مطالعات دفاعی استراتژیک
سال:1397 | دوره:16 | شماره:73 |تعداد مقالات:8

برنامه ای جامع که تمامی جوانب آمادگی نیروهای مسلح را برای ورود به صحنه های نبرد در آینده فراهم نماید، امری است ضروری و اجتناب ناپذیر. هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه الگوی ارتقاء سازمان برای رزم در جنگ های آینده است پژوهش انجام شده ازلحاظ، نوع کاربردی – توسعه ای است. و روش انجام این پژوهش موردی-زمینه ای و همبستگی است. جامعه آماری را صاحب نظران و خبرگانِ آشنا و اعضای هیئت علمی نظامی که دارای مقاله، تألیف یا طرح پژوهش در رابطه با موضوع تحقیق و حداقل دارای 20 سال تجربه کاری در حوزه موضوع تحقیق و حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به تعداد120نفر تعیین گردید و در دو سطح ستاد کل نیروهای مسلح به عنوان سطح استراتژیک و ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به عنوان سطح عملیاتی و در حدود 120 نفر تعیین می گردد. روش نمونه گیری در این پژوهش، قضاوتی هدفمند بوده که به صورت گلوله برفی تا حد اشباع نظری ادامه می یابد. برای جمع آوری و تکمیل ادبیات تحقیق و ارائه مدل مفهومی تحقیق، از روش مطالعات کتابخانه ای، با استفاده از کلیه ی کتاب های علمی و تخصّصی، مقالات علمی و پژوهشی، و. . . با فیش برداری انجام شد. جمع آوری اطلاعات از روش تحقیقات میدانی با استفاده ابزار پرسش نامه محقق ساخته و سؤالات آن با استفاده از طیف لیکرت تهیه شد. ضریب روایی محتوایی شاخص ها از حداقل ضریب محتوایی(59/0) بیشتر شد، و از روایی بسنده برخوردار گردید برای پایایی از روش دونیمه کردن استفاده گردید. الگوی نهایی تحقیق با استفاده از4 بُعد، 12مؤلفه و 39 شاخص ارائه شد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه ارکان سازمان ها دارای تأثیر مستقیم می باشد. شبکه های حوزه دفاعی در محیط های امن شبکه محور، یکی از نوظهورترین حوزه های فناوری می باشند که باعث شده تا اکثر سازمان های دفاعی دنیا این شبکه ها را پذیرفته یا در حال برنامه ریزی برای ایجاد و استقرار سامانه های خود در محیط آن باشند. حوزه دفاعی کشور یکی از زیرساخت های حساس و حیاتی کشور است که با استقرار آن در چنین محیطی می توان از قابلیت هایی نظیر افزایش کارایی، نوآوری و چابکی استفاده کرد. باوجود همه مزایای این شبکه، باید به مسئله امنیت به عنوان مهم ترین چالش در این محیط توجه ویژه شود. در این تحقیق الگو معماری شبکه دفاعی امن موردنیاز سازمان های دفاعی بیان گردیده است. جامعه آماری استفاده شده در تحقیق حاضر، استادان و دانشجویان دوره های دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبر و برخی از مدیران و کارشناسان ارشد حوزه فناوری در نیروهای مسلح می باشند. نتایج تحقیق نشان می دهد که برای ارتقاء حوزه فناوری در سازمان های دفاعی باید یک الگوی معماری امنیتی به منظور پذیرش شبکه های دفاعی تدوین و مورد بهره برداری قرار گیرد. همچنین در نظر گرفتن امنیت در معماری یادشده یک الزام مهم و حیاتی است. در الگوی ارائه شده، مؤلفه های مختلف امنیت شبکه های دفاعی موردبررسی قرار گرفته است.

دکترین­ های نظامی در سطوح مختلف (راهبرد، عملیات و تاکتیک) نقش بسیار مهمی را در توصیف و تبیین رویکرد نظامی کشورها در نحوه بسیج و پشتیبانی نیروهای درگیر، شرح و تصویرسازی از صحنه نبرد و همچنین تبیین بهترین شیوه­ های هدایت نیروها ایفاء می­ کنند. در این مقاله محقق تلاش نموده­ تا از منظر هستی شناختی به پدیده دکترین­ های کارگزارمحور و نقش عوامل ایدئولوژی و انگاره­ های اجتماعی و فرهنگی در جنگ های نامتقارن بپردازد. محقق برای روشن نمودن سمت وسوی پژوهش سؤالات ذیل را مطرح نموده است:-کارکرد عامل ایدئولوژی در دکترین­ ­ های نظامی کارگزارمحور چگونه است؟-کارکرد عامل انگاره­ های اجتماعی-فرهنگی در دکترین­ های­ نظامی کارگزارمحور چگونه است؟ محقق برای انجام این پژوهش به صورت ترکیبی کیفی و کمی مبتنی بر علم پدیدارشناسی، خبرگی و توزیع پرسشنامه صاحب نظران حوزه­ های مرتبط و پرسشنامه جهت تائید نهایی بهره برده است. در انتها محقق توانسته است ضمن معرفی پدیده­ دکترین نظامی کارگزار محور، عوامل شکل­ گیری راهبردهای گذار از پارادایم­ های موجود، بسترها، عوامل مداخله­ گر به پیامدهای ناشی از آن و راهکارهای ایجاد و یا خنثی­ سازی آن بپردازد.

هدف این پژوهش بررسی نقش پدافند هوایی و تأثیر آن بر استحکام قدرت ملی نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و از روش های مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به اسناد و مدارک در سطح نیروهای مسلح و ابزار پرسش نامه برای جمع آوری داده استفاده شده است. جامعه آماری موردتحقیق صاحب نظران، مدیران راهبردی ستاد کل نیروهای مسلح و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرماندهان نظامی با توجه به ویژگی هایی مانند اشراف نسبت به نقش پدافند هوایی در استحکام قدرت ملی نظام جمهوری اسلامی ایران بوده که از بین آن ها بر اساس روش نمونه گیری هدفمند تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شده است. با نظر گروه نمونه و خبره تحقیق، عوامل کلیدی رهنامه و سازمان پدافند هوایی که در استحکام قدرت ملی از بعد پدافند هوایی در سطح راهبردی تأثیرگذار می باشد، انتخاب گردیدند. بدین منظور از روش تحلیل اهمیت – عملکرد استفاده شده و میزان تأثیر و اولویت هر یک از عوامل تعیین گردیدند و اهمیت و عملکرد کلی پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران در جهت استحکام قدرت ملی احصاء و ارائه گردیده است.

این تحقیق به دنبال شناسایی عوامل فرصت زا و تهدیدآفرین کشور امارات در همگرایی یا واگرایی (فرصت ها و چالش ها) با جمهوری اسلامی ایران است و برای شناخت محیطی، این سؤال مطرح می گردد که موانع و چالش های فراروی ایران برای رسیدن به همگرایی منطقه ای با کشور امارات چیست؟ و جمهوری اسلامی ایران از چه فرصت هایی در کشور امارات، برای تسریع در روند همگرایی و پرهیز از واگرایی منطقه ای، می تواند بهره ببرد؟ برای پاسخ به این پرسش ها ابتدا چارچوب نظری همگرایی و رویکردهای مختلف آن بررسی و هم چنین عوامل و چالش هایی که موجب واگرایی منطقه ای می گردند، تبیین شد. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی انجام شد و این عوامل به روش کتابخانه ای و تحلیل اسنادی استخراج و با طراحی پرسشنامه، نظر جامعه آماری در خصوص میزان نقش و کارکرد این عوامل در همگرایی یا واگرایی کشور امارات با جمهوری اسلامی ایران، به روش پیمایشی به دست آمد. جمع آوری اطلاعات از روش تحقیقات میدانی با استفاده ابزار پرسش نامه محقق ساخته و سؤالات آن با استفاده از طیف لیکرت تهیه شد. ضریب روایی محتوایی شاخص ها از حداقل ضریب محتوایی (0. 62)بیشتر شد، و از روایی بسنده برخوردار گردید پایایی از روش دو نیمه کردن با استفاده از آزمون گاتمن، 0. 85 به دست آمد. درنهایت عواملی هم چون «وابستگی کشور امارات به تنگه هرمز»، «شیعیان امارات»، «فرهنگ و دین»، «سپر دفاع موشکی»، «پیمان های نظامی امارات»، «نهایی نشدن مرز امارات با ایران»، «همکاری با قدرت های جهانی»، «سیاست های منطقه ای امارات»ازجمله عواملی هستند که در همگرایی یا واگرایی کشور امارات با جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی دارند.

نقش حسّاس و اساسی نظام سلامت در توسعه پایدار و امنیت اجتماعی کشور و نقش حیاتی این بخش در پیشرفت کشور، باعث شده است تا دست اندرکاران کلان سیاست گذاری کشور نسبت به بخش سلامت توجّه ویژه ای را اعمال نمایند. هدف از این تحقیق، دستیابی به الگویی مدون و راهبردی است که بتواند اداره امور نظام سلامت کشور را از طریق تدوین تجارب نظام جمهوری اسلامی ایران و بر اساس گفتمان ولایت فقیه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را تأمین نماید. این تحقیق که از نوع کیفی است، به دنبال آن است تا با استفاده از روش داده بنیاد به این سؤال اصلی که الگوی راهبردی مدوّن در حوزه «اداره امور نظام سلامت » بر اساس گفتمان ولایت فقیه و قانون اساسی در جمهوری اسلامی چیست؟ پاسخ دهد. در این راستا نمونه ای متشکل از 30 نفر از خبرگان و صاحب نظران ارشد بخش نظام سلامت در انتخابی هدفمند به روش گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه عمیق و پرسشنامه قرارگرفته و داده ها بر اساس نظریه داده بنیاد بعد از تبدیل به کد، مفهوم و مقولات در قالب عوامل علی، محوری، زمینه ای، واسطه ای، الزامات راهبردی و پیامدها، دسته بندی شده که با در نظر گرفتن ملاحظاتی چند به منظور کسب روایی و پایایی، با رسیدن به کفایت تئوریک، الگوی پارادایمی پیاده سازی اداره امور نظام سلامت به دست آمد. یافته های احصاء شده از تحقیق بیانگر این است که اداره امور نظام سلامت، بر حفظ اعتدال در دستیابی خدمات درمانی توسط مردم، باید مدنظر مسئولین کشور قرار گیرد.

بحران سوریه که از آن به عنوان یک بحران منطقه ای نام برده می­ شود سبب شده است تا عرصه ای برای رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای فراهم شود و بازیگران درگیر در آن، به رویارویی و بعضاً تعامل با یکدیگر پرداخته و عرصه هایی از منازعه تا همکاری را رقم بزنند. یکی از این قدرت­ ها روسیه است. اهداف روسیه از مداخله در سوریه کمک به برقراری یک نظام چندقطبی، رشد و ارتقاء نقش بین المللی روسیه همانند یک قدرت بزرگ و یکی از مراکز جهانی، مقابله با تروریسم و افراط گرایی دینی و مقابله با هژمونی و یک جانبه گرایی آمریکا و ناتو است. لذا با توجه به اهداف فوق مقاله حاضر درصدد بررسی حضور روسیه در سوریه و تأثیر آن بر منافع ملی ایران است که پس از بسط فضای مفهومی موضوع، از رویکردهای نظری انتخاب عقلانی در تبیین نظری موضوع استفاده خواهد کرد. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این مقاله، روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این مقاله، کتابخانه­ ای است. یافته­ های این مطالعه، حاکی از آن است که اولاً، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک سوریه در منطقه و اهمیت استراتژیک و راهبردی این کشور در معادلات بین المللی و سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی، بحران سوریه امنیت جمهوری اسلامی ایران را نیز مانند دیگر بازیگران منطقه ای و بین المللی با چالش ها و تهدیداتی جدی مواجه کرده است و ثانیاً حضور روسیه در سوریه باعث خواهد شده، تا بحران سوریه در کنار ابعاد منطقه ای و داخلی، بعد بین المللی هم پیداکرده و این می تواند به نفع جمهوری اسلامی ایران باشد؛ چراکه ایران اولویت را به مبارزه با تروریسم در منطقه می دهد و این مسئله مستقیماً بر منافع ملی ایران تأثیر خواهد گذاشت.

جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه­ ای برای امور آموزشی و فرهنگی قائل بوده و اقدامات گسترده­ ای برای مبارزه با بی سوادی، انجام داده است. هدف تحقیق پرداختن به الگوی راهبردی اداره امور نهضت سوادآموزی بر اساس گفتمان ولایت فقیه، قانون اساسی و تجارب نظام است. در انجام این تحقیق از روش آمیخته و با غلبه رویکرد کیفی استفاده شده است. برای رسیدن به پاسخ سؤالات، از روش های متنوع کیفی نظیر تحلیل محتوا، تحلیل گفتمان، تحلیل تفسیری و نظریه پردازی به روش داده بنیاد بهره گرفته شده است. ابزارهای تحقیق مصاحبه و پرسشنامه بوده. همچنین از نرم افزارهای مختلف برای تجمیع سخنان و تحلیل محتوای متون استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ریشه کن کردن بی سوادی و مبارزه با عوامل آن، ایمان به خدا، خودباوری و جدیت، همت مضاعف، ترویج سبک زندگی اسلامی، رفع محرومیت و فقر، برنامه ریزی مناسب و عزم ملی مهم ترین اصولی هستند که در گفتمان ولایت فقیه مورد تأکید است. در قانون اساسی و اسناد بالادستی نیز ریشه کنی بی سوادی، توانمندسازی آحاد جامعه برای برخورداری از رفاه و رفع محرومیت در زمینه های مختلف و تحقق عدالت اجتماعی حقی همگانی شناخته شده است.