تلاش با دوام فتوسنتزی بیشتر از طریق حفظ سطح برگ، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و میزان کلروفیل و افزایش مقدار پرولین در شرایط تنش خشکی مقاوم تر از رقم خمین است.

با عنایت به محدودیت در فراهمی آب، تأمین حد مطلوب و بهینه مصرف آب جهت دستیابی به عملکرد بالا و اقتصادی در زراعت ارزن حائز اهمیت است. این پژوهش برای ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک ارزن دم روباهی در تاریخ های مختلف کاشت انجام شد. آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1391 و 1395 اجرا شد. تاریخ های کاشت (1، 15 و 30 اسفند و 15 فروردین) در کرت های اصلی و تنش خشکی (50، 65 و 80 درصد ظرفیت زراعی) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در طول فصل زراعی صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول پانیکول، عملکرد دانه، عملکرد علوفه تر و خشک، تعداد روز تا گل دهی، وزن هزار دانه، غلظت پرولین و محتوای کلروفیل تعیین شد. نتایج نشان داد که صفات اندازه گیری شده تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار گرفت. کاشت گیاه در 15 اسفند بیشترین عملکرد دانه و صفات دیگر را تولید کرد. بیشترین کاهش عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت 15 فروردین بود. عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیک ارزن در اثر کمبود آب کاهش نشان داد. بیشترین عملکرد دانه در 50 درصد ظرفیت زراعی تولید شد. کمترین عملکرد دانه در 80 درصد زراعی به دست آمد، ولی غلظت پرولین در این تیمار بیشترین مقدار بود. عملکرد دانه در تیمار 50 درصد ظرفیت زراعی نسبت به تیمار 80 درصد، 74 درصد افزایش داشت. درمجموع عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیک ارزن به طور قابل توجهی از شرایط تنش خشکی تأثیر پذیرفت؛ بنابراین جهت دستیابی به بیشینه عملکرد دانه و علوفه، کاشت رقم باستان باید در تاریخ 15 اسفند و مدیریت آبیاری آن بر مبنای 50 درصد ظرفیت زراعی صورت گیرد.

به منظور بررسی سطوح مختلف کم آبیاری و زئولیت بر ارزن پروسو (Panicum miliaceum L. )، آزمایشی به صورت بلوک های خردشده در تابستان 1394، در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اول شامل: زئولیت (0، 0. 5 و 1 کیلوگرم در مترمربع) و عامل دوم رژیم آبیاری (تأمین 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی گیاه) بودند. نتایج نشان داد شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت رشد گیاه (CGR)، سرعت جذب و تحلیل خالص (NAR) و سرعت رشد نسبی (RGR) تحت تأثیر تیمارهای کم آبیاری کاهش یافتند، اما کاربرد زئولیت باعث بهبود شاخص های مذکور در شرایط کم آبیاری شد. کم آبیاری سبب کاهش پایداری غشاء سلول، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه ای، زیست توده، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید درحالی که کاربرد زئولیت منجر به بهبود صفات مذکور در شرایط کم آبیاری گردید. بیشترین درصد کاهش عملکرد دانه (77 درصد) نسبت به تیمار شاهد در تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از زئولیت مشاهده شد. بیشترین میزان عملکرد دانه نیز از تیمار بدون کم آبیاری و کاربرد نیم و یک کیلوگرم بر مترمربع زئولیت به دست آمد (به ترتیب 159 و 156 گرم بر مترمربع). بر اساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که کاربرد یک کیلوگرم زئولیت بر مترمربع برای دستیابی به عملکرد بهتر قابل توصیه است.

کم آبی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان به حساب می آید و در حال حاضر هیچ راه عملی برای افزایش نزولات جوی در طول دوره های خشکی وجود ندارد؛ بنابراین، به نظر می رسد که بهترین راه مقابله با خشکی، به کارگیری عملیات زراعی مناسب و استفاده از ارقامی است که تحمل بیشتری به خشکی داشته باشند. این آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت 2 سال(95-1393) در منطقه کرج اجرا شد. در این تحقیق، فصل کشت در دو تاریخ (پائیزه و زمستانه) و آبیاری در سه سطح (آبیاری معمولی یا شاهد، قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) به صورت فاکتوریل به عنوان عامل کرت اصلی و ارقام بهاره کلزا شاملجری، جولیوس، ظفر، آرجی اس 003، هایولا 4815 و زابل 10به عنوان عامل کرت فرعی در نظر گرفته شدند. بیشترین میانگین اسید لینولئیک در تیمار شاهد و رقم جولیوس، با میانگین 21. 77 درصد حاصل شد. نتایج حاکی از آن بود که در تیمار شاهد و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد رقم جولیوس با مقادیر 66. 29 و 64. 16 درصد بیشترین مقدار اسید اولئیک را نشان داد و در شرایط قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد رقم هایولا 4815 با میانگین 62. 26 درصد، بیشترین میانگین را به خود اختصاص داد. اثر سال، فصل کاشت، آبیاری، سال×آبیاری، سال×فصل کاشت×آبیاری، فصل کاشت×آبیاری، رقم، فصل کاشت×رقم، آبیاری×رقم و فصل کاشت×آبیاری×رقم در سطح 1 درصد و اثر سال×فصل کاشت نیز در سطح 5 درصد بر عملکرد دانه و روغن معنی دار بود. نتایج حاصل از ارزیابی صفات طی دو سال آزمایش مشخص کرد که ارقام جولویس و هایولا 4815 دارای بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری بوده و همچنین رقم هایولا 4815 سازگاری مناسبی نیز به شرایط تنش خشکی داشتند؛ بنابراین، می توان ارقام مذکور را به دلیل داشتن عملکرد دانه و عملکرد روغن بالاتر تحت هر دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش؛ جهت کاشت در مناطقی مشابه منطقه اجرای آزمایش (کرج) که احتمال وقوع تنش رطوبتی در مراحل انتهایی رشد وجود دارد، توصیه نمود. همچنین تاریخ کاشت پاییزه موجب افزایش مقادیر عددی شاخص های کیفی کلزا شد.

به منظور بررسی تأثیر دور آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و میزان اسانس همیشه بهار آزمایشی به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار 1395در ایستگاه کشاورزی ساعتلوی ارومیه انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری بعد از 5، 10، 15 و 20 روز) و مصرف کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر(شاهد)، 80، 160، 240 کیلوگرم در هکتار) بودند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد اثر دور آبیاری بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود. بین سطوح کود نیتروژنه از لحاظ اثر بر کلیه صفات به غیر از وزن هزار دانه اختلاف معنی دار دیده شد، همچنین اثر متقابل دور آبیاری و سطوح نیتروژن نیز بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و درصد اسانس گل در معنی-دار بود. تیمار آبیاری بعد از 10 روز بالاترین تعداد دانه در طبق (22. 91 دانه)، وزن هزار دانه (11. 19 گرم) و عملکرد خشک گل (598. 44 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد، همچنین بالاترین تعداد دانه در طبق (22. 25 دانه)، وزن هزار دانه (10. 52 گرم) و عملکرد خشک گل (575. 12 کیلوگرم در هکتار) سطح 80 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه اختصاص داشت. در بین تیمارهای اثر متقابل بیشترین تعداد دانه در طبق (24. 33 عدد) عملکرد دانه (1133. 3 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (356. 5 کیلوگرم درهکتار) و درصد اسانس گل (25 درصد) در تیمار دورآبیاری بعد از 10 روز و 80 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه مشاهده شد. با توجه به محدویت آب در منطقه و همچنین جلوگیری از مشکلات زیست محیطی دور آبیاری بعد از 10 روز و مصرف 80 کیلوگرم کود نیتروژنه در منطقه قابل توصیه است.

گشنیز یکی از مهم ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می شود. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی، نسل های F2 حاصل از تلاقی های یکطرفه شش توده بومی گشنیز شامل اصفهان، همدان، بوشهر، مازندران، مرکزی و البرز به همراه والدین مربوطه در مجموع 21 ژنوتیپ در سه شرایط متفاوت آبیاری (آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید) به طور جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش شامل، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد میوه در گیاه، وزن هزار میوه، وزن میوه در گیاه یا عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیک، محتوای اسانس میوه، عملکرد اسانس، محتوای کلروفیل، محتوای رطوبت نسبی و شاخص پایداری غشا یا نشت یونی بودند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها نشان داد که اثر تنش خشکی بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی کاهش یافتند در حالی که محتوای اسانس به طور معنی داری افزایش یافت. بیشترین محتوای اسانس در شرایط تنش ملایم مشاهده شد. همچنین در این مطالعه از شاخص تحمل به تنش (STI) بعنوان مناسب ترین شاخص برای ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های گشنیز استفاده شد. در بین ژنوتیپ های مورد بررسی، ژنوتیپ مازندران و تلاقی های حاصل از این ژنوتیپ (البرز مازندران، مر کزی مازندران، اصفهان مازندران، مازندران همدان و مازندران بوشهر) متحمل ترین ژنوتیپ ها به خشکی شناخته شدند. بر پایه نتایج این پژوهش، به نظر می رسد بتوان از این ژنوتیپ ها به عنوان منابع حاوی ژن های تحمل به خشکی برای اصلاح ژنوتیپ های با ظرفیت عملکرد اسانس و میوه بالا در مناطق خشک استفاده کرد.

به منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و محلول پاشی کیتوزان بر برخی صفات کیفی و فیزیولوژیک بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L. )، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. تیمارهای موردبررسی شامل آبیاری پس از 60 (شاهد) و 100 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش کم آبی) و کیتوزان در پنج سطح شامل عدم مصرف کیتوزان (محلول پاشی با آب مقطر به عنوان تیمار شاهد، محلول پاشی با 125 میلی گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت، محلول پاشی با 125 میلی گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت، محلول پاشی با 250 میلی گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت و محلول پاشی با 250 میلی گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت بودند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش کاربرد سطح دوم کیتوزان و در شرایط رطوبتی معمول، کاربرد سطح سوم کیتوزان منجر به افزایش درصد کامازولن، درصد و عملکرد اسانس گردید. محلول پاشی کیتوزان به مقدار 125 میلی گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت، موجب افزایش فعالیت پراکسیداز، درصد کامازولن و عملکرد اسانس در شرایط تنش گردید. با توجه به اینکه محلول پاشی کیتوزان باعث افزایش مقدار متابولیت های ثانویه در بابونه آلمانی شد، بنابراین جهت افزایش فراورده های با ارزش دارویی در این گیاه، محلول پاشی کیتوزان حائز اهمیت است.

به منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم آبی پژوهشی در بهار سال های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده های رشد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش ( آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش کم آبی ( آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجرا شد. عامل فرعی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (800 و 1600 میکرومولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرومولار) و شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) که قبل از گلدهی به صورت یک بار محلول پاشی اعمال شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل مرحله نمونه برداری در سال در رطوبت در هورمون برای صفات غلظت CO2 زیر روزنه ای، تعرق، هدایت روزنه ای و کارایی مصرف آب فتوسنتزی در سطح احتمال یک درصد کاملاً معنی دار گردید. غلظت CO2 زیر روزنه ای در مراحل شروع گلدهی، گلدهی کامل و انتهای گلدهی روندی افزایشی دارد اما میزان تعرق، هدایت روزنه ای، فتوسنتز و کارایی مصرف آب فتوسنتزی روندی کاهشی دارند. تیمار سایکوسل ( 600 میکرومولار) در مرحله انتهای گلدهی موجب افزایش غلظت CO2 زیر روزنه ای نسبت به سایر تیمارها شد. تیمار سالیسیلیک اسید (800 میکرومولار) موجب افزایش تعرق، هدایت روزنه ای و فتوسنتز نسبت به سایر تیمارها می شود. نتایج نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید می تواند از طریق کاهش آنزیم کلروفیلاز موجب افزایش کلروفیل شده و سرعت فتوسنتز را افزایش دهد و از طریق افزایش هدایت روزنه ای موجب افزایش تعرق شده و اثرات منفی ناشی از تنش خشکی را تعدیل می کند.

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا بر برخی خصوصیات مورفولوژیک، رنگیزه های نورساختی و ویژگی های آنتی اکسیدانی گیاه کاسنی تحت تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. عوامل آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح 90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به عنوان شاهد، تنش ملایم، تنش متوسط و تنش شدید و تیمار با قارچ میکوریزا در دو سطح تلقیح با قارچ میکوریزا و عدم تلقیح با قارچ میکوریزا بود. در این بررسی وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای رنگیزه های فتوسنتزی و آنزیم کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر وخشک اندام هوایی متعلق به تنش 90 درصد و تلقیح با قارچ میکوریزا بود و بیشترین میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید متعلق به تنش 90 درصد و تلقیح با قارچ میکوریزا بود. حداکثر فعالیت آنزیم کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز متعلق به تیمار تنش خشکی 30 درصد ظرفیت زراعی و تلقیح با قارچ میکوریزا و کمترین میزان آن در گیاه شاهد بود. از این آزمایش می توان نتیجه گرفت قارچ میکوریزا آربوسکولار به دلیل افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و افزایش رنگیزه های فتوسنتزی خطرات ناشی از تنش خشکی بر رشد و عملکرد گیاه کاسنی را کاهش می دهد.

به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری و همچنین چند گونه از قارچ های آربوسکولار مایکوریزا بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه نخود (. Cicer arietinum L)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتور های آزمایشی شامل سه سطح آبیاری مطلوب، تنش متوسط و شدید خشکی، و استفاده از سه گونه قارچ مایکوریزا شامل (Glomus etunicatum، G. versiforme، G. intraradices) و عدم تلقیح (شاهد) بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که تیمارهای آزمایشی، اثر معنی داری بر صفات مورد ارزیابی داشتند، به طوری که با کاهش میزان آب قابل دسترس گیاه، ارتفاع اولین شاخه گل دهنده، تعداد شاخه گل دهنده، وزن خشک ریشه، وزن خشک کل، وزن غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه کاهش یافت. همچنین کاربرد گونه های قارچ مایکوریزا تأثیر معنی داری بر صفات مورد ارزیابی داشت. به طوری که هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط بدون تنش، گیاهان تلقیح یافته با قارچ مایکوریزا از رشد و عملکرد بهتری در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده برخوردار بودند. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که تلقیح نخود با قارچ مایکوریزا چه در شرایط تنش خشکی و چه در شرایط عدم تنش می تواند از طریق افزایش جذب آب و عناصر غذایی، سبب بهبود رشد، نمو و عملکرد گیاه نخود گردد و به عنوان راهکاری در جهت افزایش عملکرد، مد نظر قرار گیرد.

به منظور بررسی تأثیر باکتری های محرک رشد گیاهی بر صفات آگرومورفولوژیک سیاهدانه تحت تنش کمبود آب آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کمبود آب در سه سطح 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه و باکتری های محرک رشد گیاهی در هفت سطح شاهد و تلقیح با شش گونه باکتریایی شامل Bacillus sp. Strain A، Bacillus amyloliquefaciens، Bacillus sp. Strain B، Azotobacter chroococcum، Pseudomonas putida و Azospirillum lipoferum بودند. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس تأثیر سطوح تنش کمبود آب، تیمارهای باکتریایی و اثر متقابل آن ها بر تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. نتایج نشان داد افزایش تنش کمبود آب سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد دانه گردید؛ به طوری که افزایش تنش کمبود آب (تیمار 50 درصد نیاز آبی گیاه) سبب کاهش 18 درصدی عملکرد بیولوژیک و 28 درصدی عملکرد دانه شد. نتایج به دست آمده از اثر متقابل سطوح تنش کمبود آب و کاربرد باکتری های محرک رشد گیاهی نشان داد، کاربرد باکتری Bacillus amyloliquefaciensتحت تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه را به خود اختصاص داد که نسبت به تیمار شاهد (عدم تلقیح باکتریایی) به ترتیب به میزان 8/24 و 2/35 درصد افزایش یافتند. تلقیح بذرها با باکتری های محرک رشد گیاهی سبب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه در مقایسه با شاهد (عدم تلقیح) در دو سطح تنش (75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) گردید. این افزایش در تیمارهای تلقیح شده با باکتری های Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B چشمگیر تر بود. درمجموع با توجه به نتایج این پژوهش، تلقیح باکتریایی بذر با باکتری های Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B به ویژه در روش های کشت کم آبیاری جهت کاهش اثرات تنش توصیه می گردد.

یکی از راه های مقابله با اثر مخرب خشکی استفاده از تکنولوژی های به روز و مدرنی چون علم نانو است. این آزمایش به منظور بررسی اثر محلول پاشی نانو دی اکسید تیتانیوم بر برخی خصوصیات فیزیولوژی و فعالیت ترکیبات آنتی اکسیدانی مریم گلی تحت تنش خشکی انجام شد. این تحقیق در سال 1395 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (آبیاری در حد ظرفیت زراعی، تخلیه 50 و 75 درصد رطوبت ظرفیت زراعی) و محلول پاشی با نانو دی اکسید تیتانیوم (صفر (شاهد)، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) بود. بر اساس نتایج حاصله، بالاترین مقدار ماده خشک (6. 67 گرم) و کلروفیل a، b و کل برگ (به ترتیب 2. 45، 2. 08 و 4. 62 میلی گرم بر وزن تر) در گیاهان محلول پاشی شده با 100 میلی گرم در لیتر نانو دی اکسید تیتانیوم به دست آمد و بیشترین غلظت پرولین (15/5 میلی گرم بر وزن تر) و فعالیت ترکیبات آنتی اکسیدانی شامل: مقدار فنل کل (14. 49 میلی گرم بر وزن تر)، آنزیم های پراکسیداز (4. 48 میلی گرم بر وزن تر)، آسکوربات پراکسیداز (0. 60 میلی گرم بر وزن تر)، گایاکول پراکسیداز (0. 60 میلی گرم بر وزن تر)، سوپراکسید دیسموتاز (5. 53 میلی گرم بر وزن تر) و کاتالاز (5. 65 میلی گرم بر وزن تر) در گیاهان آبیاری شده پس از تخلیه 75 درصد رطوبت ظرفیت زراعی و محلول پاشی شده با غلظت 100 میلی گرم در لیتر نانو تیتانیوم حاصل شد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که نانو دی اکسید تیتانیوم به دلیل اندازه کوچک ذرات و امکان نفوذ راحت تر به برگ می تواند بر برخی ویژگی های رشد مریم گلی مؤثر باشد.

در سراسر دنیا یکی از مهم ترین عوامل غیرزیستی و محدودکننده جوانه زنی و همچنین رشد اولیه گیاهچه ها، تنش خشکی است. جوانه زنی به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی به خصوص رطوبت قرار می گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات نانو ذرات نقره بر شاخص های جوانه زنی دو گونه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) و آویشن باغی (Thymus vulgaris L. ) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه عامل (گونه و نانو ذرات نقره و سطوح خشکی) در 4 تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای خشکی در چهار سطح (0، 0. 3-، 0. 6-و 0. 9-مگاپاسکال) و تیمارهای نانو ذرات نقره با چهار غلظت (0، 10، 20 و 30 میلی گرم در لیتر) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد برهمکنش گونه، تنش خشکی و نانو ذرات بر سرعت جوانه زنی و طول ساقه چه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. بالاترین درصد جوانه زنی در هر دو گونه در تیمار شاهد بود و با افزایش تنش خشکی، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر در هر دو گونه کاهش یافت. آویشن دنایی نسبت به گونه آویشن باغی از سرعت جوانه زنی بالا تری برخوردار بود. ازنظر طول ریشه چه، گیاهچه های آویشن باغی در مقایسه با آویشن دنایی طول ریشه چه بیشتری در سطح خشکی کم داشتند. از سوی دیگر کاربرد نانو ذرات نقره در شرایط عدم تنش خشکی در آویشن باغی موجب روند افزایشی طول ریشه چه شد؛ لیکن در گونه آویشن دنایی این روند مشاهده نشد. به طورکلی نانو ذرات نقره بر تمام صفات به استثناء طول ساقه چه، فقط تا سطح خشکی 0. 3-مگاپاسکال تأثیر بهبوددهندگی گذاشت و تیمار 30 میلی گرم در لیتر آن بهترین نتیجه را دربر داشت.

با توجه به اهمیت گیاه گندم در تغذیه انسان و همچنین تأثیر تنش شوری در اراضی زهکشی نشده، بررسی اثر تنش شوری و نقش اسید سالیسیلیک در تعدیل اثرات آن در کشت گندم حائز اهمیت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه اثر روش های مختلف کاربرد هورمون اسید سالیسیلیک بر ویژگی های کمی، کیفی و بیوشیمیایی گندم در زمین های زهکشی شده و زهکشی نشده به صورت تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل زمین های زراعی زهکشی شده (آزمایش اول) و زهکشی نشده (آزمایش دوم) و عامل دوم شامل روش های کاربرد اسید سالیسیلیک به صورت (1) عدم محلول پاشی (شاهد)، (2) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک، (3) محلول پاشی در ابتدای پنجه دهی، (4) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول پاشی در ابتدای پنجه دهی، (5) محلول پاشی در مرحله انتهای پنجه دهی، (6) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول پاشی در مرحله انتهای پنجه دهی. نتایج نشان داد که تأثیر نوع اراضی مورد کشت بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، پرولین و درصد پروتئین دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. تأثیر سطوح اسید سالیسیلیک در تمامی صفات اندازه گیری در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل نوع زمین و روش کاربرد سالیسیلیک ازنظر درصد پروتئین در سطح احتمال پنج درصد و ازنظر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص کلروفیل و مقدار پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در اراضی زهکشی شده و زهکشی نشده به ترتیب با 3308 و 2017 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و در بین روش های مختلف کاربرد اسید سالیسیلیک، بیشترین و کمترین عملکرد دانه در روش تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول پاشی در ابتدای پنجه دهی و بدون کاربرد اسید سالیسیلیک به ترتیب با 3636 و 1759 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتایج کلی آزمایش نشان داد که تأثیر اسید سالیسیلیک در اراضی زهکشی شده با افزایش مؤلفه های تولیدی و در اراضی زهکشی نشده با کم کردن اثرات تنش شوری و بهبود آسیب های ناشی از آن توانست در جهت افزایش عملکرد کمی مؤثر واقع شود. این در حالی است که در این شرایط کمترین عملکرد ازلحاظ کیفی حاصل شد.

تحمل به تنش ها در مراحل اولیه ی نمو گیاهان بسیار حائز اهمیت بوده و بذوری که توانایی جوانه زنی در شرایط تنش را داشته باشند، استقرار موفق، تراکم مناسب و عملکرد بالایی خواهند داشت. این پژوهش با هدف شناسایی توده های متحمل ریحان (Osimum basilicum L. ) به تنش شوری و خشکی در مرحله سبز شدن صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارها عبارت بودند از ترکیب دو عامل توده (20 توده) و محیط (سه سطح) که شامل محیط شاهد، شوری و خشکی بودند. سبزشدن بذر ها به صورت روزانه ثبت گردید. نتایج نشان داد که در مجموع صفات اندازه گیری شده، توده های Esfahan2 و Shiraz در شرایط محیطی شاهد (87 و 89 درصد)، توده های Esfahan2، Esfahan3 و Birjand در شرایط خشکی (55، 50 و 43 درصد) و توده های Pishva و Zahedan در شرایط شوری (57 و 53 درصد) سبز شدن و استقرار بهتری نسبت به سایر توده ها داشتند. در این تحقیق واریانس ژنوتیپی و فنوتیپی، ضریب تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی و توارث پذیری عمومی برای صفات مورد ارزیابی محاسبه شد. نتایج نشان داد تنوع زیادی در تحمل توده های مختلف به شوری و خشکی وجود دارد که از این تنوع می توان برای اصلاح ارقام جدید ریحان متحمل به شوری و خشکی استفاده کرد.

به منظور ارزیابی رقابت تاج خروس سفید، خرفه و ارزن معمولی تحت تنش شوری خاک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل دو سطح تنش شوری خاک (3 و 10 دسی زیمنس بر متر)، نسبت های مختلف تداخل علف هرز های با ارزن معمولی (تاج خروس سفید-خرفه-ارزن) شامل (0-0-100، 0-25-75، 12. 5-12. 5-75، و 25-0-75، 50-0-50، 25-25-50، 0-50-50، 75-0-25، 37. 5-37. 5-25، 0-75-25، 0-100-0 و 50-50-0 و 100-0-0 درصد) بود. تراکم مورد نظر در هر گلدان ثابت و برابر با 8 بوته بود. در انتهای آزمایش، از هر گلدان کلیه بوته برای هر گیاه انتخاب و به صورت جداگانه برداشت شد و پس از خشک کردن و با دقت توزین شدند. در نهایت برای تحلیل نتایج آزمایش از شاخص های عملکرد نسبی، عملکرد نسبی کل (نسبت برابری زمین) و شاخص تهاجم نسبی و شاخص غالبیت استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری خاک از 3 به 10 دسی زیمنس بر متر ماده خشک تولیدی ارزن معمولی، تاج خروس سفید و خرفه به ترتیب 19. 5، 4. 7 و 27. 8 درصد کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط شوری 3 و 10 دسی-زیمنس بر متر ارزن معمولی از قدرت رقابی بیشتری نسبت به دو علف هرز دیگر برخوردار بود است، اما با افزایش تنش شوری از قدرت رقابتی ارزن معمولی کاسته می گردد و بر قدرت رقابتی علف های هرز افزوده می شود. بنابراین در تراکم های بالای علف های هرز به خصوص خرفه انتظار خسارت زیاد را در تحت تنش شوری می توان انتظار داشت.

به منظور بررسی اثرات دفع سدیم بر مقدار کلروفیل و تولید ماده خشک، سه رقم گندم نان (کویر، مهدوی و تجن) متفاوت ازلحاظ تحمل شوری و تجمع سدیم در دو سطح شوری صفر و 150 میلی مولار در شرایط هیدروپونیک در گلخانه در سال 1395 کشت شدند. شوری سبب کاهش عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی و مقدار کلروفیل و نیز افزایش مقدار سدیم اندام هوایی در مقایسه با شاهد شد. پتاسیم اندام هوایی در این آزمایش تحت تأثیر شوری قرار نگرفت. تحت تنش شوری غلظت سدیم اندام هوایی در رقم کویر بیشتر از مهدوی و تجن بوده و ارتباطی بین دفع سدیم و میزان تحمل به شوری در این ارقام مشاهده نشد. میزان سدیم اندام هوایی در رقم مهدوی پایین تر از دو رقم دیگر بود. مقدار کلروفیل تحت تنش شوری 150 میلی مولار، بیشترین کاهش را در رقم تجن و به مقدار 75 درصد از خود نشان داد. علی رغم مقدار بیشتر کلروفیل در رقم کویر، کاهش عملکرد (40 درصد) و وزن خشک اندام هوایی (37 درصد) در هر سه رقم به طور تقریباً یکسان اتفاق افتاد. نتایج نشان داد رقم کویر بیشترین توانایی را در تحمل غلظت های بالای سدیم در برگ ها از خود نشان داد. غلظت سدیم اندام هوایی در ارقام مختلف تحت تنش شوری متفاوت بوده درصورتی که کاهش عملکرد دانه و وزن خشک اندام هوایی به نسبت تقریباً یکسان کاهش یافت؛ بنابراین به نظر می رسد اثر عمده شوری بر وزن خشک اندام هوایی و عملکرد عمدتاً به دلیل اثرات اسمزی املاح باشد نه به دلیل اثرات ویژه یونی در گیاه.

جوانه زنی و سبز شدن سریع بذر، یک عامل مهم و تعیین کننده در عملکرد نهایی گیاهان است. این تحقیق با هدف بررسی اثر پیری بذر بر ویژگی های جوانه زنی لوبیا، رقم صدری تحت تأثیر تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل، بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پیری بذر در چهار سطح شاهد، 24، 48 و 72 ساعت با استفاده از آزمون پیری تسریع شده و تنش شوری در پنج سطح، صفر (آب مقطر)، 2، 4، 6 و 8 دسی-زیمنس بر متر از منبع سدیم کلراید بود. نتایج این آزمایش نشان داد که کمترین متوسط زمان جوانه زنی و بیشترین درصد جوانه زنی و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه در تیمار 24 ساعت پیری بذر و تیمار آب مقطر (شاهد) به دست آمد. همچنین بیشترین میزان ضریب آلومتریک، بنیه بذر و فعالیت آنزیم های آلفا و بتا آمیلاز نیز در تیمار 24 ساعت پیری و تیمار شاهد شوری مشاهده گردید. به طورکلی، در طی فرآیند پیری تسریع شده با گذشت زمان کیفیت، بنیه و قدرت بذر و به دنبال آن ظرفیت و سرعت جوانه زنی برای زنده ماندن بذر کاهش یافت. به طورکلی، افزایش دوره پیری و افزایش سطوح تنش شوری از طریق تجمع انواع گونه های اکسیژن فعال در سلول و آسیب رساندن به لیپیدهای غشا، پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک بر جوانه زنی و شاخص های مرتبط با آن و فعالیت آنزیم های جوانه زنی در بذر گیاه لوبیا، تأثیر منفی گذاشته و درنهایت موجب افت شاخص های جوانه زنی گردید.

تنش شوری در بسیاری از نقاط جهان خطری جدی برای رشد گیاهان و تولید محصولات زراعی به شمار می رود. به منظور بررسی اثر تنش شوری بر عملکرد، اجزای عملکرد، صفات مورفولوژیک، جذب عناصر غذایی سدیم و پتاسیم و همچنین شاخص های تحمل و حساسیت به تنش در هشت رقم و لاین امیدبخش گندم، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و نرمال در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی طی سال زراعی 91-1390 به اجرا درآمد. در این آزمایش تعداد چهارلاین امیدبخش MS-88-8، MS-88-16، MS-88-17 و MS-87-8 همراه با چهار رقم متحمل به شوری افق، ارگ، بم و کویر مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی دار تمامی صفات مورفولوژیک گردید و در این میان بیشترین تأثیر را بر ارتفاع بوته داشت. شوری بر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم اندام هوایی اثر معنی داری نداشت. زیست توده و عملکرد دانه در شرایط تنش، به ترتیب 38. 2 و 44. 5 درصد نسبت به شرایط نرمال کاهش نشان دادند. لاین MS-87-8 و رقم افق به ترتیب با عملکرد دانه 4. 02 و 3. 72 تن در هکتار از بقیه شاهدها برتر و در سطح شاهد ارگ بودند. بهترین شاخص ها نیز برای گزینش ارقام متحمل به شوری، شاخص های HARM، STI و GMP بودند که بر اساس آن ها، رقم ارگ و پس از آن لاین MS-87-8 متحمل شناسایی شدند.

شوری یکی از تنش های محیطی است که سبب اختلال در جذب یون های ضروری و درنتیجه محدودیت در رشد گیاهان می-شود. کاهش رشد یک نوع سازگاری برای زنده ماندن گیاه در شرایط تنش است. در سالیان اخیر ماده آلی بیوچار به دلیل کاربرد آن در اصلاح خاک بسیار موردتوجه قرار گرفته است. به منظور بررسی تأثیر بیوچار بر خصوصیات رشدی، غلظت سدیم و پتاسیم گیاه مرزه تابستانه (Satureja hortensis L. ) آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ماده آلی بیوچار در سه سطح (0، 1 و 2 درصد وزنی خاک هر گلدان) و آبیاری با آب شور در 3 سطح شوری (0، 40، 80 میلی مولار کلرید سدیم) بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اثرات متقابل شوری و کاربرد بیوچار بر خصوصیات رشدی موردمطالعه معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد گره، قطر ساقه، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک برگ در تیمار کاربرد 2 درصد بیوچار بدون شوری مشاهده شد. همچنین با افزایش غلظت نمک، میزان سدیم برگ مرزه افزایش یافت و از میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم آن کاسته شد. به طورکلی، شوری با اختلال در میزان جذب پتاسیم و کاهش نسبت پتاسیم به سدیم گیاه سبب کاهش صفات رشدی موردمطالعه در مرزه گردید و بیوچار با جذب یون های نمک سبب بهبود صفات رشدی مرزه تابستانه در تیمارهای شوری گردید.

به منظور مقایسه ارقام بهاره گلرنگ (Carthamus tinctorius L. ) با استفاده از شاخص های تحمل و حساسیت به تنش گرمای آخر فصل در اهواز، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در سال زراعی 96-1395 به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار تاریخ کاشت (20 آبان، 11 آذر، 15 دی و 14 بهمن) در کرت های اصلی و پنج رقم گلرنگ (سینا، گلدشت، صفه، محلی اصفهان (کوسه) و فرامان) بود. نتایج نشان داد که ارقام مورد مقایسه از نظر صفت عملکرد دانه از لحاظ شاخص های حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص خسارت تنش (SDI)، شاخص تحمل تنش تعدیل شده برای شرایط مناسب (MSTI1)، شاخص تحمل تنش تعدیل شده برای شرایط نامناسب (MSTI2) و شاخص درصد کاهش عملکرد (YRI) تفاوت معنی داری داشتند. با این حال اختلاف ارقام مورد بررسی از نظر شاخص رتبه بندی (RI) و شاخص عملکرد (YI) معنی دار نبود. در شاخص تحمل تنش (STI)، رقم گلدشت (0. 335) بیشترین تحمل (کمترین حساسیت) و رقم محلی اصفهان (کوسه) با میانگین (0. 157) کمترین تحمل (بیشترین حساسیت) نسبت به تنش گرمای آخر فصل خوزستان را داشتند. به طور کلی شاخص تحمل تنش (STI) نسبت به سایر شاخص های مورد بررسی، جهت شناسایی ارقام متحمل و حساس گلرنگ نسبت به تنش گرمای آخر فصل در خوزستان مناسب است.

هدف از انجام این آزمایش بررسی تاثیر نحوه مصرف اسیدهیومیک های استخراجی از منابع متفاوت بر روی گیاه آفتابگردان در یک خاک آهکی می باشد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار بر روی گیاه آفتابگردان انجام شد. تیمارها شامل دو روش مصرف خاکی و محلول پاشی (هر دو روش در یک سطح و در غلظت 0. 6 میلی گرم بر کیلوگرم (میلی گرم بر لیتر) منابع بکار رفته اند) و 5 منبع اسیدهیومیک (اسیدهیومیک استخراج شده از بیوچار 400 درجه (چوب درخت چنار)، بیوچار 200 درجه (چوب درخت چنار)، لجن (فاضلاب کارخانجات چوب و کاغذ)، کود دامی (گاوی) و شاهد) می باشد. اثرات متقابل محلول پاشی بیوچار 200درجه نشان می دهد که صفات تعداد برگ، پتاسیم، کلروفیل a و کل و وزن خشک نسبت به شاهد به ترتیب 61، 45، 62 و 64 درصد و1. 4 برابر افزایش یافته اند و همچنین محلول پاشی بیوچار 400درجه نیز میزان کلروفیلb و کارتنویید را نسبت به شاهد به ترتیب 1. 5 برابر و 50% افزایش داد. نتایج اثرات متقابل مصرف خاکی بیوچار 200درجه بر وزن تر نسبت به شاهد 75% افزایش و تیمار لجن بر طول ساقه و فسفر نسبت به شاهد به ترتیب 58% و 1. 75 برابر افزایش نشان دادند و اثرات متقابل مصرف خاکی کود دامی نیز نسبت به شاهد وزن خاکستر گیاه را 3. 22 برابر افزایش داد. به طورکلی، با توجه به نتایج، محلول پاشی اسیدهیومیک استخراجی از بیوچار 200درجه، بهترین تاثیر را در افزایش عملکرد و اجزاء آن داشت.