کشاورزی بوم شناختی
سال:1397 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

سابقه و هدف: با وجود کارکردهای پرشماری که بوم نظام های زراعی (اگرواکوسیستم ها) دارند ولی در سده اخیر بیشتر به عنوان واحدهای تولیدی مدنظر قرار گرفته اند. بوم نظام های زراعی رایج برای افزایش تولید به شدت وابسته به انرژی های فسیلی هستند که از راه کاربرد نهاده ها به آن ها وارد می شوند. این نظام ها افزون بر آسیب پذیر بودن، باعث کاهش منابع انرژی و اثرگذاری های سوء محیطی می شوند، بنابراین نظارت و مدیریت دقیق بر آن ها به منظور کاهش مشکلات و پایداری تولید در بوم نظام های زراعی ضرورت خواهد داشت. بسیاری از محققان براین باورند، مشکلات نظام های زراعی پیچیده کشاورزی باید در قالب سلامت بوم نظام های زراعی بررسی و شناسایی شود مفهوم سلامت مربوط به توانایی حفظ و ارتقاء ویژگی های مختلف مانند تنوع، تولید، قابلیت برگشت، ثبات، خوداتکایی و انسجام در بوم نظام زراعی است و ارزیابی این ویژگی ها در ابعاد اقتصادی-اجتماعی، انسانی و محیطی و همچنین روابط و اثرهای متقابل آن ها درمجموع نشان دهنده سلامت یک بوم نظام زراعی خواهد بود. مواد و روش ها: در این بررسی به منظور ارزیابی وضع سلامت بوم نظام های زراعی سه استان گلستان، مازندران و گیلان در سال های دهه 80 خورشیدی، با توجه به داده های موجود، درآغاز ویژگی های بوم نظام های زراعی در سه ملاک ارزیابی شامل ساختاری، کارکردی و سازمانی دسته بندی شدند. آنگاه برای کمی کردن هر ملاک از چندین سنجه استفاده شد. پس از نرمال سازی سنجه ها که به منظور جمع پذیر شدن آن ها انجام شد، هر ملاک در یک استان از مجموع سنجه های آن ملاک در استان به دست آمد. نتایج و بحث: سلامت کل بوم نظام های زراعی هر استان حاصل جمع سنجه های ملاک های سه گانه بود. نتایج این بررسی نشان داد که سلامت کل بوم نظام های زراعی استان مازندران طی ده سال بررسی بالاتر از دو استان دیگر بود و استان های گلستان و گیلان در مقام دوم و سوم قرار داشتند. سلامت ساختاری و سازمانی بوم نظام های زراعی استان مازندران نقش موثرتری در بالاتر بودن سطح سلامت کل بوم نظام های زراعی این استان داشت. در استان گیلان بوم نظام های زراعی ازنظر هر سه ملاک ساختاری، کارکردی و سازمانی در سطح ضعیفی قرار داشتند. بوم نظام های زراعی استان گلستان طی دوره بررسی ازلحاظ سازمانی وضعیت بهتری نسبت به ویژگی های کارکردی و ساختاری داشتند. نتیجه گیری: در مقایسه سه استان شمالی کشور، بوم نظام های زراعی استان گیلان دارای سطح سلامت کمتری نسبت به دو استان دیگر بودند؛ بنابراین بهره برداری پایدار از بوم نظام های زراعی این استان نیاز به برنامه ریزی و مدیریت دقیق دارد. افزایش تنوع کشت گونه های زراعی، کاهش تراکم زراعی و فراهمی ماشین های کشاورزی در استان موجب افزایش سطح سلامت ساختاری بوم نظام ها خواهد شد. استفاده از بقولات در تناوب و کاهش کاربرد کودهای شیمیایی می تواند با افزایش سطح سلامت سازمانی، توانایی بوم نظام های زراعی استان را در ارائه کارکردهای متنوع افزایش داده و درمجموع باعث افزایش سطح سلامت کل شود. در استان مازندران و گلستان توجه به ویژگی های ساختاری بوم نظام های زراعی (به ویژه کاهش تراکم زراعی و افزایش دسترسی به سامانه های آبیاری تحت فشار و ماشین های کشاورزی) در کنار شرایط به نسبت مطلوب سلامت سازمانی بوم نظام ها می تواند منجر به افزایش سلامت کارکردی و درنهایت ارتقاء سلامت کل بوم نظام های زراعی شود.

سابقه و هدف: مدیریت علف های هرز و یا هر نوع مدیریت در کشاورزی باید از نظر تاثیر بر بوم نظام (اکوسیستم) خاک مورد توجه قرار گیرد. ترکیب خاکپوش و هر نوع مدیریتی که خاک را تحت تاثیر قرار دهد از جمله مهم ترین عامل هایی هستند که ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاک را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این بررسی، ارزیابی تاثیر روش های مختلف مدیریت علف های هرز سیب زمینی بر ویژگی های زیستی خاک بود. مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 1394 در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق و سامیان در استان اردبیل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 1) سم پاشی با علف کش تریفلورالین 2) سم پاشی با علف کش متریبوزین 3) اعمال کولتیواتور زدن بین پشته ها 4) کاربرد کلش یا بقایای گیاهی (خاکپوش) گندم 5) کاربرد کلش یا بقایای گیاهی (خاکپوش) کلزا 6) کاربرد خاکپوش پلاستیک پلی اتیلن سیاه رنگ 7) کاربرد خاکپوش پلاستیک پلی اتیلن شفاف، 8) شاهد وجین علف های هرز در طول فصل رشد 9) شاهد وجین نکردن علف های هرز در طول فصل رشد. نمونه برداری خاک در دو مرحله، مرحله اول 30 روز پس از اعمال تیمار ها و مرحله دوم 60 پس از اعمال تیمار ها صورت گرفت و پس از آن زیست توده میکروبی، کربن آلی و تنفس خاک اندازه گیری شدند. در انتهای فصل رشد، عملکرد غده سیب زمینی اندازه گیری شد. نتایج و بحث: تیمار های به کاربرده شده در این آزمایش توانستند تفاوت معنی داری را در مقدار کربن زیست توده میکروبی، کربن آلی خاک، تنفس پایه و تنفس برانگیخته ایجاد کنند به طوری که بیشترین میزان زیست توده میکروبی در تیمار های خاکپوش کلش گندم و خاکپوش کلش کلزا در هر دو مرحله نمونه برداری مشاهده شد. اما کمترین میزان زیست توده میکروبی در نمونه برداری مرحله اول به تیمارهای کاربرد تریفلورالین و متریبوزین مربوط بود و در مرحله دوم نیز کاربرد کولتیواتور زدن به طور معنی داری توانست زیست توده میکروبی را نسبت به تیمار کاربرد بقایای گیاهی کاهش دهد. کربن آلی نیز در تیمارهای کاربرد خاکپوش گندم و کلزا نسبت به دیگر تیمارها بیشترین میزان را در طی دو مرحله به خود اختصاص داد به عبارتی تیمارهای کاربرد خاکپوش گیاهی توانستند میزان کربن آلی خاک را افزایش دهند. کمترین میزان ماده آلی نیز در طی دو مرحله به تیمار خاکپوش پلاستیک شفاف اختصاص داشت. بیشترین میزان تنفس پایه در مرحله اول به تیمارهای خاکپوش بقایای گیاهی کلزا، گندم و خاکپوش پلاستیک سیاه مربوط بود اما کمترین میزان تنفس پایه در طی مرحله اول نمونه برداری به تیمارهای کاربرد تریفلورالین مربوط بود و در طی مرحله دوم نیز بیشترین میزان تنفس پایه به تیمار های کاربرد خاکپوش بقایای گیاهی گندم، کلزا و علف کش متریبوزین تعلق داشت. اما تنفس برانگیخته نیز در این بررسی بیشترین میزان خود را در تیمار های خاکپوش کلش گندم و کلزا و کمترین میزان را در اعمال کولتیواتور زدن در طی مرحله اول نشان داد. بیشترین عملکرد غده در تیمارهای وجین علف های هرز و خاکپوش های گیاهی و کمترین آن در شاهد وجین نکردن علف های هرز و خاکپوش پلاستیک شفاف مشاهده شد. نتیجه گیری: همان گونه که در همه ی روش های اعمال شده در این بررسی برای مدیریت علف های هرز مشخص است، کاربرد بقایای گیاهی به طورمعمول مقدار همه ی پارامتر (فراسنجه)های زیستی خاک را افزایش داد و این می تواند دلیلی بر کارایی مثبت و شایان توجه این گونه مدیریت موثر مواد آلی باشد در این بررسی مشخص شد که تیمار های مدیریتی بقایای گیاهی، خاکپوش پلاستیک سیاه، و کولتیواتور زدن توانستند عملکرد غده را از آسیب علف های هرز حفظ کنند، در نتیجه استفاده از خاکپوش ها به ویژه بقایای گیاهی در مقایسه با کاربرد علف کش می تواند موجب مهار (کنترل) مناسب علف های هرز شوند.

سابقه و هدف: راهکارهای زراعی مدیریت علف های هرز از جمله گزینه های موثر، کم هزینه، سازگار با محیط زیست و بدون اثرگذاری های سوء بر سلامت انسان است که امروزه بر به کارگیری آنها در جهت توسعه کشاورزی پایدار تاکید شده است. گیاهان پوششی به صورت زنده بواسطه رقابت بر سر منابع رشدی و در صورتی که بقایای مرده آن در خاک حفظ شود با تولید ترکیبات دگرآسیبی (آللوپاتیکی) بر رشد و رقابت علف های هرز رقیب تاثیر گذار خواهند بود. بدین منظور گیاه شنبلیه با شبکه (سیستم) ریشه ای سطحی، توانایی تثبیت نیتروژن و همچنین خاصیت دگرآسیبی به عنوان گیاه پوششی انتخاب و تاثیر تراکم های مختلف آن بر رشد و رقابت علف های هرز مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: آزمایش در قالب بلوک کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار در سال 1395 در مزرعه ی پژوهشی دانشکده ی کشاورزی مجتمع آموزش عالی تربت جام اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت 0، 10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع گیاه شنبلیله به عنوان گیاه پوششی و یک تیمار شاهد بود. به منظور تعیین ماده خشک تولیدی در آفتابگردان، شنبلیله و علف های هرز نمونه گیری تخریبی از 60 سانتی متر طولی ردیف انجام شد. پس از آزمون نرمال بودن خطای آزمایشی داده ها، تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. نتایج و بحث: بیشترین و کمترین ماده خشک تولیدی علف های هرز به ترتیب در تراکم 0 بوته و 20 بوته شنبلیله در متر مربع به دست آمد. نتایج نشان داد، فارغ از میزان تراکم گیاه شنبلیله، کاشت گیاه شنبلیله همزمان با کشت آفتابگردان کاهش دست کم درصدی رشد علف های هرز رقیب را بدنبال داشت، و این کاهش رشد علف های هرز با استقرار تراکم مناسبی از گیاه شنبلیله نیز می تواند تا 78 درصد افزایش یابد. بیشترین و کمترین سطح برگ، ماده خشک و عملکرد تولیدی توسط آفتابگردان به ترتیب در تراکم های 20 و 40 بوته در متر مربع گیاه پوششی به دست آمد. به جز تراکم 20 بوته در متر مربع گیاه پوششی شنبلیه، دیگر تراکم های گیاه پوششی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه آفتابگردان نسبت به تیمار شاهد بدون رقابت علف های هرز شدند. تجزیه رگرسیون نیز نشان داد که پاسخ رشد و عملکرد دانه آفتابگردان به افزایش تراکم گیاه پوششی از یک روند درجه دوم پیروی می کند، به طوری که رشد و عملکرد آفتابگردان در تراکم های کمتر و بیشتر از حد مطلوب گیاه پوششی کمتر از تراکم مطلوب آن بود. از سوی دیگر، در کاهش رقابت علف های هرز رقیب نقش تراکم های بالاتر از حد مطلوب گیاه پوششی بیشتر از ترکم های کمتر از حد مطلوب گیاه پوششی است. بدین ترتیب استقرار یک تراکم مناسب از گیاه شنبلیله باعث اشغال آشیان اکولوژیک (بوم شناختی) موجود، کاهش منابع رشدی قابل دسترس و درنهایت کاهش رشد علف های هرز رغیب شده است. نتیجه گیری: با توجه به کاهش رقابت علف های هرز در حضور شنبلیله به عنوان گیاه پوششی و ارزش اقتصادی گیاه شنبلیله، می توان از این گیاه به عنوان یک گزینه مدیریتی مناسب در کشتزارهای آفتابگردان در قالب یک نظام جامع مدیریت علف های هرز استفاده کرد.

سابقه و هدف: عملکرد محصولات کشاورزی، از جمله متغیرهایی به شمار می آیند که ارتباط تنگاتنگی با ویژگی های اقلیمی و آب و هوایی دارند. پدیده انسو در قالب الگوهای پیوند از دور، متغیر اقلیمی است که بر عامل های هواشناسی، نوسان های اقلیمی و عملکرد محصولات کشاورزی تاثیر دارد. کشور ایران یکی از سرزمین های اولیه کشت انگور در جهان به شمار می رود. از آنجایی که سطح زیر کشت و مقدار تولید انگور نسبت به دیگر محصولات باغبانی بسیار چشمگیر بوده و به صورت های مختلف در بازارهای داخلی و خارجی مصرف دارد، بنابراین به لحاظ اقتصادی از معدود محصولاتی است که می تواند یکی از اقلام صادرات غیر نفتی را تشکیل دهد. با توجه به اهمیت عملکرد انگور، و تاثیرپذیری عملکرد محصولات زراعی و باغی از پدیده انسو که توسط محققان مختلف به اثبات رسیده است و نبود تحقیقات همانند در مورد محصولات باغی به ویژه انگور در ایران، تحقیق حاضر بر این تلاش است، تا تاثیر این پدیده را در فازهای مختلف النینو و لانینا بر مقدار عملکرد انگور آبی و دیم در سطح کشور بررسی و ارزیابی کند. مواد و روش ها: در این پژوهش به منظور بررسی و ارزیابی تاثیر پدیده انسو بر عملکرد انگور، از داده های وزن خوشه انگور آبی و دیم به عنوان عملکرد ثبت شده در 27 استان کشور طی سال های 1394-1378 استفاده شد. برای بررسی تاثیر پدیده انسو، اطلاعات ماهانه 9 شاخص مختلف پدیده انسو شامل SOI، PNA، NOI، NINO 3. 4، NINO 1+2، NINO 3، NINO 4، MEI و TNI طی دوره آماری متناظر با عملکرد انگور (1999 تا 2015 میلادی) تهیه شد. به منظور شناسایی موثرترین شاخص پدیده انسو بر عملکرد انگور آبی و دیم، همبستگی بین مقدار عملکرد با هر یک از شاخص های پدیده انسو در ماه های مختلف با آزمون پیرسون در محیط نرم افزار SPSS بررسی شد. درنهایت نقشه های پهنه بندی با درنظر گرفتن عملکرد انگور آبی و دیم در هر یک از سال های رخداد النینو و لانینا بر پایه مناسب ترین شاخص پدیده انسو، ترسیم شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، شاخص نینو 2+1 (NINO 1+2) در ماه فروردین به عنوان موثرترین شاخص پدیده انسو در تغییرپذیری های رفتار عملکرد انگور آبی و شاخص اقیانوس آرام آمریکای شمالی (PNA) در ماه مرداد به دلیل دارا بودن بیشترین ضریب همبستگی، به عنوان موثرترین شاخص پدیده انسو در توجیه نوسان های عملکرد انگور دیم کشور معرفی شدند. مقایسه مقدار عددی همبستگی پدیده انسو با عملکرد انگور آبی و دیم نشان داد، تاثیر پدیده انسو بر تغییرپذیری های عملکرد انگور آبی بیش از عملکرد انگور دیم بود (633/0+ در مقابل 534/0-). میانگین عملکرد انگور در فازهای النینو و لانینای شاخص های منتخب نیز نشان داد که رخداد فاز لانینا منجر به افزایش 5/24 درصد عملکرد انگور آبی نسبت به فاز النینو شد. به طوری که میانیگن عملکرد انگور آبی در فازهای لانینا و النینو به ترتیب 11822 و 9490 کیلوگرم بر هکتار بود. در حالی که میانگین عملکرد انگور دیم در فازهای لانینا و النینو به ترتیب 2401 و 3552 کیلوگرم بر هکتار به دست آمد که بیان گر افزایش عملکرد انگور دیم در فاز النینو نسبت به لانینا به میزان 9/47 درصد است. نتیجه گیری: در مجموع تاثیر پدیده انسو بر تغییرپذیری های عملکرد انگور آبی و دیم در سطح کشور مورد تایید قرار گرفت. لیکن تاثیر پدیده انسو بر عملکرد محصولات کشاورزی، نه تنها به نوع محصول بلکه به روش کشت و منطقه موردنظر نیز بستگی دارد. بنابراین می توان اظهار داشت نتایج حاصل از تاثیرپذیری عملکرد محصولات کشاورزی از پدیده انسو قابل تعمیم نبوده و در هر منطقه بسته به نوع کشت، نیاز به بررسی دارد.

سابقه و هدف: بررسی تناسب اراضی برای تولید محصول پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک مورد نیاز است. گیاهان زراعی بهترین رشد را در مکان هایی دارند که شرایط آب و هوایی و عامل های خاکی نیازهای رشدی آنها را به بهترین نحو تامین می کنند. عامل هایی مانند ارتفاع، شیب، جهت شیب، نوع خاک، پوشش زمین و بسیاری از عامل های آب و هوایی که بر رشد محصول تاثیر دارند، در مشخص کردن مناسب ترین مناطق برای کشت یک گیاه تعیین کننده هستند. روند طبقه بندی تناسب اراضی شامل ارزیابی و گروه بندی مناطق خاصی از نظر مناسب بودن آنها برای استفاده مشخصی است. در این پژوهش، توانایی دیمزارهای غرب کشور از نظر کشت گندم آبی در استان ایلام با استفاده از GIS و روش مدل تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process: AHP) مورد ارزیابی قرار گرفت که ضمن آن متغیرهای اقلیمی متناسب با نیازهای اکوفیزیولوژی گندم بررسی شده و درنهایت مناطق به سه منطقه مستعد، نیمه مستعد و نامستعد، طبقه بندی شدند. مواد و روش ها: در این تحقیق، متغیرهای اقلیمی دما و بارش از 7 ایستگاه سینوپتیک (همدید) منطقه و متغیرهای محیطی شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، بافت و مواد آلی خاک، احتمال رخداد دماهای مناسب در مرحله ی جوانه زنی، احتمال رخداد دمای بیشینه روزانه oC25 و بیشتر در مرحله ی گلدهی و احتمال رخداد دمای بیشینه روزانه oC30 و بیشتر در مرحله ی پرشدن دانه به عنوان عامل های موثر در پهنه بندی، مورد استفاده قرار گرفت. درآغاز داده های مربوط به هر کدام از عامل های اقلیمی و متغیرهای محیطی استخراج شد، آنگاه نقشه های مربوط به این متغیرها ترسیم شد. در ادامه وزن هر لایه اطلاعاتی با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی مشخص و تلفیق لایه های مورد نظر در محیط GIS انجام شد. روش های رگرسیون، Kriging و IDW برای درونیابی متغیرهای محیطی مورد استفاده قرار گرفتند. سپس نقشه ی پهنه بندی اراضی مستعد کشت گندم آبی در استان ایلام به دست آمد. پهنه بندی اراضی در پنج طبقه شامل: بسیار مناسب، مناسب، متوسط، ضعیف و نامناسب بر پایه تقسیم بندی سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) انجام شد. اراضی بسیار ضعیف دارای محدودیت های شدیدی هستند که به ندرت از طریق نهاده های ورودی یا شیوه های مدیریتی می توان بر آنها غلبه کرد. نتایج و بحث: نتایج تجزیه و تحلیل پرسشنامه های AHP نشان داد، در بین عامل های موثر در تناسب اراضی، دمای مناسب در مرحله کاشت (31/0) و ارتفاع (009/0) دارای بیشترین و کمترین وزن بودند. در این مدل AHP نسبت سازگاری حدود 035/0 است. این نشان می دهد که مقایسه معیارها بسیار درست بوده و وزن های نسبی برای استفاده در تجزیه و تحلیل تناسب اراضی در ایلام مناسب بود. بر پایه نقشه ی نهایی پهنه بندی به دست آمده، 23/31 درصد از اراضی استان برای کشت بسیار مناسب، 74/34 درصد مناسب، 91/13 درصد دارای قابلیت متوسط، 04/16 درصد ضعیف و 04/8 درصد نیز برای کشت گندم آبی نامناسب هستند. در حال حاضر 08/22 درصد از سطح زمین های کشاورزی استان زیر کشت گندم است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که نقش هر یک از متغیرهای اقلیمی و محیطی بر عملکرد گندم آبی در مناطق مختلف استان ایلام متفاوت است. همچنین می توان مناطق مناسب برای کشت گندم آبی را با استفاده از روش GIS و روش AHP تعیین کرد. نتیجه گیری: در این تحقیق، موثرترین عامل ها در تعیین تناسب اراضی برای کشت گندم، دمای مناسب در مرحله کاشت، احتمال رخداد بیشینه دمای 25 درجه سلسیوس و بیشتر در طول گلدهی، ارتفاع و شیب بود. نتیجه دیگری که از این تحقیق گرفته شد، تایید قابلیت GIS در پهنه بندی است.

سابقه و هدف: افزایش تنوع گیاهی عملکرد علوفه را افزایش داده منجربه بهبود پایداری عملکرد و باعث حفظ مواد غذایی خاک می شود. علف زارهای با تنوع گونه ای بالا ظرفیت تولید بیشتری دارند. شماری از محققان اشاره دارند، بر اینکه نیروی تولید و پایداری بوم نظام (اکوسیستم) ها پیوسته وابسته به تنوع گونه ای نیست، بلکه وابسته به حضور گونه های کلیدی و گونه های عملکردی است. یکی از روش های جلوگیری از فرسایش، ایجاد پوشش مناسب گیاهی است. در دهه های اخیر کنترل فرسایش خاک ها به ویژه در مراتع کشور از مهم ترین هدف های حفظ منابع طبیعی کشور و افزایش تولید به شمار می رود. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کاشت چهار گیاه مرتعی با ترکیب های یک، دو، سه و چهارتایی در سه تکرار و در ارومیه انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 1395 در حاشیه دریاچه ارومیه انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 16 ترکیب تیماری در هر تکرار در سه تکرار اجرا شد. تیمار های مورد آزمایش نوع گونه Arrhenatherum elatius، Agropyron trichophorum، Bromus inermis، Festuca arundinacea و ترکیب دو، سه و چهار تایی این گونه ها بود. اندازه گیری های مورد بررسی در سال دوم آزمایش انجام شد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار Mstat-c انجام شد. برای مقایسه میانگین های ها از آزمون دانکن در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد. برای ترسیم نمودارها نیز از نرم افزار Excel استفاده شد. نتایج و بحث: بنابر نتایج این بررسی کاشت گیاهان به صورت ترکیب های 3 تایی و چهارتایی به طور شایان ملاحظه ای میزان روان آب و حجم رسوبات خاک را کاهش داده و باعث کاهش شدت فرسایش شد، ولی ترکیب های یک و دوتایی دارای تاثیر کمتری در کنترل فرسایش بودند. با این وجود از نظر عملکرد علوفه بین ترکیب های دو، سه و چهارتایی گیاهان مرتعی مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود نداشت، ولی در ترکیب های دو، سه و چهارتایی گیاهان مرتعی مورد بررسی از نظر عملکرد علوفه نسبت به عدم کاشت گیاهان مرتعی و کاشت تک گونه مرتعی مقادیر بالاتری به دست آمد. در این بررسی همه ی تیمارهای اعمال شده باعث بهبود ضریب خاموشی شد. با توجه به نتایج به دست آمده، کاشت گیاهان مرتعی باعث افزایش درصد پوشش سطح زمین و شاخص زیستی خاک شد، ولی باعث کاهش محتوای نیتروژن، فسفر و پتاسیم و سدیم خاک شد. بیشترین محتوای نیتروژن و فسفر در تیمار A. elatius × A. trichophorum × B. inermis × F. arundinacea و بیشترین پتاسیم مربوط به تیمار A. elatius × A. trichophorum × B. inermisو A. elatius × A. trichophorum × F. arundinacea بود. شاخص زیستی خاک تحت تاثیر کاشت گیاهان مرتعی و به ویژه A. elatius × A. trichophorum × B. inermis × F. arundinacea افزایش یافت که معادل 73 درصد افزایش بود که این افزایش در ارتباط با افزایش زیست توده خشک و تاج پوشش (تاج پوشش ) گیاهی و افزایش مصرف مواد غذایی بود. نتیجه گیری: در کل با توجه به نتایج به نظر می رسد کاشت گیاهان مرتعی و به ویژه کاشت سه تایی و چهارتایی گیاهان مرتعی، علاوه بر افزایش عملکرد علوفه، باعث کنترل مطلوب فرسایش نیز می شود، چرا که کاشت گیاهان مرتعی باعث بهبود ویژگی های خاک می شود.

سابقه و هدف: عدس به عنوان یکی از مهم ترین حبوبات در نظام های کشاورزی، به دلیل ویژگی های ساختاری توان رقابتی ضعیفی با علف های هرز دارد. از این رو مدیریت و مهار (کنترل) علف های هرز برای جلوگیری از کاهش عملکرد عدس ضروری به نظر می رسد. به طورعموم در کشتزارهای کشاورزی عملکرد تحت تاثیر تداخل تک گونه ای علف های هرز قرار نداشته و حضور چندین گونه علف هرز منجر به کاهش محصول می شود. لذا بررسی تداخل چند گونه ای علف های هرز در سطح کشتزار اطلاعات سودمندی را به همراه دارد. با توجه به مطالب یاد شده در این بررسی تداخل چند گونه ای علف های هرز با عدس در شرایط طبیعی دیمزار مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش در یکی از کشتزارهای عدس دیم پاییزه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، کرمانشاه انجام شد. نمونه برداری در دو مرحله به صورت نظام یافته (سیستماتیک) در قالب شبکه ای از نقاط منظم مربعی با فاصله های 7 متر با استفاده از چهارگوشه (کوآدرات) یک متر مربعی انجام و مختصات جغرافیایی هر یک از نقاط نمونه برداری با استفاده از دستگاه GPS ثبت شد. نخستین نمونه برداری همزمان با مرحله پیش از گلدهی عدس به صورت غیر تخریبی با ثبت تراکم، ارتفاع و درصد تاج پوشش گونه های مختلف علف های هرز و درصد تاج پوشش عدس انجام شد. دومین نمونه برداری، در آخر فصل رشد، به دقت در همان نقاط نمونه برداری اول، به صورت تخریبی با ثبت وزن خشک و تراکم علف های هرز و عملکرد عدس انجام شد. رابطه بین تراکم و ارتفاع و تاج پوشش علف های هرز با عملکرد عدس با استفاده از روابط رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج و بحث: نتایج مربوط به ارزیابی تاثیر تراکم، درصد تاج پوشش و ارتفاع علفهای هرز کشتزار بر عملکرد عدس، نشان داد، مدل رگرسیونی مربوطه (p 0. 01معنی دار بوده و قادر به بیان تغییرات متغیر وابسته تحت تاثیر متغیرهای مستقل بود، افزون براین عملکرد عدس به طور شایان توجهی تحت تاثیر تراکم و درصد تاج پوشش علفهای هرز کشتزار قرار گرفت (p 0. 01، به این ترتیب که با افزایش تراکم و درصد تاج پوشش علف های هرز (به ترتیب با ضریب های کاهشی 62/0-و 67/0-) از میزان عملکرد عدس کاسته شد. این در حالی بود که ارتفاع علفهای هرز تاثیر معنی داری بر عملکرد عدس نشان نداد. بررسی همبستگی بین تراکم علف های هرز با عملکرد عدس نشان داد، از میان علف های هرز غالب دیمزار، تنها سه علف هرز سلمه تره (Chenopodium album)، علف هفت بند (Polygonum aviculare) و خردل وحشی (Sinapis arvensis) همبستگی منفی معنی داری با عملکرد عدس داشتند، نیز در نتایج بررسی خود روی روابط علف های هرز و گندم پاییزه، گزارش کردند، از میان هفت گونه علف هرز موجود در گندمزار تنها سه گونه دارای تاثیری منفی بر عملکرد گندم بودندADDIN EN. CITE Noroozi2003189189189ref-type name=''Journal Article''>17Noroozi، ShahrzadMazaheri، DaryoushGhanbari، AliEvaluation effects of multispecies competitionof weeds on wheat yield and its components in Shirvan areaIn Agronomy and HorticultureIn Agronomy and Horticulture90-84. ( In Persian with English abstract). 60320031019-9632. بررسی رابطه بین درصد تاج پوشش علف های هرز با عملکرد عدس نشان داد، چهار علف هرز خردل وحشی، خار زردک (Picnomon acarna)، دانه مرغ (Cerastium perfoliatum) و پیچک صحرایی صورتی Convolvolus stachydifolius) همبستگی منفی معنی داری با عملکرد عدس داشتند. به طور کلی، سطوح مختلف درصد تاج پوشش علف های هرز یادشده از نظر کاهش عملکرد عدس اختلاف معنیدار داشتند، به طوری که با افزایش درصد تاج پوشش علف های هرز عملکرد عدس روند کاهشی نشان داد. نتایج دیگر تحقیقات نیز نشان داده، گیاهان با افزایش سطح تاج پوشش (کانوپی) گیاهان مجاور تحت تاثیر قرار می گیرند. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان دهنده تاثیر معنی دار تراکم و تاج پوشش علف های هرز بر عملکرد عدس بود، به طوری که افزایش تراکم و تاج پوشش علف های هرز سبب کاهش معنی دار عملکرد عدس شد. همچنین، نتایج نشان داد، علف های هرز توانستند تاثیرگذاری های منفی یا مثبت بر عملکرد گیاه زراعی داشته باشند، به طور کلی در میان علف های هرز ثبت شده در دیمزار تنها چند گونه علف هرز تاثیر منفی شایان توجهی بر عملکرد عدس داشتند.

سابقه و هدف: با توجه به بحث کمبود منابع آبی در ایران، امکان افزایش سطح زیر کشت برای تامین تقاضای رو به رشد مصرف گندم نیست. در کشور بین میانگین عملکرد واقعی و پتانسیل (قابلیت) هر منطقه اختلاف شایان توجهی دارد. شناخت پتانسیل ها و همچنین میزان و نحوه تاثیر هر یک از عامل های محدود کننده عملکرد به صورت جداگانه، نقش مهمی در تعیین راهبردهای مدیریتی جایگزین برای کاهش خلاء عملکرد دارد. این تحقیق به منظور ارزیابی میزان پتانسیل و خلاء عملکرد گندم و همچنین سهم نسبی متغیرهای اقلیمی و مدیریتی بر آن در استان کرمان اجرا شد. مواد و روش ها: برای انجام این تحقیق، اطلاعات هواشناسی و مدیریتی برای همه ی شهرستان های استان کرمان استخراج و عملکرد و پارامتر فراسنجه)های مختلف رشدی گندم با استفاده از مدل سامانه گیاهی گندم (CERES-Wheat) همانند سازی شد. از اطلاعات مستخرج از آزمایش ها و داده های مربوط به مراکز تحقیقات شهرستان های مختلف استان کرمان برای واسنجی و تعیین اعتبار مدل استفاده شد. همچنین، برای تعیین سهم نسبی هر کدام از عامل های اقلیمی و مدیریتی بر میزان پتانسیل و خلاء عملکرد از رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، مدل سامانه گیاهی گندم (CERES-Wheat) برآورد شایان پذیرشی از رشد و عملکرد گندم در منطقه کرمان داشت. بررسی میانگین ده ساله عملکرد گندم در استان کرمان نشان داد، دامنه عملکرد گندم از 2 تا 6/4 تن در هکتار متغیر بود. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان داد، رابطه کود نیتروژن، فسفر و آب با عملکرد واقعی مثبت بوده که در این بین، بیشترین ضریب همبستگی (97/0) مربوط به میزان آب مصرفی می باشد. به طوری که، بیشترین عملکرد واقعی گندم در مناطقی وجود دارد که بیشترین حجم نهاده ها را مصرف می کنند. میزان عملکرد بالقوه (پتانسیل) نیز برای مناطق مختلف استان کرمان بین 6/6 تا 2/8 تن در هکتار همانندسازی شد. تجزیه و تحلیل رگرسیونی تایید کرد که دما مهم ترین عامل موثر بر عملکرد بالقوه در استان کرمان بوده و رابطه معکوس با این شاخص دارد. دامنه خلاء عملکرد گندم نیز برای مناطق مختلف استان کرمان از 33/2 تن در هکتار برای شهرستان کهنوج تا 84/4 تن در هکتار برای شهرستان بافت متفاوت بود. در بیشتر مناطق استان، آب مهم ترین عامل محدود کننده عملکرد گندم بود، که برای شهرستان های با اقلیم خشک بیش از 50 درصد خلاء عملکرد را شامل شد. جایگزینی رقم های رایج با رقم پرمحصول میهن در مناطق با میانگین دمای پایین تر و رقم چمران2 در مناطق گرمسیر نقش شایان توجهی در بهبود عملکرد واقعی و در نتیجه کاهش خلاء عملکرد این مناطق داشت. دامنه سهم کود در خلاء عملکرد نیز بین 34/1 تا 21/0 تن در هکتار قرار داشت. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج این تحقیق تایید کرد، در اکثر شهرستان های استان کرمان میزان عملکرد واقعی با عملکرد بالقوه منطقه خلاء زیادی داشته، که آب آبیاری مهم ترین عامل موثر بر خلاء عملکرد گندم می باشد. به نظر می رسد با شناسایی عامل های تاثیر گذار بر خلاء عملکرد در هر منطقه می توان با مدیریت مناسب آب، کود و رقم خلاء را کاهش داد.

سابقه و هدف: اسیدهیومیک یک ترکیب پلیمری (بسپاری) طبیعی آلی است که درنتیجه پوسیدگی مواد آلی خاک، به وجود می آید و برای افزایش تولید محصول و کیفیت آن به کار گرفته می شود. این ماده فعال ترین ترکیب خاک و مواد آلی هست که رشد گیاه و درنتیجه عملکرد را افزایش می دهد. مواد آلی موجود در ترکیبات هوموسی ممکن است حاوی ترکیباتی باشند که به عنوان سوبسترا (بستره) برای تولید ترکیبات فعال فیزیولوژیکی عمل کنند. این تحقیق باهدف کاهش کاربرد کودهای شیمیایی به ویژه نیتروژن و همچنین افزایش گسترش کشت گیاه توت فرنگی در شرایط نامناسب خاکی اجراشده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر کاربرد اسیدهیومیک و کود نیتروژن بر ویژگی های فیزیولوژیکی بیوشیمیایی توت فرنگی، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خردشده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با کاربرد تیمارهای برگی و خاکی اسیدهیومیک هرکدام با چهار سطح (شاهد، 2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار) و تیمار کود نیتروژن با سه سطح (50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) با سه تکرار در محوطه دانشگاه محقق اردبیلی در طی سال های 4-1393 اجرا شد. در این بررسی سطوح نیتروژن در کرت های اصلی و نوع کاربرد اسیدهیومیک در کرت های فرعی و غلظت های اسیدهیومیک در کرت های فرعی فرعی قرار گرفت. در این بررسی شاخص های پایداری غشا، پتانسیل اسمزی، محتوای آب نسبی برگ و میزان پرولین، قندهای محلول، نشاسته، پروتئین، فنول ریشه و عملکرد در بوته اندازه گیری شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، برهمکنش کود نیتروژن و روش کاربرد اسیدهیومیک با غلظت اسیدهیومیک تاثیر معنی داری بر صفات موردبررسی داشت (0. 05P نتیجه گیری: کاربرد توام اسیدهیومیک با کود نیتروژن موجب بهبود جذب و افزایش کارایی کاربرد نیتروژن شده به طوری که کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در مقایسه با مقادیر بیشتر و کمتر از آن نتیجه بهتری را موجب شد. همچنین مشاهده شد کاربرد روش خاکی اسیدهیومیک در مقایسه با محلول پاشی می تواند نتیجه بهتری داشته باشد. کاربرد 2 کیلوگرم در هکتار اسیدهیومیک به همراه 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن ترکیب تیماری مناسب برای توت فرنگی هست و این گیاه را نیز در شرایط نامساعد خاکی متحمل تر کرده و تولید محصول همراه باکیفیت بالاتری را سبب شود.